1. Ko e heigoa e tau matakupu kua fa fakaako e tautolu he tau feleveiaaga ha tautolu? Lagomatai fēfē a tautolu he fakaako tumau e tau matakupu nei?

 HE TAUTEUTE ma e Fakaakoaga Kolo Toko, kua manatu nakai a koe, ‘Tuga na fitā he fakaako e matakupu nei’? Ka fai magaaho he fano a koe ke he tau feleveiaaga he Tau Fakamoli a Iehova, liga mailoga e koe kua liu ai fakatutala ke he falu matakupu. Fa mahani a tautolu ke fakaako hagaao ke he Kautu he Atua, lukutoto, gahua fakamatala, mo e tau mahani tuga e fakaalofa mo e tua. He fakaako tumau e tau matakupu nei kua fakatumau e tua ha tautolu ke malolō ti lagomatai a tautolu ke ‘eke mo tau tagata omaoma ke he kupu, ka e aua neke fanogonogo hokoia ki ai.’​​—Iako. 1:22.

2. (a) Ko e heigoa e kakano he tau kupu “tau talahau” he Tohi Tapu he falu magaaho? (e) Kehe fēfē e tau matafakatufono ha Iehova mai he tau matafakatufono he tagata?

² He Tohi Tapu, ko e “tau talahau” ne fa hagaao ke he tau matafakatufono, tau poakiaga, mo e tau fakatonuaga ne age he Atua ke he tau tagata haana. Ko e tau matafakatufono ha Iehova kua kehe mamao mai he tau matafakatufono he tagata, ne nakai mitaki katoatoa ti fa lata ai ke hiki. Ko e tau matafakatufono he Atua kua mitaki katoatoa, ti maeke a tautolu ke falanaki ko e omaoma ki ai kua mitaki tumau ma tautolu. Mooli na fakatoka mai he Atua e falu matafakatufono i tuai ne kua nakai lata ke liu muitua he tau tagata haana he vahā nei. Ka e nakai ha kua fai mena hepe e tau matafakatufono ia. Pehē e salamo: “Kua tonu hāu a tau fakatufono tukulagi ni.”​​—Sala. 119:144.

3, 4. (a) Ko e heigoa ne putoia he tau talahau a Iehova he falu magaaho? (e) To aoga fēfē e tau Isaraela ka omaoma e lautolu e tau poakiaga he Atua?

³ Ko e tau talahau po ke, tau fakamanatuaga ha Iehova he falu magaaho ne putoia e tau hatakiaga. Ko e motu ha Isaraela ne moua tumau e tau hatakiaga puhala he tau perofeta he Atua. Ma e fakatai, ato huhū atu e tau Isaraela  ke he Motu he Maveheaga, ne hataki e Mose a lautolu: “A mutolu, neke fakavai ha mutolu a tau loto, ke o kehe ai mo e fekafekau ai a mutolu ke he tau atua kehe mo e fakaveveli fakafohifo ai kia lautolu. Ti tupu ai e ita a Iehova kia mutolu.” (Teu. 11:16, 17) He Tohi Tapu, ne totou e tautolu hagaao ke he loga foki e tau talahau aoga ne age he Atua ke he tau tagata haana.

⁴ Ne fa fakamanatu e Iehova ke he tau tagata haana ke matakutaku ki a ia, ke omaoma ki a ia, mo e fakaheke e higoa haana. (Teu. 4:29-31; 5:28, 29) Ne mavehe he Atua ka omaoma a lautolu ke he tau poakiaga nei, to foaki e ia ki a lautolu e tau monuina loga.​​—Levi. 26:3-6; Teu. 28:1-4.

5. Ko e ha ne tau a Iehova ma e Patuiki ko Hesekia?

⁵ He fakamauaga tala tuai he tau Isaraela, ne fakamooli tumau he Atua e maveheaga haana ki a lautolu. Ma e fakatai, ko e patuiki Asuria ko Sanerivi ne fofō a Iuta mo e fakamatakutaku e Patuiki ko Hesekia, ne fakafano e Iehova e agelu ke lagomatai e tau tagata Haana. He taha ni e pō, ne tamate he agelu he Atua 185,000 kautau Asuria. Ne liu mai a Sanerivi ki kaina mo e mā lahi mahaki. (2 Patu. 19:35; 2 Nofo. 32:21) Ko e ha ne tau e Atua ma e Patuiki ko Hesekia? Ha kua fakamooli a Hesekia ki a Ia mo e “omaoma a ia ke he hana tau poaki.”​​—2 Patu. 18:1, 5, 6.

6. Fakakite fēfē he Patuiki ko Iosia kua falanaki a ia ki a Iehova?

⁶ Taha fakafifitakiaga foki he tagata ne omaoma ke he tau poakiaga ha Iehova ko e Patuiki ko Iosia. Mai he magaaho ne tote lahi a ia, “ne eke e ia e mahani hakohako ki mua a Iehova.” (2 Nofo. 34:1, 2) Ne fakakite e Iosia kua falanaki a ia ki a Iehova he moumou e tau tupua tā oti he motu mo e lagomatai e tau tagata ke liu tapuaki ki a Iehova. Ha kua taute e Iosia e tau mena nei, ne fakamonuina e Iehova a ia ti pihia mo e motu katoa.​​—Totou  2 Nofoaga he Tau Patuiki 34:31-33.

7. Ko e heigoa ne tupu he nakai omaoma a Isaraela ki a Iehova?

⁷ Momoko ai, ne nakai falanaki tumau e tau tagata he Atua ke he tau talahau a Iehova. Ke he tau senetenari, ne loga e magaaho ne nakai omaoma a lautolu ki a Iehova. He lolelole e tua ha lautolu, ne mukamuka lahi e falu ke fakaohooho a lautolu ke tapuaki ke he tau atua fakavai. (Efeso 4:13, 14) Ha kua hataki he Atua a lautolu, ka e nakai falanaki a lautolu ki a Ia, ti matematekelea ai a lautolu.​​—Levi. 26:23-25; Iere. 5:23-25.

8. Tatai fēfē e tuaga ha tautolu ke he tau Isaraela?

⁸ Tatai fēfē e tuaga ha tautolu ke he tau Isaraela? Ne moua he tau tagata he Atua he vahā nei e fakatonuaga mo e akonakiaga, tuga ni e tau Isaraela. (2 Pete. 1:12) Kua fakamanatu  ki a tautolu e tau poakiaga he Atua he tau magaaho takitaha ka totou e tautolu e Tohi Tapu. Ti fakaatā e Iehova a tautolu ke fifili to omaoma a tautolu ke he tau poakiaga haana po ke to taute e tautolu e mena ne tuga na hako ki a tautolu. (Fakatai 14:12) Kia fakatutala a tautolu ke he kakano kua lata ia tautolu ke fanogonogo ke he tau talahau a Iehova mo e puhala ne aoga mai a tautolu he taute pihia.

9. He haia e tau Isaraela he tutakale, fakamanatu fēfē e Iehova ki a lautolu kua lalago e ia a lautolu?

⁹ He kamata e tau Isaraela ke he fenoga ha lautolu ne 40 e tau he tutakale, ne nakai fakamaama fakatonu e Iehova ki a lautolu e puhala haana ka takitaki, puipui, mo e leveki a lautolu. Ka e fakakite e ia ki a lautolu he tau puhala loga to aoga ai a lautolu ka falanaki ai ki a ia mo e omaoma ke he tau fakatonuaga haana. He takitaki a lautolu ke he aolagi fakatupou ka aho mo e afi fakatupou ka pō, ne fakamanatu e Iehova ke he tau Isaraela kua lalago e ia a lautolu he fenoga uka ha lautolu. (Esoto 40:36-38; Teu. 1:19) Ne mailoga foki a ia ki ai kua moua e lautolu e tau mena oti kua lata mo lautolu. “Nakai nonofogati a lautolu, nakai popo e tau tapulu ha lautolu, nakai fua foki e tau hui ha lautolu.”​​—Nehe. 9:19-21.

10. Takitaki fēfē e Iehova e tau tagata haana he vahā nei?

¹⁰ Ko e tau fekafekau he Atua he vahā nei to nakai leva ti haia he lalolagi tututonu foou. Falanaki nakai a tautolu kua foaki mai e Iehova ki a tautolu e tau mena oti kua lata mo tautolu ke hao he ‘matematekelea lahi’? (Mata. 24:21, 22; Sala. 119:40, 41) Mooli kua nakai fakaaoga e Iehova e aolagi fakatupou po ke afi fakatupou ke takitaki a tautolu ke he lalolagi foou. Ka e fakaaoga e ia e fakatokatokaaga haana ke foaki ki a tautolu e tau talahau. Ma e fakatai, kua fakamafana ki a tautolu ke fakamalolō e tuaga kapitiga ha tautolu mo Iehova he totou e Tohi Tapu, he taute e afiafi Tapuakiaga Magafaoa, ti pihia foki he fano tumau ke he tau feleveiaaga mo e gahua he fonua. Kua taute nakai e tautolu e tau hikihikiaga he tau momoui ha tautolu ke maeke ke muitua ke he tau fakatonuaga nei? He taute e mena nei ka lagomatai a tautolu ke malolō e tua ke maeke a tautolu ke hao ke he lalolagi foou.

11. He tau puhala fe kua fakakite he Atua na leveki e ia e tau malolō tino mo e fiafia ha tautolu?

¹¹ Kua foaki foki he fakatokatokaaga he Atua ki a tautolu e takitakiaga ke lagomatai a tautolu ke taute e tau fifiliaga mitaki he tau momoui he tau aho takitaha. Ma e fakatai, kua fakamafana ki a tautolu ke moua e aga hako ke he tau koloa fakatino mo e fakamukamuka e moui ke fakatote e fakaatukehe ha tautolu. Ne moua e tautolu e takitakiaga he fifili e puhala ke he tau mena tui mo e levekiaga he tau foliga ha tautolu, he fifili e fakafiafiaaga kua hako, mo e fifili e lahi he fakaakoaga kua lata mo tautolu. Moua foki e tautolu e tau fakatonuaga ke he puhala ke tauteute ma e tau mena tupu fakaofo. Ti manamanatu ke he tau talahau kua lagomatai a tautolu ke haohao mitaki ke he ha tautolu a tau kaina, tau motokā, mo e tau Fale he Kautu. Ko e tau fakatonuaga oti nei kua fakakite na leveki he Atua e tau malolō tino mo e fiafia ha tautolu.

12. (a) Ko e heigoa e matakupu ne fa tutala a Iesu ke he tau tutaki haana? (e) Ko e heigoa e fakaakoaga he mahani fakatokolalo ne nakai nimo e Peteru? Ko e heigoa kua lata ia tautolu ke fakaako mai he fakafifitakiaga ha Iesu?

¹² He senetenari fakamua, kua moua tumau he tau tagata he Atua e tau talahau. Ne fa tutala a Iesu ke he tau tutaki haana hagaao ke he puhala aoga ke mahani fakatokolalo. Ka e nakai ni fakamaama e ia ki a lautolu e kakano ke mahani fakatokolalo. Ne fakakite e ia ki a lautolu he fakafifitakiaga haana. He pō to mate a Iesu, ne fakalataha a ia mo e tau aposetolo haana ke he Paseka. Hane kai e tau aposetolo ha Iesu, ne matike hake a ia he kaiaga ti holoholo e tau hui ha lautolu. Fa mahani  ko e gahua he fekafekau anei. (Ioane 13:1-17) Ko e mena ne taute e Iesu he pō ia ne fakakite ke he tau aposetolo e fakaakoaga malolō lahi ne nakai nimo e lautolu. Kavi ke he 30 e tau fakamui, ko e aposetolo ko Peteru ne ha ha i ai he kaiaga ia, ne tala age ke he falu Kerisiano e fakatonuaga hagaao ke he mahani fakatokolalo. (1 Pete. 5:5) Kua lata he fakafifitakiaga ha Iesu ke fakamalolō a tautolu oti ke mahani fakatokolalo ke he puhala ne taute e tautolu e falu.​​—Filipi 2:5-8.

13. Ko e heigoa e fua aoga ne fakaako e Iesu ne kua lata he tau tutaki haana ke moua?

¹³ Ko e taha matakupu foki ne fa tutala a Iesu ke he tau tutaki haana ko e lata ma e tua malolō. Taha mogo ne nakai maeke he tau tutaki ke fakamaulu e tama taane ne hū temoni. Ne hūhū a lautolu ki a Iesu: “Ko e heigoa e mena nakai maeke ai kia mautolu ke vega a ia ki fafo?” Ne tali a Iesu: “Ha ko e ha mutolu a nakai tua.” Ti tala age a ia ki a lautolu ka tatai e tua ha lautolu ke he “fua sinapi,” nakai uka ha mena taha ki a lautolu. (Mata. 17:14-20) He fekafekauaga katoa ha Iesu he lalolagi, ne fakaako e ia e tau tutaki haana kua aoga lahi mahaki ke moua e tua. (Totou Mataio 21:18-22.) O atu nakai a tautolu ke he tau fonoaga, tau toloaga, mo e tau feleveiaaga oti ha tautolu ke maeke ke fakamalolō e tua ha tautolu? Fai kakano foki e tau fakalatahaaga nei nakai ni ko e tau fakapotopotoaga fiafia hokoia. Ko e tau magaaho haia ma tautolu ke fakakite e falanaki ha tautolu ki a Iehova.

14. Ko e ha kua aoga ke fakakite e fakaalofa fakamokoi he vahā nei?

¹⁴ Ko e tau Tohiaga Tapu Heleni Kerisiano ne putoia e loga he tau talahau ma tautolu ke fakakite e fakaalofa ma e taha mo e taha. Ne pehē a Iesu ko e poakiaga ke uaaki ne mua atu ke “fakaalofa atu a koe kia ia ne katofia a mua, kia tuga foki na koe kia koe.” (Mata. 22:39) Ko e matakainaga ha Iesu ko Iakopo ne fakahigoa e fakaalofa ko e “fakatufono kua mua ue atu.” (Iako. 2:8) Ti tohi he aposetolo ko Ioane: “Ko e tau matakainaga na e, nakai tohi atu e au kia mutolu e poaki fou, ka ko e poaki tigahau ha ha ia mutolu tali mai he kamataaga.” (1 Ioa. 2:7, 8) Ko e heigoa e kakano ha Ioane he “poaki tigahau”? Kua hagaao a ia ke he poakiaga ke fakaalofa. Ti “tigahau” e poakiaga nei ha kua foaki ai e Iesu he tau tau fakamua atu, “tali mai he kamataaga.” Ka ko e poakiaga nei ne “fou” foki kakano to fakakite he tau tutaki he magaaho fakamui e fakaalofa fakamokoi he tau tuaga foou. He vahā nei, kua fakaaue a tautolu ke moua e tau hatakiaga kua lagomatai a tautolu ke nakai moua e aga lotokai tuga e laulahi he lalolagi. Ka e fakakite e tautolu e fakaalofa fakamokoi.

15. Ko e heigoa e matapatu kakano ne hau a Iesu ke he lalolagi?

¹⁵ Leveki mooli e Iesu e tau tagata. Ne fakakite e ia e mena nei he fakamaulu e tau tagata gagao mo e fakaliu tu mai e tau tagata mamate. Ka ko e fakamaulu e tau tagata ne nakai ko e matapatu kakano ne hau a Iesu  ke he lalolagi. Ne lagomatai he fakamatala mo e fakaako haana e tau tagata ke he puhala kua mua atu. Fēfē? Ma e fakatai, ko lautolu oti ne fakamaulu mo e fakaliu tu mai e Iesu, ne fuakau mo e mamate he mogo fakamui, ka ko lautolu ne talia e ogo ne fakamatala e ia ne moua e amaamanaki he moui tukulagi.​​—Ioane 11:25, 26.

16. Omaoma fēfē e Tau Fakamoli a Iehova he vahā nei ke he poakiaga ha Iesu ke taute tutaki?

¹⁶ Ne poaki a Iesu ke he tau tutaki haana: “Hanei, kia o atu a a mutolu ke eke e tau motu oti kana mo tutaki.” (Mata. 28:19) Ko e tau Kerisiano he senetenari fakamua ne matutaki e gahua ne kamata e Iesu, ti ko tautolu he vahā nei ne fakamatala ke he tau tagata tokologa he tau matakavi loga ne nakaila pihia fakamua. Molea fitu e miliona he Tau Fakamoli ha Iehova ne fakaako fakamakutu e falu hagaao ke he Kautu he Atua ke he molea e 230 e motu, ti fakaako tumau he Tau Fakamoli e Tohi Tapu mo e tau miliona tagata. Kua fakakite he gahua fakamatala nei kua nonofo a tautolu he tau aho fakamui.

17. Ko e heigoa e fakatonuaga ne age e Paulo mo Peteru ke he tau Kerisiano he senetenari fakamua?

¹⁷ Lagomatai he tau talahau e tau Kerisiano he senetenari fakamua ke fakamalolō e tua ha lautolu. Ma e fakatai, he haia a Paulo he fale puipui i Roma, ne tala age e ia ki a Timoteo: “Kia eke e koe mo fakafifitaki hau e tau kupu tonu, ne fanogonogo ai a koe kia au.” (2 Timo. 1:13) Ko e tau kupu nei kua liga fakamalolō lahi ki a Timoteo. He mole foki e fakamalolō e Peteru e tau Kerisiano ke gahua malolō ke fakakite e tau mahani tuga e fakauka, fakaalofa fakamatakainaga, mo e mahani fakalatalata, ne lafi e ia: “Kua manatu mau ai au ke hagaaki fakamanatu atu kia mutolu e tau mena na, pete ni he iloa tuai a mutolu, mo e fakatumau ke he tau kupu moli.”​​—2 Pete. 1:5-8, 12.

18. Fēfē e logonaaga he tau Kerisiano he senetenari fakamua he moua e takitakiaga?

¹⁸ Mooli kua tatai e mena ne tohi e Paulo mo Peteru ke he tau fakapotopotoaga mo e “tau kupu kua talahau mai fakamua he tau perofeta tapu.” (2 Pete. 3:2) Ka e ita kia e tau matakainaga ha tautolu he senetenari fakamua he moua e lautolu e takitakiaga pihia? Nakai. Iloa e lautolu na age he Atua ki a lautolu e takitakiaga nei ha kua fakaalofa a ia ki a lautolu ti manako ke lagomatai a lautolu ke tumau e mahani fakamooli.​​—2 Pete. 3:18.

19, 20. Ko e ha kua falanaki a tautolu ko e muitua ke he takitakiaga ha Iehova kua mitaki lahi mahaki ma tautolu? Aoga fēfē a tautolu mai he tau talahau a Iehova?

¹⁹ He vahā nei, kua loga e tau kakano ha tautolu ke falanaki ko e muitua e takitakiaga ne tuku mai e Iehova ki a tautolu he haana Kupu ko e Tohi Tapu kua mitaki lahi mahaki ma tautolu. Ko e fakatonuaga he haana Kupu kua nakai hepe. (Totou Iosua 23:14.) Talahau he Tohi Tapu ki a tautolu hagaao ke he puhala ne fehagai e Atua mo e tau tagata ke molea e afe tau. Ne tohi hifo e mena nei ma e aoga ni ha tautolu. (Roma 15:4; 1 Kori. 10:11) Kitia foki e tautolu kua fakamooli e tau perofetaaga he Tohi Tapu he vahā ha tautolu. Ko e tau perofetaaga kua tatai ke he tau talahau ne fakakite tuai mai ke he tau tau loga. Ma e fakatai, totou miliona a lautolu ne eke mo tau tagata tapuaki ha Iehova, tuga ne talahau he perofetaaga to tupu “ke he tau aho a mui.” (Isaia 2:2, 3) Kua holo ki mua e kelea lahi mahaki he lalolagi nei. Ko e fakamooliaga anei foki he perofetaaga he Tohi Tapu. He fitā e fakatutala e tautolu, kua fakamooli he gahua fakamatala ke he lalolagi katoa e tau kupu ha Iesu.​​—Mata. 24:14.

²⁰ Ke he tau senetenari, ne fakakite fakamaali he ha tautolu a Tufuga kua maeke a tautolu ke falanaki ki a ia. Aoga kia a tautolu mai he tau talahau haana? Taha e matakainaga fifine ne higoa ko Rosellen ne pehē: “He kamata au ke falanaki katoatoa ki a Iehova, ne kamata au ke kitia maaliali e lima fakaalofa haana ne fakatumau mo e fakamalolō au.” Maeke foki a tautolu ke aoga mai he fanogonogo ke he tau talahau a Iehova.