1, 2. (a) Ko e heigoa ka tupu ka manamanatu mo e tutala a tautolu hagaao ke he tagata kua ofania e tautolu? (Kikite fakatino he kamataaga.) (e) Ko e heigoa e tau hūhū ka tutala a tautolu ki ai?

 KO E magaaho ka manamanatu mo e tutala a tautolu hagaao ke he taha tagata kua ofania e tautolu, to malolō e kapitiga ha tautolu mo e tagata ia. Kua tatai ai mo e kapitiga ha tautolu mo Iehova ko e Atua. Ko e leveki mamoe ko Tavita, ne loga e pō ne onoono hake ke he tau fetū mo e manamanatu fakahokulo ke he ofoofogia he Tufuga. Ne tohi e ia: “Ka kitekite atu au ke he lagi hāu, ko e gahua he hāu a tau mata lima, ko e mahina katoa mo e tau fetu ne eke e koe; Ko e heigoa kia e tagata kia manatu mai ai a koe kia ia, mo e tama he tagata kia ahi mai ai e koe a ia?” (Sala. 8:3, 4) Ti ko e magaaho ne tohi he aposetolo ko Paulo hagaao ke he ofoofogia ne fakamooli e Iehova e finagalo Haana ma e tau Kerisiano fakauku, ne fakailoa e ia: “Oi, oi! ko e hokulo he tanakiaga he iloilo mo e fioiaaga he Atua!”​​—Roma 11:17-26, 33.

² Ka gahua a tautolu ke he fonua, kua manamanatu mo e tutala a tautolu hagaao ki a Iehova. Kua fakamalolō he mena nei e tuaga kapitiga ha tautolu mo ia. Tokologa e paionia ne logona hifo ko e fakaalofa ha lautolu ma e Atua ne hokulo foki ha kua maeke a lautolu ke lahi e magaaho kua fakaaoga ke he gahua he fonua. To lagomatai he vala tala nei e tau paionia mo lautolu kua manako ke eke mo tau paionia ke manamanatu fakahokulo ke he tau hūhū nei: Maeke fēfē he gahua paionia ke fakamalolō e fakafetuiaga haau mo Iehova? Ka paionia a koe, ko e heigoa ka lagomatai a koe ke matutaki he fekafekauaga pauaki nei? Ka nakaila paionia a koe, ko e heigoa haau ka taute ke kamata? Kia fakatutala fakamua la tautolu ke he tau puhala ka fakamalolō he gahua paionia e kapitiga ha tautolu mo e Atua.

3. Lagomatai fēfē ki a tautolu he tutala hagaao ke he tau monuina anoiha he Kautu?

³ Ka tutala a tautolu hagaao ke he tau monuina anoiha he Kautu, kua tata lahi a tautolu ki a Iehova. Ko e heigoa e kupu tohi mahuiga haau ka fakaaoga he fano a koe he taha fale ke he taha fale? Liga ko e Salamo 37:10, 11; Tanielu 2:44; Ioane 5:28, 29; po ke Fakakiteaga 21:3, 4. He tau magaaho takitaha kua tutala a tautolu ke he tau maveheaga nei mo e falu, kua fakamanatu ki a tautolu ko e ‘tau mena mitaki oti, katoa mo e tau mena fakaalofa oti kua katoatoa ai e mitaki’ kua moua mai ia Iehova, ko e Atua fakamokoi ha tautolu. Kua fakatata lahi he mena nei a tautolu ki a ia.​​—Iako. 1:17.

4. Ko e ha kua mua atu foki e loto fakaaue ha tautolu ke he mitaki he Atua ka fakamatala a tautolu ke he falu?

⁴ Ka kitia e tautolu e nakai fiafia mo e fakaatukehe he tau tagata tokologa, kua mua atu e loto fakaaue ha tautolu ma e kupu mooli. Ko e tau tagata he lalolagi kua nakai moua e lagomatai kua lata mo lautolu ke moua e kautūaga mo e fiafia mooli. Tokologa ne tupetupe hagaao ke he vahā anoiha ti nakai fai amaamanakiaga. Kua kumi a lautolu ma e kakano he moui. Laulahi foki ne ō tapu kua tote lahi e iloaaga ke he Tohi Tapu. Kua tatai lahi a lautolu mo e tau tagata i Nineva. (Totou Iona 4:11.) Ko e lahi e magaaho kua fakaaoga e tautolu he tutala ke he tau tagata he fonua, kua mailoga lahi e tautolu e puhala kua leveki e Iehova a tautolu. (Isaia 65:13) Ka e lahi atu e mena ne taute e Iehova he leveki e tau manako he tau tagata ni haana. Ne foaki e ia ke he tau tagata oti e magaaho ke moua e mafanatia mo e ke moua e amaamanakiaga mooli. Kua fakamanatu he mena nei ki a tautolu e mitaki mooli ha Iehova.​​—Fakakite. 22:17.

5. Fēfē e logonaaga ha tautolu ke he tau lekua ha tautolu ka fakaako e falu ke he kupu mooli?

⁵ Ka fakaako e tautolu e kupu mooli ke he falu, kua iloa e tautolu ke nakai tupetupe lahi mahaki ke he tau lekua ha tautolu. Ko Trisha, ko e paionia tumau, ne pehē kua ita lahi a ia he tau vevehe e tau matua haana. Taha e aho ne momoko lahi a ia ti logona hifo e nakai fia fano he fonua. Ka e fano agaia a ia ke taute e fakaako Tohi Tapu. Ko e fakaako mo e tau tama tokotolu ne tutupu hake he magafaoa ne loga e tau lekua. Ne tiaki he matua taane ha lautolu a lautolu, ti favale e tugaane lahi ki a lautolu. Pehē a Trisha: “Ko e ha lekua po ke loto mamahi ne fehagai au ki ai kua nakai fakatatai ke he ha lautolu. He fakaako a mautolu, kua kikila e tau tama mata ikiiki ha lautolu ti fekī fiafia mo e olioli. Ko e tau tama ia ko e mena fakaalofa mai ia Iehova, mua atu he aho ia.”

6, 7. (a) Fakamalolō fēfē e tua ha tautolu ka fakaako e tautolu e tau kupu mooli he Tohi Tapu? (e) Fēfē e logonaaga ha tautolu ka kitia e tautolu kua lagomatai he tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu e tau tagata fakaako ha tautolu ke holo ki mua e tau momoui ha lautolu?

⁶ Ka fakaako e tautolu e kupu mooli he Tohi Tapu ke he falu, kua malolō lahi e tua ha tautolu ke he tau kupu mooli nei. Ne tohi he aposetolo ko Paulo hagaao ke he falu he tau Iutaia he vahā haana ne nakai taute e mena ne fakaako e lautolu ke he falu: “Hanai, ko koe kua fakaako ke he taha tagata, nakai kia fakaako e koe a koe?” (Roma 2:21) Fa mahani e tau paionia ke lahi e magaaho ke fakaako e kupu mooli ke he falu mo e taute e tau fakaako Tohi Tapu. Ke taute fakamitaki e mena nei, kua lata ia lautolu ke fakaako mua a lautolu. Lata ia lautolu ke tauteute ma e tau fakaako takitaha mo e liga taute e kumikumi ke tali e tau hūhū. Ko e paionia ne higoa ko Janeen ne fakamaama he tau magaaho takitaha he fakaako e ia e kupu mooli ke he falu, kua malolō lahi e tua ni haana ke he tau kupu mooli nei.

⁷ Ka kitia e tautolu kua lagomatai he tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu e tau tagata fakaako ha tautolu ke holo ki mua e tau momoui ha lautolu, kua uho lahi mahaki e  pulotu he Atua ki a tautolu. (Isaia 48: 17, 18) Kua taute he mena nei a tautolu ke manako ke matutaki ke fakaaoga e tau matapatu fakaakoaga ke he tau momoui ha tautolu. Ko Adrianna, ko e taha paionia, ne pehē: “Nakai tonu e tau momoui he tau tagata ka falanaki a lautolu ke he pulotu ni ha lautolu. Kaeke ke kamata a lautolu ke falanaki ke he pulotu ha Iehova, kua fua mitaki lahi ai.” Ne pehē e paionia ne higoa ko Phil kua ofoofogia a ia ke kitia e puhala kua maeke e tau tagata ke hiki e tau momoui ha lautolu ha ko e lagomatai ha Iehova.

8. Lagomatai fēfē a tautolu he gahua he fonua mo e tau matakainaga ha tautolu?

⁸ Kua mafanatia a tautolu he gahua he fonua mo e tau matakainaga ha tautolu. (Fakatai 13:20) Lahi e magaaho ne fakaaoga he tau paionia he gahua he fonua mo e tau matakainaga ha lautolu. Foaki he mena nei ki a lautolu e lahi he magaaho ma e “fefakamafanaaki.” (Roma 1:12; totou Tau Fakatai 27:17.) Ko e paionia ne higoa ko Lisa ne fakamaama he gahuaaga haana, ne femahekehekeaki e tau tagata ti taute ha mena ke mahomo hake he falu. He tau aho oti ne logona e ia e tau tagata ne loma mo e vagahau kelea. Lafi e ia: “He falu mogo, kua vaiga po ke vā ki a koe ha ko e mahani Kerisiano haau. Ka ko e gahua he fonua mo e tau matakainaga Kerisiano kua atihake mooli. He oti e aho, ne hau au ki kaina mo e hauhau, pete ne lolelole au.”

9. Ka paionia tokoua e taane mo e hoana, lagomatai fēfē he mena nei e fakamauaga ha laua?

⁹ Ka paionia a tautolu mo e tau hoa mau ha tautolu, kua malolō lahi e fakamauaga ha tautolu. (Fakama. 4:12) Ko Madeline, ne paionia mo e taane haana, ne fakamaama: “Ko e taane haaku mo au kua maeke ke fakaaoga e magaaho ke tutala hagaao ke he aho ha maua he gahua he fonua po ke taha mena  he totouaga ha maua ke he Tohi Tapu ka fakaaoga he fonua. He tau tau takitaha ne paionia tokoua a maua, kua tata lahi a maua.” Ko e paionia ne higoa ko Trisha ne pehē ko ia mo e taane haana ne talia ke nakai fakatau ha mena ne nakai fahia a laua ke fakatau. Ti ko e fua, ne nakai tau a laua ha ko e tau tupe. Ne taute foki e laua e tau liu aahi atu mo e taute tokoua e tau fakaako Tohi Tapu ha laua. Kua lagomatai he mena nei e fakamauaga ha laua ke malolō lahi.

10. Ka tuku fakamua e tautolu e Kautu mo e logona e lalagoaga he Atua, ko e heigoa ka tupu ke he falanaki ha tautolu ki a Iehova?

¹⁰ Tupu ki mua e falanaki ha tautolu ki a Iehova he tuku fakamua e tautolu e Kautu, logona e lalagoaga ha Iehova, mo e kitia a ia he tali e tau liogi ha tautolu. Mooli na falanaki oti e tau Kerisiano fakamooli ki a Iehova. Ka e mailoga he tau paionia ko e falanaki ni ki a Iehova ka fakatumau a lautolu ke paionia. (Totou Mataio 6:30-34.) Ko Curt, ko e paionia mo e leveki takaiaga tui pū, ne talia ke ahiahi e fakapotopotoaga ne ua mo e hafa e tulā mai he kaina haana. Ko ia mo e hoana haana, ko e paionia foki, ne lahi ni e penisini he motokā ha laua ke hoko ke he fakapotopotoaga ka e nakai lahi ke liliu ki kaina, ti taha e faahi tapu ne toe to moua e totogi haana. Pehē a Curt kua fakauaua a laua ko e hako nakai e fifiliaga ne taute e laua. Ka e liogi a laua ti fifili ke ō. Falanaki a laua ke he Atua ke leveki e tau manako ha laua. Nakai leva to ō a laua, ne hea atu e matakainaga fifine mo e talahau kua fai mena fakaalofa a ia ma laua. Ne latatonu ni e lahi he tupe mo e manako ha laua ma e fenoga. Pehē a Curt ka tupu tumau e tau mena pihia, kua mukamuka ke kitia ko Iehova ne foaki ki a tautolu e tau mena ne manako a tautolu ki ai.

11. Ko e heigoa falu monuina ne olioli he tau paionia?

¹¹ Fa pehē e tau paionia ko e tata lahi ha lautolu ke he Atua mo e lahi e mena ka taute e lautolu he fekafekauaga haana, to lahi atu foki e monuina ka moua e lautolu. (Teu. 28:2) Ka e nakai mukamuka tumau e paionia. Matematekelea oti a tautolu ha ko e nakai mitaki katoatoa mo e lalolagi kelea nei. Falu magaaho ko e tau lekua ne liga fakatupu e tau paionia ke oti fakakū e fekafekauaga ha lautolu. Ka e fa maeke ke fakamafola po ke kalo kehe mai he tau lekua nei. Ko e heigoa ka lagomatai e tau paionia ke fakatumau ke he fekafekauaga uho ha lautolu?

12, 13. (a) Ko e heigoa kua lata he paionia ke taute ka uka a ia ke hokotia ke he tulā kua kotofa? (e) Ko e ha kua aoga lahi ke fakatoka e magaaho ke totou e Tohi Tapu he tau aho takitaha, taute e fakaakoaga fakatagata, mo e manamanatu fakahokulo?

¹² Laulahi he tau paionia ne lavelave lahi. Liga uka ke taute e tau mena oti, ti kua aoga lahi ke fakatokatoka fakamitaki. (1 Kori. 14:33, 40) Ka uka e paionia ke moua e tau tulā ne kotofa, lata a ia ke manamanatu fakamitaki ke he puhala kua fakaaoga e ia e magaaho haana. (Efeso 5:15, 16) Liga hūhū a ia: ‘Lahi kia e magaaho ne fakamole e au he fakafiafiaaga? Maeke nakai au ke hiki e fakaholoaga gahua haaku? Lahi kia e magaaho ne fakaaoga e au ke he tau mena nakai aoga?’ Lata e tau paionia ke hūhū hifo tumau ki a lautolu e tau hūhū nei ti taute e tau hikiaga ka lata.

¹³ Kua lata e paionia ke fakaatā taha magaaho he fakaholoaga haana ke totou e Tohi Tapu he tau aho takitaha, taute e fakaakoaga fakatagata, mo e manamanatu fakahokulo. Lata e paionia ke mailoga kua nakai fofō he tau mena nakai aoga lahi e magaaho ma e tau mena kua aoga. (Filipi 1:10) Ma e fakatai, manamanatu ke he paionia ne hau ki kaina he oti e gahua loa he fonua. Ne fakatoka e ia ke fakaaoga e magaaho afiafi ke tauteute ma e feleveiaaga kahau. Ka e totou mua e ia e meli haana. Ne fakamoui e ia e  komopiuta haana ti totou mo e tali e tau meli hila. He haia a ia he Initanete, ne fakakia e ia ke kitia e totogi he mena ne manako a ia ke fakatau. Nakai leva ti mailoga e ia kua teitei ua e tulā he mole ti nakaila kamata a ia ke tauteute ma e feleveiaaga. Ko e lekua he ha e mena nei? Ka manako e tagata poitufi ke leva e matafeua haana, kua lata a ia ke kai tumau e tau mena kai ke malolō e tino. He puhala taha, kua lata e paionia ke fakaako fakatagata tumau ke matutaki e gahua paionia.​​—1 Timo. 4:16.

14, 15. (a) Ko e ha e tau paionia kua lata ke fakamukamuka tumau e tau momoui ha lautolu? (e) Ka felauaki e paionia mo e tau mena uka, ko e heigoa haana kua lata ke taute?

¹⁴ Ko e tau paionia ne kautū kua eketaha ke fakamukamuka tumau e tau momoui ha lautolu. Ko e mena anei ne fakamalolō e Iesu e tau tutaki haana ke taute. (Mata. 6:22) Ne fakamukamuka tumau e ia e moui haana ke maeke a ia ke foaki katoatoa ke he fekafekauaga haana. Lagataha e pehē a ia na fai ofaga e tau alope mo e tau manu lele, “ka ko e Tama he tagata, nakai fai mena a ia ke mohe ai.” (Mata. 8:20) Ko e tau paionia ne fakaako mai he fakafifitakiaga ha Iesu ke manatu ko e loga he tau koloa ha lautolu, kua lata ia lautolu ke lahi e magaaho ke leveki, fakafoou, po ke hukui.

¹⁵ Kua mailoga he tau paionia e uho he fekafekauaga ha lautolu, ka e nakai manatu a lautolu kua mahomo hake a lautolu ke he falu. Ka e iloa e lautolu ko e gahua paionia ko e mena fakaalofa mai ia Iehova. Ke fakatumau ke he gahua nei, igatia e paionia mo e falanaki ki a Iehova. (Sala. 121:1, 2) To ha ha i ai e tau mena uka. (Sala. 34:19) Ka tupu e mena ia, lata he tau paionia ke ole ma e takitakiaga ha Iehova mo e foaki ki a ia e magaaho ke lagomatai, ka e nakai mafiti ke oti e gahua paionia ha lautolu. (Totou Salamo 37:5.) He kitia e lautolu e puhala ne leveki fakaalofa e Iehova a lautolu, kua malolō lahi e tuaga kapitiga ha lautolu mo ia.​​—Isaia 41:10.

16. Ka manako a koe ke paionia, ko e heigoa kua lata a koe ke taute?

¹⁶ Ka manako a koe ke paionia mo e moua e tau monuina tuga he tau paionia, liogi ki a Iehova hagaao ki ai. (1 Ioa. 5:14, 15) Tutala ki a lautolu kua paionia. Fakatoka e tau foliaga ka lagomatai a koe ke eke mo paionia. Ko e mena ia ne taute e Keith mo Erika. Tuga e tau hoa tokologa he atu ha laua, ne gahua tupe tumau a laua ti fakatau e fale mo e motokā foou, nakai leva he mole e mau ha laua. Pehē a laua: “Manatu a maua to tamai he tau mena ia ki a maua e makona, ka e nakai pihia.” He oti a Keith mo e gahua haana, ne kamata a ia ke fekafekau ko e paionia fakakū. Pehē a ia, “Fakamanatu he gahua paionia ki a au e fiafia lahi kua moua mai he gahua he fonua.” Ne eke a laua mo tau kapitiga mo e hoa paionia ne lagomatai a laua ke mailoga ko e gahua paionia mo e moui mukamuka kua fua mai e olioli lahi. Ko e heigoa ne taute e Keith mo Erika? Ne tohi hifo e laua e tau foliaga ha laua, pili he filisa ha laua, ti hihika e tau foliaga takitaha ka hokotia a laua ki ai. Fai magaaho he mole, ne maeke a laua ke paionia.

17. Ko e ha kua pulotu ke manamanatu fakamitaki ko e maeke nakai a koe ke paionia?

¹⁷ Maeke nakai a koe ke paionia? Ka logona e koe kua nakai maeke a koe ke paionia he mogo tonu nei, taute e tau mena oti ke fakatata lahi ki a Iehova he gahua katoatoa ke he fonua. Ka liogi a koe ki a Iehova mo e manamanatu fakamitaki ke he tuaga haau, to liga mailoga e koe he taute falu hikiaga he moui haau ka fakaatā a koe ke paionia. Ka kamata a koe ke paionia, to lahi atu e olioli haau ke he ha foakiaga ka taute e koe. To fiafia a koe ha kua tuku fakamua e koe e Kautu he Atua he moui haau ti lahi e mena kua foaki e koe ke he falu. (Mata. 6:33) To ha ha ia koe e tau magaaho loga ke manamanatu mo e tutala hagaao ki a Iehova, ti fakahokulo he mena nei e fakaalofa haau ma haana ti fakafiafia a ia.