1. Ko e magaaho tonu fe anei ne nonofo ai a tautolu?

KUA momoui a tautolu he “tau aho uka.” Tali mai he 1914, ko e magaaho ne kamata e “tau aho fakamui,” kua holo ki mua e kelea lahi mahaki he tau tuaga he lalolagi nakaila pihia fakamua. (2 Timoteo 3:1-5) Ti iloa e tautolu to matutaki ni e lalolagi ke kelea lahi mahaki, ha kua pehē e perofetaaga he Tohi Tapu “ko e tau tagata mahani kelea mo e tau tagata kua fakavai, to tolomaki atu a lautolu ke au atu he kelea.”​—2 Timoteo 3:13.

2. Ko e vahega fakafiafiaaga fēfē kua taute he tau tagata tokologa? (Kikite fakatino he kamataaga.)

² Ma e fakafiafiaaga, tokologa e tagata he vahā nei ne kitekite po ke taute e tau mena kua favale po ke mahani feuaki po ke putoia e tau mana mo e tau mena fakatemoni. Ma e fakatai, ko e Initanete, tau polokalama televisoni, tau kifaga, tau pepa, mo e tau mekasini ne fa taute e favale mo e mahani feuaki ke tuga ko e mena kua talia. Ti ko e tau mahani ne fa fakaofo ke he tau tagata kua talia lahi mo e fakaatā matafakatufono mogonei  ke he falu matakavi. Ka e nakai kakano kua talia e Iehova e tau mahani pihia.​—Totou Roma 1:28-32.

3. Ko e heigoa he tau tagata tokologa ne manamanatu ki a lautolu ne momoui ke he tau tuaga he Atua?

³ He senetenari fakamua, ne kitekite foki he tau tagata e tau mena favale mo e mahani feuaki ma e fakafiafiaaga. Ka e nakai pihia e tau tutaki ha Iesu ha kua momoui a lautolu ke he tau tuaga he Atua. “Kua ofo ai” e tau tagata ne takatakai ia lautolu. Ti ko e heigoa e fua? Ne vaiga he tau tagata e tau Kerisiano mo e favale ki a lautolu. (1 Peteru 4:4) He vahā nei foki, tokologa e tagata ne manamanatu kua fakaliga kehe a lautolu ne momoui fakatatau ke he tau tuaga he Atua. Hataki he Tohi Tapu ko lautolu ne muitua ke he fifitakiaga ha Keriso Iesu “to hoko ni kia lautolu e favale.”​—2 Timoteo 3:12.

4. Ko e ha kua nakai lata ia tautolu ke fakaalofa ke he lalolagi nei?

⁴ Ka manako a tautolu ke taute e finagalo he Atua, nakai fakaalofa a tautolu “ke he lalolagi, po ke tau mena ha ha he lalolagi.” (Totou 1 Ioane 2:15, 16.) Ko Satani ko e “atua he lalolagi nai,” ne pule ke he lalolagi. Fakaaoga e ia e tau lotu, tau fakatufono, tau fakatokatokaaga fakatupe, mo e tau puhala uta tala ke fakahehē aki e tau tagata. (2 Korinito 4:4; 1 Ioane 5:19) Nakai manako a tautolu ke fakaohooho he lalolagi, ti kua lata ia tautolu ke kalo kehe mai he tau feoakiaga kelea. Hataki fakamaali he Tohi Tapu ki a tautolu: “Aua neke fakahehe ai a mutolu, Ko e feoaki mo lautolu kua mahani kelea kua kelea ai e tau mahani mitaki.”​—1 Korinito 15:33.

5, 6. Kua nakai lata a tautolu ke feoaki mo hai, ti ko e ha?

⁵ Ke tumau ha tautolu a fakafetuiaga mitaki mo Iehova, nakai fifili a tautolu ke feoaki mo e ha tagata kua taute e tau mena kelea. Putoia ai e tau tagata ne pehē kua tapuaki a lautolu ki a Iehova ka e fifili ke nakai omaoma ki a ia. Kaeke ke taute e lautolu ia e agahala kelea lahi mahaki ti nakai tokihala, nakai liu a tautolu ke feoaki mo lautolu.​—Roma 16:17, 18.

⁶ Fa manako e tau tagata ke fakafiafia e tau kapitiga ha lautolu mo e ke talia ki a lautolu. Ti ka feoaki a tautolu mo lautolu ne nakai omaoma ke he Atua, liga kamatamata a tautolu ke taute e tau mena ne taute e lautolu. Ma e fakatai, ka feoaki tata a tautolu mo e tau tagata kua mahani feuaki, liga to pihia foki a tautolu. Tupu e mena ia ke he falu he tau matakainaga ha tautolu. Ti ko lautolu ne nakai tokihala ne tuku ki tua. (1 Korinito 5:11-13) Ato tokihala a lautolu, maeke he tuaga ha lautolu ke tuga ne fakamaama e Peteru.​—Totou 2 Peteru 2:20-22.

7. Ko hai kua lata ia tautolu ke fifili ke eke mo tau kapitiga tata ha tautolu?

⁷ Pete he manako a tautolu ke totonu ke he tau tagata oti, kua nakai lata a tautolu ke  kapitiga tata mo lautolu ne nakai omaoma ke he Atua. Kua hepe ma e taha he Tau Fakamoli a Iehova ke fakatū kapitiga mo e tagata ne nakai ko e fekafekau papatiso ne mahani fakamooli ha Iehova. Mua atu e aoga ke moua e taliaaga he Atua ke he taliaaga he tau tagata ne nakai fakaalofa ki a ia. Lata ia tautolu ke kapitiga tata mo lautolu ni ne taute e finagalo he Atua. Pehē a Iesu: “Ha ko e tagata kua eke e finagalo he Atua, ko e haku a matakainaga a ia, mo e haku a mahakitaga, mo e haku a matua fifine.”​—Mareko 3:35.

8. Lauia fēfē e tau tagata i Isaraela i tuai he tau feoakiaga kelea?

⁸ Ko e tau feoakiaga kelea kua fakahiku ai ke he matematekelea. Tuga ma e fakatai, manamanatu ke he mena ne tupu ke he tau Isaraela. Ato hohoko atu a lautolu ke he Motu he Maveheaga, ne hataki e Iehova a lautolu hagaao ke he tau tagata ne fitā he nonofo i ai. Pehē a ia: “Aua neke hufeilo a koe ke he tau atua ha lautolu, ti ua fekafekau a koe ki ai, ti ua eke e koe tuga ne tau mena kua fa eke e lautolu; ka e fakaotioti ni e koe a lautolu, ti tuki malipilipi e koe ha lautolu a tau tupua. Ka e fekafekau a mutolu kia Iehova ha mutolu a Atua.” (Esoto 23:24, 25) Ka e laulahi he tau Isaraela ne nakai omaoma ke he tau fakatonuaga he Atua ti nakai fakamooli ki a ia. (Salamo 106:35-39) Ko e heigoa e fua? Ne tiaki e Iehova e motu ha Isaraela he mogo fakamui ka e fifili e fakapotopotoaga Kerisiano mo tau tagata haana.​—Mataio 23:38; Gahua 2:1-4.

9. Ko e ha kua hagahaga kelea e puhala uta tala he lalolagi nei?

⁹ He lahi e tau puhala uta tala he lalolagi nei, tuga e tau polokalama televisoni, tau faahi kupega hila, mo e tau pepa, ka fakahagahaga kelea ha tautolu a fakafetuiaga mo Iehova. Ko e vahega mena pihia kua nakai talaga ke lagomatai e tau Kerisiano ke tua ki a Iehova mo e tau maveheaga haana. Ka e omoomoi e tau tagata ke falanaki ke he lalolagi kelea ha Satani. Ti lata ia tautolu ke fakaeneene fakalahi ke nakai fifili ke kitekite, totou, po ke fanogonogo ke he ha mena ka fakatupu a tautolu ke moua e “tau manako lahi he lalolagi.”​—Tito 2:12.

10. Ko e heigoa ka tupu ke he puhala uta tala he lalolagi nei?

¹⁰ Nakai leva, to moumou e lalolagi ha Satani mo e haana puhala uta tala hagahaga kelea. Pehē e Tohi Tapu: “Ha ne mole atu foki e lalolagi katoa mo e hana tau manako lahi; ka ko e tagata kua eke e finagalo he Atua to tumau a ia tukulagi.” (1 Ioane 2:17) Ne lologo foki he salamo: “Ha ko e mena fakaotioti a lautolu kua mahani kelea.” Ti lafi e ia: “Ka ko e tau tagata mahani molu, to eke ma lautolu e motu; ti fakafiafia foki e lautolu a lautolu ha ko e monuina kua lahi.” Fiha e leva? “To eke ni e motu ma e tau tagata tututonu, to nonofo muatua ai a lautolu.”​—Salamo 37:9, 11, 29.

11. Lagomatai fēfē he Atua a tautolu ke fakatumau e fakamooli ki a ia?

¹¹ Nakai tuga e lalolagi ha Satani, lagomatai he fakatokatokaaga ha Iehova a tautolu ke momoui he puhala ne takitaki atu ke he moui tukulagi. Liogi a Iesu ki a Iehova: “Ko e moui tukulagi foki hanai, kia iloa e lautolu a koe, ko e Atua moli tokotaha ni, katoa mo ia ne fakafano mai e koe, ko Iesu Keriso haia.” (Ioane 17:3) Fakaaoga e Iehova e fakatokatokaaga haana ke foaki ki a tautolu  e tau mena oti kua lata mo tautolu ke maeke ke iloa a ia. Ma e fakatai, loga e tau mekasini, tau porosua, tau tohi, tau vitiō, mo e tau lau Kupega Hila kua lagomatai a tautolu ke tumau e fekafekau ke he Atua. Fakatū foki he fakatokatokaaga haana e tau feleveiaaga tumau ma e tau fakapotopotoaga ne molea e 110,000 he lalolagi katoa. Ko e tau mena ne fakaako e tautolu mai he Tohi Tapu he tau feleveiaaga ia mo e tau toloaga lalahi kua fakamalolō e tua ha tautolu ki a Iehova mo e haana tau maveheaga.​—Heperu 10:24, 25.

12. Fakamaama e poakiaga he Tohi Tapu ke mau “kia lata mo e Iki.”

¹² Ko e tau Kerisiano ne manako ke mau kua lata ke mataala fakalahi ki a lautolu kua fifili e lautolu ke feoaki fakalataha. Hataki he Kupu he Atua a tautolu: “Aua neke hahamo a mutolu mo e nakai tatai fakalataha mo lautolu kua nakai tua; ha ko e mena fakalataha fefe e tututonu mo e mahani kelea? Ke fakafetui fefe e maama mo e pouli?” (2 Korinito 6:14) Talahau he Tohi Tapu ke he tau fekafekau he Atua ke mau “kia lata mo e Iki,” kakano ke mau ni ke he tagata kua tukulele mo e papatiso ti moui fakatatau ke he tau tuaga ha Iehova. (1 Korinito 7:39) Ka mau e koe e tagata pihia ne fakaalofa ki a Iehova, to moua e koe e hoa ka lagomatai a koe ke fakatumau e fakamooli ke he Atua.

13. Ko e heigoa e poakiaga hagaao ke he fakamauaga ne tuku age he Atua ke he tau Isaraela?

¹³ Iloa e Iehova e mena mitaki ma tautolu, mo e poakiaga haana ke mau “kia lata mo e Iki” ne nakai ko e taha mena foou. Ma e fakatai, manamanatu ke he mena ne tala age e Iehova ke he tau Isaraela hagaao ke he tau tagata ne nakai fekafekau ki a ia. Puhala ia Mose ne poaki e ia: “Aua neke fakafetauaki a mutolu mo lautolu, aua neke ta age hau a tama fifine ma e hana tama tane, aua foki neke ta mai hana tama fifine mo e hau a tama tane; Ha ko e mena uhu kehe ai e ia hau a tama tane ke ua mui mai a ia kia au, ka e fekafekau ai ke he tau atua kehe; ti tupu ai e ita a Iehova kia mutolu, ti fakaotioti vave ai a koe.”​—Teutaronome 7:3, 4.

14, 15. Ko e heigoa ne tupu ki a Solomona ha kua fakaheu e ia e poakiaga ha Iehova?

¹⁴ Nakai leva he eke a Solomona mo patuiki ha Isaraela, ne liogi a ia ma e pulotu, ti tali e Iehova e liogi haana. Talahaua lahi a Solomona ko e pule kua pulotu he motu ne kautū lahi. Ne nava lahi e patuiki fifine ha Sihipa ke he pulotu ha Solomona ti pehē a ia ki a Solomona: “Kua mua ue atu hau a pulotu, mo e hau a monuina ke he tala ne logona ai e au.” (1 Tau Patuiki 10:7) Ka e fakaako foki he fakafifitakiaga ha Solomona a tautolu ke he mena ka tupu ka fakaheu he tagata e poakiaga he Atua mo e mau e tagata ne nakai fekafekau ki a Iehova.​—Fakamatalaaga 4:13.

 ¹⁵ Pete he fakamonuina e Iehova a Solomona, ne nakai omaoma a ia ke he poakiaga maaliali he Atua. Ne fakaalofa a Solomona ke he “tau fifine kehe tokologa” ne nakai fekafekau ki a Iehova, ti 700 e hoana mo e 300 e hoana fakahoa haana. Ko e heigoa e fua? Magaaho ne motua a Solomona, ne “fakaliu kehe he tau hoana hana hana loto ke mumui atu ke he tau atua kehe; . . . Ne mahani kelea a Solomona ki mua a Iehova.” (1 Tau Patuiki 11:1-6) Ko e tau feoakiaga kelea ne lauia a ia, ti nakai tumau e mahani fakamooli haana ki a Iehova. Ka tupu e mena nei ki a Solomona to tupu foki e mena nei ke he ha tagata. Ti ko e kakano haia kua nakai lata ia tautolu ke manamanatu ke mau e tagata ne nakai fakaalofa ki a Iehova!

16. Ko e heigoa e fakatonuaga ne tuku age he Tohi Tapu ke he tagata ne mau ki a ia ne nakai tua?

¹⁶ Ka e kua ka mau mo e tagata nakai tua ti eke a ia fakamui mo matakainaga tapuaki ha Iehova? Pehē e Tohi Tapu: “Ko e tau fifine, kia omaoma ke he tau tane ha mutolu ni, kaeke foki kua faliuliu falu ke he kupu, kia moua a lautolu he mahani mitaki he tau hoana ha lautolu, ka e nakai vagahau.” (1 Peteru 3:1) Mooli, hagaao foki e mena nei ke he taane kaeke ke nakai tapuaki e hoana haana ki a Iehova. Maaliali e Kupu he Atua: Kia eke mo taane po ke hoana mitaki, ti fakagahua e tau tuaga he Atua ma e fakamauaga. Ti ka mailoga he hoa haau kua mahani mitaki a koe, to liga manako foki a ia ke fekafekau ki a Iehova. Ko e mena anei ne tupu ke he tau hoa tokologa.

17, 18. Ko e heigoa ne lagomatai a Noa ke hao he Fakapukeaga, ti ko e heigoa ne lagomatai e tau Kerisiano he senetenari fakamua ke hao he moumouaga ha Ierusalema?

¹⁷ Ko e tau feoakiaga kelea ka fakaohooho a koe ke nakai omaoma ki a Iehova, ka ko e tau feoakiaga mitaki ka lagomatai a koe ke fakamooli ki a ia. Ko Noa ko e fakafifitakiaga mitaki ma tautolu. Moui a ia he magahala ne “lahi ni e mahani kelea he tau tagata ke he lalolagi” ti “ko e tau fatuakiloto oti foki he tau manatu he tau loto ha lautolu, ko e kelea hokoia ni ke he tau aho oti kana.” (Kenese 6:5) Ne kelea lahi e tau tagata ti fifili a Iehova ke moumou e lalolagi kelea ia. Ka e kehe a Noa. Fakahigoa he Tohi Tapu a ia “ko e tagata tututonu” ne ‘fano ai mo e Atua.’​—Kenese 6:7-9.

¹⁸ Nakai feoaki a Noa mo e tau tagata ne nakai fakaalofa ki a Iehova. Ne tumau ni a ia mo e magafaoa haana ke gahua fakamalolō ke tā e vaka, ti ko ia foki “ko e ogo he tututonu.” (2 Peteru 2:5) Ko Noa, hoana ha Noa, haana tau fanau taane tokotolu, mo e ha lautolu a tau hoana ne mitaki e feoakiaga ko e taha ke he taha. Ne gahua fakamalolō a lautolu he taute e tau mena ne fakafiafia e Atua, ti ko e fua, ne hao a lautolu he Fakapukeaga. Ko tautolu oti he vahā nei ko e tau hologa ha lautolu, ti kua lata ia tautolu ke loto fakaaue ki a Noa mo e haana magafaoa he omaoma ki a Iehova mo e kalo kehe he tau feoakiaga kelea. He puhala pihia foki, ko e tau Kerisiano he senetenari fakamua ne nakai feoaki mo e tau tagata ne nakai fakaalofa ki a Iehova. Ne omaoma a lautolu ki a ia ti hao he mogo ne moumou a Ierusalema he 70 V.N.​—Luka 21:20-22.

19. Ko e heigoa ka lagomatai a tautolu ke fakamooli tumau ki a Iehova?

¹⁹ Tuga a Noa mo e magafaoa haana mo e tau Kerisiano he senetenari fakamua, nakai manako a tautolu ke feoaki mo e ha tagata ne nakai fakaalofa ki a Iehova. Totou miliona e tau matakainaga fakamooli ha tautolu ka fifili ke eke mo tau kapitiga ha tautolu. To lagomatai e lautolu a tautolu ke ‘tumau ke he tua’ he tau magaaho uka lahi nei. (1 Korinito 16:13; Tau Fakatai 13:20) Manamanatu la ke he homo ue atu ka hao mai he moumouaga he lalolagi kelea nei mo e momoui he lalolagi foou ha Iehova! Kua uho mooli ke kalo kehe he tau feoakiaga kelea he mogonei!