Tutupu Mooli Kia e Tau Mana?​—Tolu e Totokoaga Fa Mahani

TOTOKOAGA 1: Nakai maeke e tau mana ha kua moumou ai e tau fakatufono he fua lalolagi. Ko e maamaaga ha tautolu ke he tau fakatufono he fua lalolagi kua fakavē ke he tau talahauaga he tau saienetisi ne kitekite ke he tau mena tutupu ne viko takai he fua lalolagi ha tautolu. Ka ko e tau fakatufono ia kua tatai mo e tau fakatokaaga he kalama ma e vagahau​—liga to fai hikiaga ke he fakatufono. Ko e maamaaga ha tautolu ke he tau “fakatufono” nei kua liga temotemoai lahi. (Iopu 38:4) Ko e saienetisi makutu ne liga fakaaoga e moui katoa haana ke kumikumi ke he taha fakatufono pauaki he fua lalolagi. Ka e taha maka ni e “hikiaga” ma haana ke liu a ia ke kumikumi ke he maamaaga haana ke he fakatufono ia. Na fai talahauaga ne pehē, “Kua taha e tanisamiti uli kua hiki katoa ai e manatu na tea oti e tau tanisamiti.”

Kua fakakite ai he tala fuluola e mukamuka ke fakavē e manatu ke he tau talahauaga ne nakai mooli katoatoa. Talahau e John Locke (1632-1704) e tala nei hagaao ke he hukui Dutch mo e patuiki ha Siam: He fakamaama ke he patuiki hagaao ke he motu haana ko Holani, ne talahau he hukui he falu mogo na maeke e elefane ke fano i luga he vai. Ne nakai talia he patuiki e manatu ia ti logona hifo kua fakavai he hukui a ia. Ka kua fakamaama he hukui hagaao ke he taha mena ne nakaila kitia ia he patuiki. Nakai mailoga he patuiki ko e mogo ka aisa e vai ti maō ai, kua maeke e elefane mamafa ke fano i luga. Ke he patuiki, kua nakai maeke e mena nei ha kua nakai iloa oti e ia e tala mooli.

Mailoga falu mena kua moua mogonei ne nakai manamanatu to maeke he falu hogofulu tau kua mole:

● Ko e vakalele kua maeke ke ta atu molea e 800 e tagata mai i New York ki Singapore mo e nakai tū, holo ai he 900 e kilomita he taha e tulā.

● Ko e tau fono ne matutaki vitiō kua maeke e tau tagata he tau matakavi kehekehe ke kitia e tau tagata kua tutala a lautolu ki ai.

 ● Totou afe e tau lologo ne maeke ke tuku i loto he tama puha tapaki ne tote atu he puha mataafi.

● Maeke e tau tagata iihi ke hiki mai e ate ke tuku he taha tagata mo e falu vala he tino.

Ko e heigoa e fakahikuaga fai kakano ka moua e tautolu mai he tau tala mooli ia? Hanei: Ka maeke e tau tagata ke taute e tau mena lalahi ia ne tuga to nakai fakaai ke maeke he gahoa ni e tau tau kua mole, to mauokafua ai ko e Atua ne tufuga e lagi mo e lalolagi katoatoa mo e tau mena oti kana i ai kua maeke foki ke taute e tau gahua ofoofogia ne nakaila maama katoatoa ia e tautolu po ke nakai maeke ke fifitaki he mogonei. *​—Kenese 18:14; Mataio 19:26.

TOTOKOAGA 2: Falanaki e Tohi Tapu ke he tau mana ke fakaohooho e tau tagata ke talitonu. Nakai tala mai e Tohi Tapu ki a tautolu ke talitonu ke he tau mana oti. Ka e mooli e taha talahauaga. Kua hataki he Tohi Tapu a tautolu ke fakaeneene fakalahi ka hoko ke he falanaki ke he tau mana mo e tau fakamailoga malolō. Mailoga e hatakiaga maaliali nei: “Ko e hana hau foki kua lata ia mo e gahua a Satani ke he malolo oti, mo e tau fakamailoga, mo e tau mana pikopiko, Mo e tau mena fakahehe oti he mahani kelea.”​—2 Tesalonia 2:9, 10.

Kua hataki foki e Iesu Keriso to tokologa ka pehē kua mumui atu a lautolu ki a ia ka e nakai ko e tau tutaki mooli haana. To pehē foki e falu ki a ia: “Ko e Iki na e, ko e Iki na e, nakai kia ko e mena perofeta age a mautolu ke he hau a higoa, ko e hau a higoa foki ne vega ai e mautolu ki fafo e tau temoni, ko e hau a higoa foki ne eke ai e mautolu e tau mana loga.”  (Mataio 7:22) Ka e pehē a Iesu to nakai talia e ia e tau tagata nā mo tau tutaki haana. (Mataio 7:23) Ti maaliali ai, ne nakai fakaako e Iesu na ko e Atua ne taute e tau mana oti.

Nakai tala age e Atua ke he tau tagata tapuaki haana ke fakavē e tua ha lautolu ke he tau mana hokoia ni. Ka kua lata e tua ha lautolu ke fakavē mauokafua ke he tau mena mooli.​—Heperu 11:1.

Ma e fakatai, o mai la a tautolu ke fakatutala ke he taha he tau mana talahaua ne fakamau i loto he Tohi Tapu, ko e liu tu mai ha Iesu Keriso. Totou tau he mole ai, ne kamata e falu Kerisiano i Korinito ke hūhū toko na fakaliu tu mai ka Iesu. Lagomatai fēfē he aposetolo ko Paulo e tau Kerisiano ia? Pehē ni kia a ia, “Fakamalolō ke tua”? Nakai. Mailoga e puhala ne fakamanatu age e ia hagaao ke he tau mena mooli kua fitā he tutupu. Ne talahau e ia ko Iesu “ne tanu . . . mo e liu foki tu mai ke he aho tolu, kua lata mo e tau Tohi. Ne kitia foki e Kefa a ia, ti kitia ai he tokohogofulu ma ua. Ti kitia ai a ia he tau matakainaga kua fakalataha ne tokolima e teau mo e tuma; na tokologa foki a lautolu kua momoui gaia kua hoko ke he aho nai.”​—1 Korinito 15:4-8.

Aoga nakai ke he tau Kerisiano i ai ke talia e mana ia? Ne matutaki a Paulo ke pehē: “Kaeke kua nakai fakatu mai a Keriso ti teao ha mautolu a fakamatala atu, ti teao foki ha m[a]utolu a tua.” (1 Korinito 15:14) Ne nakai fakateaga a Paulo ke he mena nei. Ko e ua ni e mena, ko e mooli po ke nakai mooli e fakaliu tu mai ha Iesu! Iloa e Paulo na mooli ai ha ko e tau talahauaga he tau tagata ne totou teau ne ono mata ke he tau mena ne tutupu he magahala ia kua momoui gaia. Ti makai e tau tagata ia ne ono mata ke he tau mena nei ke mamate ka e nakai fakatikai ke he mena ne kitia e lautolu.​—1 Korinito 15:17-19.

TOTOKOAGA 3: Ko e tau mana ko e tau mena tutupu pauaki noa ni ne nakai maama he tau tagata goagoa. Lali falu tagata pulotu ke fakamaama e tau mana i loto he Tohi Tapu ko e tau mena tutupu pauaki noa ne hohoko ka e nakai ha ko e Atua. Manatu a lautolu kua taute he mena nei e tau tala Tohi Tapu ke mooli lahi. Pete kua mooli ko e falu mena tutupu pauaki ne matutaki ke he falu mana​—tau mena tuga e tau mafuike, tau tatalu, mo e tau kelekele ne malolo hifo​—ne taha tumau e mena ne tatai he tau fakamaamaaga ke he tau mena nei. Kua fakaheu e lautolu e magaaho tonu ne tupu e mana ne fakamaama he Tohi Tapu.

Ma e fakatai, ne totoko ai he falu ko e malaia fakamua ne lauia ai a Aikupito, ko e faliu toto e Vailele Naila, pihia ha ko e kelekele kula ne tafe hifo ke he Naila, fakalataha mo e tau vala kakano kula (flagellate). Ka e pehē e tala he Tohi Tapu ne faliu e vailele ke he toto, nakai ke he pelapela kula. Ko e totou fakamatafeiga ke he Esoto 7:14-21 kua fakakite na tupu e mana nei he magaaho ne fekau e Mose a Arona ke ta e Vailele Naila aki e tokotoko haana. Pete foki kaeke ke hiki e vailele ha ko e mena pauaki ne tupu, ko e magaaho ne ta e Arona e vailele ko e mana a ia!

Ma e taha fakatai foki ke he aoga he magaaho ne tupu ai e mana, manamanatu ke he mena ne tupu he teitei e motu ko Isaraela ke huhū atu ke he Motu he Maveheaga. Ne poloka e hala ha lautolu he Vailele ko Ioritana he puke lahi mahaki. Ne talahau he Tohi Tapu e taha mena foki ne tupu: “Kua hoko atu a lautolu ne uta e puha ki Ioritana, mo e pala ai e tau hui he tau ekepoa ne uta e puha ke he kauvai; . . . ti tu ai e vai ne tafe hifo i luga, kua tu hake ni tuga ne tumutumu, ne mamao ni ke hoko ke he maga ko Atama.” (Iosua 3:15, 16) Tupu kia e mena nei ha ko e mafuike po ke kelekele ne malolo hifo? Nakai talahau he tala. Ka ko e magaaho ne tupu e mena nei ko e mena fakamana. Ne hoko ai he magaaho tonu ia ne pehē a Iehova to taute pihia e ia.​—Iosua 3:7, 8, 13.

Ti ko e mena fai mana mooli nakai? Pehē e Tohi Tapu na fai. Hagaao ke he tau mena ne talahau ai ki a tautolu, nakai ko e tau mena tutupu pauaki anei. Ti kua lata nakai ke pehē kua nakai fakaai e tau mena ia ke tutupu kakano ha kua nakai tutupu ai he tau aho takitaha?

[Matahui Tala]

[Fakatino he lau 5]

He tau hogofulu tau ni kua mole, tokologa ne manatu to nakai fakaai e tau tagata ke lele atu ke he teau e tau kilomita he taha e tulā