1-3. Ko e ha ne mauokafua taha matakainaga fifine na iloa e Iehova e manako haana?

KO E paionia tumau ko Lana ne nakai nimo e mena ne tupu he ahiahi atu a ia ki Sihamani he 2012. Logona hifo e ia ne ua e liogi haana ne tali e Iehova. He fina atu a ia he tuleni ke he malē vakalele, ne ole a ia ki a Iehova ke lagomatai a ia ke kumi taha tagata ke fakamatala ki ai. He hoko a ia ke he malē vakalele, ne iloa e ia kua fakatolomaki tuai e fenoga haana ato fano he aho hake. Ne ole a Lana ki a Iehova ma e lagomatai ha kua nakai lahi e tupe haana ne toe ti manako a ia ke he taha mena ke nofo ai he pō ia.

² Nakai leva e oti e liogi ha Lana, ne logona e ia e taha tagata ne pehē, “Fakaalofa atu ma Lana, ko e eke ha koe hinei?” Ko e tama taane fuata ne ō mo ia he aoga. Ko ia mo e matua fifine mo e matua fifine tupuna haana, ne o atu ke mavehe ha ko e fano a ia ki Aferika Toga. Mogo ne tala age e Lana e tuaga haana ki a lautolu, ne uiina he matua fifine mo e matua fifine tupuna a Lana ke nofo mo laua. Ne loga e hūhū ha laua hagaao ke he tau taofiaga haana mo e gahua haana ko e paionia.

 ³ He pogipogi hake he oti e kai pogipogi, ne loga foki e tau hūhū Tohi Tapu ha laua ne tali e Lana. Ne ole a Lana ke moua e tau vala tala matutaki ha laua ke fai tagata ke matutaki ke tali e tau hūhū ha laua. Kua hoko mafola a Lana ki kaina, ti paionia agaia a ia. Logona hifo e ia kua fanogonogo a Iehova ke he tau liogi haana, iloa e mena kua manako a ia, ti lagomatai a ia.​—Salamo 65:2.

4. Ko e heigoa e tau manako ka fakatutala a tautolu ki ai?

⁴ Ka tupu fakalutukia mai e mena vihi ki a tautolu, kua mukamuka ke liogi ma e lagomatai a Iehova, ti fiafia a ia ke fanogonogo ke he tau liogi ha tautolu. (Salamo 34:15; Tau Fakatai 15:8) Ka e fakaako he liogi fakatai ha Iesu ki a tautolu kua ha ha i ai lahi atu foki e manako aoga kua lata a tautolu ke liogi. He vala tala nei, to fakatutala a tautolu ke he fā e ole fakahiku he liogi fakatai ka lagomatai a tautolu ke fakamooli ki a Iehova.​—Totou Mataio 6:11-13.

5, 6. Ko e ha kua fakaako e Iesu a tautolu ke ole ma e ha “mautolu a tau mena kai” pete ne loga e tau mena kai ha tautolu?

⁵ Ne fakaako e Iesu a tautolu ke ole ma e ha “mautolu a tau mena kai,” nakai ni “haaku a tau mena kai.” Ko Victor ko e leveki takaiaga i Aferika ne fakamaama: “Fa fakaaue fakamooli au ki a Iehova ha kua nakai tupetupe lahi mahaki e hoana haaku mo au ke he fuaaga kai ha maua, po ke tupetupe foki ko hai ka totogi e mena ne nonofo a maua. Ne totonu e tau matakainaga ha maua he leveki a maua he tau aho oti. Ka e liogi au ma lautolu ne lagomatai a maua ke fahia mai he tau peehiaga fakatupe ne fehagai mo lautolu.”

⁶ Liga lahi e mena kai ha tautolu, ka e tokologa e matakainaga ha tautolu ne nonofogati. Falu foki ne lauia he tau matematekelea. Nakai ni liogi a tautolu ma lautolu ka e taute e tautolu taha mena ke lagomatai a lautolu. Ma e fakatai, maeke a tautolu ke foaki taha mena ki a lautolu. Maeke foki ia tautolu ke tuku tumau e mena fakaalofa ke he gahua he tau tagata ha Iehova he lalolagi katoa. Iloa e tautolu kua lagomatai he tau mena fakaalofa ha tautolu e tau matakainaga ha tautolu ne kua lata.​—1 Ioane 3:17.

7. Fakaako fēfē e Iesu kua lata a tautolu ke “aua neke fakaatukehe . . . ke he aho a pogipogi”?

⁷ He oti e fakaako e Iesu e liogi fakatai, ne fakaako e ia a tautolu ke nakai hagaaki ke he tau koloa fakatino. Pehē a ia ka maeke a Iehova ke leveki e tau fiti tupu vao, “ka e nakai kia au atu he pihia kia mutolu, ko mutolu ne tua fakatote? Hanai, aua neke fakaatukehe a mutolu, mo e pehe age, . . . po ke tapulu a tautolu ha ha?” Ti fatiaki e ia: “Aua neke fakaatukehe a mutolu ke he aho a pogipogi.” (Mataio 6:30-34) Nakai lata a tautolu ke tupetupe ke he tau manako ha tautolu anoiha. Ka e lata ke mahani fakalatalata a tautolu ke he tau manako ha tautolu ma e tau aho takitaha. Ma e fakatai, maeke a tautolu ke liogi ke moua e mena ke nonofo ai, gahua tupe ke leveki e magafaoa ha tautolu, mo e pulotu ke taute e tau fifiliaga mitaki ma e tau malolō tino ha tautolu. Ka e fai mena aoga lahi foki kua lata ia tautolu ke ole he liogi.

8. Ko e heigoa he tau kupu ha Iesu ke he ha tautolu a tau mena kai he tau aho takitaha kua fakamanatu ki a tautolu? (Kikite fakatino he kamataaga.)

 ⁸ Ko e tau kupu ha Iesu hagaao ke he ha tautolu a tau mena kai ma e tau aho takitaha kua fakamanatu ki a tautolu taha mena foki ne talahau e ia: “Nakai ko e tau mena kai hokoia ke moui ai ha tagata, ka ko e tau kupu oti ne to mai he fofoga he Atua.” (Mataio 4:4) Ti lata ia tautolu ke liogi to fakaako tumau e Iehova a tautolu ti foaki ki a tautolu e tau mena kua lata ke fakatata tumau a tautolu ki a ia.

9. Ko e ha e tau agahala ha tautolu kua tuga e tau kaitalofa?

⁹ Pehē a Iesu: “Kia fakamagalo e koe kia mautolu ha mautolu a tau hala.” (Mataio 6:12; Luka 11:4) Talahau e ia e mena nei ha kua tuga e tau kaitalofa e tau agahala ha tautolu. He 1951, The Watchtower ne fakamaama ka agahala a tautolu, kua tuga e kaitalofa a tautolu ki a Iehova. Kua lata ia tautolu ke foaki ki a Iehova ha tautolu a fakaalofa mo e omaoma. Ti ka agahala a tautolu ke he Atua, kua nakai foaki e tautolu e mena kua lata ia tautolu. Talahau he The Watchtower ka manako a Iehova, maeke a ia ke fakamamutu e fakafetuiaga haana mo tautolu. Lafi ai: “Ko e agahala ko e nakai fakaalofa ia ke he Atua.”​—1 Ioane 5:3.

10. Maeke he ha ia Iehova ke fakamagalo e tau agahala ha tautolu, ti lata ke fēfē e logonaaga ha tautolu ki ai?

 ¹⁰ Kua fakaaue mooli a tautolu ki a Iehova he foaki e poa lukutoto ha Iesu ke fakamagalo e tau agahala ha tautolu! Lata a tautolu ke moua e fakamagaloaga ha Iehova he tau aho takitaha. Mate a Iesu ma tautolu teitei 2,000 tau kua mole, ka e aoga a tautolu he vahā nei mai he lukutoto. Kua lata tumau a tautolu ke fakaaue ki a Iehova ma e mena fakaalofa uho nei. Nakai fai ia tautolu ne maeke ke totogi e lukutoto kua lata, ke fakatokanoa a tautolu mai he agahala mo e mate. (Totou Salamo 49:7-9; 1 Peteru 1:18, 19.) Ko e tau kupu he liogi fakatai “fakamagalo . . . ha mautolu a tau hala” kua fakamanatu ki a tautolu tuga ni he lata a tautolu mo e lukutoto, kua lata foki ma e tau matakainaga ha tautolu. Manako a Iehova ki a tautolu ke manamanatu foki ki a lautolu mo e tau fakafetuiaga ha lautolu mo Ia. Putoia he mena nei e mafiti ke fakamagalo atu a lautolu ka agahala mai ki a tautolu. Fa mahani ko e tau hepehepe ikiiki anei, ka ko e magaaho ka fakamagalo e tautolu e tau matakainaga ha tautolu, fakakite e tautolu kua fakaalofa a tautolu ki a lautolu. Fakakite foki e tautolu kua fakaaue a tautolu ha kua fakamagalo e Iehova a tautolu.​—Kolose 3:13.

11. Ko e ha kua aoga ke fakamagalo e falu?

¹¹ Ha kua nakai mitaki katoatoa a tautolu, falu mogo liga uka ke fakamagalo a lautolu ne fakaita a tautolu. (Levitika 19:18) Ka kamata a tautolu ke tutala hagaao ke he tau mena ne taute e lautolu ki a tautolu, maeke he falu he fakapotopotoaga ke putoia, ti lauia e kaufakalatahaaga he fakapotopotoaga. Ka fakaatā e tautolu e mena nei ke matutaki, to fakakite ai kua nakai uho ki a tautolu e mena fakaalofa he Atua ko e lukutoto, mo e to nakai moua e tautolu e tau fua mitaki i ai. (Mataio 18:35) Ka nakai fakamagalo e tautolu e falu, nakai fakamagalo e Iehova a tautolu. (Totou Mataio 6:14, 15.) Ka manako foki a tautolu ki a Iehova ke fakamagalo a tautolu, lata ia tautolu ke nakai taute ha mena kua vihiatia e ia.​—1 Ioane 3:4, 6.

12, 13. (a) Ko e heigoa ne tupu ki a Iesu he mole e papatiso haana? (e) Ko e ha kua nakai lata ia tautolu ke tukupau e falu kaeke ke mahala a tautolu ke he kamatamata? (i) Ko e heigoa ne fakakite e Iesu he fakatumau e fakamooli haana ke hoko ke he mate?

¹² Ko e tau kupu he liogi fakatai, “aua neke uta . . . a mautolu ke he kamatamata” kua fakamanatu ki a tautolu e mena ne tupu ki a Iesu nakai leva he mole e papatiso haana. Ne takitaki he agaaga he Atua a ia ke he tutakale ke “kamatamata ai he tiapolo.” (Mataio 4:1; 6:13) Ko e ha ne fakaatā e Iehova e mena nei ke tupu? Fakafano mai e Iehova a Iesu ke he lalolagi ke fakatotoka e matakupu ne lagā he mogo ne tiaki e Atamu mo Eva e pule ha Iehova. Ko e totokoaga ha laua ne fakalagā e tau hūhū ne lata ke fai magaaho ke tali. Ma e fakatai, hepe kia e puhala ne tufuga e Iehova e tau tagata? Maeke kia e tagata mitaki katoatoa ke fakamooli tumau ki a Iehova ka kamatamata e ‘ia ne kelea’? To mitaki kia ma e tau tagata ke pule ki a lautolu ni? (Kenese 3:4, 5) He vahā i mua, ka tali e tau hūhū oti nei ke he puhala kua fiafia a Iehova, to iloa e lautolu oti he  lagi mo e he lalolagi kua mua ue atu e puhala pule ha Iehova.

¹³ Kua tapu a Iehova, ti nakai kamatamata e ia ha tagata ke he tau mena kelea muitui. Ko Satani ‘ko ia ne Kamatamata.’ (Mataio 4:3) Eketaha a Satani ke kamatamata a tautolu ke he loga e puhala. Ka e ha ha ia tautolu e fifiliaga. Igatia a tautolu mo e maeke ke fifili ke totoko po ke nakai totoko e kamatamata. (Totou Iakopo 1:13-15.) He kamatamata e Satani a Iesu, ne fakaheu fakamafiti e Iesu a ia he fatiaki e Kupu he Atua. Ne fakamooli a Iesu ke he Atua. Ka e nakai mahala a Satani. Ne fakatali a ia “ato hoko ke he taha aho” ke kamatamata a Iesu. (Luka 4:13) Ka e pete ne tau mena ne taute e Satani, ne omaoma tumau a Iesu ke he Atua ko e Pule haana. Fakakite e ia na maeke e tagata mitaki katoatoa ke fakamooli ki a Iehova he tau magaaho uka fefeke foki. Ka e eketaha a Satani ke kamatamata e tau tutaki ha Iesu, ne putoia a koe, ke nakai omaoma ki a Iehova.

14. Ko e heigoa kua lata ia tautolu ke taute ke totoko e kamatamata?

¹⁴ Ko e tau hūhū ne lagā hagaao ke he pule ha Iehova ne lata agaia ke tali. Ka ko e magaaho nei, kua fakaatā e Iehova a Satani ke kamatamata a tautolu. Nakai uta e Iehova a tautolu “ke he kamatamata.” Kua mauokafua mooli a ia to maeke ia tautolu ke fakamooli tumau ki a ia, ti manako a ia ke lagomatai a tautolu. Ka e nakai omoi e ia a tautolu ke taute e mena kua hako. Fakalilifu e ia e atāina ha tautolu ke fifili. Ti fakaatā e ia a tautolu ke fifili ni e tautolu ke fakamooli po ke nakai  fakamooli. Ke kalo kehe he mahala ke he kamatamata, kua lata ia tautolu ke taute ua e mena: fakatata tumau ki a Iehova mo e liogi tumau ma e lagomatai haana. Tali fēfē e Iehova e tau liogi ha tautolu ke totoko e kamatamata?

15, 16. (a) Ko e heigoa falu kamatamata ne lata ia tautolu ke totoko? (e) Ko hai ka tukupau kaeke ke mahala a tautolu ke he kamatamata?

¹⁵ Foaki mai e Iehova ki a tautolu e agaaga tapu malolō haana ke lagomatai a tautolu ke totoko atu ke he tau kamatamata a Satani. Foaki mai foki e Iehova ki a tautolu e Tohi Tapu mo e fakapotopotoaga ke hataki a tautolu ke he tau hagahaga kelea. Ma e fakatai, ne hataki e ia a tautolu ke nakai fakaaoga katoatoa ha tautolu a tau magaaho, tau tupe, mo e tau malolō ke he tau mena ne nakai aoga lahi ki a tautolu. Ko Espen mo Janne ne nonofo he motu monuina i Europa. Ke he tau tau loga, ko e tau paionia tumau a laua he faahi motu ne manako lahi ke he tau tagata fakailoa. He mogo ne fai tama a laua, ne oti e paionia ha laua, ti ua e tama ha laua mogonei. Pehē a Espen: “Fa liogi a maua ki a Iehova ke nakai maeke a maua ke mahala mogonei ke he kamatamata kua nakai maeke ia maua ke foaki fakalahi e magaaho ha maua ke he tau matagahua fakateokarasi tuga fakamua. Ole a maua ki a Iehova ke lagomatai a mautolu ke fakatumau e malolō fakaagaaga mo e fakamakutu ke he gahua fakamatala.”

¹⁶ Ko e taha kamatamata foki kua lata ia tautolu ke totoko ko e onoono ke he tau fakatino telefua. Ka mahala a tautolu ke he kamatamata nei, nakai tukupau e tautolu a Satani. Ko e ha? Ha kua nakai fakaohooho e Satani mo e lalolagi haana a tautolu ke taute e tau mena hepe. Falu ne kitekite e tau fakatino telefua ha kua nakai fakaheu e lautolu e tau manatu hepe. Ka e tokologa e tau matakainaga ha tautolu ne totoko e kamatamata nei, ti maeke foki a tautolu.​—1 Korinito 10:12, 13.

17. (a) Fakakite fēfē e tautolu kua manako a tautolu ki a Iehova ke ‘laveaki mai a mautolu ia ia ne kelea’? (e) Ko e heigoa e fakatotokaaga kua tata mai?

¹⁷ Maeke fēfē a tautolu ke fakakite kua manako a tautolu ki a Iehova ke ‘laveaki mai a mautolu ia ia ne kelea’? Kua lata ia tautolu ke “nakai ko e tau tagata he lalolagi” mo e “aua neke fakaalofa . . . ke he lalolagi, po ke tau mena ha ha he lalolagi.” (Ioane 15:19; 1 Ioane 2:15-17) Ko e totokaaga mooli ka utakehe e Iehova a Satani mo e moumou e lalolagi kelea nei! Ato hoko e magaaho ia, lata ia tautolu ke manatu ko Satani kua “ita lahi, ha kua iloa e ia kua tote hana vaha.” To taute e ia e tau mena oti ke taofi a tautolu mai he fekafekau ki a Iehova. Ti lata ia tautolu ke liogi tumau ke puipui e Iehova a tautolu ia Satani.​—Fakakiteaga 12:12, 17.

18. Ka manako a tautolu ke hao he moumouaga he lalolagi a Satani, ko e heigoa ha tautolu kua lata ke taute?

¹⁸ Manako nakai a koe ke nofo he lalolagi ne nakai ha ha i ai a Satani? Ti liogi tumau ke hoko mai e Kautu he Atua, ke fakatapu e higoa he Atua, mo e eke e finagalo haana ke he lalolagi. Falanaki tumau ki a Iehova ke leveki a koe mo e ke foaki ki a koe e tau mena oti kua lata ke fakamooli tumau ki a ia. Ē, taute e tau mena oti kana ke maeke a koe ke moui fakatatau ke he liogi fakatai.