KUA fanau au he matakavi ko Queensland i Ausetalia he 1955. Nakai leva he mole, ne kamata e matua fifine haaku ko Estelle ke fakaako e Tohi Tapu mo e Tau Fakamoli a Iehova. Ne papatiso a ia taha e tau he mole, ti hau e matua taane haaku ko Ron ke he kupu mooli 13 e tau he mole. Papatiso au he 1968 he matakavi mamao he faahi tua ha Queensland.

He mogo ne tama tote au, ne fiafia lahi au ke he tau pepa mo e tau vagahau. Ka ō fenoga au mo e tau matua haaku, ne nofo au he nofoa i tua he motokā mo e totou pepa. Liga hogohogo manava e tau matua haaku he ai onoono au ke he tau tufugatia i fafo. Ka ko e fiafia lahi haaku ke totou ne lagomatai au ke iloilo he tau gahua aoga. Ti loga foki e tau palepale ne moua e au he fano he aoga tokoluga he taone ha Glenorchy he aelani ha Tasmania.

Ko e mogoia ne lata au ke taute e taha fifiliaga uho. To talia nakai e au e sikolasipi ke fano he univesitī? Pete ne fiafia lahi au ke he tau pepa mo e fakaakoaga, loto fakaaue au kua fakaako he matua fifine haaku au ke mua atu e fakaalofa ki a Iehova ke he ha tagata po ke ha mena. (1 Korinito 3:18, 19) Mo e fakaatāaga he tau matua haaku, ne fifili au he mogo ni ka oti e fakaakoaga haaku kua lata, to toka e au e aoga ti kamata ke paionia. Taute e au e mena nei ia Ianuari 1971 he 15 e tau haaku he moui.

 Ke he valu e tau i mua ne moua e au e kotofaaga ke paionia i Tasmania. Mogoia ne hoana e au e tama fifine fulufuluola mai Tasmania ko Jenny Alcock. Fā e tau he fekafekau tokoua a maua ko e tau paionia pauaki he tau taone mamao ha Smithton mo Queenstown.

He 1978, ne o atu au mo e hoana haaku ki Port Moresby i Papua Niu Kini ke he fonoaga he lalolagi katoa. Manatu pauaki e au e misionare ne lauga he vagahau Hiri Motu. Pete ne nakai maama e au e mena haana ne talahau, kamata au ke manamanatu kua manako foki au ke eke mo misionare, fakaako e taha vagahau, mo e maeke ke fakamafana e tau matakainaga he lauga ke he vagahau ha lautolu. Fakahiku ai, mailoga e au e puhala kua maeke au ke fakaaoga e fiafia lahi haaku ma e vagahau ke fekafekau ki a Iehova.

He liliu a maua ki kaina, manamanatu ke he ofo lahi ha maua ha kua uiina ke fekafekau mo tau misionare. Hohoko atu a maua ke he aelani ko Funafuti i Tuvalu ia Ianuari 1979. Tolu ni foki e tagata fakailoa papatiso i Tuvalu.

Nakai mukamuka ke fakaako e vagahau Tuvalu. Ko e tohi ni he vagahau ia ko e “New Testament.” Nakai fai tohi fakamaama kupu po ke tau vahega fakaako vagahau, ti fifili a maua ke lali ke fakaako 10 ke he 20 e kupu foou he aho. Ka e nakai leva ti mailoga e maua kua nakai maama e maua e kakano hako he laulahi he tau kupu ne ako e maua. He nakai tala age ke he tau tagata kua kelea e tau mena fakatemoni, ne tala age a maua kua nakai lata a lautolu ke fakaaoga e tau fua tautau mo e tau tokotoko! Ka e lata ia maua ke eketaha ke ako e vagahau ha kua fai fakaako Tohi Tapu a maua ne kamata. Loga e tau he mole, taha he tau tagata fakaako Tohi Tapu fakamua ia ne pehē ki a maua: “Fiafia lahi a mautolu ha kua maeke a mua ke vagahau e vagahau ha mautolu mogonei. Fakamua, ai maama e mautolu e mena ha mua ne lali ke talahau!”

Ka e ha ha i ai taha mena ne lagomatai mooli a maua ke mafiti e fakaako he vagahau. He nakai fai kaina ke totogi ke nofo, maeke ia maua ke nonofo mo e magafaoa Fakamoli he maaga lahi. Lata ia maua ke vagahau Tuvalu he tau matakavi oti, pihia foki i kaina. He fai tau ne nakai vagahau Palagi, mailoga e maua ko e vagahau Tuvalu e vagahau mua ha maua.

Nakai leva e hohoko atu ha maua, tokologa ne kamata ke fakakite e fiafia ke he kupu mooli. Ka ko e heigoa ka fakaaoga e maua ke fakaako mo lautolu? Nakai fai tohi a maua he vagahau ha lautolu. Maeke fēfē a lautolu ke taute e fakaakoaga fakatagata? Ka  kamata a lautolu ke o mai ke he tau feleveiaaga, ko e heigoa e tau lologo ka uhu e lautolu, to taute fēfē e tau lauga ha lautolu, ti maeke fēfē a lautolu ke tauteute ma e tau feleveiaaga? To hokotia fēfē a lautolu ke he papatisoaga? Ko e tau tagata loto fakatokolalo nei kua lata mo e tau tohi he vagahau ni ha lautolu ke fakaako hagaao ki a Iehova! (1 Korinito 14:9) Manamanatu a maua, ‘To fai tohi la nakai a mautolu he vagahau Tuvalu, ko e vagahau ne fakaaoga he tokogahoa ke 15,000 tagata?’ Tali e Iehova e tau hūhū ia, he fakamooli ua e mena ki a maua: (1) Manako a ia ke he tau tagata he “tau motu ne tutu ke he hala kau tahi ne mamao” ke iloa a ia, mo e (2) manako a ia ki a lautolu ne onoono e lalolagi ki ai ko e “tau tagata loto holoilalo mo e nonofogati” ke malu he higoa haana.​—Ieremia 31:10; Sefanaia 3:12.

He 1980, ne kotofa he la ofisa a maua ke fakaliliu e tau tohi ke he vagahau Tuvalu. Kamata e maua e gahua, pete ne logona hifo a maua kua nakai iloa mitaki e vagahau. (1 Korinito 1:28, 29) Fakamua, ne fakatau e maua e matini tuai mai he fakatufono ke lomi lima aki e tau tohi ma e tau feleveiaaga ha mautolu. Fakamui, fakaliliu foki e maua e tohi The Truth That Leads to Eternal Life he vagahau Tuvalu ti lomi ai he matini tote nei. Hohogo agaia e au e namu maō he vaitohi, pihia foki mo e matagi vela ne uka lahi ke lolomi lima e tau tohi oti nei. He mogoia, ne nakai fai hila a maua!

Nakai mukamuka ke fakaliliu ke he vagahau Tuvalu ha kua nakai maeke a maua ke veu e tau kupu he tohi fakamaama kupu po ke kumikumi ke he tau pepa Tuvalu. Ka e falu mogo ne moua e maua e lagomatai kua lata ia maua he falu puhala. Taha pogipogi ne hepe e kaina ne fina atu au ki ai, ko e fale he tagata ne totoko ke he kupu mooli. Ko e tagata taane motua, ko e faiaoga a ia fakamua ne fakamanatu ki a au kua nakai lata ia maua ke o atu ke he kaina haana. Ti pehē a ia: “Fia loto au ke tala atu e taha mena. He fakaliliuaga ha mutolu, fakaaoga lahi e mutolu e tau kupu fakagahua teao. Nakai fakaaoga tumau he vagahau Tuvalu.” Fakakia e au ke he falu, ti hako a ia. Ti taute e maua e tau hikiaga ke fakaholo ki mua  e fakaliliuaga ha mautolu. Ofo lahi au ha kua fakakite mai e Iehova e lagomatai nei puhala he tagata ne totoko e kupu mooli ka kua maaliali na totou e ia e tau tohi ha tautolu!

Ko e tohi Tuvalu fakamua ne foaki e maua ke he tau tagata ko e uiina ma e Fakamanatuaga. Ti moua mogoia e mautolu e tuleke Kingdom News Nu. 30, ne fakatoka he magaaho taha mo e vagahau Palagi. Lahi e fiafia ha maua ha kua maeke ke foaki e taha mena ke he tau tagata he vagahau ni ha lautolu! Fai mogo he mole, fai porosua foki a mautolu mo e falu tohi foki he vagahau Tuvalu. He 1983, ne kamata e la ha Ausetalia ke lomi The Watchtower ke he vagahau Tuvalu. Ne 24 e lau he mekasini ti hau he tau mahina takitolu oti. Fiafia nakai e tau tagata i Tuvalu ke he tau tohi mo e tau mekasini nei? Ē fiafia, ha kua manako lahi a lautolu ke totou. He tau mogo oti ka fakatoka mai e mautolu e tohi foou, ne fakapuloa ai e fakailoaaga he letiō fakatufono, ti falu mogo ko e tala pauaki a ia he aho! *​—(Kikite matahui tala.)

Taute fēfē e gahua fakaliliu? Fakamua, ne tohi e maua e tau mena oti he fakaaoga e pene mo e pepa. Ti taute e maua ti liu taute lagaloga ato mau ai ke fakafano ke he la i Ausetalia. Tokoua e matakainaga fifine he la ne tuku e tau kupu Tuvalu ke he komopiuta, pete ne nakai maama e laua e vagahau. Ka ko e tuku lagaua e tau kupu ti fakatatai e kehekeheaga ke he komopiuta, kalo kehe a laua he fakahepe ha kupu. Fakatokatoka mogoia he la e tau tohi, kakano ai ke tuku fakalataha e lautolu e tau kupu mo e tau fakatino. Fakafano mai mogoia e lautolu he vakalele e tau lau nei ne kua fakatokatoka. Fakahakohako e mautolu ti liu fakafano ai ke he la ke lomi.

Kua holo lahi mahaki ki mua e gahua fakaliliu! Mogonei ne tuku fakahako he tau matakau fakaliliu e tau kupu mo e fakahakohako mogoia ke he komopiuta. Fa mahani, ko e tau tohi ne fakatokatoka he taha e tagata ne nofo mo e matakau. Ti fakafano mogoia he matakau e tau faila ke he la ne lomi he fakaaoga e Initanete. Nakai lata he ha tagata ke fakatepetepe ke fina atu fakamafiti ke he fale fakahū tohi ke fakahū e tau tohi ne fakaliliu.

Loga e tau he mole, ne moua e maua mo Jenny e tau kotofaaga loga he tau faahi kehekehe he Pasifika. Mai i Tuvalu ne kotofa a maua ke he la i Samoa he 1985. I ai, ne lagomatai a maua he gahua fakaliliu ke he vagahau Tokelau, Tonga, mo Samoa, pihia foki mo e lagomatai e fakaliliuaga ke he vagahau Tuvalu. * (Kikite matahui tala.) He 1996, ne kotofa a maua ke he la i Fiti, ne lagomatai a maua he gahua fakaliliu ke he vagahau Fiti, Kiripati, Nauru, Tuvalu, mo e Rotuma.

Ofo tumau au ke he fiafia lahi he tau tagata fakaliliu ke he gahua ha lautolu pete ne nakai mukamuka ti maeke ke lolelole lahi foki. Tuga a Iehova, manako lahi e tau matakainaga fakamooli nei ke logona he tau tagata e tala mitaki ke he vagahau ha lautolu. (Fakakiteaga 14:6) Ma e fakatai, mogo ne fakatoka e fakaliliuaga he mekasini Watchtower fakamua ke he vagahau Tonga, ne feleveia au mo e tau motua oti i Tonga ti hūhū ko hai ka fakamahani ke eke mo tagata fakaliliu. Taha he tau motua ne mitaki e gahua ko e makeniki ne ui ke toka e gahua haana he aho  hake ti kamata ke eke mo tagata fakaliliu. Ne atihake au he tua malolō haana ha kua fai magafaoa a ia ti nakai fai iloaaga to maeke fēfē a ia ke moua e tupe ke leveki aki a lautolu. Ka e leveki e Iehova a ia mo e magafaoa haana, ti fakatumau a ia ke he gahua fakaliliu ke he tau tau loga.

Ke tuga e tau tagata fakaliliu nei, ko e tau matakainaga he Kau Fakatufono ne manamanatu hokulo ke taute e tau tohi ke he tau vagahau oti, pihia foki e tau vagahau ne nakai tokologa e tagata ne vagahau. Ma e fakatai, ne lagā mai e hūhū kua latatonu nakai ke fakaliliu e tau tohi ke he vagahau Tuvalu. Ne atihake lahi au ke totou e tali nei mai he Kau Fakatufono: “Nakai kitia e mautolu ha kakano mooli kua lata ke fakamamutu e gahua fakaliliu ke he vagahau Tuvalu. Pete ne liga tote e fonua Tuvalu he fakatatai ke he falu matakau vagahau foki, lata agaia e tau tagata ke hokotia e tala mitaki ke he vagahau ni ha lautolu.”

He 2003, ne hiki a maua mo Jenny mai he Gahua Fakaliliu Tohi i Fiti ke he Faahi Fakaliliu i Patterson i New York. Tuga kua fakamooli tuai e miti! Eke a maua mo vala he matakau ne lagomatai ke lalago e fakaliliuaga he tau tohi ha tautolu ke he tau vagahau loga atu foki. Kavi ke ua e tau he gahua a maua he Faahi Fakaliliu, ne kotofa a maua ke lagomatai ke fakamahani e tau matakau fakaliliu he tau motu kehekehe.

Liu au mogonei ke he fono uho lahi ne totoku e au he kamataaga. He tau 2000, ne logona hifo he Kau Fakatufono kua lata e tau matakau fakaliliu he lalolagi katoa ke lagomatai ke taute e gahua ha lautolu. Laulahi he tau tagata fakaliliu kua nakaila o atu ke he tau fakaakoaga ke fakaliliu. Mole e fono ia mo e Komiti Tohia Tohi, ne fifili e Kau Fakatufono kua lata he tau tagata fakaliliu oti he lalolagi katoa ke fakamahani. To fakaako e tau tagata fakaliliu ke maama e tau kupu Palagi, puhala ke fakahako e tau lekua fakaliliu, mo e puhala ke gahua auloa ko e matakau.

Ti ko e heigoa e fua he tau fakamahaniaga oti nei ma e tau tagata fakaliliu? Holo ki mua e mitaki he fakaliliuaga. Kua fakaliliu foki e tau tohi ha tautolu ke he loga e vagahau nakaila pihia fakamua. He 1979, he kotofa a maua ke fekafekau ko e tau misionare, ko e mekasini Watchtower kua moua ni ke he 82 e vagahau. Pete ia, ne moua mua The Watchtower Palagi, fai mahina gahoa he mole ti moua e falu vagahau ne toe. Ka ko e mogonei kua fakaliliu The Watchtower ke molea 240 e vagahau, ti laulahi he tau mekasini ne taha ni e magaaho ne moua mo e mekasini Palagi. Mogonei kua molea 700 e vagahau, kua maeke e tau tagata ke totou e taha mena ne kua fakaako a lautolu ke he kupu mooli he Tohi Tapu. Fai tau kua mole ne tuga kua nakai maeke e mena nei.

He 2004, ne fifili e Kau Fakatufono kua aoga lahi ke moua mafiti e New World Translation ke he loga atu foki he tau vagahau. Ha ko e fifiliaga ia, kua loga atu foki e tagata kua maeke mogonei ke totou e New World Translation he vagahau ha lautolu. He 2014, ko e Tohi Tapu nei po ke fai vala kua moua ke he 128 e vagahau, putoia ai loga e vagahau ne fakaaoga he Atu Pasifika.

Taha he tau manatu fiafia lahi haaku ko e fonoaga i Tuvalu he 2011. Ne tō e laā lahi mahaki ke he motu katoa ke he loga e tau mahina. Manatu e tau  matakainaga taane to nakai fakahoko e fonoaga. Ka e fiafia ai he afiafi ne hohoko atu a maua, ne kamata ke tō lahi e uha. Ti maeke a mautolu ke fakahoko e fonoaga! Ki a au, ko e lilifu lahi mahaki ke fakatoka e New World Translation of the Christian Greek Scriptures he vagahau Tuvalu! Pete ne nakai tokologa e matakainaga ne fakaaoga e vagahau ia, maeke foki a lautolu ke moua e mena fakaalofa fulufuluola nei mai ia Iehova. He matahiku he fonoaga, ne tō lipilipi foki e uha. Ti lahi mahaki e vai he kupu mooli mo e vai uha ma e tau tagata oti!

Momoko ai, nakai fakalataha e hoana fakahele haaku ko Jenny mo au i ai. Mate a ia he 2009, he mole e gagao kenesā ke he hogofulu e tau. Ne mau a maua ke 35 e tau. Magaaho ka fakaliu tu mai a ia, to fiafia lahi a ia ke logona hagaao ke he fakatoka mai he Tohi Tapu Tuvalu.

Kua fakamonuina e Iehova au aki e hoana fulufuluola foki ko Loraini Sikivou. Ne gahua tokoua a Loraini mo Jenny he Peteli i Fiti, ti ko Loraini foki e tagata fakaliliu. Liu foki mogoia, moua e au e hoana kua fekafekau fakamooli mo au ki a Iehova mo e fiafia lahi ke he vagahau tuga au!

He tau tau loga, ne kitia e au e puhala ne leveki he ha tautolu a Matua fakahele ko Iehova e tau manako he tau tagata he tau vagahau oti, pete ne tokogahoa ne vagahau ke he vagahau ia. (Salamo 49:1-3) Kitia e au e fiafia he tau tagata he magaaho ka moua fakamua e lautolu e tau tohi ha tautolu ke he vagahau ha lautolu po ke ka lologo a lautolu ki a Iehova ke he vagahau ne hokotia ke he tau loto ha lautolu. He tau mogo pehēnei, manamanatu au ke he fakaalofa lahi mahaki ha Iehova ma tautolu. (Gahua 2:8, 11) Manatu mitaki agaia e au e tau kupu he matakainaga taane motua ko Saulo Teasi i Tuvalu. He mole e uhu fakamua laia e ia e lologo he Kautu ke he vagahau ni haana, pehē a ia, “Manatu au kua lata a koe ke tala age ke he Kau Fakatufono kua mua e mitaki he leo he tau lologo nei he vagahau Tuvalu ke he vagahau Palagi.”

Ia Sepetema 2005, ofo au he moua e lilifu uho lahi ke fekafekau ko e taha he Kau Fakatufono he Tau Fakamoli a Iehova. Pete kua nakai maeke au mogonei ke fekafekau ko e tagata fakaliliu, fakaaue au ki a Iehova ha kua fakaatā e ia au ke matutaki ke lalago e gahua fakaliliu he lalolagi katoa. Moua e au e fiafia ke iloa kua leveki e Iehova e tau manako he tau tagata oti haana, pihia foki mo lautolu he tau aelani mamao he lotouho he Moana Pasifika! Ē tuga ne talahau he salamo, “Ko e patuiki a Iehova, kia fiafia a e lalolagi; kia fiafia e tau motu loga kua takai he tahi.”​—Salamo 97:1.