1, 2. Ko e magaaho fe ne ita a Iesu, mo e ko e ha?

KUA kitia moli e ita ha Iesu​—ti kua tonu e kakano. Liga uka ia koe ke manatu a ia ke he puhala pihia, ha ko e tagata totonu a ia. (Mataio 21:5) Ka kua fakauka katoatoa a ia, ha kua tututonu e ita hana. * Ka ko e heigoa ne fakaohooho e tagata manako-mafola nei? Ko e mena tupu muikau he nakai fakafili tonu.

² Kua uho e faituga ha Ierusalema ki a Iesu. He lalolagi katoa, ko e matakavi tapuina ni a ia ne tukulele ke he tapuakiaga he Matua hana he lagi. Ne tokologa e tau Iutaia ne o mai he tau matakavi mamao ligo ke tapuaki i ai. Ne o mai foki e tau Tagata Motu Kehe matakutaku-Atua, ti huhu ki loto he lotopa he faituga ne toka pauaki ke fakaaoga e lautolu. Ka e he fakamua atu he fekafekauaga hana, ne hu a Iesu ke he faituga mo e feleveia mo e mena fakalialia. Ha ko e fale ia, kua tuga ne makete ka e nakai ko e fale tapuaki! Kua puke he tau tagata fakafua mo e tau tagata fakatautui tupe. Ka ko fe ai e nakai fakafili tonu? Ma e tau tagata nei, ko e faituga he Atua ko e mena ke ekefakakelea ai e tau tagata​—mo e kaiha foki a lautolu. He puhala fe?​—Ioane 2:14.

3, 4. Ko e heigoa e fakatataaga lamakai ne ha he fale ha Iehova, mo e heigoa e mena ne taute e Iesu ke fakahako aki?

³ Ne taute he tau takitaki lotu ko e taha ni e faga tupe mao pauaki nukua lata ke fakaaoga ke totogi aki e tukuhau he faituga. Ne tautui he tau tagata aahi mai e tau tupe ha lautolu ke moua e tau tupe mao pihia. Ti fakatutu he tau tagata tautui  tupe e tau laulau ha lautolu i loto tonu he faituga, mo e taute e totogi ma e tau fakafuaaga takitaha. Ko e pisinisi fakafua manu kua lahi foki e muka. Ko e tau tagata aahi mai ne manako ke foaki e tau poa kua lata ke fakatau mai he ha tagata fakafua he maga, ka e liga fakaheu noa he tau ofisa he faituga e tau poa ha lautolu ke nakai lata. Ka ko e tau poa ne fakatau ni he faituga nukua talia tumau. Mo e tau tagata i lalo he malolo ha lautolu, ne foaki he tau tagata fakafua he falu magaaho e tau totogi lalahi. * Kua kelea muikau e mena nei mai he puhala fakapisinisi kelea lahi. Nukua tatai ai ke he kaiha!

⁴ Kua nakai maeke ia Iesu ke fakauka ke he nakai fakafili tonu pihia. Ko e fale he Matua ni hana anei! Ne taute e ia e fahi afo mo e vega e tau povi mo e tau mamoe mai he faituga. Ti finatu a ia ke he tau tagata fakatautui tupe mo e fulufuluhi e tau laulau ha lautolu. Manamanatu la ke he tau tupe ia ne mokulu ki luga he foloa maka uho! Ne poaki vale age a ia ke he tau tagata ne fakafua e tau lupe: “Uta kehe a e tau mena nei.” (Ioane 2:​15, 16) Kua tuga e nakai fai tagata nukua maeke ke totoko e tagata lototoa nei.

5-7. (a) Fakaohooho fefe he moui nakaila tagata ha Iesu e aga fakafili tonu hana, mo e heigoa ka ako e tautolu he fakaako e fakafifitakiaga hana? (e) Ne totoko fefe e Keriso ke he nakai fakafili tonu ne putoia ai e pule katoatoa mo e higoa ha Iehova?

⁵ Ka kua liliu mai e tau tagata fakafua. He kavi ke tolu e tau he mole, ne fehagai foki a Iesu ke he nakai fakafili tonu ia ni, he magaaho nei, he totoku e tau kupu ha Iehova he fakahala a lautolu ne taute Hana fale “mo ana he tau tagata fofo mena.” (Mataio 21:13; Ieremia 7:11) E, he magaaho ne kitia e Iesu e fakatataaga lamakai he tau tagata mo e takiva e faituga  he Atua, ne tatai hana logonaaga mo e he Matua hana. Ti ko e mena nakai ke ofo! Ke he totou miliona e tau tau loga, nukua fakaako a Iesu he Matua hana he lagi. Ko e fua, ne tuku ia ia e aga he fakafili tonu ha Iehova. Ne eke a ia mo fakafifitakiaga moui ke he talahauaga, “Tuga e matua, tuga e tama.” Ti kaeke manako a tautolu ke moua e fakatino maali he fakafili tonu he mahani ha Iehova, kua mitaki ni ia tautolu ke manamanatu ke he fakafifitakiaga ha Iesu Keriso.​—Ioane 14:​9, 10.

⁶ Nukua ha ha ai e Tama fuataha ha Iehova he magaaho ne ui nakai tonu e Satani a Iehova ko e Atua ko e pikopiko mo e huhu toko e tututonu Hana ke pule. Ko e fatipiko ha ia! Ne logona foki he Tama e paleko ha Satani fakamui, to nakai fekafekau taha tagata ki a Iehova he fakaalofa, ka e he fulukovi. Ko e tau tukumale pikopiko nei kua fakamamahi moli e loto tututonu he Tama. Ko e liga fiafia ha ia hana ke iloa to taute e ia e matagahua lahi ke fakahako e talahauaga pikopiko ia! (2 Korinito 1:20) To taute fefe e ia e mena ia?

⁷ Tuga ne ako e tautolu he Veveheaga 14, ne foaki e Iesu Keriso e tali fakahikuhiku ke he tukumale ha Satani ne totoko e fakamoli he tau mena momoui ha Iehova. Ati fofola ai e Iesu e fakaveaga ma e fakahekeaga fakahiku he pule katoatoa ha Iehova mo e fakatapuaga he Hana higoa. Ko e Iki mo Fakamoui ha Iehova, to fakatu e Iesu e fakafili tonu faka-Atua ke he lalolagi mo e lagi katoatoa. (Gahua 5:31) Ko e puhala moui hana he lalolagi kua fakatata pihia foki e fakafiliaga tonu faka-Atua. Ne talahau e Iehova hagaao ki a ia: ‘To tuku atu e au haku agaga ki luga ia ia, to fakakite atu e ia e fakafili tonu ke he tau motu kehe.’ (Mataio 12:18) Fakamoli fefe e Iesu e tau kupu ia?

8-10. (a) Fakatolomaki fefe he tau aga toka tuai poaki gutu he tau takitaki lotu Iutaia ke fakateaga atu ke he tau tagata nakai ko e tau Iutaia mo e tau fifine? (e) Ko e puhala fe ne fakamamafa he tau fakatufono poaki gutu e fakatufono Sapati ha Iehova?

⁸ Ne ofania e Iesu e Fakatufono ha Iehova mo e moui hagaao  ki ai. Ka kua fakakeukeu mo e fakahehe he tau takitaki lotu he vaha hana e Fakatufono ia. Ne talahau a Iesu ki a lautolu: “Oi fakaalofa kia mutolu e tau tohikupu mo e tau farasaio, ko e tau tagata fakavai! . . . kua tiaki e mutolu e tau mena he fakatufono ne mua, ko e [“fakafili tonu,” NW], mo e fakaalofa, mo e fakamoli.” (Mataio 23:23) Nakai kapaletu, ne nakai fakamaaliali he tau faiaoga nei he Fakatufono he Atua e “fakafili tonu.” Ka kua taotao e lautolu e fakafili tonu faka-Atua. He puhala fe? Manamanatu ke he tau fakafifitakiaga gaogao.

⁹ Ne foaki e Iehova e tau tagata hana ke fakatumau ke vevehe mai he tau motu pouliuli ne takai ia lautolu. (1 Tau Patuiki 11:​1, 2) Pete ni ia, ne fakamalolo he falu takitaki lotu ulumao e tau tagata ke fakavihia e tau tagata oti ne nakai ko e tau Iutaia. Ne tohi foki he Misina e fakatufono nei: “Aua neke toka e tau povi i loto he fale he tau tagata motu kehe ha kua mailoga a lautolu ke tuga e tau manu.” Ko e fili tagata katoatoa ia ke he tau tagata nakai ko e tau Iutaia kua nakai tonu mo e mamao mai he agaga he Fakatufono faka-Mose. (Levitika 19:34) Ko e falu fakatufono taute-tagata kua fakateaga e tau fifine. Ne talahau he fakatufono poaki gutu kua lata e hoana ke mui i tua, nakai he paka, he tane hana. Kua hataki e tagata tane ke nakai tala ke he fifine he toloaga tagata, pete ni ko e hana hoana. Ke tuga e tau tupa, kua nakai fakaata e tau fifine ke foaki e fakamoliaga he fale fakafili. Kua ha ha ai e liogi pauaki ne fakaaue e tau tagata tane ke he Atua ha kua nakai ko e tau fifine a lautolu.

¹⁰ Ne tanumia he tau takitaki lotu e Fakatufono he Atua i lalo he tau fakatufono mo e tau poakiaga taute-tagata loga. Ko e fakatufono Sapati, ke fakatai, kua fakatapu ke gahua he Sapati, he toka kehe e aho ia ma e tapuakiaga, atihakeaga fakaagaga, mo e okioki. Ka kua fakamamafa he tau Farasaio e fakatufono ia. Ne fifili ne lautolu e kakano he “gahua.” Ne fakakite e lautolu ke 39 e tau gahua kehekehe, tuga e helehele po ke takafaga. Ne tupu mai he tau fakavahega nei e tau huhu loga. Kaeke tamate he tagata e kutu he Sapati, kua takafaga kia a ia? Kaeke tau e ia e tau fua saito ke kai he fano hui a ia, kua taute kia e ia e heleheleaga? Kaeke fakamalolo e ia taha tagata ne  gagao, kua gahua kia a ia? Ko e tau huhu pihia kua fehagai ki ai mo e mao kikiha, mo e fakamatafeiga e tau fakatufono.

11, 12. Fakakite fefe e Iesu e totoko hana ke he tau mahani motu nakai mai he Tohi Tapu he tau Farasaio?

¹¹ Ke he takaiaga pihia, kua maeke fefe ia Iesu ke lagomatai e tau tagata ke maama ko e heigoa e fakafili tonu? He tau fakaakoaga hana mo e he puhala moui hana, ne lototoa a ia ke totoko e tau takitaki lotu ia. Manamanatu fakamua ke he falu fakaakoaga hana. Ne fakahala fakamahino age e ia e tau fakatufono taute-tagata tokoafe ha lautolu, he talahau: “Kua vevete e mutolu e kupu he Atua ke he tau kupu toka tuai ha mutolu, kua tuku mai e mutolu.”​—Mareko 7:13.

¹² Ne fakaako fakamalolo e Iesu kua hepe e tau Farasaio hagaao ke he fakatufono Sapati​—ti, ko e moli, ne nakai maama mitaki e lautolu e kakano he fakatufono ia. Ko e Mesia, he fakamaama e ia, ko e ‘Iki haia he Sapati’ ti kua tonuhia ke fakamalolo e tau tagata he Sapati. (Mataio 12:8) Ke peehi e manatu, ne taute nakai fufu e ia e tau fakamalolo mana he Sapati. (Luka 6:​7-10) Ko e tau fakamaloloaga pihia kua fakakite e fakamauluaga ka taute e ia ke he lalolagi katoa he magahala he Pule Afetau hana. Ko e Meleniamu ia ni to eke mo Sapati mua ue atu, ka okioki e tau tagata tua fakamoli oti mai he tau senetenari loga he gahua mamafa i lalo he hala mo e mate.

13. Ko e heigoa e fakatufono ne mailoga ha ko e fua he fekafekau he Keriso he lalolagi, mo e kehe fefe mai he tau fakatufono fakamua?

¹³ Ne fakakite foki e Iesu ko e fakafili tonu i loto he fakatufono fou ia, ko e “fakatufono a Keriso,” kua mailoga ai he mole e fakakatoatoa e ia e fekafekau hana he lalolagi. (Kalatia 6:2) Nakai tuga e Fakatufono faka-Mose fakamua, ko e fakatufono fou nei kua falanaki, nakai ke he tau atu poakiaga tohi, ka ke he matapatu fakaakoaga. Ka kua putoia ai e falu poakiaga ne mai fakahako. Taha he tau mena nei ne ui e Iesu ko e “poaki fou.” Ne fakaako e Iesu e tau tutaki oti hana ke feofanaki tuga he fakaalofa a ia ki a lautolu. (Ioane 13:​34, 35) E, ko e fakaalofa foaki noa kua lata mo fakamailoga ha lautolu oti ne nonofo ke he “fakatufono a Keriso.”

14, 15. Fakakite fefe e Iesu na mailoga e ia e tau kaupaaga he pule hana, mo e mafanatia he ha e mena nei?

¹⁴ Ne mua atu e mena ne taute e Iesu he fakaako ni hagaao ke he fakaalofa. Ne moui a ia ke he “fakatufono a Keriso.” Nukua kitia maaliali ai he puhala moui hana. Manamanatu ke he tolu e puhala ne fakakite he fakafifitakiaga ha Iesu ko e heigoa e fakafili tonu.

¹⁵ Ke fakamuaaki, ne kalo fakaeneene mai a Iesu neke taute ha nakai fakafili tonu. Fakalata kua mailoga e koe na tutupu e tau nakai fakafili tonu loga ka fakaikaluga e tau tagata nakai mitaki katoatoa mo e holitu e tau kaupaaga he pule ha lautolu. Ne nakai taute e Iesu e mena ia. He taha magaaho, ne finatu e tagata tane ki a Iesu mo e pehe: “Ko e akoako na e, kia tala age a koe ke he haku a matakainaga, kia vevehe māku e tau mena he matua ha maua.” Ko e tali ha Iesu? “Teme na e, ne eke e hai au mo fakafili, mo e pule kia mutolu?” (Luka 12:​13, 14) Nakai kia ofo e mena ia? Ko e ha Iesu a lotomatala, hana fifiliaga, mo e hana tuaga foki he pule foaki-Atua kua mua atu ke he ha tagata he lalolagi; ka kua nakai mahalo a ia ke putoia ke he lekua nei, ha kua nakai foaki ki a ia e pule pauaki ke taute pihia. Kua mahani fakalatalata tumau a Iesu ke he puhala nei, pihia foki ke he tau meleniamu he moui nakai la moui tagata hana. (Iuta 9) Kua lahi e mena ne talahau hagaao ki a Iesu na tua fakatokolalo a ia ki a Iehova mo e fifili e mena tonu.

16, 17. (a) Fakatata fefe e Iesu e fakafili tonu he fakamatala e tala mitaki he Kautu he Atua? (e) Fakakite fefe e Iesu ko e aga fakafili tonu hana ko e fakaalofa noa?

¹⁶ Ke uaaki, ne fakakite e Iesu e fakafili tonu ke he puhala ne fakamatala e ia e tala mitaki he Kautu he Atua. Ne nakai fakakite e ia e fakamailoga tagata. Ka kua lali moli a ia ke hokotia ke he tau faga tagata oti kana, ko e muhukoloa po ke nonofogati. Ke he taha fahi, ne vega he tau Farasaio e tau tagata nonofogati noa mo e fakamailoga a lautolu aki e kupu fakateaga ʽam-ha·ʼaʹrets, po ke “tau tagata he motu.” Ne lototoa a Iesu mo e fakahako e nakai fakafili tonu ia. He fakaako e ia e tala mitaki ke he tau tagata​—po ke, ke he mena ia, he kai a ia mo e tau tagata, fagai a lautolu, fakamalolo a lautolu, po ke liu fakatu mai a lautolu​—ne fakatokoluga  e ia e fakafili tonu he Atua ne manako ke hokotia ke he “tau tagata oti kana.” *​—1 Timoteo 2:4.

¹⁷ Ke toluaki, ko e aga fakafili tonu ha Iesu kua hokulo e fakaalofa noa. Ne kakapa atu a ia ke lagomatai e tau tagata agahala. (Mataio 9:​11-13) Ne mautali a ia ke lagomatai e tau tagata ne lolelole lahi ke puipui ne lautolu a lautolu. Ke tuga anei, ne nakai lafi atu a Iesu ke he tau takitaki lotu ke fakatolomaki e nakai tuaha ke he tau Tagata Motu Kehe katoatoa. Ne lagomatai fakaalofa noa mo e fakaako e ia falu ia lautolu nei, pete ni ko e matagahua fakamua hana ke he tau tagata Iutaia. Ne talia e ia ke taute e fakamalolo fakamana ma e ofisa he kau Roma, he talahau: “Nakai kitia e au i Isaraela ha tagata ne tua fakalahi pihia.”​—Mataio 8:​5-13.

18, 19. (a) Ko e tau puhala fe ne fakatolomaki e Iesu e lilifu he tau fifine? (e) Lagomatai fefe he fakafifitakiaga ha Iesu a tautolu ke kitia e matutakiaga he vahaloto he lototoa mo e fakafili tonu?

¹⁸ Kua tatai ai, ne nakai lalago e Iesu e tau manatu ne holofa i ai ke he tau fifine. Ka kua lototoa a ia mo e taute e mena kua tonu. Ko e tau fifine Samaria kua mailoga ke nakai mea ke tuga e tau Tagata Motu Kehe. Pete ia, ne nakai fakauaua a Iesu ke fakamatala ke he fifine Samaria he vaikeli i Sikara. Ti, ke he fifine nei ne fakakite fakalapalapa fakamua e Iesu a ia ko e Mesia ne mavehe. (Ioane 4:​6, 25, 26) Ne talahau e tau Farasaio kua nakai lata ke fakaako ke he tau fifine e Fakatufono he Atua, ka e lahi e magaaho mo e malolo ne fakamole e Iesu ke fakaako e tau fifine. (Luka 10:​38-42) Mo e pete he taute he mahani toka tuai kua nakai maeke e tau fifine ke foaki e fakamoliaga kua lata, ne fakalilifu e Iesu e falu fifine mo e fakamonuina ke kitia fakamua a ia he mole e liu tu mai hana. Ne tala age foki e ia ki a lautolu ke o ke talahau ke he tau tutaki tagata tane hana hagaao ke he mena aoga nei ne tupu!​—Mataio 28:​1-10.

 ¹⁹ E, ne fakakite e Iesu ke he tau motu ko e heigoa e fakafili tonu. Ke he tau mena loga, nukua fakahagahaga kelea lahi ni ki a ia. Ne lagomatai he fakafifitakiaga ha Iesu a tautolu ke kitia ke fakatokoluga e fakafili tonu moli, kua lata ni ke lototoa. Latatonu ai, ne ui a ia ko e “Leona he magafaoa a Iuta.” (Fakakiteaga 5:5) Liu la manatu, ko e leona ko e fakamailoga he fakafiliaga tonu ne toa. Ka e he vaha anoiha ne tata mai, to tamai foki e Iesu e fakafili tonu mua ue atu. Ke he kakano katoatoa, to tuku e ia e “[“fakafili tonu,” NW] ke he lalolagi.”​—Isaia 42:4.

20, 21. He ha tautolu ni a vaha, kua fakatolomaki fefe he Patuiki faka-Mesia e fakafili tonu ke he lalolagi katoa mo e ke he fakapotopotoaga Kerisiano?

²⁰ Tali mai he eke mo Patuiki faka-Mesia he 1914, ne fakatolomaki e Iesu e fakafili tonu he lalolagi. Puhala fe? Ne taute e ia e fakamoliaga he perofetaaga hana ne moua ia Mataio 24:14. Ko e tau tutaki ha Iesu he lalolagi, kua fakaako ke he tau tagata he tau motu oti kana e kupu moli hagaao ke he Kautu ha Iehova. Ke tuga a Iesu, nukua fakamatala a lautolu ke he puhala nakai fili tagata mo e tonu, he lali ke foaki ke he tau tagata oti​—fuata po ke fuakau, muhukoloa po ke nonofogati, tane po ke fifine​—e magaaho ke o mai ke iloa a Iehova, ko e Atua he fakafili tonu.

²¹ Hane fakatolomaki foki e Iesu e fakafili tonu i loto he fakapotopotoaga Kerisiano, ne Ulu ai a ia. Tuga ne perofeta mai, ne foaki e ia e “tau mena fakaalofa ke he tau tagata,” ko e tau motua Kerisiano tua fakamoli ne uta e takitakiaga i loto he fakapotopotoaga. (Efeso 4:​8-12) He leveki e fuifui uho he Atua, kua muitua e tau tagata pihia ke he fakafifitakiaga ha Iesu Keriso he fakatolomaki e fakafili tonu. Ne tokaloto tumau e lautolu na manako a Iesu ke fehagai totonu ke he tau mamoe hana​—pete ko e tuaga, mahuiga, po ke tau tutuaga fakakoloa.

22. Fefe e logonaaga ha Iehova hagaao ke he nakai fakafili tonu ne holofa he lalolagi he vaha nei, mo e heigoa ne kotofa e ia e Tama hana ke taute hagaao ki ai?

²² Ka e he vaha anoiha ne tata mai, to tuku e Iesu e fakafili tonu he lalolagi ke he puhala ne mitaki ue atu. Nukua holofa  e nakai fakafili tonu he lalolagi keukeu nei. Ko e tau tama oti ne mamate he hoge ko e tama lauia a ia he nakai fakafili tonu kelea muitui, mua atu ka manamanatu a tautolu ke he tupe mo e magaaho ne fakamole ke taute e tau kanavaakau he felakutaki mo e fakamakona ai e tau manako ha lautolu ne kumi fiafia. Ko e totou miliona ne mamate noa he tau tau takitaha ko e taha ni a ia mai he tau faga nakai fakafili tonu loga, ne fakaohooho ai he tau mena oti nei e ita tututonu ha Iehova. Ne kotofa e ia e Tama hana ke fakahoko e felakutaki tonu ke he fakatokaaga kelea katoa nei ke fakaoti tukulagi e tau nakai fakafili tonu oti.​—Fakakiteaga 16:​14, 16; 19:​11-15.

23. Ka mole a Amaketo, to fakatolomaki fefe he Keriso e fakafili tonu ke he vaha tukulagi tukumuitea?

²³ Pete ni ia, ko e fakafili tonu ha Iehova kua mua atu mai he fakaotioti ni e tau tagata mahani kelea. Ne kotofa foki e ia e Tama hana ke pule ko e “Iki he mafola.” Ka mole e tau i Amaketo, to fakatu he pule ha Iesu e mafola ke he lalolagi katoa, mo e pule a ia ‘ke he fakafili tonu.’ (Isaia 9:​6, 7) To fiafia a Iesu mogoia ke liu vetevete e tau nakai fakafili tonu oti ne fakatupu e tau mamahi mo e tau matematekelea loga he lalolagi. Ke he vaha tukulagi tukumuitea, to fakatokoluga e ia e fakafiliaga tonu mitaki katoatoa ha Iehova. Kua aoga, mogoia, ke kumi a tautolu ke fifitaki e fakafili tonu ha Iehova he mogonei. Kia o mai a tautolu ke kitia e puhala ka taute ai e tautolu.