Skip to content

Skip to table of contents

Fagai e Tokologa he Tau Lima he Tokogahoa

Fagai e Tokologa he Tau Lima he Tokogahoa

“Kua tofitofi foki e [Iesu] e tau areto mo e age ke he tau tutaki; ti uta ai he tau tutaki ke he lanu tagata.”​​—MATA. 14:19.

1-3. Fagai fēfē e Iesu e toloaga lahi ne tata ki Petesaita? (Kikite e fakatino i mua.)

 MANAMANATU ke he mena ne tupu. (Totou Mataio 14:14-21.) Nakai la leva ato hoko e Paseka he tau 32. Ko e toloaga he kavi ke he 5,000 he tau tagata taane fakalataha mo e tau fifine mo e tau tama ikiiki, ne mumui ki a Iesu mo e haana tau tutaki ke he matakavi ogoogonoa tata ki Petesaita, ko e maaga he faahi tokelau he Tahi ha Kalilaia.

2 He kitia e Iesu e toloaga, ne fakaalofa hofihofi a ia ma e tau tagata, ti fakamaulu e ia a lautolu ne gagao ti fakaako ai ke he tau mena loga hagaao ke he Kautu he Atua. Tata ai ke he pō ne ole e tau tutaki ki a Iesu ke fekau e tau tagata ke ō ka e maeke a lautolu ke fakatau e tau mena kai ma lautolu he tau maaga tata mai. Ka e tala age a Iesu ke he tau tutaki haana: “Kia age e mutolu e tau mena ke kai ai a lautolu.” Liga fakagogoa he tau kupu ha Iesu a lautolu. Ne nakai lahi e mena kai ha lautolu, ko e lima ni e areto mo e ua e ika ikiiki.

3 He omoomoi he fakaalofa hofihofi noa, ne taute e Iesu e mana. Ko e mana ni anei ne putoia e tau Evagelia tokofā. (Mare. 6:35-44; Luka 9:10-17; Ioane 6:1-13) Ne fekau e Iesu e tau tutaki haana ke tala age ke he toloaga ke nonofo he motie ke he tau vahega ne toko 50 mo e 100. He mole e liogi ne pakipaki e ia e areto mo e vehevehe e ika. He nakai age fakahako e tau mena kai ke he tau tagata, ne age e Iesu ke he tau tutaki, ti age he tau tutaki ke he toloaga. Ne lahi mahaki e mena kai ke fagai e tau tagata oti. Manamanatu la: Ne fagai e Iesu e tokoafe ke he puhala he tau lima he tokogahoa, haana tau tutaki. a

4. (a) Ko e vahega mena kai fe kua manamanatu lahi a Iesu ke age ke he tau tutaki haana? Ko e ha? (e) Ko e heigoa ha tautolu ka fakatutala he vala tala fakaako nei mo e vala tala ka mui mai?

4 Kua mua atu e manamanatu ha Iesu ke age e tau mena kai fakaagaaga ke he tau tutaki haana, he fakaako a lautolu ke he tau kupu mooli he Kupu he Atua. Ne iloa e ia ka fakaako a lautolu ke he tau kupu mooli, maeke a lautolu ke moua e moui tukulagi. (Ioane 6:26, 27; 17:3) Ko e fakaalofa hofihofi ne fakalagalaga a Iesu ke fagai e toloaga aki e areto mo e ika kua omoomoi foki a ia ke foaki e tau magaaho loga ke fakaako e tau tutaki haana. (Mare. 6:34) Ka e iloa e ia to nakai leva ti liu a ia ke he lagi. (Mata. 16:21; Ioane 14:12) Mai he lagi, to matutaki fēfē a Iesu ke age e tau mena kai fakaagaaga ke he tau tutaki haana he lalolagi? Tuga ni he fagai e ia e tau toloaga, to fagai e ia e tokologa he puhala he tau lima he tokogahoa. Ka ko hai a lautolu ia e tokogahoa? Fakaako la tautolu ke he puhala ne fakaaoga e Iesu e tokogahoa ke age e tau mena kai fakaagaaga ke he tokologa he tau tutaki fakauku haana he senetenari fakamua. Ti ko e vala tala ka mui mai, to fakatutala a tautolu ke he hūhū kua aoga lahi mahaki ki a tautolu takitokotaha: Ko hai e tokogahoa ne fakaaoga e Iesu ke age e tau mena kai fakaagaaga he vahā nei?

Totou afe ne fagai puhala he tau lima he tokogahoa (Kikite paratafa 4)

FIFILI E IESU E TOKOGAHOA

5, 6. (a) Ko e heigoa e fifiliaga aoga lahi ne taute e Iesu ke maeke he tau tutaki haana ke moua e takitakiaga ne lata mo lautolu he mole e mate haana? (e) Tauteute fēfē e Iesu e tau aposetolo haana ke leveki e kotofaaga aoga lahi mahaki he mole e mate haana?

5 Ko e ulu magafaoa lotomatala ne lata ke fakakia to leveki e magafaoa haana neke mate a ia. Pihia foki, ko Iesu ka eke mo Ulu he fakapotopotoaga Kerisiano, ne fakakia to moua e tau tutaki haana he tau fakaakoaga mo e takitakiaga ne lata mo lautolu he mole e mate haana. (Efeso 1:22) Ma e fakatai, kavi ke he ua e tau ato mate a ia, ne taute e Iesu e fifiliaga aoga lahi. Ne kamata a ia ke fifili a lautolu ne gahoa ka fakaaoga e ia he mogo fakamui ke fagai e tokologa. Kia fakatutala a tautolu ke he mena ka tupu.

6 He mole e liogi he pō katoa, ne fifili e Iesu e tau aposetolo 12 mai he tau tutaki haana. (Luka 6:12-16) He tau tau ua fakamui, ne lahi e magaaho ne fakaako e tau tagata taane 12 nei, he tau mena ne talahau e ia mo e tau mena ne taute e ia. Ne iloa e ia na lahi e mena ha lautolu ke fakaako. Ke he magaaho ia, ne fakahigoa agaia a lautolu ko e “tau tutaki,” po ke tau tagata fakaako. (Mata. 11:1; 20:17) Ne age e Iesu ki a lautolu takitaha e fakatonuaga aoga mo e fakamahaniaga katoatoa ke he gahua he fonua. (Mata. 10:1-42; 20:20-23; Luka 8:1; 9:52-55) Maaliali, ne tauteute e ia a lautolu ma e matagahua aoga lahi mahaki he mole e mate haana mo e liu ke he lagi.

7. Fakakite fēfē e Iesu e matapatu matagahua he tau aposetolo?

7 Ko e heigoa e kotofaaga ka moua he tau aposetolo? He tata mai e Penetekoso he tau 33, ne maaliali to takitaki he tau aposetolo e fakapotopotoaga. (Gahua 1:20) Ka ko e heigoa e matapatu matagahua ha lautolu? He mole e liu tu mai ha Iesu, ne talahau e ia taha mena ke he aposetolo ko Peteru kua foaki e tali ki a tautolu. (Totou Ioane 21:1, 2, 15-17.) I mua he falu he tau aposetolo, ne tala age a Iesu ki a Peteru: “Kia fagai . . . haku a tau mamoe.” Mo e tau kupu nei, ne fakakite e Iesu to fakaaoga e ia e tokogahoa ke age e tau mena kai fakaagaaga ke he tokologa ka putoia e tau aposetolo. Ko e tau kupu nei kua fakakite foki e lahi he fakaalofa ha Iesu ke he “tau mamoe” haana! b

FAGAI E TOKOLOGA TALI MAI HE PENETEKOSO

8. Fakakite fēfē he tau Kerisiano foou he Penetekoso kua iloa maaliali e lautolu ko hai ka fakaaoga he Keriso?

8 Kamata he Penetekoso he tau 33, ko e Keriso ne liu fakatū mai ne fakaaoga e tau aposetolo haana ke age e tau mena kai fakaagaaga ke he tau tutaki fakauku haana ne toe. (Totou Gahua 2:41, 42.) Ko e tau Iutaia mo e tau tagata liliuina ne eke mo tau Kerisiano fakauku he aho ia ne iloa maaliali a lautolu ne fakaaoga e Keriso. He falanaki katoatoa, ne “tumau a lautolu,” po ke taofi fakamooli a lautolu ke he “tau kupu he tau aposetolo.” Ne makai e tau Kerisiano foou ke fakaako e tau kupu mooli he Tohi Tapu, ti iloa tonu e lautolu ko hai ka fakaako e tau kupu mooli ki a lautolu. Ne falanaki a lautolu ke he tau aposetolo ke fakamaama e tau mena ne talahau mo e taute e Iesu ti pihia mo e kakano he tau kupu tohi ne hagaao ki a ia. c​​—Gahua 2:22-36.

9. Fakakite fēfē he tau aposetolo kua nakai nimo e lautolu e matapatu matagahua ha lautolu?

9 Ne nakai nimo he tau aposetolo e matapatu matagahua ha lautolu ko e fakaako mo e takitaki e fakapotopotoaga. Ma e fakatai, mailoga e puhala ne fakamafola e lautolu e lekua uka ka fakatupu e vehevehe he fakapotopotoaga Kerisiano foou. Fuluola ai, ko e lekua hagaao ke he tau mena kai. Falu ne ita ha ko e tau takape vagahau Heleni ne nakai moua e tau mena kai ha lautolu he tau aho takitaha ka ko e tau takape vagahau Heperu ne moua agaia ha lautolu. Fakamafola fēfē he tau aposetolo e lekua nei? Ne kotofa e lautolu fitu e matakainaga taane lotomatala ke fakakia kua moua he tau tagata oti e tau mena kai kua lata mo lautolu. Laulahi he tau aposetolo ne liga lagomatai ke tufatufa e tau mena kai ke he tau tagata he mogo ne fagai e Iesu e toloaga. Ka e logona e lautolu mogonei kua mua e aoga ma lautolu ke age e tau mena kai fakaagaaga ke he tau fakapotopotoaga. He puhala nei, maeke ia lautolu ke foaki katoa e magaaho ha lautolu ke he “tufatufaaga he kupu.”​​—Gahua 6:1-6.

10. Fakaaoga fēfē he Keriso e tau aposetolo mo e tau patu i Ierusalema?

10 He tau 49, ne ha ha i ai e kau fakatufono ne mai he tau aposetolo ne momoui agaia mo e falu he tau motua lotomatala. Ne hagaao e Tohi Tapu ki a lautolu ko e “tau aposetolo mo e tau patu ki Ierusalema.” (Totou Gahua 15:1, 2.) Ko e Ulu he fakapotopotoaga, ne fakaaoga he Keriso e matakau tote nei he tau tagata taane lotomatala ke taute e tau fifiliaga ke he tau hūhū ne putoia e tau taofiaga Kerisiano mo e ke takitaki e fakamatala mo e fakaako he tala mitaki he Kautu.​​—Gahua 15:6-29; 21:17-19; Kolo. 1:18.

11, 12. (a) Ko e heigoa ne fakakite kua fakamonuina e Iehova e puhala ne age he Tama haana e tau mena kai fakaagaaga ke he tau fakapotopotoaga he senetenari fakamua? (e) Iloa fēfē he tau tagata ko hai he Keriso ne fakaaoga ke fagai e tau fakapotopotoaga?

11 Ne fakaaoga e Keriso e kau fakatufono ke foaki e tau mena kai fakaagaaga he senetenari fakamua. Fakamonuina nakai e Iehova e mena nei? Ē fakamonuina! Iloa mooli fēfē e tautolu? Talahau he tohi ha Gahua ki a tautolu: “Kua o age a lautolu ke he tau māga, mo e ta atu e lautolu kia lautolu e tau poakiaga, ne kotofa ai he tau aposetolo mo e tau patu ha i Ierusalema ke omaoma ki ai a lautolu. Ti kua mauokafua e tau ekalesia ke he tua, mo e fakatokologa a lautolu ke he taha aho mo e taha aho.” (Gahua 16:4, 5) Mailoga ko e tau fakapotopotoaga ia ne malolō mo e tupu ha kua lalago fakamooli e lautolu e kau fakatufono i Ierusalema. Ko e fakamooliaga anei kua fakamonuina e Iehova e puhala ne age e tau mena kai fakaagaaga ke he tau fakapotopotoaga he puhala he Tama haana. Kia manatu e tautolu ko e monuina ni ha Iehova ka moua he tau tagata he Atua e mafola mo e tupu tokologa.​​—Fakatai 10:22; 1 Kori. 3:6, 7.

12 Kua fakaako e tautolu kua age e Iesu e tau mena kai fakaagaaga ke he tau tutaki haana he puhala taha ne age e ia e tau mena kai fakatino ke he moto tagata: Ne fagai e ia e tokologa puhala he tau lima he tokogahoa. He magaaho ia, kua maaliali a lautolu ne fakaaoga e ia ke fagai e tau fakapotopotoaga. Ma e fakatai, ko e tau aposetolo, ko e tau tagata fakamua he kau fakatufono ne maeke ke taute e tau mana ke fakamooli kua moua e lautolu e monuina ha Iehova. Pehē e Gahua 5:12: “Kua eke foki he tau lima he tau aposetolo e tau fakamailoga mo e tau mana loga ki mua he motu.” d Ti nakai fai kakano ma lautolu ne eke mo tau Kerisiano ke manamanatu ‘Ko hai mooli a lautolu kua fakaaoga he Keriso ke fagai e tau mamoe haana?’ Ka e he matahiku he senetenari fakamua ne hiki e tuaga.

He senetenari fakamua, ne maaliali ai a lautolu ne fakaaoga e Iesu ke fagai e tau fakapotopotoaga (Kikite paratafa 12)

MAGAAHO NE LOGA E TAU TITANIA KA E GAHOA E TAU SAITO

13, 14. (a) Ko e heigoa e hatakiaga ne age e Iesu hagaao ke he totokoaga? Magaaho fe ne kamata e tau kupu haana ke fakamooli? (e) To totoko atu fēfē ke he fakapotopotoaga? (Kikite tala he matahiku.)

13 Ne talahau tuai e Iesu to totoko ke he fakapotopotoaga Kerisiano. Manatu e fakataiaga ha Iesu ke he tau saito mo e tau titania, ne hataki e ia to tō e tau titania (tau Kerisiano fakavai) ke he vahāloto he tau saito (tau Kerisiano fakauku). Ne pehē a ia ko e tau matakau ua to fakaatā ke tupuua ato hoko e heleheleaga, ka taute ai he “fakaotiaga . . . he lalolagi.” (Mata. 13:24-30, 36-43) Ne nakai leva ti kamata e tau kupu ha Iesu ke fakamooli. e

14 Ko e tiaki taofiaga ne fitā e kamata he senetenari fakamua, ka e tuga e “mena kua fakalavelave” e tau aposetolo. Ne taofi e lautolu e tau fakaakoaga fakavai mai he holofa ke he fakapotopotoaga Kerisiano. (2 Tesa. 2:3, 6, 7) Ka ko e mogo ni ne mate e aposetolo fakahiku, ne holofa e tiaki taofiaga, ti loga e tau tau ne tupuua e tau saito mo e tau titania. He magahala ia, ne loga lahi e tau titania ka e gahoa e tau saito. Nakai fai matakau fakatokatoka ne foaki tumau e tau mena kai fakaagaaga. To hiki e mena ia he mogo fakamui. Ka ko e hūhū, Magaaho fe?

KO HAI KA FOAKI E TAU MENA KAI FAKAAGAAGA HE MAGAAHO HE HELEHELEAGA?

15, 16. Ko e heigoa e tau fua ne moua he tau Tagata Fakaako Tohi Tapu ha ko e fakaako fakamakutu he tau Tohiaga Tapu? Ko e heigoa e hūhū ka hūhū hagaao ke he tau Tagata Fakaako Tohi Tapu?

15 He hoko mai e fakaotiaga he tupuua e tau saito mo e tau titania, falu tagata ne kamata ke fakakite e fiafia lahi ke fakaako e tau kupu mooli he Tohi Tapu. Manatu he atu tau 1870, ko e matakau tote he tau tagata ne fakahigoa mogoia ko e tau Tagata Fakaako he Tohi Tapu, ne fakapotopoto auloa mo e kamata e tau vahega Tohi Tapu. Ko e tau vahega nei ne nakai fai vala he tau tapu po ke tau matakau fakalotu he Kerisitenitome. Ko e tau Tagata Fakaako Tohi Tapu ne fakaako fakatokolalo mo e fakamakutu e Kupu he Atua ke moua e kupu mooli.​​—Mata. 11:25.

16 Ko e fakaako fakamakutu he tau Tagata Fakaako Tohi Tapu e tau Tohiaga Tapu ne fua mitaki lahi. Ne fakatapakupaku he tau tagata taane mo e tau fifine fakamooli nei e tau fakaakoaga fakavai mo e fakaako e kupu mooli he Kupu he Atua ke he falu. Ne taute fakailoa e lautolu e tau tohi faka-Tohi Tapu ti fakafano ke he lalolagi katoa. Tokologa ne manako ke fakaako e kupu mooli he Tohi Tapu ne totou e tau tohi ha lautolu ti talitonu ko e kupu mooli anei. Ti liga hūhū a tautolu: He tau tau ato hoko e 1914, ko e tau Tagata Fakaako Tohi Tapu kia ne talahau e Keriso ka fakaaoga ai ke fagai e tau mamoe haana? Nakai. Ko e tau saito mo e tau titania ne tupuua agaia, ti ko e vahega ka fakaaoga e Keriso ke age e tau mena kai fakaagaaga ne nakaila mau ia. Nakaila hoko mai e magaaho ma e tau Kerisiano fakavai ke vevehe mai he tau Kerisiano mooli.

17. Ko e heigoa e tau mena aoga ne tupu he kamataaga he 1914?

17 He fakaako e tautolu he vala tala fakamua, ne kamata e magaaho he heleheleaga he 1914. Kamata he tau ia, loga e mena aoga ne tutupu. Ne eke a Iesu mo Patuiki, ti kamata e tau aho fakamui. (Fakakite. 11:15) Mai he 1914 ke he vala mataulu he 1919, ko Iesu mo e Matua haana ne tivi mo e fakameā e faituga fakaagaaga he Atua. f (Mala. 3:1-4) Ti, kamata he 1919, ko e magaaho ke kamata e fakaputu he tau saito. Hoko mai kia e magaaho ma Keriso ke fakauku taha e matakau fakatokatoka ke foaki e tau mena kai fakaagaaga? Ē!

18. Ko e heigoa e kotofaaga ne talahau e Iesu ka taute e ia? Ko e heigoa e hūhū aoga he mole e kamata he tau aho fakamui?

18 He perofetaaga haana hagaao ke he magaaho he fakaotiaga, ne pehē a Iesu to kotofa e ia e “fekafekau” ke foaki e “tau mena kai ke he tau magaaho [tonu].” (Mata. 24:45-47) Ko hai e “fekafekau” nei? Tuga ni he taute e Iesu he senetenari fakamua, to liu foki a ia ke fagai e tokologa puhala he tau lima he tokogahoa. Ka e he mole e kamata he tau aho fakamui, ko e hūhū aoga anei, Ko hai e tokogahoa? Ko e hūhū ia mo e falu hūhū foki hagaao ke he perofetaaga ha Iesu to fakatutala he vala tala ka mui mai.

 

a Paratafa 3: He mogo fakamui ne fagai e Iesu e tau tagata taane 4,000, fakalataha mo e tau fifine mo e tau fanau, ne liu a ia age foki e tau mena kai ke he tau tutaki, ti uta ai he tau tutaki ke he tau tagata.​​—Mata. 15:32-38.

b Paratafa 7: He moui a Peteru, ko e “tau mamoe” oti ka fagai ne moua e amaamanakiaga ke moui he lagi.

c Paratafa 8: Ko lautolu ne tua foou kua “tumau a lautolu ke he tau kupu he tau aposetolo” ne fakakite kua fakaako tumau he tau aposetolo e falu. Ko e falu he tau fakaakoaga he tau aposetolo ne putoia he tau tohi omoomoi he agaaga ne haia mogonei he tau Tohiaga Tapu Heleni Kerisiano.

d Paratafa 12: Ko e tau Kerisiano ne nakai ko e tau aposetolo ne moua foki e tau mena fakaalofa fakamana he agaaga. Ka e tuga kua laulahi he tau magaaho, ko e tau mena fakaalofa nei ne age fakahako he aposetolo po ke i mua he aposetolo.​​—Gahua 8:14-18; 10:44, 45.

e Paratafa 13: Ko e tau kupu he aposetolo ko Paulo ia Gahua 20:29, 30 ne fakakite to totoko atu ke he fakapotopotoaga mai i fafo mo e i loto. Fakamua, ko e tau Kerisiano fakavai (“tau titania”) to “hoko mai” ke he tau Kerisiano mooli. Uaaki, to “tutupu foki” he tau Kerisiano mooli e falu ko e tau tagata tiaki taofiaga, ne vagahau e “tau mena fakakeukeu.”

f Paratafa 17: Kikite e vala tala “Kitiala, To Fakalataha Au mo Mutolu ke he Tau Aho Oti,” he fufuta nei, lau 11, paratafa 6.