‘Kia Leveki a Mutolu Neke Velevelemena’

“Ha ko e mena nakai moui taha he loga hana tau mena ha i ai.”​—LUKA 12:15.

1, 2. (a) Ko e heigoa haau ne mailoga ke he tau fiafia mo e tau tutuliaga he tau tagata he vahā nei? (e) Liga lauia fēfē a tautolu he tau aga pihia?

TUPE, koloa, tuaga tokoluga, totogi lahi e tau gahua, magafaoa​—ko e falu mena anei ne manamanatu ki ai e laulahi he tau tagata ke eke mo fuafuaaga he kautūaga po ke fakavēaga ma e vahā haohao mitaki anoiha. Kua kitia ai ke he tau motu ne monuina mo e mativa, ko e fiafia mo e tau tutuliaga he tau tagata tokologa ne hagaaki ke he tau mouaaga he tau koloa tino mo e kautūaga. He taha faahi, ko e fiafia ha lautolu ke he tau mena fakaagaaga​—kaeke kua fai—​hane hifo mafiti ki lalo.

² Na talahau tuai ni pihia he Tohi Tapu. Pehē mai: “Ko e tau aho fakamui to hohoko mai ai e tau aho uka; ha ko e mena ke ofaofa he tau tagata a lautolu ni, to velevele koloa, . . . to manako lahi ke he tau mena ke fiafia ki ai, ka e manako tote ke he Atua; to ha i ai ia lautolu e gati he mahani Atua, ka kua tiaki e lautolu e malolo ne toka ai.” (2 Timoteo 3:1-5) He nonofo tumau mo e tau tagata pihia, kua pehia tumau e tau Kerisiano mooli ke fakalagotatai mo e vahega manamanatu mo e puhala moui pehēnei. Ko e heigoa ka lagomatai a tautolu ke totoko e tau laliaga he lalolagi ‘neke mahani foki a tautolu fakalataha mo e lalolagi nai.’​—Roma 12:2.

3. Ko e heigoa e hatakiaga ne foaki e Iesu ka kumikumi a tautolu ki ai mogonei?

³ Ha ‘ko e Kamataaga mo e Katoatoaaga he tua ha tautolu,’ ne foaki mai e Iesu Keriso e tau fakaakoaga malolō lahi hagaao ke he mena nei. (Heperu 12:2) He taha magaaho ne tutala a Iesu ke he moto tagata ke he tau mena kua fakamaama fakaagaaga, ne fakatauhele he taha tagata e fakatutalaaga he ole: “Ko e akoako na e, kia tala age a koe ke he haku a matakainaga, kia vevehe māku e tau mena he matua ha maua.” He tali atu, ne foaki e Iesu ke he tagata ia​—mo lautolu oti hane fanogonogo—​falu fakatonuaga aoga lahi. Ne tukuogo e ia e hatakiaga malolō ke he velevelemena mo e peehi e hatakiaga ia aki e fakataiaga manatu fakaohooho. Lata ia tautolu ke omaoma e mena ne talahau e Iesu he magahala ia mo e kitia e puhala kua aoga ki a tautolu he fakagahua ai ke he tau momoui ha tautolu takitokotaha.​—Luka 12:13-21.

Ko e Ole ne Nakai Latatonu

4. Ko e ha ne nakai latatonu e tauhele he tagata ki a Iesu?

⁴ Fakamua to fakatauhele he tagata, ne tutala a Iesu ke he tau tutaki haana mo e falu hagaao ke he mataala he fakatupua, hagaao ke he fakamalolō ke talahau kua kaufakalataha mo e Tama he tagata, mo e moua e lagomatai mai he agaaga tapu. (Luka 12:1-12) Ko e tau matakupu aoga mooli anei ne lata he tau tutaki ke tokaloto. He lauga fakaohooho manatu pihia ne tauhele e tagata he hūhū ki a Iesu ke fakamafola e felatauaki he magafaoa ha ko e tau koloa fakatino. Ka e, ha ha i ai e fakaakoaga aoga kua iloa mai e tautolu he mena nei ne tupu.

5. Ko e heigoa ne fakakite he ole he tagata hagaao ki a ia?

⁵ Nukua talahau ai ko e “aga he tagata kua fa kitia he puhala ne takitaki he tau manatu haana a ia he magaaho ne fanogonogo a ia ke he tomatomaaga fakalotu.” Hane vagahau a Iesu hagaao ke he tau mena fakaagaaga hokulo, kua liga manamanatu e tagata ke he mena kua lata ke taute e ia ke moua e falu puhala fakatupe. He fai fakavēaga tonuhia a ia ma e gugū ne matutaki mo e tufaaga ne nakai  tohia. Liga lali a ia ke fakaaoga e pule mo e aga ha Iesu ko e ikifakafili pulotu ke he tau mena he tagata. (Isaia 11:3, 4; Mataio 22:16) Ha kakano ni, ne fakakite he hūhū haana kua ha ha i ai e lekua lahi he loto haana​—kua nakai ha ha ai e loto fakaaue ma e tau mena fakaagaaga. Nakai kia ko e kakano mitaki anei ma tautolu ke kumikumi hifo ki a tautolu? Ma e fakatai, he tau feleveiaaga Kerisiano, kua mukamuka ke fakaatā e tau manamanatuaga ha tautolu ke evaeva fano po ke manamanatu ke he mena ka liga taute e tautolu he magaaho fakamui. Ka e, lata ia tautolu ke fanogonogo ke he mena kua talahau mo e manatu e tau puhala ke fakagahua fakatagata e vala tala ke maeke ia tautolu ke fakatolomaki ki mua ha tautolu a fakafetuiaga mo e ha tautolu a Matua he lagi, ko Iehova ko e Atua, mo e tau matakainaga Kerisiano ha tautolu.​—Salamo 22:22; Mareko 4:24.

6. Ko e ha ne nakai talia e Iesu e ole he tagata?

⁶ Ko e heigoa ni ne omoomoi e tagata ke taute e ole, ne nakai talia e Iesu e manako haana. Ka e, tala age a Iesu ki a ia: “Teme na e, ne eke e hai au mo fakafili, mo e pule kia mutolu?” (Luka 12:14) He talahau e mena ia, ne hagaao a Iesu ke he taha mena ne mailoga mitaki he tau tagata, he hagaao ke he Fakatufono faka-Mose, ko e tau ikifakafili he maaga ne fifili ke pule ke he tau mena pihia. (Teutaronome 16:18-20; 21:15-17; Ruta 4:1, 2) Ka ke he taha faahi, ne manamanatu a Iesu ke he tau mena ne mua atu e aoga​—ke talahau e kupu mooli ke he Kautu mo e fakaako e tau tagata ke he finagalo he Atua. (Ioane 18:37) He muitua ke he fakafifitakiaga a Iesu, he nakai kapaletū ke he tau mena fa mahani mau, kia fakaaoga e tautolu ha tautolu a tau magaaho mo e malolō ke fakamatala e tala mitaki mo e ke “eke e tau motu oti kana mo tutaki.”​—Mataio 24:14; 28:19.

Mataala ke he Velevelemena

7. Ko e heigoa e kitiaaga pulotu ne taute e Iesu?

⁷ He maeke ke iloa e tau manako he fatuakiloto, ne mailoga e Iesu e taha mena ne mua atu e hokulo ne putoia ke he ole he tagata ati tutala ai a Iesu ke he tau mena fakatagata. Ti, he nakai fakaheu noa e ole, ne hokotia a Iesu ke he matalekua, ti pehē: “[“Kia mataala a mutolu,” NW] kia leveki e mutolu a mutolu neke velevelemena; ha ko e mena nakai moui taha he loga hana tau mena ha i ai.”​—Luka 12:15.

8. Ko e heigoa e velevelemena, ti ko e heigoa ne takitaki ki ai?

⁸ Ko e velevelemena ne nakai ni manako ke he tau tupe po ke falu mena, ne liga aoga po ke fai kakano mitaki e fakaaogaaga. Ko e  “manako lahi mahaki ma e mautū po ke tau koloa po ke tau koloa he falu,” hagaao ke he taha tohi fakamaama kupu. Kua putoia e manako lahi ne lotokai ke moua mena​—liga he loto ke moua e tau mena ne moua he falu—​ti nakai manamanatu ke he tau manako he falu po ke lauiaaga he falu. Ko e tagata velevelemena ne fakaatā e manako he loto haana ke totoko e manamanatuaga mo e tau gahua haana ke hokotia atu ke eke mo atua haana. Kua fakatatai he aposetolo ko Paulo e tagata lotokai ke he tagata hufeilo ke he tupua, ne nakai fai vala he Kautu he Atua.​—Efeso 5:5; Kolose 3:5.

9. Ke he tau puhala fe ne kitia ai e velevelemena? Foaki falu fakataiaga.

⁹ Fuluola ai, ne hataki e Iesu “neke velevelemena.” Kua loga e tau puhala he velevelemena. Ne totoku he fakahikuaga he Tau Fakatufono Hogofulu e falu, he pehē: “Aua neke manako a koe ke he fale he taha tagata, aua neke manako a koe ke he hoana he taha tagata, po ke hana fekafekau tane, po ke hana fekafekau fifine, po ke hana povi, po ke hana asini, po ke taha mena kehe he taha tagata.” (Esoto 20:17) Kua puke e Tohi Tapu he tau fakafifitakiaga ha lautolu ne mokulu ke he agahala kelea muitui ha ko e falu vahega velevelemena. Ko Satani ne velevelemena fakamua ke he mena ne ha ha ai ke he taha​—ko e fakahekeaga, lilifu, mo e pule ne ha ha hokoia ki a Iehova. (Fakakiteaga 4:11) Ne velevele a Eva ke he tonuhia he fifiliaga fakatagata, ti ko e fakahehē haana ke he mena nei ne kamata he lanu tagata ke hoko hifo ke he agahala mo e mate. (Kenese 3:4-7) Ko e tau temoni ko e tau agelu ne kua “nakai taofi ha lautolu a lilifu, ka kua toka e lautolu e mena ne nonofo ai a lautolu” ma e mena ne nakai ha ha ia lautolu. (Iuta 6; Kenese 6:2) Manamanatu foki ki a Palaamo, Akana, Kehasi, mo Iuta Isakariota. He nakai makona ke he tau mena ne moua e lautolu he moui, ne fakaatā e lautolu e manako lahi ma e tau koloa tino ke fakatupu a lautolu ke fakaaoga hehē e tuaga ha lautolu, ati mokulu a lautolu ke he moumouaga mo e fakaotiaga.

10. Lata fēfē a tautolu ‘kia mataala a tautolu,’ tuga ne tomatoma e Iesu?

¹⁰ Ko e latatonu ha ia he folafola e Iesu e hatakiaga ke he velevelemena he tau kupu “kia mataala a mutolu”! Ko e ha? Ha kua mukamuka lahi he tau tagata ke kitia taha tagata kua lotokai po ke velevelemena, ka e lavea ke talahau e lautolu kua putoia a lautolu he mena ia. Ka e, fakakite he aposetolo ko Paulo “ko e loto lahi ke he tau tupe, ko [e] vaka haia he tau mena kelea oti kana.” (1 Timoteo 6:9, 10) Ne fakamaama he tutaki ko Iakopo ‘ka fatu e manako kelea ti fanau mai ai ko e hala.’ (Iakopo 1:15) Fakalautatai mo e tomatomaaga ha Iesu, kua lata ia tautolu ‘kia mataala a tautolu,’ he nakai takahao e falu ke kitia kaeke kua felauaki ai mo e velevelemena, ka e kumikumi hifo ki a tautolu ni ke kitia e tau mena he tau fatuakiloto ha tautolu ke maeke ke ‘leveki neke velevelemena.’

Ko e Moui Muhu Koloa Loga

11, 12. (a) Ko e heigoa e hatakiaga ne talahau e Iesu ke he velevelemena? (e) Ko e ha kua lata ia tautolu ke muitua e hatakiaga a Iesu?

¹¹ Fai kakano foki kua lata ia tautolu ke puipui neke velevelemena. Mailoga e mena ne talahau foki e Iesu: “Ha ko e mena nakai moui taha he loga hana tau mena ha i ai.” (Luka 12:15) Kua lata mooli ke manamanatu fakalahi ke he mena nei he vahā velevelekoloa ha tautolu, ka fakamatutaki he tau tagata e monuina mo e mautū aki e fiafia lahi mo e kautūaga. He tau kupu ia, ne fakakite e Iesu e kakano mooli mo e moui makona ne nakai fua mai po ke falanaki ke he tau koloa fakatino, pete ne loga e koloa.

¹² Liga nakai talia ai he falu. Liga fakamaama e lautolu kua taute he tau koloa fakatino e moui ke hagahaga mitaki mo e olioli lahi, ti mua atu e aoga. Ti tukulele e lautolu a lautolu ke he tau matafeua ka foaki ki a lautolu e lotomatala ke moua e tau koloa mo e tau matini oti ne manako a lautolu ki ai. Ne manamanatu a lautolu to fua mai he mena nei e moui mitaki. Ka e he manamanatu pihia, ne kaumahala a lautolu ke maama e mena ne talahau e Iesu.

13. Ko e heigoa e onoonoaga lagotatai he moui mo e tau koloa?

 ¹³ He nakai hagaaki ke he hako po ke hepe ke loga e koloa, ne talahau e Iesu e manatu ke he moui he tagata ne nakai fua mai he “loga hana tau mena,” ko e tau mena haia ne fitā he moua e ia. Hagaao ke he mena nei na iloa e tautolu oti ke maeke ke moui, po ke fakatumau e moui ne ha ha ia tautolu, kua nakai lata ke loga lahi e tau mena moua. Kua lata ni ke fai mena ke kai, fai mena ke tui, mo e mena ke takoto ai. Ko e tau tagata maukoloa ne muhumena, ka kua liga taufetului a lautolu ne mativa ke moua e mena ne manako a lautolu. Ko e kehekeheaga mogoia, kua tatai ni ka fakahiku ke he mate​—kua fakaotioti e tau mena oti. (Fakamatalaaga 9:5, 6) Ti, ke fai kakano mo e fai aoga e moui, kua nakai maeke mo e nakai lata ke putoia hokoia e tau koloa ne tutuli po ke moua he tagata. Kua mooli e manatu nei ka kumikumi a tautolu ke he moui ne tutala ki ai a Iesu.

14. Ko e heigoa kua ako e tautolu mai he kupu ma e “moui” ne moua he fakamauaga he Tohi Tapu?

¹⁴ He magaaho ne talahau e Iesu ha ko e “mena nakai moui taha he loga hana tau mena ha i ai,” ko e kupu ne fakaaoga he mena nei ma e “moui” he Evagelia a Luka (Heleni, zo·eʹ) kua nakai hagaao ke he mahani po ke puhala he moui, ka ke he moui hokoia, ko e moui he puhala katoatoa. * Ne pehē a Iesu ka monuina po ke mativa a tautolu, po ke nonofo toko lologo po ke nakai loga e tau koloa, kua nakai ha ha ia tautolu e pule katoatoa ke he loa he moui po ke to momoui a tautolu a pogipogi. Ne talahau e Iesu he haana Lauga he Mouga: “Ko hai kia taha ia mutolu ke maeke ia ia he hana fakaatukehe ke fakaloa hana moui ke he kupita taha?” (Mataio 6:27) Kua fakakite fakamaali he Tohi Tapu ko Iehova hokoia “e puna he moui,” ti ko ia ni ka foaki ki a lautolu ne tua fakamooli e “moui tukulagi,” ko e moui nakai fai fakaotiaga, ki luga he lagi po ke he lalolagi.​—Salamo 36:9; 1 Timoteo 6:12, 19.

15. Ko e ha ne falanaki e tokologa ke he tau koloa fakatino?

¹⁵ Ne fakakite he tau kupu a Iesu kua mukamuka ma e tau tagata ke moua e onoonoaga  hehē po ke keukeu he moui. He monuina po ke mativa, kua nakai mitaki katoatoa e tau tagata oti kana ti taha ni e fakahikuaga. Ne mailoga e Mose i tuai: “Ko e tau aho he tau tau ha mautolu ko e fitu gofulu ia he tau tau, kaeke ko e valu gofulu e tau tau ha kua malolo, ka ko e malolo ha lautolu ha i ai e mamahi mo e matematekelea; ha kua vave hana mole atu, mo e lele kehe a mautolu.” (Salamo 90:10; Iopu 14:1, 2; 1 Peteru 1:24) Ma e kakano nei, ko e tau tagata ne nakai feaki e fakafetuiaga mitaki mo e Atua kua fa manamanatu “kia kai mena a tautolu mo e inu, ha ko e mena mamate a tautolu a pogipogi,” ne hagaao ki ai e aposetolo ko Paulo. (1 Korinito 15:32) Kua manatu e falu na hikihiki mo e fakauaua e moui, he lali ke kumi e haohao mitaki mo e mauokafua ke he tau koloa fakatino. Liga ne logona e lautolu ko e moua he tau koloa loga mooli ka maeke ke taute e moui ke haohao mitaki lahi. Ti, gahua fakamakamaka a lautolu ke tanaki e tau monuina mo e tau koloa, he fakatatai fakahehē e tau mena pihia aki e haohao mitaki mo e fiafia.​—Salamo 49:6, 11, 12.

Ko e Vahā Haohao Mitaki Anoiha

16. Ko e heigoa ne nakai fakavē ki ai e aoga mooli he moui?

¹⁶ Liga mooli kua tokoluga lahi e tuaga he moui​—he moua loga e mena kai, tau mena tui, mena ke nofo ai, mo e falu monuina—​ka liga lafi ke he moui hagahaga mitaki lahi po ke liga fakaatā ma e levekiaga fakaekekafo mitaki ati lafi atu falu tau gahoa ke he moui he tagata. Pete ia, kua fai kakano mooli mo e haohao mitaki lahi kia e moui pihia? Ko e aoga mooli he moui kua nakai fuafua ke he numera he tau tau ne liga moui ai po ke loga he tau koloa fakatino ne liga moua po ke olioli he tagata. Ne talahau he aposetolo ko Paulo e hagahagakelea he falanaki lahi mahaki ke he tau mena ia. Ne tohi e ia ki a Timoteo: “Kia tala age ke he tau maukoloa he mouiaga nai, aua neke fakatokoluga a lautolu, aua foki neke tua ke he koloa nakai tumau, ka ko e Atua moui kua foaki fakalahi mai e tau mena oti ke fiafia ai.”​—1 Timoteo 6:17.

17, 18. (a) Ko e heigoa e tau fakataiaga ofoofogia hagaao ke he tau koloa fakatino kua aoga mooli ke muitua a tautolu ki ai? (e) Ko e heigoa e fakatai ha Iesu ka fakatutala a tautolu ki ai he vala tala ka mui mai?

¹⁷ Ke fakavē e amaamanakiaga he taha ke he tau koloa ko e mena kua nakai pulotu ha kua “nakai tumau” ai a lautolu. Ko e tupuna ko Iopu ne mautū ai, ka ko e magaaho ne hoko fakalutukia e matematekelea, ne nakai maeke he tau monuina haana ke lagomatai a ia; kua galo fakaofo e tau mena ia. Ko e haana fakafetuiaga mauokafua mo e Atua ne fakahao a ia he tau kamatamata mo e tau matematekelea oti. (Iopu 1:1, 3, 20-22) Ne nakai fakaatā e Aperahamo e tau koloa loga haana ke taofi a ia mai he talia e kotofaaga uka mai ia Iehova, ti fakamonuina a ia he eke mo “tupuna he tau motu loga.” (Kenese 12:1, 4; 17:4-6) Ko e tau fakafifitakiaga nei mo e falu foki kua latatonu ke muitua a tautolu ki ai. Fuata mo e fuakau, kua lata ke kumikumi hifo a tautolu ke kitia e mena ne aoga mooli he tau momoui ha tautolu mo e mena ne fakavē e amaamanakiaga ha tautolu ki ai.​—Efeso 5:10; Filipi 1:10.

¹⁸ Ko e tau kupu gahoa ne tutala a Iesu ke he velevelemena mo e onoonoaga hako he moui kua fai kakano lahi mo e lagomatai mooli. Pete ia, ne fai mena foki a Iesu he manamanatuaga, ti talahau e ia e fakataiaga fakaohooho hagaao ke he maukoloa goagoa. Aoga fēfē e fakataiaga ia ke he moui ha tautolu he vahā nei, ti ko e heigoa kua ako e tautolu mai i ai? To foaki he vala tala ka mui mai e tau tali.

[Matahui Tala]

Ko e Heigoa e Tali Haau?

• Ko e heigoa ka ako e tautolu mai he nakai talia e Iesu ke taute e mena ne ole he tagata he toloaga?

• Ko e ha kua lata ia tautolu ke puipui mai he velevelemena, ti maeke fēfē ia tautolu ke taute pihia?

• Ko e ha ne nakai moui ha ko e tau koloa fakatino?

• Ko e heigoa kua maeke ke aoga mooli mo e haohao mitaki e moui?

[Tau Hūhū he Fakaakoaga]

[Fakatino he lau 23]

Ko e ha ne nakai talia e Iesu e ole he taha tagata?

[Fakatino he lau 23]

Takitaki e velevelemena ke he tau fua hagahagakelea

[Tau Fakatino he lau 25]

Fakakite fēfē e Aperahamo e onoonoaga hako ke he tau koloa fakatino?