1. (a) Ko e heigoa ne iloa tumau he tau fekafekau he Atua hagaao ke he fakaako, ti fakagahua fēfē ai he vahā nei? (e) Ko e heigoa ka fakatutala a tautolu ki ai he vala tala nei?

KO E tau tagata he Atua ne iloa tumau kua moua mai he fakaakoaga e kautūaga. Ma e fakatai, ne fakatoka e Aperamo “hana tau tagata fakaako,” ne kautū he tau ke fakahao a Lota. (Kenese 14:14-16) Ko e tau tagata lologo he vahā he Patuiki ko Tavita “ne fakaako” ke uhu e tau lologo kua fakaheke a Iehova. (1 Nofoaga he Tau Patuiki 25:7) He vahā nei kua lata ia tautolu ke totoko ki a Satani mo e lalolagi haana. (Efeso 6:11-13) Gahua malolō foki a tautolu ke fakaheke a Iehova he tutala ke he falu hagaao ke he higoa haana. (Heperu 13:15, 16) Tuga e tau fekafekau he Atua i tuai, ke kautū kua lata ia tautolu ke fakaako. He fakapotopotoaga, ne tuku age e Iehova ke he tau motua e matagahua ke fakaako e falu. (2 Timoteo 2:2) Ko e heigoa e tau puhala ne fakaaoga he falu motua ke fakaako e tau matakainaga taane ke leveki e tau tagata ha Iehova?

2. Ato fakaako e tau puhala foou ke he tagata fakaako, ko e heigoa kua liga manako e motua ke taute, ti ko e ha?

² Na fakatatai e motua ke he tagata gahua fonua. Ato tō e tau  tega akau, maeke he tagata gahua fonua ke fagai e kelekele ke tupu olaola mo e uhiuhi e tau akau. He puhala taha, ato fakaako he motua e tau puhala foou ke he tagata fakaako, liga manako a ia ke tala age e falu matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu ka lagomatai e tagata fakaako ke mautali ke fakagahua e tau mena ne fakaako e ia.​—1 Timoteo 4:6.

3. (a) Liga fakaaoga fēfē e tau kupu ha Iesu ia Mareko 12:29, 30 he tutalaaga mo e tagata fakaako? (e) Maeke fēfē he liogi he motua ke lauia e tagata fakaako?

³ Kua aoga ke maama e puhala ne lauia e kupu mooli ke he tau manatu mo e tau logonaaga he tagata fakaako. Ke taute e mena ia, maeke ia koe ke hūhū ki a ia e puhala kua lauia e tau fifiliaga haana he moui ha ko e tukuleleaga haana ki a Iehova. Maeke he hūhū ia ke takitaki ke he tutalaaga hagaao ke he puhala ka fekafekau a tautolu ki a Iehova mo e loto katoa ha tautolu. (Totou Mareko 12:29, 30.) Liga manako foki a koe ke liogi mo e matakainaga taane ti ole ki a Iehova ma e agaaga tapu haana ke lata mo e tagata fakaako. Ka logona he matakainaga taane a koe kua liogi ma haana, to liga atihake a ia ke lahi atu e mena ke taute!

4. (a) Talahau e tau fakataiaga he tau tala Tohi Tapu ka lagomatai e tagata fakaako ke holo ki mua. (e) Ko e heigoa e foliaga kua lata he tau motua ke moua ka fakaako e falu?

⁴ Ka kamata fakamua a koe ke fakaako, mitaki ke fakatutala e tau tala Tohi Tapu kua lagomatai e tagata fakaako ke kitia e aoga he aga lagomatai, falanaki, mo e fakatokolalo. (1 Tau Patuiki 19:19-21; Nehemia 7:2; 13:13; Gahua 18:24-26) Kua aoga e tau mahani nei ke he tagata fakaako tuga ne aoga he fagai e kelekele ke talumelie. To lagomatai ai e tagata fakaako ke tupu, kakano ke mafiti e holo ki mua. Ko Jean-Claude, ko e motua i Falani, ne pehē ko e foliaga haana ka fakaako ko e lagomatai e tagata fakaako ke taute e tau fifiliaga pulotu ne fakavē ke he tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu. Pehē a ia: “Kumi e au e tau magaaho ka totou e maua e kupu tohi ke ‘fakamaama e tau mata’ he tagata fakaako ke he ‘tau mena ke ofo ai’ i loto he Kupu he Atua.” (Salamo 119:18) Ko e heigoa falu puhala ke fakamalolō e tagata fakaako?

5. (a) Aoga fēfē ke tutala mo e tagata fakaako ke he tau foliaga he fekafekauaga ha Iehova? (e) Ko e ha kua lata he tau motua ke fakaako a lautolu kua ikiiki agaia? (Kikite matahui tala.)

⁵ Hūhū ke he tagata fakaako ke he tau foliaga haana he fekafekauaga ha Iehova. Ka nakai fai foliaga a ia, lagomatai a ia ke fakatoka taha ke maeke a ia ke foli ki ai. Kia hakahakau he tala age ki a ia hagaao ke he  foliaga ne moua e koe mo e logonaaga mitaki he mogo ne hokotia a koe ki ai. Mukamuka e puhala nei ka e lauia mitaki. Ko Victor, ko e motua mo e paionia i Aferika ne pehē: “He tote au, ne hūhū mai he motua falu hūhū ki a au ke he tau foliaga haaku. Lagomatai he tau hūhū ia au ke kamata ke manamanatu fakahokulo ke he fekafekauaga haaku.” Ko e tau motua lotomatala ne talahau kua aoga ke fakaako e tau matakainaga taane he mogo ne ikiiki agaia a lautolu, liga he fuata mui a lautolu. Maeke a mutolu ke age falu gahua he fakapotopotoaga fakatatau ke he tau tau momoui ha lautolu. Ka fakaako e tau matakainaga taane he ikiiki agaia, liga to lagomatai a lautolu ke hagaaki katoatoa ke he tau foliaga ha lautolu, pete foki ka lalahi ai ti loga e tau fakatauhele.​—Totou Salamo 71:5, 17. * (Kikite matahui tala.)

6. Ko e heigoa e puhala aoga ne fakaaoga e Iesu ke fakaako e falu?

⁶ Ke fakalagalaga e tagata fakaako ke fekafekau, kua lata ia koe ke lahi e mena ke taute he nakai ni tala age ki a ia e mena ke taute. Lata foki ia koe ke fakamaama e kakano kua aoga ai ke taute. Ne tala age he Faiaoga ne Mua ko Iesu ke he tau aposetolo haana ke fakamatala. Ka e fakamua ne tala  age e ia ki a lautolu e kakano kua lata a lautolu ke omaoma. Pehē a ia: “Kua tuku mai kia au e pule oti kana ke he lagi mo e lalolagi. Hanei, kia o atu a a mutolu ke eke e tau motu oti kana mo tutaki.” (Mataio 28:18, 19) Fifitaki fēfē e koe e puhala fakaako ha Iesu?

7, 8. (a) Maeke fēfē e tau motua he vahā nei ke fifitaki e puhala fakaako ha Iesu? (e) Aoga fēfē ke nava e tagata fakaako? (i) Ko e heigoa e tau manatu ka lagomatai e tau motua ke fakaako e falu? (Kikite puha “ Puhala ke Fakaako e Falu.”)

⁷ Ka tala age a koe ke he matakainaga taane ke taute taha gahua, fakamaama ki a ia mai he Tohi Tapu e kakano kua aoga e gahua nei. He taute pihia, fakaako e koe a ia ke taute e tau mena ha ko e tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu ka e nakai ha ko e tau matafakatufono. Ma e fakatai, ka ole a koe ke he matakainaga taane ke tumau e meā mo e haohao mitaki he hala o fano ke he Fale he Kautu, liga maeke a koe ke fakakite e Tito 2:10 ki a ia. Fakamaama e puhala he gahua haana ka futiaki lahi e fekau he Kautu. Hūhū foki ke he tagata fakaako ke manamanatu ki a lautolu ne momotua he fakapotopotoaga mo e puhala kua taute e gahua nei ka lagomatai a lautolu. Ko e tutalaaga tuga anei kua foaki e fakaako ke lagomatai a ia ke manamanatu fakalahi ke he tau tagata ka e nakai ke he tau matafakatufono. Ka kitia e ia kua aoga e tau matakainaga mai he gahua haana, to mitaki e logonaaga haana ha kua fekafekau a ia ke he falu.

⁸ Mailoga foki ke nava ke he tagata fakaako he fakagahua e tau manatu haau. Aoga fēfē ke taute e mena ia? Tuga ni ne lagomatai he vai e akau ke tupu olaola mo e uhiuhi, ko e nava e tagata fakaako kua lagomatai a ia ke holo ki mua ke he haana a fekafekauaga ki a Iehova.​—Fakatatai Mataio 3:17.

9. (a) Ko e ha kua liga uka he tau motua he tau motu monuina ke fakaako e falu? (e) Ko e ha e fekafekauaga ke he Atua ne nakai ko e mena fakamua he tau momoui he falu matakainaga taane ikiiki?

⁹ Ko e tau motua he tau motu monuina ne liga uka ke fakamalolō e tau matakainaga taane papatiso he atu tau 20 po ke 30 ke lahi e mena ke taute he fakapotopotoaga. Ko e tau motua lotomatala he kavi ke he 20 e motu ne tala mai e kakano kua talitonu a lautolu kua nakai lahi e mena ne taute he falu matakainaga taane ikiiki he fakapotopotoaga. Laulahi ia lautolu ne talahau he mogo ne ikiiki e falu he tau matakainaga taane, ne nakai fakamafana he tau matua ha lautolu a lautolu ke fakatoka e tau foliaga he fekafekauaga ha Iehova. Ti ko e mogo ne manako e falu matakainaga taane ikiiki ke lahi e mena ke taute, ne fakamafana he tau matua ha lautolu a lautolu ke fakatoka e tau foliaga ne putoia e fakaakoaga tokoluga po ke gahua he lalolagi! Ti nakai ko e fekafekauaga ke he Atua e mena fakamua he tau momoui ha lautolu.​—Mataio 10:24.

10, 11. (a) Liga lagomatai fakatekiteki fēfē he motua e matakainaga taane ke hiki e puhala manamanatu haana? (e) Ko e heigoa e tau kupu tohi ka fakaaoga he motua ke fakalagalaga aki e matakainaga taane, ti ko e ha? (Kikite matahui tala.)

¹⁰ Ka tuga kua nakai fia loto e matakainaga taane ke lahi e mena ke taute he fakapotopotoaga, to lahi e gahua mo e fakamanavalahi ke hiki e puhala manamanatu haana, ka e maeke ai ke taute. Maeke he tagata gahua fonua ke lagomatai e akau ke tupu hako hake he leveki fakatekiteki ai. He puhala pihia, maeke ia koe ke lagomatai fakatekiteki e matakainaga taane ke kitia kua lata a ia ke hiki e aga haana ke talia falu matagahua foki he fakapotopotoaga. Ka e fēfē?

 ¹¹ Fakatoka e magaaho ke kapitiga mo e matakainaga taane. Tala age ki a ia kua manako e fakapotopotoaga ki a ia. Fai magaaho he mole, nofo mo ia ti fakakakano ki a ia e tau kupu tohi ka lagomatai a ia ke manamanatu ke he haana a tukuleleaga ki a Iehova. (Fakamatalaaga 5:4; Isaia 6:8; Mataio 6:24, 33; Luka 9:57-62; 1 Korinito 15:58; 2 Korinito 5:15; 13:5) Lali ke hokotia ke he loto haana he hūhū e tau hūhū tuga e: ‘Ko e heigoa ne mavehe e koe ki a Iehova he tukulele e koe e moui haau ki a ia? Fēfē e logonaaga ha Iehova he mogo ne papatiso a koe, he manatu e koe?’ (Tau Fakatai 27:11) ‘Fēfē e logonaaga ha Satani?’ (1 Peteru 5:8) Ko e tau kupu tohi pihia kua malolō lahi ti lauia hokulo e loto he matakainaga taane.​—Totou Heperu 4:12. * (Kikite matahui tala.)

12, 13. (a) Ko e heigoa e aga ne fakakite e Elisaio ko e tagata fakaako? (e) Palepale fēfē e Iehova e mahani fakamooli ha Elisaio?

¹² Tau matakainaga taane ikiiki, kua manako e fakapotopotoaga ke he lagomatai ha mutolu! Ko e heigoa e aga ka lagomatai a mutolu ke kautū he fekafekauaga ki a Iehova? Ke moua e tali, kia fakatutala a tautolu ke he falu mena tutupu he moui he tagata fakaako ko Elisaio he vahā fakamua.

¹³ Kavi ke he 3,000 tau kua mole, ko e perofeta ko Elia ne uiina e fuata ko Elisaio ke eke mo lagomatai haana. Ne talia agataha e Elisaio mo e taute fakamooli e gahua tutokolalo ma e perofeta. (2 Tau Patuiki 3:11) Ne fakaako e Elia a Elisaio kavi ke he ono e tau. Ti teitei e gahua ha Elia ke fakaoti i Isaraela, ne tala age e perofeta ke he lagomatai haana to fakaoti e fekafekauaga haana. Ka e lagatolu e tala age a Elisaio: “Nakai toka e au a koe.” Ne fifili a ia ke nofo mo e faiaoga haana ka maeke ia ia. Ti palepale e Iehova e mahani hakohako mo e fakamooli ha Elisaio he fakaatā a ia ke kitia a Elia he mogo ne uta he hiohio a ia.​—2 Tau Patuiki 2:1-12.

14. (a) Fifitaki fēfē he tau tagata fakaako he vahā nei a Elisaio? (e) Ko e ha kua aoga lahi ma e tagata fakaako ke mahani fakamooli?

¹⁴ Ko e tagata fakaako, fifitaki fēfē e koe a Elisaio? Kia fakamafiti ke talia e tau kotofaaga, pete ko e tau gahua ikiiki. Manatu ko e faiaoga haau e kapitiga haau. Tala age ki a ia kua loto fakaaue a koe ke he mena ne taute e ia ma haau, ti fakakite ki a ia kua manako a koe ke matutaki e fakaako mai ia ia. Mua atu e aoga, kia fakamooli he taute e kotofaaga haau. Ko e ha? Ka fakakite e koe kua mahani fakamooli mo e falanaki ki a koe, maeke e tau motua ke mauokafua kua manako a Iehova ki a koe ke lahi atu foki e matagahua he fakapotopotoaga.​—Salamo 101:6; totou 2 Timoteo 2:2.

15, 16. (a) He tau puhala fe ne fakakite e Elisaio e fakalilifu ke he faiaoga haana? (Kikite fakatino he kamataaga.) (e) Ko e ha kua mauokafua e falu perofeta ia Elisaio?

¹⁵ Ko e tala ki a Elisaio ne fakakite foki e aoga ma e tau matakainaga taane he vahā nei ke fakakite e fakalilifu ke he tau motua lotomatala. He mole e ahiahi ha Elia mo Elisaio ke he matakau he tau perofeta i Ieriko, ne o mai e tau tagata taane tokoua ke he Vailele ko Ioritana. Ti “toto e Elia hana tapulu lahi, kua vakai ai e ia, ti ta aki e ia e vai, ti vevehe ua ai.” Ne o atu e tau tagata taane ke he taha faahi i Ioritana ke he kelekele momō, ti matutaki a laua  ke “vagahau ai fakahaga.” Ne fanogonogo fakatekiteki a Elisaio ke he tau mena oti ne tala age he faiaoga haana mo e tumau ke fakaako mai ia ia. Nakai manatu a Elisaio kua iloa e ia e tau mena oti. Ti tahake he hiohio a Elia, ti liu a Elisaio ke he Vailele ko Ioritana. Ne ta e ia e vai i ai aki e tapulu haana mo e pehē: “Ko fe kia a Iehova ko e Atua a Elia?” Ti veveheua ai foki e vailele.​—2 Tau Patuiki 2:8-14.

¹⁶ Mailoga nakai e koe e mana fakamua ha Elisaio kua tatai tonu ke he mana fakahiku ha Elia? Ko e heigoa ne fakaako he mena nei ki a tautolu? Nakai logona hifo e Elisaio kua pule a ia mogonei ti lata a ia ke kehe e mena ka taute mai ia Elia. Ka e, he fifitaki e tau puhala ha Elia, ne fakakite e Elisaio kua fakalilifu e ia e faiaoga haana, ati lagomatai e falu perofeta ke mauokafua ia Elisaio. (2 Tau Patuiki 2:15) Ne fekafekau a Elisaio ko e perofeta ke 60 e tau, ti tuku age e Iehova ki a ia e malolō ke taute e tau mana ne mua atu e loga ke he ha Elia. Ko e heigoa e fakaakoaga ma e tau tagata fakaako he vahā nei?

17. (a) Maeke fēfē he tau tagata fakaako he vahā nei ke fifitaki e aga ha Elisaio? (e) Nakai leva, to liga fakaaoga fēfē e Iehova e tau tagata fakaako fakamooli?

¹⁷ Ka loga e matagahua ne moua e koe he fakapotopotoaga, ua logona hifo kua lata ia koe ke taute e tau mena ia he puhala ne kehe katoatoa mai he puhala ne taute ai he mogo fakamua. Manatu, ko e kakano ke taute e tau hikiaga ke lata ai mo e fakapotopotoaga po ke fakatonu mai he fakatokatokaaga ha Iehova. Nakai lata ia koe ke taute e tau hikiaga ha ko e loto haau. He matutaki ke fakaaoga e tau puhala ha Elia, ne lagomatai e Elisaio e falu perofeta ke mauokafua ia ia ti fakakite e ia e fakalilifu ke he faiaoga haana. He puhala pihia, ka matutaki a koe ke fakaaoga e tau puhala he faiaoga haau ne fakavē ke he Tohi Tapu, kua fakakite e koe e fakalilifu ma e tau motua lotomatala, mo e to mauokafua e tau matakainaga haau ki a koe. (Totou 1 Korinito 4:17.) He lahi e lotomatala haau kua moua, to fakagahua e koe e tau hikiaga ka lagomatai e fakapotopotoaga ke muitua e fakatokatokaaga ha Iehova hane holo tumau ki mua. Mo e nakai leva ti lagomatai e Iehova a koe ke taute e tau gahua ne mua atu ke he tau faiaoga haau, tuga ne lagomatai e ia a Elisaio ke taute.​—Ioane 14:12.

18. Ko e ha kua aoga lahi mahaki ke fakaako e tau matakainaga taane he tau fakapotopotoaga?

¹⁸ Amaamanaki a tautolu ko e tau manatu he vala tala nei mo e vala tala kua mole ka fakalagalaga e tau motua tokologa ke fai magaaho ke fakaako e tau matakainaga taane. Ti liogi a tautolu kua makai e tokologa atu foki he tau matakainaga taane ke fakaako mo e fakaaoga e mena ne ako e lautolu ke leveki e tau tagata ha Iehova. To atihake he mena nei e tau fakapotopotoaga he lalolagi katoa mo e to lagomatai a tautolu takitokotaha ke fakatumau e mahani fakamooli he tau magaaho ofoofogia i mua.