1-3. (a) Ko e heigoa e kavega mamafa ne fua he salamo ko Tavita, mo e moua fefe e ia e mafanatia ma e loto hukia hana? (e) Ka hala a tautolu, ko e heigoa e kavega ka fua e tautolu ha ko e mena ne tupu, ka ko e heigoa ne fakamafana e Iehova ki a tautolu?

“HA KUA hoko ni haku a tau hala ki luga hoku ulu,” he tohia he salamo ko Tavita. “Ne tuga e kavega mamafa, kua pehia ai au. Kua lolelole lahi na au, kua malipilipi lahi ni au; kua fakatutū au ha ko e oi he haku a loto.” (Salamo 38:​4, 8) Ne iloa e Tavita e mamafa he kavega he loto manamanatu agahala. Ka kua moua e ia e mafanatia ma e loto hukia hana. Ne maama e ia he pete ni he vihiatia e Iehova e hala, kua nakai vihiatia e Ia e tagata ne agahala kaeke ke tokihala moli a ia mo e tiaki e puhala agahala hana. Mo e tua katoatoa ke he fakamakai ha Iehova ke fakalaulahi atu e fakaalofa noa ki a lautolu ne tokihala, ne pehe a Tavita: “Ko koe, ko e Iki na e, . . . [“kua mautali ke,” NW] fakamagalo e tau hala.”​—Salamo 86:5.

² Ka hala a tautolu, kua liga fua foki e tautolu e kavega malipilipi he loto manamanatu mamahi. Ko e logonaaga nei ke he tokihala kua mitaki. Kua maeke ke omoi a tautolu ke taute e tau lakaaga mitaki ke fakahako aki e tau hehe ha tautolu. Ka e ha ha ai e haofia kelea he tupetupe lahi atu ke he agahala. Liga to fakamakamaka mai e loto agahala fakatagata ha tautolu to nakai fakamagalo e Iehova a tautolu, pete ko e hoko ki fe e tokihala ha tautolu. Kaeke ke “mahala” a tautolu he agahala, liga to lali a Satani ke taute a tautolu ke fakalolelole, ke logona kua nakai aoga a tautolu ke he onoonoaga ha Iehova, mo e nakai lata ke fekafekau ki a ia.​—2 Korinito 2:​5-11.

³ Kua pihia moli kia e onoonoaga ha Iehova? Nakai pihia! Ko e fakamagaloaga ko e taha fahi he fakaalofa lahi ha Iehova. He Kupu hana, ne fakamafana e ia a tautolu he magaaho ka fakakite e tautolu e tokihala moli, mai he loto, kua fakamakai a ia ke fakamagalo. (Tau Fakatai 28:13) Neke nakai moua e tautolu e fakamagaloaga  ha Iehova, kia kumikumi atu a tautolu ko e ha mo e puhala fe ne fakamagalo mai a ia.

4. Ko e heigoa ne manatu e Iehova hagaao ke he foliga ha tautolu, mo e hufia fefe e mena nei he puhala ne fehagai a ia mo tautolu?

⁴ Kua mataala a Iehova ke he tau kuku ha tautolu. “Kua fioia e ia e mena ne eke aki a tautolu; kua manatu e ia ko e kelekele ni a tautolu nai,” he talahau he Salamo 103:14. Kua nakai nimo e ia ko e tau mena momoui he kelekele a tautolu, ti ha ha ai e tau fakaameame, po ke tau lolelole, ha ko e fua he nakai mitaki katoatoa. Ko e talahauaga na iloa e ia “e mena ne eke aki a tautolu” kua fakamanatu ki a tautolu ne fakatatai he Tohi Tapu a Iehova ke he tagata eke kapiniu kelekele mo tautolu ke he tau kapiniu kelekele ne taute e ia. * (Ieremia 18:​2-6) Ko e Eke Kapiniu Kelekele ne Mua kua fakalatalata hana tau fehagaiaga mo tautolu hagaao ke he fakaameame he tau foliga agahala ha tautolu mo e puhala ne tali po ke kaumahala a tautolu ke tali ke he takitakiaga hana.

5. Fakamaama fefe he tohi ha Roma e kuku malolo he hala?

⁵ Kua maama e Iehova e malolo lahi he hala. Ne fakamaama he Kupu hana e hala ko e malolo ne kuku mate e tagata. Ti malolo fefe e kuku he hala? He tohi ha Roma, ne fakamaama he aposetolo ko Paulo: Kua ‘nonofo a tautolu mo e hala,’ tuga e tau kautau i lalo he takitaki ha lautolu (Roma 3:9); kua “kautu” e hala ke he tau tagata ke tuga e patuiki (Roma 5:21); kua “nofo” i loto ha tautolu (Roma 7:​17, 20); ko e hana “fakatufono” kua gahuahua tumau ia tautolu, kua tuga lali ke takitaki e tau puhala ha tautolu. (Roma 7:​23, 25) Ko e malolo ha ia he kuku he hala ke he tino agahala ha tautolu!​—Roma 7:​21, 24.

6, 7. (a) Onoono fefe a Iehova ki a lautolu ne kumi hana fakaalofa noa aki e loto tokihala? (e) Ko e ha kua nakai lata ia tautolu ke fakateaga ke he fakaalofa noa he Atua?

⁶ Ti, kua iloa e Iehova ko e omaoma katoatoa kua nakai fakaai ki a tautolu, pete ni he manako molioli a tautolu ke foaki ai ki a ia.  Ne fakamafana fakaalofa mai a ia ki a tautolu ka eke kumi e tautolu e fakaalofa noa hana mo e loto tokihala, to foaki mai e ia e fakamagaloaga. Ne talahau he Salamo 51:17: “Ko e tau poa ke he Atua ko e loto malipilipi ia; ko e Atua na e, nakai vihiatia e koe e loto malipilipi mo e pehia.” To nakai fakaheu, po ke liliu kehe, e Iehova e loto ne “malipilipi mo e pehia” he mamafa he agahala.

⁷ Kua pehe kia e mena nei, kua lata ia tautolu ke fakateaga ke he fakaalofa noa he Atua, he fakaaoga e foliga agahala ha tautolu mo piu ke agahala? Nakai pihia! Kua nakai takitaki he logonaaga noa a Iehova. Na fai kaupaaga e fakaalofa noa hana. To nakai fakamagalo e ia a lautolu ne taute loto mao pauaki ke agahala, ti nakai fakakite ha tokihalaaga. (Heperu 10:26) Ke he taha fahi, ka kitia e ia e loto tokihala, kua mautali a ia ke fakamagalo. Kia onoono a tautolu mogonei ke he falu a vagahau hakahakau ne fakaaoga he Tohi Tapu ke fakamaama aki taha fahi homo nei he fakaalofa ha Iehova.

8. Ko e heigoa ne taute e Iehova he magaaho ne fakamagalo e ia e tau hala ha tautolu, mo e ko e heigoa e mauokafua ne foaki mai he mena nei ki a tautolu?

⁸ Ne talahau e Tavita nukua tokihala: “Ti fakakite atu e au kia koe haku a hala, ti nakai fufu foki e au haku a mahani hepehepe; . . . ti fakamagalo ni e koe e kelea he haku a hala.” (Salamo 32:5) Ne fakaliliu he kupu “fakamagalo” e kupu Heperu ke kakano “lagaki hake” po ke “hahamo.” Ko e kakano he fakaaogaaga nei ke uta kehe e “agahala, mahani kelea, mo e holifono.” Ti ko Iehova, kua tuga, lagaki hake e tau hala ha Tavita mo e uta kehe ai. Nakai fakauaua kua fakamilino he mena nei e tau logonaaga agahala ne hahamo e Tavita. (Salamo 32:3) Kua lata foki ia tautolu ke moua e mauokafua katoatoa ke he Atua ne utakehe e tau hala ha lautolu ne kumi hana fakamagaloaga he fakave e tua ha lautolu ke he poa lukutoto ha Iesu.​—Mataio 20:28.

9. Mamao mai fefe ia tautolu e mena ne tuku ai e Iehova e tau hala ha tautolu?

⁹ Ne fakaaoga foki e Tavita taha talahauaga malolo ke fakamaama aki e fakamagaloaga ha Iehova: “Tuga ne vaha mamao e  fahi uta mo lalo, kua fakamamao pihia e [Ia] ia tautolu ha tautolu a tau holifono.” (Fakalilifa ha mautolu; Salamo 103:12) Mamao fefe e fahi uta mai he fahi lalo? Ko e kakano, kua tumau e fahi uta ke mamao ligo ke he mena ke manatu ki ai mai he fahi lalo; ko e tau fahi ua ia kua nakai maeke ke matutaki. Ne mailoga he taha tagata fakaako tokoluga, ko e kakano he talahauaga nei ko e “mamao ligoligo; kua mamao atu matua ke he mena kua maeke ia tautolu ke manamanatu ki ai.” Ne talamai he tau kupu omoi agaga ha Tavita ki a tautolu ko e magaaho ne fakamagalo e Iehova a tautolu, ne tuku e ia e tau hala ha tautolu ke mamao ia tautolu ke he mena ne manamanatu ki ai a tautolu.

10. He fakamagalo e Iehova e tau hala ha tautolu, ko e ha kua lata ia tautolu ke nakai logona kua hahamo tukulagi e tautolu e ila he tau hala pihia ke he vala moui ne toe ha tautolu?

¹⁰ Kua lali nakai a koe ke utakehe e ila mai he tapulu mama tea? Liga pete ni ko e tau laliaga mitaki hau, kua kitia agaia e ila. Mailoga la e puhala ne fakamaama e Iehova hana malolo ke fakamagalo: “Pete he tuga e ie kula ha mutolu a tau hala, to hina ia po ke kiona; pete ni he kula a ia po ke ie kula uhi, to eke ni ke tuga  ne tau fulu mamoe.” (Isaia 1:18) Ko e kakano he kupu “kula” ko e lanu kula uteute. * Ko e “kula uhi” ko e taha lanu unoko he tau ie vali. (Nahuma 2:3) Kua nakai fakaai ia tautolu, ke he tau laliaga ni ha tautolu ke utakehe e ila he hala. Ka kua maeke ia Iehova ke uta e tau hala ne tuga e kula mo e kula uhi mo e eke ai ke tuga ne kiona po ke tau fulu mamoe. He fakamagalo e Iehova e tau hala ha tautolu, kua nakai lata ia tautolu ke logona to hahamo tukulagi e tautolu e ila he tau hala pihia ke he moui katoa ha tautolu.

11. Ko e puhala fe ne tolo e Iehova e tau hala ha tautolu ki tua hana?

¹¹ He lologo fakaaueina aamotia ne fafati e Hesekia he mole e maulu mai a ia he gagao mate, ne tala age a ia ki a Iehova: “Kua liti e koe haku a tau hala oti ki tua hau.” (Isaia 38:17) Kua fakakite he mena nei a Iehova ke uta e tau hala he tagata taute hehe ne tokihala mo e tolo a lautolu ki tua Hana, ko e mena ne nakai kitia ai e Ia mo e nakai liu mailoga foki a lautolu. Hagaao ke he taha tohi, ko e manatu ne fakamaama mai kua liga talahau: “Kua taute e koe e [tau hala haku] ke tuga kua nakai ni tupu.” Nakai kia mafanatia lahi e mena ia?

12. Fakakite fefe he perofeta ko Mika he magaaho ka fakamagalo e Iehova, ne utakehe tukulagi e Ia e tau hala ha tautolu?

¹² He maveheaga he liu fakafouaga, ne fakakite he perofeta ko Mika hana mauokafua to fakamagalo e Iehova e tau tagata tokihala hana: “Ko hai kia e Atua ke tatai mo koe kua . . . nakai manatu ke he tau holifono ha lautolu ne toe he hana tufaaga? . . . ti to liti foki e ia e tau hala oti ha lautolu ke he tau mena hokulo he tahi.” (Mika 7:​18, 19) Manamanatu la ke he kakano he tau kupu ia ki a lautolu ne momoui he tau vaha Tohi Tapu. Kua maeke kia ke liuaki mai taha mena ne liti “ke he tau mena hokulo he tahi”? Ti kua fakakite he tau kupu ha Mika ka fakamagalo mai e Iehova, kua utakehe tukulagi e ia e tau hala ha tautolu.

13. Ko e heigoa e kakano he tau kupu ha Iesu ‘Kia fakamagalo e koe kia mautolu ha mautolu a tau kaitalofa’?

¹³ Ne fakaaoga e Iesu e fakafetuiaga he vahaloto he tau tagata totogi  ki ai e tupe kaitalofa mo e tau tagata kaitalofa ke fakamaama aki e fakamagaloaga ha Iehova. Ne omoomoi e Iesu a tautolu ke liogi: “Kia fakamagalo e koe kia mautolu ha mautolu a [“tau kaitalofa,” NW].” (Mataio 6:12) Kua fakatai ai e Iesu e tau hala ke he tau kaitalofa. (Luka 11:4, NW) He magaaho ka hala a tautolu, ne eke ai a tautolu mo ‘tau tagata kaitalofa’ ki a Iehova. Hagaao ke he kakano he vepi Heleni ne fakaliliu “fakamagalo,” ne talahau he taha tohi: “Ke fakatoka, ke tiaki, e kaitalofa, he nakai liu ole fakamakamaka ke totogi mai.” Ko e kakano, he magaaho ne fakamagalo mai a Iehova, ne fakagalo noa e ia e kaitalofa ka liga fakahala aki a tautolu. Kua lata ai he tau tagata agahala ne tokihala ke moua e mafanatia. To nakai ole fakamakamaka mai a Iehova ke totogi e kaitalofa ne fakagalo noa e ia!​—Salamo 32:​1, 2.

14. Ko e heigoa ne fakamanatu mai he alaga kupu “kia holoholo kehe ai ha mutolu a tau hala”?

¹⁴ Kua fakamaama foki e fakamagaloaga ha Iehova ia Gahua 3:19: “Hanai, kia tokihala a a mutolu, mo e mafokifoki a mutolu, kia holoholo kehe ai ha mutolu a tau hala.” Ne fakaliliu he tau alaga kupu fakamui ia e vepi Heleni ne kakano ke “kakana kehe, . . . fakagalo noa po ke moumou.” Hagaao ke he falu tagata fakaako tokoluga, ko e manatu ne fakakite ko e kanakana kehe he tau matatohi. Maeke fefe e mena nei? Ko e vaitohi ne mahani ke fakaaoga he vaha i tuai kua laku mai he kapono, pili akau, mo e vala vai. Nakai leva he gahua mo e vaitohi pihia, ne uta he tagata e omomi pala mo e kanakana kehe aki e tau matatohi. Haia ai e fakatino fulufuluola he fakaalofa noa ha Iehova. He magaaho ne fakamagalo e ia e tau hala ha tautolu, kua tuga uta e ia e omomi mo e kanakana kehe a lautolu.

15. Ko e heigoa ne manako a Iehova ki a tautolu ke iloa hagaao ki a ia?

¹⁵ He fakaata atu a tautolu ke he tau kupu fakatino kehekehe nei, kua nakai kia maaliali kua manako a Iehova ki a tautolu ke iloa na mautali moli a ia ke fakamagalo e tau hala ha tautolu kaeke mailoga e ia kua tokihala fakamoli a tautolu? Kua nakai lata ia tautolu ke matakutaku neke toka e ia e tau hala pihia ke fakafili aki a tautolu he vaha anoiha. Kua fakakite he mena nei e taha mena foki ne fakakite he Tohi Tapu hagaao ke he fakaalofa noa ne mua ha Iehova: Ka fakamagalo e ia, kua nimo e ia.

16, 17. He magaaho ne talahau he Tohi Tapu na nimo e Iehova e tau hala ha tautolu, ko e heigoa e kakano, mo e ko e ha ne tali pihia e koe?

¹⁶ Ne mavehe e Iehova hagaao ki a lautolu he maveheaga fou: “Ko e mena to fakamagalo e au ha lautolu a tau mahani kelea, mo e nakai tuai manatu e au ha lautolu a tau hala.” (Ieremia 31:34) Kakano kia e mena nei ka fakamagalo mai a Iehova kua nakai maeke a ia ke liu manatu foki e tau hala? Nakai pihia e mena ka tupu. Ne talamai he Tohi Tapu ki a tautolu hagaao ke he tau hala he tau tagata takitokotaha ne fakamagalo e Iehova, fakalataha mo Tavita. (2 Samuela 11:​1-17; 12:13) Kua mataala lahi agaia a Iehova ke he tau hehe ne taute e lautolu. Ko e fakamauaga he tau hala ha  lautolu, pihia foki e tokihala ha lautolu mo e fakamagaloaga ha lautolu mai he Atua, nukua fakapulupulu ai ma e aoga ha tautolu. (Roma 15:4) Ko e heigoa, mogoia, e kakano he Tohi Tapu he magaaho ne talahau kua nakai “manatu” e Iehova e tau agahala ha lautolu ne fakamagalo e ia?

¹⁷ Ko e fakaliliuaga he vepi Heperu “to manatu e au,” kua kakano ke mua atu he liu manatu noa e vaha kua mole. Ne mailoga he Theological Wordbook of the Old Testament kua putoia ai “foki e hagaaoaga ke taute e tau gahua kua lata.” Ti ko e kakano anei, ke “manatu” e hala nukua lata ke taui atu ke he tagata ne agahala. (Hosea 9:9) Ka e he magaaho ne talahau he Atua kua “nakai tuai manatu e au ha lautolu a tau hala,” kua fakamafana mai a ia ki a tautolu ka lagataha he fakamagalo e ia e tau tagata agahala ne tokihala, to nakai taui atu a ia ki a lautolu he taha magaaho anoiha ha ko e tau agahala ha lautolu. (Esekielu 18:​21, 22) Ti kua nimo ai e Iehova ha kua nakai liu a ia ke manatu tumau e tau hala ha tautolu ke eke ke tukumale po ke fakahala tumau aki a tautolu. Nakai kia kua mafanatia ke iloa ko e ha tautolu a Atua kua fakamagalo mo e fakanimo?

18. Ko e ha ne nakai kakano e fakamagaloaga ko e tagata agahala ne tokihala kua tokanoa mai he tau fua oti he puhala hehe hana?

¹⁸ Ti kua pehe kia ko e mautali ha Iehova ke fakamagalo kua tokanoa mai e tagata agahala ne tokihala he tau fua oti he puhala hehe hana? Nakai pihia. Kua nakai maeke a tautolu ke hala ti nakai fakahala. Ne tohia e Paulo: “Ko e mena kua gana he tagata, ko e mena ia ni ke helehele mai ai e ia.” (Kalatia 6:7) Liga to fehagai a tautolu mo e falu a fua he tau gahua ha tautolu. Nakai kakano e mena nei ka mole he foaki mai e fakamagaloaga ti fakatupu e Iehova e malaia ki a tautolu. Ka mafuta hake e tau mena vihi, kua nakai lata e Kerisiano ke logona, ‘Liga kua fakahala e Iehova au ma e tau hala kua mole haku.’ (Iakopo 1:13) Ke he taha fahi, kua nakai puipui e Iehova a tautolu mai he tau lauiaaga oti he tau gahua hehe ha tautolu. Ko e tau vevehe, tau gagao pikitia he mahani fakatane mo e fifine, galo e tua mo e lilifu​—ko e tau mena oti nei ko e tau fua momoko lahi he tau hala ne nakai maeke ke kalo kehe mai ai. Manatu foki he mole e fakamagalo a Tavita ma e tau hala hana ne matutaki  ki a Patisepa mo Uria, ne nakai puipui e Iehova a Tavita mai he tau fua fakaatukehe ne mui mai.​—2 Samuela 12:​9-12.

19-21. (a) Aoga fefe e fakatufono ne fakamau ia Levitika 6:​1-7 ke he tagata matematekelea mo e tagata kelea? (e) Kaeke kua hukia falu he tau hala ha tautolu, kua fiafia a Iehova ka taute e tautolu e gahua fe?

¹⁹ Liga ha ha he tau hala ha tautolu e tau fua lafilafi mai, mua atu kaeke hukia falu he tau gahua ha tautolu. Ke fakatai ki ai, manamanatu ke he fakamauaga ia Levitika veveheaga 6. Kua hagaao e Fakatufono faka-Mose nei ke he tuaga ne taute he tagata e hehe kelea muitui he uta e tau koloa he katofia Isaraela hana he puhala he fofo, kaiha, po ke fakavai. Ti fakatikai ai he tagata kelea e agahala hana, mo e toa foki a ia ke pikopiko. Ko e kupu totoko he taha tagata ke he taha tagata. Ka e fakamui, ne hukia e loto manamanatu he tagata kelea mo e talatala e tau hala hana. Ke moua e fakamagaloaga he Atua, kua lata ia ia ke taute tolu e mena: liuaki e tau mena ne uta e ia, totogi e fakahala ke he tagata ne fofo e ia ke katoa e 20 e pasene he tau koloa ne kaiha, mo e foaki e mamoe tane ke eke mo poa he hala. Ati, talahau he fakatufono: “Ti eke ai he ekepoa e lukutoto mana ki mua a Iehova, ti fakamagalo ai a ia.”​—Levitika 6:​1-7.

²⁰ Ko e foakiaga fakaalofa noa e fakatufono nei mai he Atua. Kua aoga ai e tagata matematekelea, ne liuaki ki ai e tau koloa mo e nakai fakauaua kua logona e ia e totoka lahi he magaaho ne fakailoa he tagata kelea hana hala. He magaaho taha ia ni, ne lagomatai foki he fakatufono a ia ne omoi he loto manamanatu hana a ia ke talahau e agahala hana mo e fakahako hana hehe. Haia, ka nakai mahalo a ia ke taute pihia, to nakai fai fakamagaloaga a ia mai he Atua.

²¹ Pete kua nakai i lalo he Fakatufono faka-Mose a tautolu, kua foaki mai he Fakatufono ia e maama ke he loto ha Iehova, pihia foki ke he manamanatuaga hana ke he fakamagaloaga. (Kolose 2:​13, 14) Kaeke kua hukia falu he tau agahala ha tautolu, kua fiafia e Atua ka taute e tautolu e mena ne fahia a tautolu ke fakahako e hehe. (Mataio 5:​23, 24) Liga kua putoia foki e mena nei ke fakailoa e hala ha tautolu, he talatala ha tautolu a agahala, mo e fakamolemole age foki ki a ia ne hukia. Ati maeke ai ia tautolu ke olelalo ki a Iehova ke he fakaveaga he poa ha Iesu mo e iloa ai e fakamoliaga kua fakamagalo tuai he Atua a tautolu.​—Heperu 10:​21, 22.

22. Ko e heigoa ka faihoani e fakamagaloaga ha Iehova?

 ²² Ke tuga ni ha matua fakaalofa, liga foaki e Iehova e fakamagaloaga katoa mo e fuafua he akonakiaga. (Tau Fakatai 3:​11, 12) Liga kua lata he Kerisiano tokihala ke fakaokioki e kotofaaga hana he eke ko e taha motua, ko e fekafekau lagomatai, po ke tagata gahua evagelia gahua mau. Liga kua fakamamahi ki a ia ke fai magaaho ka toka ai e tau kotofaaga ne uho ki a ia. Ka ko e tau akonaki pihia, kua nakai pehe kua taofi e Iehova e fakamagaloaga. Kua lata ia tautolu ke manatu ko e akonakiaga mai ia Iehova ko e fakamoliaga he fakaalofa hana ma tautolu. Ke talia mo e fakagahuahua ai ma e fiafia ni ha tautolu.​—Heperu 12:​5-11.

23. Ko e ha kua nakai lata ia tautolu ke fakahiku kua nakai maeke a tautolu ke hokotia ke he fakaalofa noa ha Iehova, mo e lata he ha a tautolu ke fifitaki e fakamagaloaga hana?

²³ Ko e hauhau ha ia ke iloa ko e Atua ha tautolu ‘kua mautali ke fakamagalo e tau hala’! Pete ni ko e tau puleheu ha tautolu, kua nakai lata ia tautolu ke fakahiku kua nakai maeke a tautolu ke hokotia ke he fakaalofa noa ha Iehova. Kaeke tokihala moli a tautolu, taute e tau lakaaga ke fakahako e hehe, mo e liogi fakamakamaka ma e fakamagaloaga ke he fakaveaga he toto fakamaligi ha Iesu, kua maeke ia tautolu ke talitonu katoatoa to fakamagalo e Iehova a tautolu. (1 Ioane 1:9) Kia fifitaki e tautolu hana a fakamagaloaga ke he tau fehagaiaga ha tautolu mo e falu. Ha ko e mena, kaeke fakamagalo fakaalofa e Iehova, ko ia ne nakai hala, a tautolu, nakai kia lata ia tautolu ko e tau tagata agahala ke taute e mena ne fahia ki ai a tautolu ke fefakamagaloaki?