1, 2. (a) Ko e heigoa kua tuga nakai moli ke he tokologa, ka ko e heigoa ne fakamoli mai he Tohi Tapu ki a tautolu? (e) Ko e heigoa e fakafetuiaga tata ne foaki ki a Aperahamo, mo e ko e ha?

FEFE a koe kaeke pehe mai e Tufuga he lagi mo e lalolagi hagaao ki a koe, “Ko e haku a kapitiga anei”? Ke he tokologa, kua tuga nakai moli e tala ia. Ha ko e mena maeke fefe e tagata fakateaga ke kapitiga mo Iehova ko e Atua? Ka kua fakamoli mai e Tohi Tapu ki a tautolu kua maeke moli ia tautolu ke fakatata atu ke he Atua.

² Ne olioli e Aperahamo mai i tuai tigahau e fetataaki pihia. Ti fakakite e Iehova e matua tupuna ia ko e “haku a kapitiga.” (Isaia 41:8) E, kitia e Iehova a Aperahamo mo kapitiga moli hana. Ne moua e Aperahamo e fakafetuiaga tata ia kakano he “tua a [ia] ke he Atua.” (Iakopo 2:23) He vaha nei foki, kua kumi magaaho a Iehova ke “fiafia” atu ki a lautolu ne fekafekau ki a ia ha ko e fakaalofa. (Teutaronome 10:15) Ne fakamafana e hana Kupu: “Kia fakatata atu a mutolu ke he Atua, ti fakatata mai ai a ia kia mutolu.” (Iakopo 4:8) I loto he tau kupu nei kua moua e tautolu e uiina mo e maveheaga.

3. Ko e heigoa e uiina ne fakalaulahi e Iehova ki a tautolu, mo e heigoa e maveheaga ne matutaki ki ai?

³ Kua uiina e Iehova a tautolu ke fakatata atu ki a ia. Kua mautali mo e fakamakai a ia ke talia a tautolu mo tau kapitiga hana. He magaaho taha, ne mavehe mai a ia kaeke taute e tautolu e tau lakaaga ke fakatata atu ki a ia, to pihia foki e mena ka taute e ia. To fakatata mai a ia ki a tautolu. Mogoia ka o atu a tautolu ki loto he taha mena mitaki lahi​—ko e ‘fakafetuiaga mo Iehova.’ *  (Salamo 25:14) Ko e kakano he “fakafetuiaga,” ke talahau e tau mena galo ke he kapitiga uho.

4. Fakamaama fefe e koe e kapitiga uho, mo e puhala fe nukua fakamoli a Iehova mo kapitiga pihia ki a lautolu ne fakatata ki a ia?

⁴ Fai kapitiga uho nakai a koe ne talahau e tau mena galo ki ai? Ko e kapitiga pihia kua fakaalofa lahi ki a koe. Kua falanaki a koe ki a ia, ha kua fakamoli a ia ke mahani fakaalofa. Kua mua atu e fiafia hau he tala age ai e koe ki a ia. Ti, ko e hana fakateliga ne fakamama aki e tau fakaatukehe hau. Pete ni ka nakai maama he taha tagata a koe, to maama e ia. Ti pihia foki ka fakatata atu a koe ke he Atua, kua moua e koe e Kapitiga uho ne fakalilifu moli a koe, hokulo e fakaalofa ki a koe, mo e maama katoatoa a koe. (Salamo 103:14; 1 Peteru 5:7) Kua falanaki a koe ki a ia mo e tau fatuakiloto hau, ha ko e mena iloa e koe na fakaalofa a ia ki a lautolu ne mahani fakaalofa ki a ia. (Salamo 18:25) Ti ko e monuina he fakafetui nei mo e Atua kua maeke ia tautolu ke moua ha kua taute pihia e ia.

5. Ko e heigoa ne taute e Iehova ke maeke ia tautolu ke tata atu ki a ia?

⁵ Ka toka na tautolu ki a tautolu ni, to nakai fakai a tautolu ko e tau tagata agahala ke tata atu ke he Atua. (Salamo 5:4) “Ka kua fakakite mai he Atua hana fakaalofa kia tautolu he matulei a Keriso ke hukui aki a tautolu, ka ko e tau tagata hala agaia a tautolu,” he tohia he aposetolo ko Paulo. (Roma 5:8) E, ne fakatoka pauaki e Iehova a Iesu ke “foaki atu foki hana moui mo lukutoto ke hukui aki e tau tagata tokologa.” (Mataio 20:28) Ko e tua ha tautolu ke he poa lukutoto ia ati maeke ai ia tautolu ke tata atu ke he Atua. Ha kua “fakamua mai [he Atua e] fakaalofa kia tautolu,” ne fofola e ia e fakaveaga ma tautolu ke eke mo kapitiga mo ia.​—1 Ioane 4:19.

6, 7. (a) Iloa fefe e tautolu ko Iehova nakai ko e Atua fakamumuli mo e nakai iloa? (e) Ko e tau puhala fe ne fakakite e Iehova a ia?

⁶ Taute foki e Iehova taha lakaaga: Ne fakakite e ia a ia ki a tautolu. He ha fakakapitiga, nukua fakave ni e fakafetuiaga tata ke he iloa moli he tagata, mo e fakalilifu e tau mahani mo e tau puhala hana. Ti kaeke ko Iehova ko e Atua fakamumuli, nakai  iloa e tautolu, to nakai fakai ke tata atu a tautolu ki a ia. Ka e, mamao mai he fakamumuli, kua manako a ia ke iloa e tautolu a ia. (Isaia 45:19) Mua atu foki, ko e mena ne fakakite e ia hagaao ki a ia ni kua foaki ke he tau tagata oti, pihia foki ki a lautolu ia tautolu ne liga kitia he lalolagi ko e tau titagata.​—Mataio 11:25.

⁷ Fakakite fefe e Iehova a ia ki a tautolu? Kua fakakite mai he tau gahua tufugatia hana e tau fahi pauaki he hana mahani​—ko e lahi ue atu he hana malolo, ko e mahuiga he hana pulotu, ko e mahaki foili he hana fakaalofa. (Roma 1:20) Ka ko e fakakiteaga ha Iehova ki a ia ni kua nakai kuenaia ke he tau mena ne tufugatia e ia. Ko e Matutaki Mua ue Atu, ne tohia e ia e fakakiteaga ki a ia ni i loto he hana Kupu, ko e Tohi Tapu.

8. Ko e ha ne talahau ai ko e fakamoliaga hokoia e Tohi Tapu he fakaalofa ha Iehova ma tautolu?

⁸ Ko e Tohi Tapu ko e fakamoliaga hokoia he fakaalofa a Iehova ma tautolu. I loto he hana Kupu, ne fakakite mai ne ia a ia he puhala ka maama e tautolu​—kitia maali ai, kua nakai ni fakaalofa a ia ki a tautolu ka kua manako a ia ke iloa mo e fakaalofa a tautolu ki a ia. Ko e mena ne totou e tautolu i loto he tohi uho nei kua taute a tautolu ke kitia e “fulufuluola a Iehova” mo e omoi a tautolu ke manako ke tata atu ki a ia. (Salamo 90:17) Kia fakatutala a tautolu ke he falu puhala mafanatia ne fakakite ne Iehova a ia i loto he hana Kupu.

9. Ko e heigoa e talahauaga i loto he Tohi Tapu ne fakakite falu he tau fua he Atua?

⁹ Ne toka i loto he tau Tohiaga Tapu e tau talahauaga loga hagaao ke he tau mahani he Atua. Kia mailoga falu a fakafifitakiaga. “Ko Iehova ko e ofania he fakafili tonu.” (Salamo 37:28, NW) “Kua mua ue atu hana [Atua] malolo.” (Iopu 37:23) “Kua fakaalofa ni au kua pihia mai a Iehova.” (Ieremia 3:12) “Kua iloilo hana finagalo.” (Iopu 9:4) Ko ia “ko e Atua fakaalofa hofihofi, mo e fakaalofa noa; kua fakatuai hana ita, to lahi e fakaalofa, to fakamoli.” (Esoto 34:6) “Ko koe, ko e Iki na e, kua  mitaki ni a koe, ti fakamagalo e tau hala.” (Salamo 86:5) Mo e, tuga ne totoku he veveheaga fakamua, taha e fua ne mua ue atu: “Ko e Atua ko e fakaalofa a ia.” (1 Ioane 4:8) He fakaata e koe e tau fua nei, nakai kia mafanatia a koe ke he Atua tokotaha maka nei?

10, 11. (a) Ke lagomatai a tautolu ke kitia maali hana mahani, ko e heigoa ne putoia mai e Iehova i loto he hana Kupu? (e) Ko e heigoa e fakafifitakiaga faka-Tohi Tapu ne lagomatai a tautolu ke kitia e malolo gahuahua he Atua?

¹⁰ Lafi ke he mena ne talahau e ia ki a tautolu ko e heigoa e tau fua hana, ne putoia foki e Iehova i loto he hana Kupu e tau fakafifitakiaga takitaha he tau fua nei ne fakagahuahua e ia. Ko e tau fakamauaga pihia kua vali fakamaaliali mai e tau fakatino he loto manamanatu ke lagomatai a tautolu ke kitia mitaki e tau puhala kehekehe he hana mahani. Kua lagomatai he mena ia a tautolu ke fakatata atu ki a ia. Kikite la taha fakafifitakiaga.

¹¹ Ko e taha mena a ia ke totou e ‘lahi e mana’ he Atua. (Isaia 40:26) Ka ko e taha mena foki ke totou hagaao ke he puhala ne laveaki e ia a Isaraela he Tahi Kula ti leveki mogoia e motu he tutakale ke 40 e tau tau. Kia manamanatu la koe ke he tau vai lalahi ne vevehe ua. Kia manamanatu ke he motu​—ne liga 3,000,000 ha lautolu he katoa​—ne o hui i luga he toka momo, ko e tau vai tuli nukua fakafahi ua ki luga ke tuga e tau kaupa lalahi. (Esoto 14:21; 15:8) Kitia ai e koe e fakamoli he puipuiaga mitaki he Atua he tutakale. Ne tafe e vai mai he maka. Ti ha ha he kelekele e tau mena kai ne tuga e tau tegatega tea. (Esoto 16:31; Numera 20:11) Ne fakakite ai e Iehova nakai ni ha ha ia ia e malolo ka e fakaaoga foki e ia ma e tau tagata hana. Ti nakai kia mitaki ke iloa na o hake e tau liogi ha tautolu ke he Atua  malolo “ko e ha tautolu a taue ia, mo e ha tautolu a malolo, kua eke ia mo lagomatai mua ue atu ke he tau mena matematekelea”?​—Salamo 46:1.

12. Lagomatai fefe e Iehova a tautolu ke “kitia” a ia ke he tau puhala ne maeke ia tautolu ke maama?

¹² Ko Iehova, ko e agaga, kua mua atu e mena ne taute ke lagomatai a tautolu ke iloa a ia. Ko e tau tagata kua fakakaupa e kitiaaga ha tautolu ti kua nakai kitia atu ki loto he lalolagi fakaagaga. Ma e Atua ke fakamaama mai a ia ki a tautolu ke he tau puhala fakaagaga kua tuga e lali ke fakamaama e fofoga hau, tuga e lanu po ke tau ilaila he mata hau ke he tagata fanau matapouli. Ka kua lagomatai fakamitaki e Iehova a tautolu ke “kitia” a ia ke he tau puhala ne maeke ia tautolu ke maama. Falu magaaho, ne fakaaoga e ia e tau vagahau fakatai, he fakatai a ia ke he tau mena ne iloa e tautolu. Ne fakamaama foki e ia a ia ke fai vala tuga he tagata. *

13. Ko e heigoa e fakataiga ne tufuga he Isaia 40:11, mo e lauia fefe ai a koe?

¹³ Mailoga la e fakamaamaaga ki a Iehova ne moua ia Isaia 40:11: “To leveki e ia hana fuifui ke tuga ne leveki mamoe; to hapai e ia e tau punua mamoe ke he hana tau lima, mo e uta e ia a lautolu ke he hana fatafata.” Hanei kua fakatai a Iehova ke he leveki mamoe ne hapai e tau punua mamoe he “hana tau lima.” Kua fakakite he mena nei e malolo he Atua ke puipui mo e lalago e tau tagata hana, mua atu ki a lautolu ne lolelole. Maeke ai ia tautolu ke logona e haohao mitaki he tau lima malolo hana, ha ko e mena kaeke fakaalofa a tautolu ki a ia, to nakai tiaki e ia a tautolu. (Roma 8:​38, 39) Ne uta he Leveki Mua ue Atu e tau punua mamoe “ke he hana fatafata”​—ko e talahauaga ne hagaao ke he fafatuaga he tapulu luga, ne tuku ai he leveki mamoe e punua mamoe fanau fou he falu magaaho. Kua  fakamoli mai ai ki a tautolu nukua tokiofa mo e leveki fakamitaki e Iehova a tautolu. Ko e manako pauaki a ia ke tata atu ki a ia.

14. Ko e ha ne talahau ai nukua foaki e Iehova e fakakiteaga ne hagaaki lahi ki a ia ni he puhala ia Iesu?

¹⁴ I loto hana Kupu, ne foaki e Iehova e fakakiteaga ne hagaaki lahi ki a ia ni he puhala he Tama fuataha hana, ko Iesu. Kua nakai fai tagata foki ke fakakite fakalahi e tau manamanatu mo e tau logonaaga he Atua po ke fakamaama fakamahino a Ia ke tuga ne taute e Iesu. Ha ko e mena nukua ha ha e Tama uluaki ia he tapa he hana Matua fakamua to tufuga falu mena momoui fakaagaga mo e lalolagi mo e lagi. (Kolose 1:15) Kua fakafetui lahi a Iesu mo Iehova. Kakano haia ne talahau e ia: “Nakai iloa foki e taha e Tama, ko e Matua hokoia; nakai iloa foki e taha e Matua, ko e Tama hokoia, mo e tagata kua loto e Tama ke fakakite atu ki ai.” (Luka 10:22) He magaaho ne moui fakatagata a ia he lalolagi, ne fakakite e Iesu hana Matua ke he ua e puhala aoga.

15, 16. Ko e tau puhala ua fe ne fakakite e Iesu hana Matua?

 ¹⁵ Ke fakamua aki, ne lagomatai he tau fakaakoaga ha Iesu a tautolu ke iloa hana Matua. Ne fakamaama e Iesu a Iehova ke he puhala ne aamotia ha tautolu a tau loto. Ke fakatai ki ai, ke fakamaama e Atua fakaalofa noa ne liu fiafia ki a lautolu agahala ne tokihala, ne fakatai e Iesu a Iehova ke he matua tane loto fakamagalo ne olioli lahi he kitia e tama tane mahani matahavala hana ne liu mai, he poi atu a ia mo e peka ke he ua he tama hana mo e figita ki a ia. (Luka 15:​11-24) Ne fakatino foki e Iesu a Iehova ke eke ko e Atua ne “futia mai” e tau tagata loto tututonu ha kua fakaalofa a ia ki a lautolu ko e tau tagata takitokotaha. (Ioane 6:44) Ne iloa foki e ia e magaaho ka to taha manu lele tote ke he kelekele. “Ua matakutaku,” he fakamaama e Iesu, kua “mua a mutolu ke he tau manu ikiiki loga.” (Mataio 10:​29, 31) Kua manako moli ai a tautolu ke futia atu ke he Atua fakaalofa pihia.

¹⁶ Ke ua aki, ne fakakite he fakafifitakiaga ha Iesu ki a tautolu e aga ha Iehova. Ne fakatata fakamitaki katoatoa e Iesu hana Matua ati talahau ai e ia: “Ko ia kua kitia au, kua kitia foki e ia e Matua.” (Ioane 14:9) Ti, he magaaho ne totou e tautolu i loto he Evagelia hagaao ki a Iesu​—ko e tau logonaaga ne fakakite e ia mo e puhala ne fakafehagai a ia mo e falu​—nukua tuga ke kitia e tautolu e fakatino moui he hana Matua. Ne nakai foaki mai e Iehova e fakakiteaga maaliali pihia hagaao ke he hana tau fua. Ko e ha?

17. Fakamaama ko e heigoa ne taute e Iehova ke lagomatai a tautolu ke maama ko hai a ia.

¹⁷ Ke fakatai: Lali ke fakamaama ko e heigoa e totonu. Ti liga fakamaama aki e koe e tau kupu. Ka e kaeke tuhi a koe ke he tagata ne fakakite e mahani totonu mo e talahau, “Ko e fakafifitakiaga ha na he totonu,” kua mua atu mogoia e kakano he kupu “totonu,” mo e mukamuka lahi ke maama. Kua pihia e mena ne taute e Iehova ke lagomatai a tautolu ke maama ko hai a ia. He fakamaama mai a ia ke he tau kupu, ne foaki foki e ia ki a tautolu e fakafifitakiaga moui he puhala he hana Tama. Kua kitia ai e tau fua he Atua ne fakagahuahua e Iesu. He puhala he  tau fakamauaga he Evagelia ne fakamaama a Iesu, kua tuga ke talamai a Iehova: “Na pehena au.” Ka e fakamaama fefe he fakamauaga omoi he agaga a Iesu he magaaho ne nofo he lalolagi?

18. Fakamaama fefe e Iesu e tau fua he malolo, fakafili tonu, mo e pulotu?

¹⁸ Ko e tau matapatu fua ne fa he Atua kua moua e tau talahauaga fulufuluola ia Iesu. Ne ha ha ia ia e malolo ke he gagao, hoge, mo e mate. Ka kua nakai tatai mo e tau tagata lotokai ne fakaaoga kelea ha lautolu a malolo, ne nakai fakaaoga e ia e malolo ma hana ni po ke ke fakamamahi aki e falu. (Mataio 4:​2-4) Ne fiafia a ia ke he fakafili tonu. Ne puke e loto hana ke he ita tututonu he kitia e tau tagata fakafua kelea ne fakavaia e tau tagata. (Mataio 21:​12, 13) Ne nakai fili a ia ke he tau tagata ne pehia he tau kavega, he lagomatai a lautolu pihia ke ‘moua e okiokiaga’ ma lautolu ni. (Mataio 11:​4, 5, 28-30) Kua ha ha ai e pulotu he tau fakaakoaga ha Iesu, ne “mua kia Solomona.” (Mataio 12:42) Ka e nakai fakakitekite noa e Iesu e pulotu hana. Ne hokotia e tau kupu hana ke he tau loto he tau tagata holoilalo, ha kua maaliali, mukamuka, mo e aoga e tau fakaakoaga hana.

19, 20. (a) Puhala fe ne eke a Iesu mo fakafifitakiaga ne mua he fakaalofa? (e) He totou a tautolu mo e fakaata e fakafifitakiaga ha Iesu, ko e heigoa kua lata ke tokaloto e tautolu?

¹⁹ Ko e fakafifitakiaga ne mua a Iesu he fakaalofa. Tali mai he hana fekafekauaga, ne fakakite e ia e fakaalofa ke he tau puhala kehekehe, pihia foki e loto maama mo e aga fakaalofa. Ne nakai kitia e ia e mamahi he falu mo e nakai logona hifo e fakaalofa. Kua omoi tumau he logonaaga ia a ia ke taute taha mena ma lautolu. (Mataio 14:14) Pete he fakamalolo e ia a lautolu ne gagao mo e fagai a lautolu ne hoge, ne fakakite e Iesu e fakaalofa ke he puhala ne mua atu foki e aoga. Ne lagomatai e ia falu ke iloa, talia, mo e fakaalofa ke he kupu moli hagaao ke he Kautu he Atua, ka tamai e tau fakamonuinaaga tukulagi ke he tau tagata. (Mareko 6:34; Luka 4:43) Ha kua fakakite e Iesu e fakaalofa fakatagata he foaki fakamakai hana solu ma e falu.​—Ioane 15:13.

 ²⁰ Ko e mena haia ne futia ai e tau tagata he tau tau momoui kehekehe mo e tau feakiaga kehekehe ke he tagata loto mafanatia mo e fakaalofa hohofi nei. (Mareko 10:​13-16) Pete ni ia, he totou a tautolu hagaao ke he fakafifitakiaga moui ha Iesu mo e fakaata a ia, kia tokaloto e tautolu ko e Tama nei ne kitia maaliali ai e tautolu hana Matua.​—Heperu 1:3.

21, 22. Ko e heigoa ne putoia he kumi ki a Iehova, mo e ko e heigoa ne toka ai he fakaakoaga lagomatai nei ke lagomatai a tautolu he kumikumiaga nei?

²¹ He fakakite fakamaaliali mai ne ia a ia i loto he hana Kupu, ne nakai fakauaua kua manako a Iehova ke fakatata atu a tautolu ki a ia. He magaaho taha ia ni, kua nakai toho e ia a tautolu ke kumi e fakafetuiaga mitaki mo ia. Ko e fifiliaga ha tautolu na ia ke kumi a Iehova he ‘maeke agaia a ia ke moua.’ (Isaia 55:6) Ke kumi a Iehova kua lata foki ke o mai ke iloa e tau fua mo e tau puhala hana ne fakakite i loto he Tohi Tapu. Ko e fakaakoaga lagomatai hane totou e koe he mogonei kua talaga ke lagomatai aki a koe he kumikumiaga nei.

²² To mailoga e koe kua vevehe e tohi nei ke he tau valavala ke hagaao ke he tau matapatu fua ne fa ha Iehova: ko e malolo, fakafili tonu, pulotu, mo e fakaalofa. Kua hafagi takitaha ai e tau vala ia mo e fakamaamaaga ke he taha e fua. Ti tutala falu veveheaga  ne mui mai ke he puhala ne fakakite e Iehova e tau fahi kehekehe he fua ia. Igatia ai mogoia e tau vala mo e veveheaga ne fakakite e puhala ne fakataitai e Iesu e fua ia, pihia foki e veveheaga ne kumikumi ke he puhala ka maeke ia tautolu ke fakaata e fua ia he tau momoui ha tautolu.

23, 24. (a) Fakamaama e vala pauaki “Tau Huhu ke Manamanatu Fakahokulo Ki Ai.” (e) Lagomatai fefe he manamanatu fakahokulo a tautolu ke futia fakatata lahi atu ke he Atua?

²³ Kamata mo e veveheaga nei, ha i ai e vala pauaki ne mataulu “Tau Huhu ke Manamanatu Fakahokulo Ki Ai.” Ke fakatai ki ai, kikite ke he puha he lau tohi 24. Ko e tau kupu Tohi Tapu mo e tau huhu kua nakai talaga ke liu fakamanatu e veveheaga. Ka ko e kakano ke lagomatai a koe ke fakaata falu he tau fahi aoga he matakupu nei. Maeke fefe a koe ke fakaaoga fakamitaki e puhala nei? Kia fufuke ke he tau kupu Tohi ne ha ha ai, mo e totou fakamatafeiga e tau kupu nei. Oti ti manamanatu ke he huhu ne faihoani e tau kupu ia. Manamanatu ke he tau tali. Liga lata ia koe ke taute e tau kumikumiaga. Huhu hifo foki falu huhu ki a koe ni: ‘Ko e heigoa ne talamai he fakaakoaga nei ki a au hagaao ki a Iehova? Lauia fefe ai e moui haku? Fakaaoga fefe e au ke lagomatai e falu?’

²⁴ Kua taute he manamanatu fakahokulo pihia a tautolu ke futia fakatata lahi atu ki a Iehova. Ko e ha? Kua fakatatai he Tohi Tapu e manamanatu fakahokulo mo e loto. (Salamo 19:14) He magaaho ka fakaata atu mo e loto fakaaue a tautolu ke he mena ne ako e tautolu hagaao ke he Atua, ko e tau fakaakoaga ne mamiti hifo ke he loto fakatai ha tautolu, ne lauia ai e tau manamanatuaga ha tautolu, nukua fakalagalaga e tau logonaaga ha tautolu, mo e fakahiku omoi a tautolu ke gahuahua. Kua hokulo ai e fakaalofa ha tautolu ma e Atua, ti omoi he fakaalofa a tautolu ke manako ke fakafiafia a ia ko e Kapitiga fakahele lahi ha tautolu. (1 Ioane 5:3) Ke moua e fakafetuiaga pihia, kua lata ia tautolu ke iloa e tau fua mo e tau puhala ha Iehova. Ke fakamua aki, mogoia, kia fakatutala a tautolu ke he taha vala he foliga he Atua ne foaki e kakano omoomoi ke futia fakatata atu ki a ia​—ko e hana tapu.