1, 2. Ko e ha e Tohi Tapu ko e mena fakaalofa mitaki lahi mai he Atua?

FĒFĒ e logonaaga haau ka ofo ni kua atu he kapitiga e taha mena fakaalofa? Liga manako lahi a koe ke veveu ai, ti fiafia ha kua manamanatu e kapitiga haau ki a koe. Ati fakaaue a koe ki a ia ma e mena fakaalofa.

² Ko e Tohi Tapu ko e mena fakaalofa mai he Atua. Foaki ai ki a tautolu e tau vala tala ne nakai moua he ha mena foki. Ma e fakatai, kua tala mai ki a tautolu ne tufuga he Atua e lagi, lalolagi, mo e tagata taane mo e fifine fakamua. Foaki ai ki a tautolu e tau matapatu fakaakoaga ke lagomatai a tautolu ka fai lekua. I loto he Tohi Tapu, fakaako a tautolu ke he puhala ka fakamooli he Atua e finagalo haana ke taute e lalolagi ke mitaki. Ko e Tohi Tapu ko e mena fakaalofa mitaki lahi mooli!

3. Ko e heigoa haau ka iloa he fakaako a koe ke he Tohi Tapu?

³ He fakaako a koe ke he Tohi Tapu, to iloa e manako he Atua ki a koe ke kapitiga mo ia. Ka lahi atu e mena haau ne fakaako ki a ia, to tata lahi haau a tuaga kapitiga mo ia.

4. Ko e heigoa ne nava a koe hagaao ke he Tohi Tapu?

⁴ Ko e Tohi Tapu kua fakaliliu katoa po ke vala ke he molea 3,000 e vagahau, ti totou piliona e tau lagaki ne lolomi. Molea 90 e pasene he tau tagata he lalolagi ne maeke ke totou e Tohi Tapu he vagahau ni ha lautolu. He tau faahi tapu takitaha, molea e miliona tagata ne moua e Tohi Tapu! Ē, kua nakai fai tohi ke tuga e Tohi Tapu.

5. Ko e ha kua maeke a tautolu ke talahau ko e Tohi Tapu kua “mai he Agaga he Atua”?

 ⁵ Ko e Tohi Tapu kua “mai he Agaga he Atua.” (Totou 2 Timoteo 3:16.) Ka e liga manatu e falu, ‘Ko e Tohi Tapu na tohia he tau tagata, ti maeke fēfē ke mai he Atua?’ Tali he Tohi Tapu: “Ka ko e tau tagata tapu he Atua ne vagavagahau mai he omoi [po ke, takitaki] a lautolu he Agaga Tapu.” (2 Peteru 1:21) Tatai e mena nei mo e tagata pisinisi ne fekau e tohikupu haana ke tohia e tohi. Ko hai ne tohia e tohi? Ko e tagata pisinisi, nakai ko e tohikupu. Pihia foki, ko e Atua ne Tohia e Tohi Tapu, nakai ko e tau tagata ne fakaaoga e ia ke tohi ai. Takitaki he Atua a lautolu ke tohi hifo e tau manatu Haana. Mooli ai, ko e Tohi Tapu “ko e kupu he Atua.”​—1 Tesalonia 2:13; kikite Tala he Matahiku 2.

6, 7. Ko e ha kua maeke a tautolu ke talahau kua felauaki e Tohi Tapu katoa?

⁶ Ne molea 1,600 e tau he tohi e Tohi Tapu. Kehekehe e tau magahala ne momoui e tau tagata tohia. Falu ne tokoluga e tau fakaakoaga ka e nakai pihia e falu. Ma e fakatai, taha ko e ekekafo. Falu ko e tau tagata gahua fonua, tau tagata takafaga ika, tau tagata leveki mamoe, tau perofeta, tau fakafili, mo e tau patuiki. Pete ko e tau tagata kehekehe a lautolu, kua felauaki e tau vala oti he Tohi Tapu katoa. Nakai talahau e taha mena he taha veveheaga mo e kehe he taha veveheaga. *

⁷ Fakamaama he tau veveheaga fakamua he Tohi Tapu e puhala ne kamata e tau lekua he lalolagi, mo e tala mai he tau veveheaga fakahiku ki a tautolu e puhala ka utakehe he Atua e tau lekua ia he taute e lalolagi mo parataiso. Putoia ke he Tohi Tapu e tau tau loga he fakamauaga tuai he tagata mo e fakakite kua fakamooli tumau e finagalo he Atua.

8. Talahau e tau fakatai ne fakakite kua hako e Tohi Tapu ke he tau mena fakasaiene.

⁸ Nakai tohi e Tohi Tapu ke fakaako saiene po ke tohi fakaako he aoga, ka kua hako tumau e tau talahauaga he Tohi Tapu hagaao ke he tau mena fakasaiene. Amanaki a tautolu ke pihia e tohi ne mai he Atua. Ma e fakatai, he tohi a Levitika kua ha ha ai e tau puhala he Atua ma e tau Isaraela ke ua pikitia he tau gagao. Leva tigahau e tohi he mena nei ato iloa he tau tagata e puhala ne tupu e tau gagao ha ko e tau moko. Hakotika foki e fakaakoaga he Tohi Tapu kua nakai tautau e lalolagi he ha mena.  (Iopu 26:7) He magaaho ne tokologa e tagata ne talitonu na lapalapa e fua lalolagi, ne pehē e Tohi Tapu na takai po ke veliveli ai.​—Isaia 40:22.

9. Ko e heigoa ne maama e tautolu ha kua fakamooli e tau tagata ne tohia e Tohi Tapu?

⁹ Ka talahau he Tohi Tapu hagaao ke he fakamauaga tala tuai, kua hakotonu tumau. Ka e loga e tohi fakamauaga tala tuai ne nakai hakotonu katoatoa ha kua nakai fakamooli e tau tagata ne tohi ai. Ma e fakatai, nakai tohi tumau e lautolu hagaao ke he tau magaaho ne kaumahala e motu ha lautolu he tau. Ka ko e tau tagata ne tohia e Tohi Tapu ne fakamooli ai pete foki ko Isaraela ne kaumahala. Tohi foki e lautolu e tau hepehepe ni ha lautolu. Ma e fakatai, he tohi a Numera, ne tala mai e Mose e hepe lahi haana ne taute ti akonaki he Atua a ia hagaao ki ai. (Numera 20:2-12) Ko e fakamooli he tau tagata ne tohia e Tohi Tapu kua fakakite ko e Tohi Tapu kua mai he Atua. Kakano e mena nei kua maeke a tautolu ke falanaki ke he Tohi Tapu.

10. Ko e ha kua aoga lahi e tomatomaaga he Tohi Tapu ma tautolu mogonei?

¹⁰ Ko e Tohi Tapu kua “mai he Agaga he Atua ia, kua aoga ni ke fakaako ai, ke fakatonu ai, ke akonaki ai.” (2 Timoteo 3:16) Aoga lahi e tomatomaaga he Tohi Tapu ma tautolu mogonei. Iloa e Iehova e puhala ne tufuga a tautolu, ti maama e ia e tau manatu mo e tau logonaaga ha tautolu. Iloa mitaki e ia a tautolu he iloa e tautolu a tautolu ni, ti manako a ia ke fiafia a tautolu. Iloa e ia e tau mena ne mitaki mo e tau mena ne kelea ma tautolu.

11, 12. (a) Ko e heigoa e tau tomatomaaga mitaki ne talahau e Iesu he Mataio veveheaga 5 ke he 7? (e) Ko e heigoa foki ka fakaako e tautolu mai he Tohi Tapu?

¹¹ He Mataio veveheaga 5 ke he 7, totou e tautolu e tau  tomatomaaga mitaki lahi ne talahau e Iesu ke he puhala ke moua e fiafia, fakafetui mitaki mo e falu, ke liogi, mo e onoonoaga ke he tupe. Pete kua molea 2,000 e tau he talahau e ia e tau tomatomaaga nei, kua tumau agaia e malolō mo e aoga he vahā nei.

¹² I loto he Tohi Tapu, fakaako mai foki e Iehova e tau matapatu fakaakoaga ke lagomatai a tautolu ke mitaki e moui magafaoa, makaukau he gahua, mo e nonofo mafola mo e falu. Maeke tumau e tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu ke lagomatai a tautolu, pete ko hai a tautolu, matakavi ne nonofo ai, po ke tau lekua ne lauia a tautolu.​—Totou Isaia 48:17; kikite Tala he Matahiku 3.

13. Ko e heigoa ne talahau e Isaia ka tupu ke he maaga ko Papelonia?

¹³ Loga e perofetaaga he Tohi Tapu ne fitā e fakamooli. Ma e fakatai, perofeta mai e Isaia to moumou a Papelonia. (Isaia 13:19) Fakamaama fakamaaliali e ia e puhala ka kaumahala e maaga. Ne puipui e maaga he tau gutuhala lalahi mo e vailele. Ka e talahau tuai e Isaia to fakamaha e vailele mo e nakai pa e tau gutuhala. To fofō he tau kautau e maaga ka e nakai tau. Perofeta mai foki e Isaia ko e tagata ne higoa ko Kuresa ka fakakaumahala a Papelonia.​—Totou Isaia 44:27–45:2; kikite Tala he Matahiku 4.

14, 15. Fakamooli fēfē e perofetaaga ha Isaia?

¹⁴ He 200 tau he mole e tohi he perofetaaga, ne hoko mai e kautau kua mautali ke tau ki a Papelonia. Ko hai ne takitaki e kautau? Tuga ni ne talahau he perofetaaga, ko Kuresa, ko e patuiki ha Peresia. Ti kua fakatoka ai e perofetaaga katoa ke fakamooli.

¹⁵ He pō he totokoaga, ko e tau Papelonia hane kai galue. Ne logona hifo e lautolu e haohao mitaki ha kua  puipui he tau kaupā lalahi mo e vailele. I tua he maaga, ne keli e Kuresa mo e kautau haana e hala vai ke pōtake e vailele. Ne pōtake e vailele ti maeke e tau kautau Peresia ke o atu ai. Ka e huhū atu fēfē e kautau he tau kaupā ha Papelonia? Tuga ni ne talahau he perofetaaga, to nakai pa e tau gutuhala he maaga ati fofō ai he tau kautau e maaga ka e nakai tau.

16. (a) Ko e heigoa e perofetaaga ha Isaia ke he vahā i mua ha Papelonia? (e) Iloa fēfē e tautolu na fakamooli e perofetaaga ha Isaia?

 ¹⁶ Ne perofeta mai e Isaia to nakai fai tagata ka liu ke nofo i Papelonia he magaaho fakamui. Tohi e ia: “Nakai liu kakai [takai] ai taha tukulagi, nakai tuai nofo ai taha ke hahau mo hahau.” (Isaia 13:20) Fakamooli nakai e mena ia? He matakavi ne tū ai a Papelonia he magaaho fakamua, kavi ke he 80 e kilomita ke he faahi toga ha Baghdad i Iraq, ko e tau mena malona ni i ai. Nakai fai tagata ne nofo foki i ai he vahā nei. Ne tafitafi e Iehova a Papelonia “ke he tafi ke fakaoti [po ke, moumou] ai.”​—Isaia 14:22, 23. *

17. Ko e ha ne maeke a tautolu ke falanaki ke he tau maveheaga oti he Atua?

¹⁷ Ha kua loga lahi e perofetaaga he Tohi Tapu ne fitā he fakamooli, ko e mena ia kua maeke a tautolu ke falanaki ke he talahauaga he Tohi Tapu hagaao ke he vahā anoiha. Ti mauokafua a tautolu to fakamooli e Iehova e  maveheaga haana ke taute e lalolagi mo parataiso. (Totou Numera 23:19.) Ē, moua e tautolu e amaamanakiaga he “moui tukulagi, kua talahau mai he Atua kua nakai maeke ke pikopiko, ka e nakaila kamata ai e tau hau.”​—Tito 1:2. *

18. Fakamaama fēfē e Paulo e “kupu he Atua”?

¹⁸ Ne fakaako e tautolu kua nakai fai tohi foki ke tatai mo e Tohi Tapu. Kua lautatai katoa, ti ka talahau hagaao ke he tau mena fakasaiene po ke fakamauaga tala tuai, ne hako tumau ai. Foaki mai foki ki a tautolu e tau tomatomaaga mitaki mo e ha ha i loto e tau perofetaaga loga ne fitā he fakamooli. Ka e lahi atu foki e aoga he Tohi Tapu. Tohia he aposetolo ko Paulo: “Ko e kupu he Atua kua moui ia, mo e gahua malolo.” Ko e heigoa e kakano he talahauaga ia?​—Totou Heperu 4:12.

19, 20. (a) Lagomatai fēfē he Tohi Tapu a koe ke iloa a koe ni? (e) Fakakite fēfē e koe e loto fakaaue haau ke he mena fakaalofa ko e Tohi Tapu?

¹⁹ Maeke e Tohi Tapu ke hiki e moui haau. Ti lagomatai a koe ke iloa ko hai mooli a koe. Maeke ke lagomatai a koe ke maama e tau manatu mo e tau logonaaga hokulo haau. Ma e fakatai, liga manatu a tautolu kua fakaalofa a tautolu ke he Atua. Ke fakakite mooli na fakaalofa a tautolu ki a ia, lata a tautolu ke fakagahua e tau mena ne talahau he Tohi Tapu.

²⁰ Ko e Tohi Tapu ko e tohi mooli mai he Atua. Manako a ia ki a koe ke totou, fakaako, mo e fiafia ki ai. Kia loto fakaaue ke he mena fakaalofa nei, ti fakatumau ke fakaako ai. To maama mogoia e koe e finagalo he Atua ma e tau tagata. He veveheaga ka mui mai, to fakaako fakalahi a tautolu hagaao ke he finagalo nei.