1. Aoga lahi fēfē e tua? (Kikite fakatino he kamataaga.)

KUA hūhū hifo nakai a koe, ‘To manako nakai a Iehova ke fakamoui au he matematekelea lahi?’ Talahau he aposetolo ko Paulo ko e mahani ne aoga lahi ke lata ia tautolu ke hao ai ko e tua. Pehē a ia: “Ka nakai tua, ti nakai maeke ke fakafiafia [e Atua].” (Heperu 11:6) Liga mukamuka e mena ia, ka ko e tala mooli kua “nakai ha he tau tagata oti kana e tua.” (2 Tesalonia 3:2) Ko e tau kupu tohi ua ia ne lagomatai a tautolu ke maama e puhala kua aoga lahi ke fakamalolō e tua ha tautolu.

2, 3. (a) Aoga lahi fēfē e tua ha tautolu? (e) Ko e heigoa mogonei ka fakatutala a tautolu ki ai?

² Ne tutala e aposetolo ko Peteru ke he tua ne “kamatamata.” (Totou 1 Peteru 1:7.) Kua tata mai e matematekelea lahi, ti manako a tautolu ke tuga a “lautolu kua tua ke momoui ai.” (Heperu 10:39) Ti kua lata ia tautolu ke eketaha ke fakamalolō e tua ha tautolu. Manako a tautolu ke ha ha mo lautolu kua palepale ka fakakite a Iesu Keriso ko e ha tautolu a Patuiki. Ke tuga e tagata ne olelalo ki a Iesu ke fakalahi e tua haana, maeke foki ia tautolu ke pehē: “Kia lagomatai mai a . . . ke he haku a nakai tua.” (Mareko 9:24) Po ke tuga e tau aposetolo, maeke foki ia tautolu ke pehē: ‘Kia fakalahi ha mautolu a tua.’​—Luka 17:5.

³ He vala tala nei, to fakatutala a tautolu ke he tau manatu nā:  puhala ka ati hake e tua ha tautolu, puhala ka fakakite kua malolō e tua ha tautolu, mo e kakano ka iloa tonu e tautolu to tali he Atua a tautolu ka ole a tautolu ke fakalahi e tua.

4. Ha hai e tau fakafifitakiaga ka fakalagalaga a tautolu ke fakamalolō e tua ha tautolu?

⁴ Ha kua aoga lahi e tua, tuku mai e Iehova ki a tautolu e tau fakafifitakiaga he tua i loto he Tohi Tapu. Ko e tau fakafifitakiaga nei ‘ne tohi ia ke fakaako ai a tautolu.’ (Roma 15:4) Ko e tau fakafifitakiaga ha Aperahamo, Sara, Isaako, Iakopo, Mose, Raava, Kiteona, Parako, mo e loga atu foki ka fakalagalaga a tautolu ke fakamalolō e tua ha tautolu. (Heperu 11:32-35) Lafi ke he tau fakafifitakiaga i tuai, ha ha foki ia tautolu e tau fakafifitakiaga ofoofogia ke he tua he tau matakainaga ha tautolu he vahā nei. * (Kikite matahui tala.)

5. Fakakite fēfē e Elia kua malolō e tua haana ki a Iehova, ti ko e heigoa ha tautolu kua lata ke hūhū hifo?

⁵ Ko e fakafifitakiaga mai he Tohi Tapu ko e perofeta ko Elia. He manamanatu fakahokulo a koe ke he fifitakiaga haana, mailoga lima e tuaga ne fakakite e ia e falanaki malolō nei ki a Iehova. (1) Mogo ne tala age a Elia ke he Patuiki ko Ahapo to fakahoko e Iehova e vahā tō laā, ne mauokafua a ia he tala age: “Kua moui a Iehova ko e Atua a Isaraela, ko ia kua tu ai au ki mua hana, to nakai fai hahau, to nakai fai uha ke he tau tau nai.” (1 Tau Patuiki 17:1) (2) Talitonu a Elia to foaki age e Iehova ki a ia mo e falu e tau mena kua lata mo lautolu he vahā tō laā. (1 Tau Patuiki 17:4, 5, 13, 14) (3) Iloa foki e Elia to maeke ia Iehova ke liu fakamoui e tama taane he takape. (1 Tau Patuiki 17:21) (4) Nakai fakauaua a ia to fakafano mai e Iehova e afi ke he poa haana he Mouga ko Karamelu. (1 Tau Patuiki 18:24, 37) (5) Ato tō e uha, ne mauokafua a Elia he tala age ki a Ahapo: “Kia haele hake a a koe, kia taumafa ā koe mo e inu; ha ko e hoko mai ne fai e go he uha lahi.” (1 Tau Patuiki 18:41) He mole e fakatutala ke he tau mena tutupu nei, maeke ia tautolu ke hūhū hifo, ‘Malolō nakai e tua haaku tuga ha Elia?’

6. Ko e heigoa kua lata ke moua mai ia Iehova ke ati hake e tua ha tautolu?

⁶ He nakai maeke a tautolu ke ati hake ne tautolu e tua ha tautolu, kua lata a tautolu ke ole ke he Atua ma e agaaga tapu. Ko e ha? Ha ko e tua ko e vala he fua he agaaga tapu. (Kalatia 5:22) Pulotu a tautolu ka muitua e tautolu e fakatonuaga ha Iesu ke liogi ke foaki fakalahi mai e agaaga tapu. Mavehe mai e Iesu ko Iehova ka ‘foaki mai e agaga tapu kia lautolu ka ole atu ai kia ia.’​—Luka 11:13.

7. Fakamaama e puhala ka tumau e malolō he tua ha tautolu.

⁷ Ka malolō e tua ha tautolu ke he Atua,  kua lata ia tautolu ke fakatumau ai. Maeke ia tautolu ke fakatatai e tua ke he afi. Ka kamata e tautolu e afi, to maeke e alelo afi ke puho lahi. Ka e, ka nakai fakapuho e tautolu e afi aki e tau gaafi, to fakahiku ni ke otioti ai ti efuefu. Kaeke ke fakapuho tumau e tautolu e afi aki e tau gaafi, to puho tumau ai. Pihia foki e tua ha tautolu. Ka matutaki a tautolu ke totou mo e fakaako e Kupu he Atua he tau aho takitaha, to tupu e fiafia ha tautolu ke he Tohi Tapu mo e fakaalofa ki a Iehova. Ti ko e fua, to fakatumau mo e fakamalolō e tua ha tautolu.

8. Ko e heigoa ka lagomatai a koe ke ati hake mo e fakatumau e tua haau?

⁸ Kua nakai lata ia koe ke makona hokoia ke he tau mena kua fakaako e koe fakamua ato papatiso. (Heperu 6:1, 2) Ma e fakatai, he fakaako ke he tau perofetaaga he Tohi Tapu ne kua fitā he fakamooli to lagomatai a koe ke ati hake mo e fakatumau e tua haau. Maeke foki ia koe ke fakaaoga e Kupu he Atua ke kitia kua malolō mooli e tua haau.​—Totou Iakopo 1:25; 2:24, 26.

9, 10. Fakamalolō fēfē e tua ha tautolu he (a) tau kapitiga mitaki? (e) tau feleveiaaga fakapotopotoaga? (i) fakamatala?

⁹ Ne talahau he aposetolo ko Paulo kua maeke he tau Kerisiano ke “fefakamafanaaki a [l]autolu ke he tua ha [l]autolu.” (Roma 1:12) Ko e heigoa e kakano he mena ia? Ka fai magaaho a tautolu mo e tau matakainaga ha tautolu, maeke ia tautolu ke fefakamalolōaki e tua. Uho lahi e mena nei ka fai magaaho a tautolu mo lautolu ne kua “kamatamata” e tua. (Iakopo 1:3) Ko e tau kapitiga kelea kua moumou e tua ha tautolu, ka ko e tau kapitiga mitaki kua ati hake ai. (1 Korinito 15:33) Kakano haia ne fakatonu ki a tautolu ke ō tumau he tau feleveiaaga. Maeke ia tautolu he tau feleveiaaga ke “fefakamafanaaki” tumau. (Totou Heperu 10:24, 25.) Lafi ki ai, ko e takitakiaga kua moua e tautolu i ai kua fakamalolō e tua ha tautolu. Pehē e Tohi Tapu “kua tupu mai e tua mai he ogo.” (Roma 10:17) Ti hūhū hifo, ‘Ko e tau feleveiaaga Kerisiano kia ko e vala tumau he moui haaku?’

¹⁰ Kua fakamalolō foki e tua ha tautolu ka fakamatala mo e fakaako e tautolu e tala mitaki he Tohi Tapu ke he falu. Tuga e tau Kerisiano fakamua, fakaako e tautolu ke falanaki ki a Iehova mo e vagahau fakamalolō ke he ha tuaga.​—Gahua 4:17-20; 13:46.

11. Ko e ha ne malolō lahi e tua ha Kalepa mo Iosua, ti maeke fēfē a tautolu ke tuga a laua?

¹¹ Ko e tua ha tautolu ki a Iehova kua tupu ka kitia e tautolu e puhala kua lagomatai e ia a tautolu mo e puhala kua tali e ia e tau liogi ha tautolu. Ko e mena ia ne tupu ki a Kalepa mo Iosua. Fakakite e laua e tua ki a Iehova he mogo ne toko e laua e Motu he Maveheaga. Fai magaaho he mole, ne malolō fakahaga e tua ha laua he tau mogo takitaha ka kitia e laua e puhala ne lagomatai e Iehova a laua. Maeke a Iosua ke mauokafua he tala age ke he tau Isaraela: “Nakai to ha kupu taha he tau kupu mitaki oti ne vagahau mai ai e Iehova ha mutolu a Atua kia mutolu.” Pehē foki a ia fakamui: “Ko e hanai, kia matakutaku a mutolu kia Iehova, ti fekafekau  atu a mutolu kia ia mo e loto katoa mo e fakamoli.” Ti lafi e ia: “Ko au mo e haku a magafaoa, to fekafekau a mautolu kia Iehova.” (Iosua 23:14; 24:14, 15) He falanaki a tautolu ki a Iehova mo e kitia e puhala kua lagomatai e ia a tautolu takitokotaha, to malolō lahi e tua ha tautolu.​—Salamo 34:8.

12. Fakakite fēfē e tautolu kua malolō e tua ha tautolu?

¹² Fakakite fēfē e tautolu kua malolō e tua ha tautolu? Ne pehē e tutaki ko Iakopo: “Fakakite atu foki e au haku a tua ke he haku a tau gahua.” (Iakopo 2:18) Fakakite he tau gahua ha tautolu kua malolō e tua ha tautolu. Kitekite la tautolu ke he puhala.

13. Fakatātā fēfē e tautolu e tua ha tautolu ka fakamatala?

¹³ Ko e fakamatala ko e puhala mitaki lahi ke fakatātā e tua ha tautolu. Ko e ha? Kakano ka fakamatala a tautolu, fakakite e tautolu kua talitonu a tautolu kua tata e fakaotiaga mo e to “nakai mule mai” ai. (Hapakuka 2:3) Ke iloa kua malolō e tua ha tautolu, maeke a tautolu ke hūhū hifo: ‘Aoga lahi fēfē e fakamatala ki a au? Taute nakai e au e tau mena oti kua maeke ia au ke tala age ke he falu hagaao ke he Atua? Kumi puhala nakai au ke fakalahi e fekafekauaga haaku ki a Iehova?’ (2 Korinito 13:5) Kia fakakite e tautolu e malolō he tua ha tautolu he “talahau ai, ke hoko mai ai e fakamouiaga,” kakano, ke fakamatala e tala mitaki.​—Totou Roma 10:10.

14, 15. (a) Maeke fēfē a tautolu ke fakakite e tua he tau momoui ha tautolu he tau aho takitaha? (e) Talahau e mena ne tupu ne fakakite e fakagahuaaga he tua malolō.

¹⁴ Fakakite foki e tautolu e tua ha tautolu ki a Iehova he fakauka a tautolu ke he tau paleko he moui he lalolagi nei. Ka tatalu, loto lolelole, gagao fakaatukehe, mativa,  po ke moua e tautolu falu lekua foki, kua lata ia tautolu ke tua ko Iehova mo Iesu ka “lagomatai mai ai ke he aho kua lata ai.” (Heperu 4:16) Fakakite e tautolu e tua ki a Iehova ka ole a tautolu ki a ia ma e lagomatai. Pehē a Iesu maeke ia tautolu ke ole ki a Iehova ke foaki ki a tautolu e tau mena kai ke lata mo e tau aho takitaha. (Luka 11:3) Ko e tau tala he Tohi Tapu kua fakamooli na foaki e Iehova e tau mena oti kua lata mo tautolu. Ma e fakatai, he vahā tō laā kelea lahi i Isaraela, ne foaki e Iehova e tau mena kai mo e vai ki a Elia. Pehē e Tohi Tapu kua “ta age he tau oreva kia ia e areto mo e maga kakano ke he magaaho pogipogi; ko e areto foki mo e maga kakano ke he magaaho afiafi; kua inu foki a ia ke he vailele.” (1 Tau Patuiki 17:3-6) Tua foki a tautolu kua maeke a Iehova ke foaki ki a tautolu e tau mena kua lata mo tautolu.

¹⁵ Mauokafua a tautolu ka fakagahua e tautolu e tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu, to maeke ia tautolu ke leveki e tau manako he magafaoa ha tautolu. Ko Rebecca ko e matakainaga fifine fai taane i Asia, ne fakamaama e puhala ne fakagahua e ia mo e magafaoa haana e tau matapatu fakaakoaga ia Mataio 6:33 mo e Tau Fakatai 10:4. Pehē a ia kua logona hifo he haana taane ko e gahua haana kua hagahaga kelea ke he fakafetuiaga ha laua mo Iehova. Ti toka e ia e gahua haana. Ka e tokofā e tama ha laua ke leveki, ti kamata a laua ke tauteute e tau mena kai ke maeke ai ke sela. Ko e fua he gahua  fakamakamaka ha laua, ne lahi tumau e tupe ne moua e laua ke leveki e tau manako he magafaoa. Pehē a ia: “Logona hifo e maua kua nakai tiaki e Iehova a mautolu. Nakai tonoa e mautolu ha fuaaga kai.” Fai mena pihia nakai ne tupu ki a koe ne fakamalolō e tua haau?

16. Ko e heigoa e mena ka tupu kaeke ke falanaki a tautolu ke he Atua?

¹⁶ Kua nakai lata ia tautolu ke fakauaua kaeke ke muitua e tautolu e takitakiaga ha Iehova, to lagomatai e ia a tautolu. Fatiaki e Paulo e tau kupu ha Hapakuka he pehē a ia: “To moui e tagata tututonu ke he tua.” (Kalatia 3:11; Hapakuka 2:4) Kakano haia kua lata ia tautolu ke malolō e tua ki a Ia ne maeke mooli ke lagomatai a tautolu. Fakamanatu e Paulo ki a tautolu ko e Atua ne “ha ha ia ia kua maeke ke eke e tau mena oti kua mua ke he tau mena ke ole atu, po ke manamanatu ai a tautolu, ke lata mo e malolo kua gahua lahi ai a ia ki loto ia tautolu.” (Efeso 3:20) Taute he tau fekafekau ha Iehova e tau mena oti kua maeke ia lautolu ke taute e finagalo he Atua, ka e iloa foki e lautolu kua ha ha ia lautolu e tau kaupāaga. Fakaaue lahi a tautolu kua fakalataha e Atua mo tautolu ti fakamonuina e ia e tau laliaga oti ha tautolu.

17. (a) Tali fēfē e Iesu e tau aposetolo? (e) Maeke fēfē a tautolu ke amanaki to tali e Iehova e tau ole ha tautolu ke fakalahi e tua?

¹⁷ He tau mena ne kua fakatutala a tautolu ki ai, liga logona hifo a tautolu tuga e tau aposetolo he mogo ne ole a lautolu ki a Iesu: ‘Kia fakalahi ha mautolu a tua.’ (Luka 17:5) Ne tali e Iesu e tau aposetolo haana he puhala pauaki he Penetekoso he tau 33, mogo ne hifo e agaaga tapu ki a lautolu ti moua e lautolu e maamaaga hokulo lahi he finagalo he Atua. Fakamalolō he mena nei e tua ha lautolu. Ko e heigoa e fua? Ne kamata e lautolu e matagahua fakamatala mua ue atu ke hoko ke he mogoia. (Kolose 1:23) To amanaki kia a tautolu to tali e tau ole ha tautolu ke fakalahi e tua? Mavehe e Iehova ki a tautolu to moua e tautolu kaeke ke “ole atu ai e tautolu ha mena ke lata mo e hana finagalo.”​—1 Ioane 5:14.

18. Fakamonuina fēfē e Iehova a lautolu kua ati hake e tua ha lautolu?

¹⁸ Ka falanaki katoatoa a tautolu ki a Iehova, to fiafia a ia ki a tautolu. To tali e ia e ole ha tautolu ke fakalahi e tua, to malolō lahi e tua ha tautolu, mo e to “talahaua ai a [ta]utolu kua lata mo e kautu he Atua.”​—2 Tesalonia 1:3, 5.