1, 2. Ko e heigoa e manatu he falu tagata hagaao ke he Atua?

TOKOLOGA e tagata ne talitonu ko e tau gahua ha lautolu kua nakai aoga ke he Atua. Manatu a lautolu kua nakai leveki mooli he Atua e tau mena kua tutupu ki a lautolu. Ma e fakatai, he mole e moumou he afā vale lahi ke he vala lahi ha Filipaina ia Novema 2013, ko e ekepule he taha taone lahi ne pehē: “Liga ko e Atua he taha matakavi foki.”

² Ko e falu tagata ne manatu kua nakai kitia he Atua e tau mena ne taute e lautolu. (Isaia 26:10, 11; 3 Ioane 11) Falu tagata he vahā he aposetolo ko Paulo ne manatu pihia foki. Pehē a ia hagaao ki a lautolu: “Kua tiaki foki e lautolu e maama ke he Atua.” Ko lautolu ne mahani hepehepe, kolokolovao, lotokai, mo e mahani kelea.​—Roma 1:28, 29.

3. (a) Ko e heigoa e tau hūhū kua lata ia tautolu ke hūhū hifo? (e) He Tohi Tapu, ko e heigoa ne fa hagaao e “lima” he Atua ki ai?

³ Ka e kua a tautolu? Iloa e tautolu kua kitia e Iehova e tau mena oti ne taute e tautolu. Ka e talitonu nakai a tautolu kua manamanatu a Iehova ki a tautolu? Kitia nakai e tautolu e lima  lagomatai haana he tau momoui ha tautolu? He Tohi Tapu, ko e “lima” he Atua kua fa hagaao ke he malolō gahuahua haana. Fakaaoga e ia haana malolō ke lagomatai e tau fekafekau haana mo e fakakaumahala e tau fī haana. (Totou Teutaronome 26:8.) Pehē a Iesu ko e falu tagata to “kitia atu e lautolu e Atua.” (Mataio 5:8) Ko tautolu foki kia he tau tagata ia? Maeke fēfē a tautolu ke ‘kitia atu e Atua’? Kia fakaako e tautolu mai he tau fakataiaga he Tohi Tapu hagaao ki a lautolu ne kitia e lima he Atua he tau momoui ha lautolu, mo lautolu ne nakai kitia ai. To fakaako foki a tautolu ke he puhala kua lagomatai he tua a tautolu ke kitia e lima he Atua.

4. Ko e ha ne fakaheu e tau fī he tau Isaraela ke kitia e lima he Atua?

⁴ He vahā i tuai, tokologa e tagata ne moua e magaaho ke kitia mo e logona e puhala kua lagomatai he Atua a Isaraela. Ne fakaaoga e Iehova e tau mana ke fakatokanoa e tau tagata haana mai i Aikupito mo e fakakaumahala e tau patuiki tokologa he Motu he Maveheaga. (Iosua 9:3, 9, 10) Pete he logona mo e kitia he falu patuiki e puhala ne laveaki e Iehova e tau tagata haana, “ti tutuuta fakalataha ai a lautolu ke tau ai mo Iosua mo Isaraela; kua taha ni e loto.” (Iosua 9:1, 2) He tau atu a lautolu ke he tau Isaraela, ne moua he tau patuiki ia e magaaho ke kitia e lima he Atua. Ko e fua mogoia he malolō mua ue atu ha Iehova ne “tu ai e la, ti tu foki e mahina, ato taui atu he motu kia lautolu ne fai fi kia lautolu.” (Iosua 10:13) Ka e fakaatā e Iehova e tau loto he tau fī ha Isaraela ke “fakamao,” ti tau atu a lautolu ke he tau Isaraela. (Iosua 11:20) Ne kaumahala e tau fī ha Isaraela ha kua fakaheu e lautolu ke talahau kua tau atu a Iehova ma e tau tagata haana.

5. Ko e heigoa he patuiki kelea ko Ahapo ne fakaheu ke talitonu?

⁵ Fakamui, ko e patuiki kelea ko Ahapo ne moua e magaaho ke kitia lagaloga e lima he Atua. Ne tala age a Elia ki a ia: “To nakai fai hahau, to nakai fai uha . . . ka e lata ni mo e mena kua tala atu ai e au.” (1 Tau Patuiki 17:1) Maeke ni e mena nei ha ko e lima he Atua, ka e fakaheu e Ahapo ke talitonu e mena ia. Fakamui, ne liogi a Elia ki a Iehova, ti tali he Atua a ia he fakafano hifo e afi he lagi. Kitia e Ahapo e mena ia. Ti tala age a Elia ki a Ahapo to fakaoti e Iehova e magaaho ia ne nakai fai uha ti fakatō hifo e uha lahi. (1 Tau Patuiki 18:22-45) Ne kitia e Ahapo e tau mana oti nei ka e fakaheu agaia ke talitonu kua kitia e ia e malolō ha Iehova. Ko e heigoa ha tautolu ne fakaako mai he tau fakataiaga nei? Lata ia tautolu ke kumi e lima he Atua he tau momoui ha tautolu.

6, 7. Ko e heigoa ne mailoga he tau tagata Kipeona mo Raava?

⁶ Ko e tau tagata Kipeona ne kehe lahi mai he tau motu ne takatakai ia lautolu. Ne kitia e lautolu e lima he Atua. He nakai tau atu ke he tau Isaraela, ne manako e tau tagata Kipeona ke taute mafola mo lautolu. Ko e ha? Pehē a lautolu nukua logona e lautolu hagaao ki a Iehova mo e tau mena oti ne taute e ia. (Iosua 9:3, 9, 10) Ne pulotu a lautolu  ke mailoga kua tau atu a Iehova ma Isaraela.

⁷ Nukua kitia foki e Raava e lima ha Iehova. Nakai ko e Isaraela a ia, ka e logona e ia hagaao ke he puhala ne fakatokanoa e Iehova e tau tagata haana mai i Aikupito. He mogo ne o mai e tau toko tokoua ha Isaraela ki a ia, tala age a ia ki a laua: “Kua iloa e au kua foaki atu e Iehova e motu kia mutolu.” Talitonu a Raava na maeke a Iehova ke laveaki a ia mo e magafaoa haana. Ne fakakite e ia e tua haana ki a Iehova pete ne iloa e ia ko e taute pihia kua hagahaga kelea.​—Iosua 2:9-13; 4:23, 24.

8. Mailoga fēfē he falu Isaraela e lima he Atua?

⁸ Nakai tuga e patuiki kelea ko Ahapo, falu he tau Isaraela ne kitia e afi mai he lagi ko e tali ke he liogi ha Elia, kua mailoga ko e Atua ne taute e mena ia. Ne hea a lautolu: “Ko Iehova, ko e Atua a ia!” (1 Tau Patuiki 18:39) Maaliali ki a lautolu kua kitia e lautolu e malolō he Atua.

9. Maeke fēfē a tautolu ke kitia a Iehova mo e lima haana he vahā nei?

⁹ Kua fakatutala a tautolu ke he tau fakataiaga mitaki mo e kelea kua lagomatai a tautolu ke maama e kakano ke ‘kitia atu e Atua’ po ke kitia e lima he Atua. He iloa e tautolu a Iehova mo e tau mahani haana, kua kitia e tautolu e lima haana aki e ‘tau mata he tau loto ha tautolu.’ (Efeso 1:18) Kua omoomoi he mena nei a tautolu ke manako ke fifitaki e tau tagata mahani fakamooli he vahā i tuai mo e vahā nei nukua kitia e puhala ne lagomatai e Iehova e tau tagata haana. Ka e fai fakamooliaga nakai a tautolu kua lagomatai he Atua e tau tagata he vahā nei?

10. Ko e heigoa e fakamooliaga ne moua e tautolu kua lagomatai e Iehova e tau tagata he vahā nei? (Kikite fakatino he kamataaga.)

¹⁰ Ha ha ia tautolu e tau fakamooliaga loga lahi kua matutaki a Iehova ke lagomatai e tau tagata he vahā nei. Fa logona e tautolu e tau mena ne tutupu ki a lautolu ne liogi ma e lagomatai he Atua ke he tau momoui ha lautolu ti tali ai e tau liogi ha lautolu. (Salamo 53:2) Ma e fakatai, he fakamatala he aelani tote i Filipaina, ne feleveia a Allan mo e fifine ne kamata ke tagi. Pehē a Allan, “He mogo pogipogi ia, ne liogi e fifine ki a Iehova ke moua e Tau Fakamoli a Iehova.” He fuata mui, ne fakaako e ia e Tohi Tapu mo e Tau Fakamoli, ka ko e mogo ne fai taane a ia ti hiki ke he aelani, ne nakai matutaki e fakaako haana. Kua tali mafiti he Atua e liogi haana ti aamotia ai e loto haana. Nakai katoa e tau, ne tukulele e moui haana ki a Iehova.

11, 12. (a) Lagomatai fēfē e Iehova e tau fekafekau haana? (e) Fakamaama e puhala ne lagomatai e Iehova taha matakainaga fifine.

¹¹ Tokologa e fekafekau ha Iehova ne kitia e lima lagomatai Haana he mogo ne fakaoti e tau aga kelea ha lautolu tuga e ula tapaka, fakaaoga hehē e tau tulaki, po ke kitekite ke he tau fakatino telefua. Falu ne pehē na lali a lautolu ke fakaoti ne lautolu ka e nakai maeke. Ka ko e mogo ne ole a lautolu ki a Iehova ma e lagomatai, ne foaki e ia ki a lautolu e “lahi ue atu he malolo,” ati maeke ai a lautolu ke fakaoti e tau aga kelea ha lautolu.​—2 Korinito 4:7; Salamo 37:23, 24.

¹² Lagomatai foki e Iehova e tau fekafekau haana ke fakauka ke he tau mena vihi ha lautolu. Tupu e mena nei ki a Amy. Kotofa a ia ke lagomatai e talagaaga he Fale he Kautu mo e kaina misionare he aelani tote he Moana Pasifika. Kehe e aga fakamotu, fa mahani ke nakai fai hila po ke vai, pukenamo e tau puhalatū he vai, misi e ia e magafaoa haana, mo e nofo a ia he poko hotela tote. Taha aho ne kaā a ia ke he matakainaga fifine ne gahua mo ia. Ne kelea e logonaaga haana ke he mena ne taute e ia. Mogo ne liu a ia ke he poko pouli haana, ne liogi a ia ki a Iehova ti ole lagomatai. He mogo ne liu ai moui e hila, ne totou e ia e vala tala he Watchtower hagaao ke he kautūaga i Kiliata. Fakatutala e vala tala ke he tau mena vihi pihia ne fakauka a ia ki ai. Pehē a ia: “Logona hifo e au kua tutala a Iehova ki a au he pō ia. Ne omoomoi he mena ia au ke matutaki ke he kotofaaga haaku.”​—Salamo 44:25, 26; Isaia 41:10, 13.

13. Ko e heigoa e fakamooliaga ne moua e tautolu kua lagomatai e Iehova e tau tagata haana ke papale e tonuhia ha lautolu ke fakamatala?

¹³ Kua lagomatai foki e Iehova e tau tagata haana ke fakatonu atu mo e fakamoli matafakatufono e tala mitaki. (Filipi 1:7) Ma e fakatai, he lali e falu fakatufono ke taofi e gahua fakamatala, ne papale e tautolu a tautolu he hopoaga. Ne kautū a tautolu kavi ke he 268 e hopoaga lalahi he lalolagi katoa, 24 ne kautū he European Court of Human Rights tali mai he tau 2000. Maaliali ai kua nakai fai tagata ke taofi e lima he Atua!​—Isaia 54:17; totou Isaia 59:1.

14. Ko e heigoa falu fakamooliaga ne moua e tautolu kua fakalataha e Atua mo e tau tagata haana?

 ¹⁴ Ko e fakamatala he tala mitaki ke he lalolagi katoa ko e taha fakamooliaga foki he lima lagomatai he Atua. (Mataio 24:14; Gahua 1:8) Ti ko e kaufakalataha he tau fekafekau ha Iehova mai he tau motu oti kua maeke ni ha ko e lagomatai ha Iehova. Ko e kaufakalataha nei kua kehe ue atu! Pihia foki e tau tagata ne nakai tapuaki ki a Iehova, ne pehē: “Ko e moli ha ha ia mutolu e Atua.” (1 Korinito 14:25) Ha ha ia tautolu e fakamooliaga loga lahi kua fakalataha e Atua mo e tau tagata haana. (Totou Isaia 66:14.) Ka e kua a koe? Kitia nakai e koe e lima ha Iehova he moui haau?

15. Liga ko e ha he falu mogo ne nakai kitia e tautolu e lima ha Iehova he tau momoui ha tautolu?

¹⁵ Liga nakai kitia e tautolu e lima he Atua he tau momoui ha tautolu he falu magaaho. Ko e ha? Ka loga e lekua ha tautolu, liga nimo e tautolu kua lagaloga e lagomatai e Iehova a tautolu he magaaho fakamua. Tupu e mena nei ki a Elia. Ne loto malolō a ia, ka ko e mogo ne manako e Patuiki ko Iesepela ke kelipopo a ia, ne matakutaku a ia. Kua nimo fakakū e ia e puhala ne lagomatai e Iehova a ia he mogo fakamua. Talahau he Tohi Tapu kua manako a Elia ke mate. (1 Tau Patuiki 19:1-4) I fe kua lata a ia ke moua e lagomatai mo e loto malolō? Kua lata a ia ke kumi atu ki a Iehova!​—1 Tau Patuiki 19:14-18.

16. Maeke fēfē a tautolu ke kitia e Atua ka fai lekua a tautolu?

¹⁶ Ne hagaaki lahi a Iopu ke he tau tupetupe haana ti nakai kitia e ia e tuaga haana ke he puhala ne kitia e Iehova. (Iopu 42:3-6) Liga uka foki ia tautolu he falu mogo ke kitia e Atua ha ko e tau lekua ha tautolu. Ko e heigoa ka lagomatai a tautolu ke kitia e mena ne taute he Atua ma tautolu? Kua lata ia tautolu ke manamanatu fakahokulo ke he mena  ne talahau he Tohi Tapu hagaao ke he tau lekua ha tautolu. To mooli lahi a Iehova ki a tautolu mogoia, mo e to maeke foki ia tautolu ke pehē: “Ne fanogonogo au kia koe, he fanogonogo ai haku tau teliga; ka ko ainei kua kitekite atu haku tau mata kia koe.”

17, 18. (a) Maeke fēfē a koe ke kitia e lima ha Iehova he moui haau? (e) Tutala ke he mena ne tupu kua fakakite e puhala ne lagomatai he Atua a tautolu he vahā nei.

¹⁷ Maeke fēfē a koe ke kitia e lima ha Iehova he moui haau? Kia fakatutala a tautolu ke he lima e fakataiaga. Fakamua, liga logona hifo e koe kua lagomatai e Iehova a koe ke moua e kupu mooli. Uaaki, liga manatu e koe e fano ke he feleveiaaga Kerisiano ti logona e lauga, mo e pehē, “Latatonu e mena ia mo au!” Toluaki, liga kitia e koe e puhala ne tali e Iehova taha he tau liogi haau. Fāaki, liga manako a koe ke lahi e mena ke taute ma Iehova ti kitia e koe e puhala ne lagomatai e ia a koe ke hokotia ke he foliaga ia. Limaaki, liga toka e koe e gahua haau ha kua fofō ai e tau magaaho he fekafekauaga haau ki a Iehova ti kitia mogoia e koe kua fakamooli he Atua e maveheaga haana: “Nakai tuai tiaki ni e au a koe.” (Heperu 13:5) Ka moua e tautolu e fakafetuiaga malolō mo Iehova, maeke ia tautolu ke mukamuka ke kitia e lima haana he tau momoui ha tautolu.

¹⁸ Ko Sarah, ko e matakainaga fifine mai i Kenya ne pehē: “Liogi au hagaao ke he tagata fakaako ne logona hifo e au kua nakai loto fakaaue ke he fakaako Tohi Tapu haana. Ole au ki a Iehova kaeke kua lata ia au ke fakaoti e fakaako. He mole agataha e pehē au ‘Amene,’ ne tagi e telefoni haaku. Ne hea mai e tagata fakaako Tohi Tapu ke ole ke ō mo au he feleveiaaga! Ofoofogia au!” Ka kumi a tautolu ke he mena ne taute he Atua ma tautolu, to kitia e tautolu e lima lagomatai haana. Ko Rhonna, ko e matakainaga fifine ne nofo i Asia, kua pehē na lata ke fai magaaho ke kitia e puhala ne lagomatai e Iehova a tautolu he tau momoui ha tautolu. “Ka kitia e koe,” he lafi e ia, “kua homo ue atu ke mailoga e lahi he manamanatu haana ki a tautolu!”

19. Ko e heigoa foki kua lata ia tautolu ke taute ke kitia e Atua?

¹⁹ Pehē a Iesu ko lautolu kua ‘kitia atu e Atua’ ne lata ke “loto mea.” (Mataio 5:8) Ko e heigoa e kakano he mena ia? Lata ia tautolu ke fakatumau e meā he tau manatu ha tautolu ti ua taute ha mena kua hepe. (Totou 2 Korinito 4:2.) He vala tala nei, fakaako e tautolu ke kitia e Atua kua lata ia tautolu ke fakamalolō tumau ha tautolu a fakafetuiaga mo ia. He vala tala ka mui mai, to fakatutala a tautolu ke he puhala ka lagomatai he tua a tautolu ke kitia maaliali e lima ha Iehova he tau momoui ha tautolu.