1, 2. (a) Iloa mooli nakai e koe e tagata talahaua ka iloa ni e koe e higoa haana? Fakamaama. (e) Ko e heigoa he tau tagata ne talitonu hagaao ki a Iesu?

KUA tokologa e tagata talahaua he lalolagi. Liga iloa e koe e higoa he taha tagata talahaua. Ka ko e iloa e koe e higoa haana kua nakai kakano kua iloa mitaki e koe a ia. Nakai kakano kua iloa e koe e tau vala tala oti hagaao ke he moui haana mo e fēfē mooli e aga haana.

² Liga kua logona e koe hagaao ki a Iesu Keriso, pete ne moui a ia he lalolagi kavi ke he 2,000 e tau kua mole. Ka e laulahi he tau tagata ne nakai iloa ko e tagata fēfē a Iesu. Pehē falu ko e tagata mitaki a ia, pehē falu ko e perofeta a ia, mo e talitonu e falu ko e Atua a ia. Fēfē e manatu haau?​—Kikite Tala he Matahiku 12.

3. Ko e ha kua aoga ma haau ke iloa a Iehova ko e Atua mo Iesu Keriso?

³ Kua aoga ma haau ke iloa e kupu mooli hagaao ki a Iesu. Ko e ha? Tala mai e Tohi Tapu: “Ko e moui tukulagi foki hanai, kia iloa e lautolu a koe, ko e Atua moli tokotaha ni, katoa mo ia ne fakafano mai e koe, ko Iesu Keriso haia.” (Ioane 17:3) Ē, ka iloa e koe e kupu mooli hagaao ki a Iehova mo Iesu, maeke a koe ke moui tukulagi he lalolagi parataiso. (Ioane 14:6) Ko e iloa foki hagaao ki a Iesu ka lagomatai a koe ha ko ia e fakafifitakiaga mitaki lahi mahaki ne fakakite e puhala ke moui mo e fehagai ke he falu. (Ioane 13:34, 35) He Veveheaga 1, fakaako a tautolu ke he kupu mooli hagaao ke he  Atua. To fakaako a tautolu mogonei ke he talahauaga he Tohi Tapu hagaao ki a Iesu.

4. Ko e heigoa e kakano he tau kupu “Mesia” mo e “Keriso”?

⁴ Loga e tau tau ato fanau a Iesu, ne mavehe e Iehova he Tohi Tapu to fakafano mai e ia e Mesia, po ke Keriso. Ko e kupu “Mesia” ne mai he vagahau Heperu, mo e kupu “Keriso” ne mai he vagahau Heleni. Ko e tau matahigoa nei ne kakano ko e Atua ka fifili e Mesia ne mavehe mai ti foaki ki a ia e tuaga pauaki. To fakamooli he Mesia e tau maveheaga oti he Atua. Maeke foki a Iesu ke lagomatai a koe he magaaho tonu nei. Ka e to fanau a Iesu, tokologa e tagata ne manamanatu, ‘Ko hai la e Mesia?’

5. Talitonu nakai e tau tutaki ha Iesu ko ia e Mesia?

⁵ Nakai fakauaua e tau tutaki ha Iesu ko ia e Mesia ne mavehe mai. (Ioane 1:41) Ma e fakatai, ko Simona Peteru ne tala age ki a Iesu: “Ko koe ko e Keriso.” (Mataio 16:16) Iloa mooli fēfē e tautolu ko Iesu e Mesia?

6. Lagomatai fēfē e Iehova e tau tagata loto fakamooli ke iloa e Mesia?

⁶ Leva ato fanau a Iesu, ne loga e vala tala matafeiga ne tohi hifo he tau perofeta he Atua ke lagomatai e tau tagata ke kitia e Mesia. To lagomatai fēfē e mena nei? Liga ole ki a koe ke fano ke he tuaga pasi lavelave ke tamai e tagata ne nakaila feleveia mo koe. Ka atu he taha e fakamaamaaga mitaki ki a koe hagaao ke he tagata ia, to maeke a koe ke kitia a ia. Pihia foki, fakaaoga e Iehova e tau perofeta haana ke talahau ki a tautolu hagaao ke he mena ka taute he Mesia mo e mena ka tupu ki a ia. Ko e fakamooliaga he tau perofetaaga oti ia ka lagomatai e tau tagata loto fakamooli ke iloa ko Iesu e Mesia.

7. Ko e heigoa e tau perofetaaga ua ne fakakite ko Iesu e Mesia?

 ⁷ Hanei e ua he tau perofetaaga ia. Fakamua, he 700 e tau ato fanau a Iesu, ne perofeta mai e Mika to fanau e Mesia he maaga tote ko Petelehema. (Mika 5:2) Ti fanau a Iesu he matakavi ia! (Mataio 2:1, 3-9) Uaaki, ne perofeta mai e Tanielu to kitia mooli e Mesia he tau 29 V.N. (Tanielu 9:25) Ko e ua ni anei he tau perofetaaga loga ne fakakite fakamaaliali ko Iesu e Mesia ne mavehe mai.​—Kikite Tala he Matahiku 13.

8, 9. Ko e heigoa ne tupu he papatiso a Iesu ne fakamooli ko ia e Mesia?

⁸ Ne fakakite fakamaaliali e Iehova ko Iesu e Mesia. Mavehe e Atua ke foaki ki a Ioane ko e Papatiso e fakamailoga ke iloa e ia ko hai e Mesia. He fina atu a Iesu ki a Ioane ke papatiso he Vailele ko Ioritana he tau 29 V.N., kitia e Ioane e fakamailoga ia. Talahau he Tohi Tapu e mena ne tupu: “Kua papatiso a Iesu, ti hake mai agataha a ia he vai, kitiala, kua maihiua tuai e lagi kia ia, kua kitia foki e ia e Agaga he Atua kua hifo mai tuga ne lupe, kua hoko ki luga ia ia. Kitiala, ko e leo mai he lagi, kua pehe mai, Ko e haku a tama fakahele hanā, kua fiafia na au kia ia.” (Mataio 3:16, 17) Magaaho ne kitia mo e logona e Ioane e fakakiteaga nei, iloa e ia ko Iesu ko e Mesia. (Ioane 1:32-34) He aho ia, he mogo ne liligi hifo e Iehova e haana agaaga tapu ki a Iesu, ne eke a ia mo Mesia. Ko ia ne fifili he Atua ke eke mo Takitaki mo e Patuiki.​—Isaia 55:4.

 ⁹ Ko e tau perofetaaga he Tohi Tapu, tau kupu ni ha Iehova, mo e fakamailoga ne fakakite e Ia he magaaho ne papatiso a Iesu kua fakamooli ko Iesu e Mesia. Ka e hau a Iesu i fe, ti fēfē e aga haana? Kitekite la ke he talahauaga he Tohi Tapu.

10. Ko e heigoa kua fakaako he Tohi Tapu hagaao ke he moui ha Iesu ato hifo mai a ia ke he lalolagi?

¹⁰ Fakaako mai he Tohi Tapu na leva e nofo ha Iesu he lagi ato hifo mai a ia ke he lalolagi. Pehē a Mika ko e Mesia kua “mai he vaha fakamua.” (Mika 5:2) Lagaloga e talahau ni e Iesu na moui a ia he lagi ato fanau mai ko e tagata. (Totou Ioane 3:13; 6:38, 62; 17:4, 5.) Ato hau foki a Iesu ke he lalolagi, ne ha ha ia ia e fakafetuiaga uho mo Iehova.

11. Ko e ha ne uho lahi a Iesu ki a Iehova?

¹¹ Uho lahi a Iesu ki a Iehova. Ko e ha? Kakano na tufugatia he Atua a ia ato tufugatia e tau mena oti mo e tau tagata oti. Ti fakahigoa a Iesu “ko e uluaki he tau mena oti kana kua eke.” * (Kolose 1:15) Uho lahi a Iesu ki a Iehova ha ko ia ni ne tufugatia tokotaha e Iehova. Ko e kakano haia ne fakahigoa a ia ko e “Tama fuataha.” (Ioane 3:16) Ko Iesu foki ni tokotaha ne fakaaoga e Iehova ke tufugatia e tau mena oti kana. (Kolose 1:16) Ti ko Iesu ni ne fakahigoa ko e “Loko” po ke Kupu, ha kua fakaaoga e Iehova a ia ke fakahoko haana a tau fekau mo e tau takitakiaga ke he tau agelu mo e tau tagata.​—Ioane 1:14.

12. Iloa fēfē e tautolu kua nakai taha a Iesu mo e Atua?

¹² Falu tagata ne talitonu na taha ni a Iesu mo e Atua. Ka e nakai pihia e fakaakoaga he Tohi Tapu. Pehē e Tohi Tapu na tufugatia a Iesu, kakano na fai kamataaga a Iesu. Ka ko Iehova ne tufugatia e tau mena oti kana, ti nakai fai kamataaga a ia. (Salamo 90:2) Ha ko e Tama he Atua  a Iesu, ne nakai manatu a ia ke eke mo Atua. Fakaako fakamaaliali he Tohi Tapu ko e Matua kua mua ke he Tama. (Totou Ioane 14:28; 1 Korinito 11:3.) Ko Iehova ni e “Atua mana [Malolō Ue Atu].” (Kenese 17:1) Ko ia kua mua ue atu mo e malolō ue atu ke he lagi mo e lalolagi katoatoa.​—Kikite Tala he Matahiku 14.

13. Ko e ha ne pehē e Tohi Tapu ko Iesu “ko e fakatai he Atua nakai kitia”?

¹³ Ko Iehova mo e Tama haana ko Iesu, ne gahua fakalataha ke he tau piliona e tau tau ato tufugatia e lagi mo e lalolagi. Kua tata lahi mahaki e fakafetuiaga ha laua! (Ioane 3:35; 14:31) Muitua fakamitaki e Iesu e tau aga he matua haana ati fakahigoa he Tohi Tapu a ia “ko e fakatai he Atua nakai kitia.”​—Kolose 1:15.

14. Maeke fēfē e Tama fakahele ha Iehova ke fanau mai ko e tagata?

¹⁴ Ko e Tama fakahele ha Iehova ne makai ke toka e lagi mo e fanau mai ke he lalolagi ko e tagata. Maeke fēfē e mena ia? Ne hiki e Iehova he puhala fakamana e moui he Tama haana mai he lagi ke he nofoaga tama he tamāfine tote ko Maria. He puhala nei, nakai lata a Iesu ke fai matua taane. Ti fanau e Maria e tama taane mitaki katoatoa, mo e fakahigoa e ia ko Iesu.​—Luka 1:30-35.

15. Maeke fēfē a koe ke iloa mitaki a Iehova?

¹⁵ Maeke a koe ke fakaako fakalahi hagaao ki a Iesu, haana moui, mo e haana a tau aga he totou ke he tau tohi ha Mataio, Mareko, Luka, mo Ioane he Tohi Tapu. Ko e tau tohi ia ne fakahigoa ko e Tau Evagelia. Ha ko Iesu kua tuga e Matua haana, ko e tau mena haau ka totou to lagomatai foki a koe ke iloa mitaki a Iehova. Kakano ia ati maeke a Iesu ke pehē: “Ko ia kua kitia au, kua kitia foki e ia e Matua.”​—Ioane 14:9.

16. Ko e heigoa ne fakaako e Iesu? Moua mai i fe e tau fakaakoaga ha Iesu?

 ¹⁶ Tokologa e tagata ne fakahigoa a Iesu ko e “Akoako.” (Ioane 1:38; 13:13) Taha he tau mena ne aoga lahi kua fakaako e ia ko e ‘tala mitaki he Kautu.’ Ko e heigoa e Kautu nei? Ko e fakatufono he Atua ka pule mai he lagi ke he lalolagi katoa mo e tamai e tau monuina ke he tau tagata ne omaoma ke he Atua. (Mataio 4:23) Ko e tau mena oti ne fakaako e Iesu na moua mai ia Iehova. Pehē a Iesu: “Ko e haku a tau kupu, nakai ko e haku, ka ko e hana ne fakafano mai au.” (Ioane 7:16) Iloa e Iesu na manako a Iehova ke logona he tau tagata e tala mitaki ko e Kautu he Atua ka pule ke he lalolagi katoa.

17. Ko e tau matakavi fe ne fakaako atu a Iesu? Ko e ha ne gahua lahi a ia ke fakaako e falu?

¹⁷ Ko e tau matakavi fe ne fakaako atu a Iesu? He tau matakavi oti ne moua ai e ia e tau tagata. Fakaako atu a ia he tau magamotu, pihia foki ke he tau taone, tau maaga, tau makete, tau matakavi he tapuakiaga, mo e tau kaina tagata. Nakai amanaki a ia ke o mai e tau tagata ki a ia. Ko ia ne fa fina atu ki a lautolu. (Mareko 6:56; Luka 19:5, 6) Gahua lahi a Iesu ti lahi e magaaho mo e malolō ne fakaaoga ke fakaako e tau tagata. Ko e ha? Ha kua iloa e ia kua manako e Atua ke taute ai e ia mo e kua omaoma tumau a ia ke he Matua haana. (Ioane 8:28, 29) Fakamatala foki a Iesu ha kua fakaalofa hofihofi a ia ke he tau tagata. (Totou Mataio 9:35, 36.) Mailoga e ia kua nakai fakaako he tau takitaki lotu e kupu mooli hagaao ke he Atua mo e haana Kautu. Ti manako a ia ke lagomatai e tokologa ke logona e tala mitaki.

18. Ko e heigoa e tau aga ha Iesu ne fiafia lahi a koe ki ai?

¹⁸ Ko Iesu ne fakaalofa mo e manamanatu a ia ke he  tau tagata. Totonu mo e mukamuka a ia ke tutala ki ai. Fiafia foki e tau fanau ki a ia. (Mareko 10:13-16) Mahani mitaki tumau a Iesu. Vihiatia e ia e matahavala mo e nakai fakafili tonu. (Mataio 21:12, 13) Moui a ia he magahala ne nakai loga e tonuhia he tau fifine mo e nakai fakalilifu ki ai. Ka e fakalilifu mo e totonu tumau a Iesu ke he tau fifine. (Ioane 4:9, 27) Mahani fakatokolalo mooli foki a Iesu. Ma e fakatai, taha afiafi ne holoholo e ia e tau hui he tau aposetolo haana, ko e mena ne fa taute he fekafekau.​—Ioane 13:2-5, 12-17.

19. Ko e heigoa e fakafifitakiaga ne fakakite kua iloa e Iesu e tau mena ne lata mooli ma e tau tagata ti manako a ia ke lagomatai a lautolu?

¹⁹ Iloa e Iesu e tau mena ne lata mooli ma e tau tagata, ti manako a ia ke lagomatai a lautolu. Kitia maaliali e mena nei he magaaho ne fakaaoga e ia e malolō he Atua ke fakamaulu fakamana e tau tagata. (Mataio 14:14) Ma e fakatai, ne hau e tagata lepela ki a Iesu mo e pehē: “Kaeke kua finagalo a koe ki ai, kua maeke ni ia koe ke fakamea au.” Ne aamotia a Iesu ha ko e mamahi mo e matematekelea he tagata nei. Hofihofi e fakaalofa ha Iesu ke he tagata nei ti manako ke lagomatai a ia. Ati fakaolo atu e Iesu e lima haana mo e piki atu ke he tagata, ti tala age: “Mena loto au ki ai; kia mea a koe.” Ti maulu agataha e tagata gagao! (Mareko 1:40-42) Fēfē la e logonaaga he tagata ia he manatu e koe?

20, 21. Puhala fe ne eke a Iesu mo fakafifitakiaga mitaki lahi mahaki he omaoma ke he Atua?

²⁰ Ko Iesu e fakafifitakiaga mitaki lahi mahaki he omaoma ke he Atua. Pete ni e tau mena ne tutupu po ke tau mena ne taute he tau fī haana ki a ia, ne fakamooli a ia ke he Matua haana. Ma e fakatai, nakai agahala a Iesu  he mogo ne lali a Satani ke kamatamata a ia. (Mataio 4:1-11) Falu he magafaoa ni ha Iesu ne nakai talitonu ko ia e Mesia ti pehē “kua vikoia a ia,” ka e fakatumau ni a Iesu he taute e gahua he Atua. (Mareko 3:21) Mogo ne favale e tau fī ha Iesu ki a ia, ne tumau a Iesu ke fakamooli ke he Atua mo e nakai lali ke fakamamahi a lautolu.​—1 Peteru 2:21-23.

²¹ Pete foki he matematekelea a Iesu ke he mate favale mo e mamahi, ne tumau e fakamooli haana ki a Iehova. (Totou Filipi 2:8.) Manamanatu la ke he lahi he fakauka haana he aho ne mate ai. Ne tapaki a ia, tukumale he tau tagata pikopiko a ia he vagahau kelea, fakahala he tau ikifakafili fakakeukeu a ia, vaiga he moto tagata a ia, ti fakakikiveka he tau kautau a ia mo e pao ke he akau. He  teitei ke mate ne ui atu a ia: “Kua fakaoti tuai.” (Ioane 19:30) Tolu e aho he mole e mate ha Iesu, fakaliu tu mai e Iehova a ia mo e fakamoui a ia ke he agaaga. (1 Peteru 3:18) Fai faahi tapu he mole, ne liu atu a Iesu ke he lagi, ati “nofo . . . a ia ke he fahi matau he Atua,” mo e fakatali ke he Atua ke eke a ia mo Patuiki.​—Heperu 10:12, 13.

22. Ko e heigoa e amanakiaga kua moua e tautolu mogonei ha kua fakamooli a Iesu ke he Matua haana?

²² Ha ko e fakatumau ha Iesu ke fakamooli ke he Matua haana, kua moua e tautolu mogonei e amanakiaga ke momoui tukulagi he lalolagi parataiso, tuga ni he finagalo e Iehova. He veveheaga ka mui mai, to fakatutala a tautolu ke he puhala he mate ha Iesu ati maeke a tautolu ke momoui tukulagi.