Skip to content

Skip to table of contents

Hafagi e Ia e Loto Haana ke he Atua he Liogi

Hafagi e Ia e Loto Haana ke he Atua he Liogi

Fifitaki e Tua ha Lautolu

Hafagi e Ia e Loto Haana ke he Atua he Liogi

Ne lali a Hana ke fakalavelave tumau e loto haana he tauteute ke lata mo e fenoga. Ko e magaaho kua lata ke fiafia; ha ko Elekana ko e taane haana ne mahani tumau ke uta e magafaoa katoa ke he tau fenoga nei he tau ke tapuaki he faituga i Sailo. Na taute e Iehova e tau magaaho pehenei ke fiafia lahi. (Teutaronome 16:15) Nakai fakauaua ai mena fiafia a Hana tali mai he vahā tama haana ke he tau galue pihia. Ka e fai mena ati hiki a ia he tau tau ne mole laia.

Ne fakamonuina a ia ke moua e taane ne ofania a ia. Ka e fai hoana foki a Elekana. Ko e higoa haana ko Penina, ti tuga na mahani mau a ia ke fakamamahi e moui a Hana. Ne iloa e Penina e puhala ke eke e tau magaaho pehenei he tau mo punaaga hukia lahi mahaki ki a Hana. Fēfē? Mua ue atu, lagomatai fēfē he tua a Hana ki a Iehova a ia ke fahia ke he mena ne tuga ko e tuaga kua nakai maeke? Ka fehagai a koe mo e tau paleko ne fofō e fiafia haau he moui, liga moua e koe e tala a Hana ke fakalagalaga pauaki.

“Ti Mamahi He Ha e Loto Hau?”

Fakakite he Tohi Tapu ua e lekua makimaki he moui a Hana. Nakai fahia a ia ke he lekua fakamua ti toe malaefi he lekua ke uaaki. He tuaga fakamua, kua putoia a ia he mau loga, mo e hoana matafī ne fakavihia a ia. He tuaga ke uaaki, na tufua a ia. Kua uka lahi e tuaga ia ma e ha hoana kua manako ke fanafanau; ka e he magahala mo e aga motu a Hana, ko e punaaga he maanu lahi mahaki. Iga e magafaoa mo e amanaki ke he tau hologa ke uta e higoa fakamagafaoa. Ko e tufua kua tuga ko e mena fakalialia mo e fakatuogo.

Liga kautū a Hana he fakauka ke he tuaga haana ane mai ai fai Penina. Nakai ko e tuaga felauaki mooli e mau loga. Mahani mau e taufeauhi, feitaaki, mo e loto hukia. Kua mamao ligo e mahani ia mai he tuaga mau ke he taha e tagata ne fakatoka he Atua ke he kaina i Etena. a (Kenese 2:24) Ti fakakite he Tohi Tapu e fakatino kelea he mau loga mo e kitiaaga fakalialia he moui i loto he magafaoa a Elekana ko e taha he tau tala mooli ke fakakite aki e fakatino ia.

Kitia e koe, na mua atu e ofania e Elekana a Hana. Ko e aga fakamotu Iutaia na hoana mua e ia a Hana ti fai tau he mole ti mau e ia a Penina. Fai magaaho ai, ne mahekeheke lahi mahaki a Penina ki a Hana ti loga e puhala ne moua e ia ke fakamamahi aki e matafī haana. Ko e puhala lahi ne fakaaoga e Penina ha kua nakai fanau a Hana. Ne fanafanau a Penina, ti tupu lahi e matalahi haana he fanau e tau tama takitaha. He nakai logona e momoko ki a Hana mo e fakamafana atu ki a ia ha ko e tuaga haana, ne kenekene atu e Penina e tuaga fakahukia ia. Pehē e Tohi Tapu kua fakaohooho e Penina a Hana ke hukia lahi he ‘fakahogohogomanava kia ia ke ita ai.’ (1 Samuela 1:6) Taute pauaki e Penina e aga ia. Ne manako a ia ke fakamamahi a Hana, ti kautū a ia.

Tuga ko e magaaho mitaki ha Penina anei, he magaaho ke o atu ke he faiagahau he tau ki Sailo. Igatia e fanau tokologa ha Penina—“hana tau tama tane oti, katoa mo e hana tau tama fifine”—mo e tufaaga he tau poa ne foaki e Elekana ki a Iehova. Ne age e ia ki a Hana e tufaaga ne tatai mo e ua e tufaaga haana. Ti pule lahi a Penina ki a Hana mo e fakamanatu ki a Hana e tufua haana ti tagi ai mo e nakai kai ai a ia. Ati mailoga e Elekana kua matematekelea e hoana fakahele haana ko Hana ti nakai kai a ia, ti lali a Elekana ke fakamafana a ia. “Hana na e,” he ole e ia, “kua tagi a koe he ha? Ti nakai kai he ha a koe? Ti mamahi he ha e loto hau? Nakai kia mua he mitaki au kia koe ke he tau tama tane ne tokohogofulu?”—1 Samuela 1:4-8.

Ke he haana lilifu, ne mailoga e Elekana kua tupetupe lahi a Hana ha ko e tufua haana. Ti ofania mooli e Hana e tau fakamafana totonu he fakaalofa ha Elekana. b Ka e nakai talahau e Elekana e vihiatia a Penina, ti nakai talahau foki he fakamauaga na tala age e Hana ki a ia. Liga kitia e ia ko e fakatapakupaku ha Penina to taute ni e tuaga haana ke ue atu e kelea. To hiki mooli nakai e Elekana e tau mena ne tupu? Liga kia to fakahokulo ni e mahekeheke a Penina ki a Hana, ti liga to muitaha pihia foki e tau tama mo e tau fekafekau he fifine mahekeheke ia? To logona ni e Hana e tuga e tagata kehe he kaina haana.

He iloa po ke nakai iloa katoa e Elekana e tala hagaao ke he hemu teao ha Penina, ne kitia katoa e Iehova ko e Atua. Fakakite he Kupu Haana e tala katoa he foaki e hatakiaga momoko ke he ha tagata ne liga tuga kua fai mahekeheke po ke tau aga vihiatia ikiiki. He taha faahi, ko ia ne nakai fai hehē po ke mafola, ke tuga a Hana, ka moua e mafanatia he iloa na fakatokatoka fakahako he Atua he fakafili tonu he magaaho ni haana mo e he puhala haana e tau matalekua. (Teutaronome 32:4) Liga lahi foki e mena ne iloa e Hana, ha kua fuluhi a ia ki a Iehova ma e lagomatai.

“Nakai Tuai Mata Momoko”

He magaaho pogipogi kī ne hohātia e fale. Kua mautali e tau tagata oti ke tuku fenoga, pihia mo e tau tama. Ko e fenoga ki Sailo to uta e magafaoa lahi ke he taha faahi kua molea e 30 e kilomita he tau fonua matiketike ha Efaraimo. c To taha po ke ua e aho he ō hui ai. Na iloa e Hana to taute mena e hoana matafī haana. Ka e nakai nofo a Hana i kaina. Kua fakatoka e ia e fifitakiaga homo ue atu ma e tau tagata tapuaki he Atua he vahā nei. Nakai pulotu ke fakaatā e mahani kelea he falu ke tauhele e tapuakiaga ha tautolu ke he Atua. He taute pihia e tautolu, to tonoa ia tautolu e tau monuina kua fakamalolō a tautolu ke fakauka.

He mole e aho loa he tau halatū he mouga, ne tata atu e magafaoa lahi ki Sailo. Ne tū ai he mouga ne takatakai he tau mouga tokoluga. He o atu a lautolu, ne liga manamanatu lahi a Hana ke he mena ka talahau e ia he liogi ki a Iehova. He hohoko atu a lautolu, ne kai auloa e magafaoa. Ne toka e Hana e matakau he magaaho ne maeke a ia ti fina atu ke he faituga ha Iehova. Ko e ekepoa ne mua ko Eli i ai hane nofo tata ke he gutuhala he faituga. Ka ko e onoonoaga a Hana ko e Atua haana. He faituga, ne logona hifo e ia e mauokafua to fakateliga ki a ia. Ka nakai fai tagata ke maama katoatoa e tuaga tupetupe haana, to maeke he Matua haana he lagi. Ne hukia lahi mahaki e loto haana ti kamata a ia ke tagi.

He mohiehie a ia he tagi, ne mamahi lahi e loto a Hana ti tutala a ia ki a Iehova. Ne gahuahua noa ai haana tau laugutu ka e nakai fai leo he manamanatu e tau kupu ke fakakite e mamahi haana. Ti leva e liogi haana he liligi e loto haana ke he Matua haana. Ka e lahi e mena ne taute e ia he nakai ni ole ke he Atua ke fakamooli e manako lahi mahaki haana ke fai tama. Nakai ni manako a Hana ke moua e tau monuina mai he Atua ka e foaki foki ki a Ia e mena kua maeke ia ia. Ti taute e ia e omonuo, he talahau ka fanau e ia e tama taane to foaki e ia e tama ke fekafekau tukulagi ki a Iehova.—1 Samuela 1:9-11.

Nukua fakatoka e Hana e fifitakiaga ma e tau fekafekau oti he Atua ka taute e liogi. Uiina totonu e Iehova e tau tagata haana ke nakai fakauaua he tutala ki a ia, he liligi age e tau tupetupe ha lautolu ki a Ia tuga e tama ne falanaki ke he matua fakahele. (Salamo 62:8; 1 Tesalonia 5:17) Ne omoomoi e aposetolo ko Peteru ke tohi e tau kupu mafanatia nei hagaao ke he liogi ki a Iehova: “Kia tuku atu kia ia e tau mena oti kua fakaatukehe ai a mutolu, ha ko e mena kua manatu e ia a mutolu.”—1 Peteru 5:7.

Ka e nakai maama mo e fakaalofa noa e tau tagata ke tuga a Iehova. He tagi a Hana mo e liogi, ne vivivivi a ia ha ko e leo. Hane kitekite atu a Eli ko e ekepoa ne mua ki a ia. Ne pehē a Eli: “To konahia a koe ato a fe? kia tiaki ā hāu a konahia ke he uaina.” Ne mailoga e Eli ne gahuahua hokoia e tau laugutu a Hana, ti mohiehie a ia, mo e tuaga momoko haana. He nakai hūhū atu ko e heigoa ne kelea ai, ne hopo a ia ke he fakaotiaga kua konahia a Hana.—1 Samuela 1:12-14.

Ko e fakahukia lahi mooli ki a Hana, he magaaho fakaita ia ke fehagai mo e tukumale nakai fai fakavēaga—mo e talahau he tagata he tuaga lilifu pihia! Kua liu foki a ia fakatoka e fifitakiaga ofoofogia he tua. Nakai fakaatā e ia e tau hehē he tagata ke fakatauhele a ia he tapuakiaga haana ki a Iehova. Ne tali fakalilifu a ia ki a Eli ti fakamaama e tuaga haana. Ati mailoga e Eli e hepe haana ti liga tali atu ke he leo totonu: “Kia fano ā koe mo e monuina; kia foaki mai foki he Atua a Isaraela e tau mena kua ole e koe kia ia.”—1 Samuela 1:15-17.

Ko e heigoa ne lauia a Hana he hafagi e loto haana ki a Iehova mo e tapuaki ki a Ia he faituga haana? Pehē e fakamauaga: “Ti fano ai e fifine ia, ti kai a ia ti nakai tuai mata momoko a ia.” (1 Samuela 1:18) Ne logona e Hana e mafanatia. Tuga kua lagaki e ia e mamafa gugune he loto haana mo e tuku atu ke he haana Matua he lagi, ne mua e malolō ki a ia. (Salamo 55:22) Fai lekua nakai ne mamafa lahi mahaki ki a Ia? Nakai—ai fai mogoia, mogonei, mo e anoiha!

Ka logona e tautolu e pehia, fakaatukehe, po ke momoko lahi mahaki, kua mitaki ki a tautolu ke muitua e fifitakiaga a Hana mo e tutala fakamooli ki a Ia ne fakahigoa he Tohi Tapu ko e ‘Fanogonogo liogi.’ (Salamo 65:2) Ka taute e tautolu mo e tua, to moua foki e tautolu kua hukui e momoko ha tautolu aki e “monuina foki mai he Atua kua mua ue atu ke he tau mena oti kua manamanatu ki ai.”—Filipi 4:6, 7.

“Nakai Fai Maka Tumau ke Tuga na Atua ha Tautolu”

He pogipogi hake, ne liu a Hana ke he faituga mo Elekana. Na liga tala age e ia e ole haana ki a Elekana mo e omonuo haana, ha kua pehē e Fakatufono ha Mose na tonuhia e taane ke fakahui e omonuo ne taute he hoana haana ka e nakai iloa e ia. (Numera 30: 10-15) Ka e nakai taute he tagata tua fakamooli nā e mena ia. Ka e tapuaki tokoua a ia mo Hana ki a Iehova he faituga ato liliu atu ki kaina.

He mogo tonu fe ne mailoga e Penina kua nakai ha ha ia ia e malolō ke fakaita a Hana? Nakai fai mena ne talahau he fakamauaga, ka ko e talahauaga “nakai tuai mata momoko a ia” kua fakakite na fiafia lahi a Hana kamata atu he mogo nā. Pete naia, nakai leva ti mailoga e Penina kua nakai fai fua e mahani mahekeheke haana. Ne nakai liu e Tohi Tapu totoku e higoa haana.

He fai mahina he mole, ne matala e loto mafola a Hana ke he fiafia lahi mahaki. Ne fatu a ia! He olioli a Hana, ne nakai fai mogo ne nimo e ia e hauaga he monuina nei. He fanau e tama taane, ne fifili e ia e higoa Samuela, ne kakano “Higoa he Atua” ti hagaao mooli ke ui atu ke he higoa faka-Atua, tuga ne taute e Hana. He tau ia, ne nakai fakalataha a ia mo Elekana mo e magafaoa he fenoga hui atu ki Sailo. Ne nofo a ia i kaina mo e tama ke tolu e tau, ato tapani e tama. Ti fakamalolō a ia ke lata mo e aho ka mavehe mo e tama fakahele haana.

Nakai mukamuka e taumavehe. Mooli, iloa e Hana to leveki fakamitaki atu ki a Samuela i Sailo, liga he falu fifine ne fekafekau ke he faituga. Ka e tote lahi agaia a ia, ti kua fai matua fifine kia nukua nakai loto lahi ke kitia haana tama? Ne nakai fakafī a Hana mo Elekana ka e loto fakaaue a laua he taatu e tama taane. Foaki e laua e tau poa ke he fale he Atua, ti tuku atu e laua ki a Eli a Samuela ti fakamanatu ki a Eli e omonuo a Hana ne taute he faituga he tau tau fakamua atu.

Ati talahau e Hana ke he liogi ne uho lahi ke he Atua ha kua putoia ke he haana Kupu omoomoi. He totou e koe e tau kupu a Hana ne fakamau ia 1 Samuela 2:1-10, to moua e koe e hokulo he tua haana ne talahau he tau kupu takitaha. Ne fakaheke e ia a Iehova he fakaaoga homo ue atu haana he malolō—ma e iloilo ue atu haana ke fakatokolalo a ia ne fakatokoluga, ke fakamonuina a ia ne loto malipilipi, mo e fakaoti e moui po ke fakahao mai ai he mate. Ne fakaheke a ia ke he haana a Matua ma e haana tapuina ue atu, haana fakafili tonu, mo e haana fakamooli. Mo e kakano mitaki, maeke ia Hana ke pehē: “Nakai fai maka tumau ke tuga na Atua ha tautolu.” Kua katoatoa e mauokafua, nakai hikihiki, ti ko e huaga a Iehova ma lautolu oti kua malipilipi mo e pehia kua fuluhi atu ki a Ia ma e lagomatai.

Kua monuina mooli e tama tote ko Samuela ke moua e matua fifine ne pukeina he tua ki a Iehova. Pete kua manamanatu mooli a ia ke he matua fifine haana he lahi hake a ia ka e nakai logona hifo e ia kua nimo a ia. He tau tau takitaha, to liu a Hana ki Sailo ke uta e tapulu tote ma e fekafekauaga haana he faituga. Ko e tau haihai takitaha ne fakakite mooli e fakaalofa mo e ofania a Hana ke he haana tama taane. (1 Samuela 2:19) Manamanatu la tautolu he fakatui e ia e tama aki e tapulu tote foou, fakahakohako ai, mo e ofania he ono ki a ia ka e vagahau totonu mo e fakamafana. Uhoaki a Samuela he fai matua fifine pihia ti tupu hake a ia ke eke mo monuina ke he tau matua haana mo Isaraela katoa.

Ka e nakai nimo foki a Hana. Ne fakamonuina e Iehova a ia he fanafanau, ti fanau e ia ki a Elekana lima foki e tama. (1 Samuela 2:21) Liga ko e monuina lahi mahaki a Hana ko e fakafetuiaga tata haana mo e haana a Matua ko Iehova ne matutaki ke tupu malolō ke he tau tau loga. Kia tupu foki e mena ia ki a koe, he fifitaki e koe e tua a Hana.

[Tau Matahui Tala]

a He kakano ne fai magaaho ne fakaatā he Atua e fakamauaga ke mau loga ai e tau tagata haana, kikite e vala tala “Talia Nakai he Atua e Mau Loga?” he fufuta he The Watchtower ia Iulai 1, 2009 he lau 30.

b Pete he talahau he fakamauaga na ‘pule a Iehova ke nakai fanau a Hana,’ kua nakai fai fakamooliaga na tiaki he Atua e fifine fakatokolalo mo e mahani fakamooli nei. (1 Samuela 1:5) Ne fakamaama he Tohi Tapu he falu mogo na fakaatā he Atua e tau mena tutupu ke fai magaaho ke hohoko ai.

c Liga fakavē e mamao he taone ko Rama, ne tupu hake a Elekana i ai, ko e matakavi taha ne iloa lahi ko Arimataia he vahā a Iesu.

[Puha he lau 25]

Ua e Liogi Aoga Lahi

Ua e liogi a Hana ne fakamau ia 1 Samuela 1:11 mo e 2:1-10, ne ha ha i ai loga e tau puhala mitaki lahi mahaki. Manamanatu la ke he falu:

◼ Ko e liogi fakamua he ua e liogi ha Hana ne hagaao ki a “Iehova Sapaota.” Ko ia e tagata fakamua he fakamauaga he Tohi Tapu ke fatiaki he fakaaoga e matahigoa ia. Laga 261 he Tohi Tapu Niue ti hagaao ke he poakiaga he Atua ke he matakau lahi he tau tama fakaagaaga.

◼ Mailoga ne talahau e Hana e liogi ke uaaki, nakai he mogo ne fanau e ia e tama taane haana, ka ko e magaaho ne foaki e ia mo Elekana e tama ma e fekafekauaga he Atua i Sailo. Ti ko e fiafia lahi a Hana kua fakavē ke he fakamonuina ha Iehova, nakai he fakanono e fī haana ko Penina.

◼ He pehē a Hana, “Kua fakatokoluga ai e Iehova, haku a hoe,” na liga tokaloto e ia e povi, ko e manu huifā malolō ne fakaaoga fakalahi e tau hoe haana. Tuga na pehē a Hana: ‘Kua fakamalolō e koe au ma Iehova.’—1 Samuela 2:1.

◼ Ko e tau kupu a Hana hagaao ki a ‘ia ne fakauku’ he Atua na mailoga ai kua fakaperofeta. Tatai e talahauaga ia mo e mesia ti ko Hana e tagata fakamua he fakamauaga Tohi Tapu ke fakaaoga ai ke hagaao ke he patuiki fakauku anoiha.—1 Samuela 2:10.

◼ Kavi ke he 1,000 tau fakamui, ne fatiaki e Maria, ko e matua fifine a Iesu falu he tau kupu a Hana ke he tau kupu ni haana he fakaheke ki a Iehova.—Luka 1:46-55.

[Fakatino he lau 24]

Ne tupetupe lahi mahaki a Hana ha kua tufua, ti taute e Penina e tau mena oti ke au atu e hukia a Hana

[Fakatino he lau 24, 25]

Pete he fakafili hehē e Eli a Hana, ne nakai ita a ia

[Fakatino he lau 25]

Maeke nakai a koe ke muitua e fifitakiaga a Hana he liogi mai he loto?