Hoofdstuk 5

U kunt het hoofd bieden aan de problemen van het leven

Welke redenen hebben wij om optimistisch te zijn met betrekking tot de problemen van het leven? Welke rol speelt God daarbij? (1-7)

„HET leven is vol problemen”, zegt men. Misschien bent u het daar wel mee eens.

² Velen worden door geldzorgen geplaagd. Hoge rekeningen, inflatie, onzekere werkgelegenheid of het vinden van geschikte woongelegenheid — al deze dingen kosten  vele hoofdbrekens. Ernstige huwelijks- en gezinsproblemen zijn aan de orde van de dag. Vele jongeren hebben met problemen op het gebied van seks, alcohol of drugs te kampen. Voor de ouderen brengt een achteruitgaande gezondheid moeilijkheden met zich. Al deze dingen geven aanleiding tot schadelijke emotionele spanningen of stress.

³ Hoe goed slaagt u erin het hoofd te bieden aan de problemen van het leven? Nieuwsberichten over wijdverbreide neerslachtigheid en zelfmoorden geven duidelijk te kennen dat velen eenvoudig niet tegen de situatie opgewassen zijn. Daarentegen zijn er ook miljoenen die hun evenwicht niet verliezen wanneer zij met tegenspoed te kampen krijgen. Hoe komt dit?

⁴ Laatstgenoemden hebben geleerd zich op de raad van de Schepper van de mensheid te verlaten, zoals wij die in de bijbel aantreffen. Geen psycholoog, geen huwelijksadviseur en geen schrijver voor een raadgevingenrubriek in de krant weet meer over het leven dan God. Hij schiep de eerste mensen, dus hij kent onze fysieke, mentale en emotionele gesteldheid door en door (Psalm 100:3; Genesis 1:27). Jehovah weet beter dan enig kort levend mens wat er in ons omgaat en waarom wij op een bepaalde manier handelen. — 1 Samuël 16:7.

⁵ Bovendien is hij beter op de hoogte van de problemen waarmee wij in deze wereld worden geconfronteerd, dan wie van ons maar ook. Jehovah heeft niet slechts gedurende enkele jaren, maar al sedert de tijd van de eerste mens alle problemen van de mensheid gadegeslagen. De bijbel vertelt ons: „Vanuit de hemel heeft Jehovah gekeken, hij heeft alle mensenzonen gezien. . . . hij [heeft] met gespannen aandacht gekeken naar allen die op de aarde wonen. . . . hij beschouwt al hun werken” (Psalm 33:13-15). Dat betekent dat hij weet welke pogingen om het hoofd te bieden aan de problemen van het leven succes hebben en welke niet.

 ⁶ Op edelmoedige wijze maakt hij het ons mogelijk profijt te trekken van zijn kennis en ervaring. Zijn raad is in de bijbel vervat en wordt daarin op zodanige wijze uiteengezet dat die ongeacht onze levensomstandigheden en waar wij ook wonen, aan onze behoeften beantwoordt. Psalm 19:7-11 zegt in dit verband: „De wet van Jehovah is volmaakt, de ziel wederbrengend. De vermaning van Jehovah is betrouwbaar, de onervarene wijs makend.”

⁷ Laten wij nu in het kort beschouwen hoe deze vermaningen iemand kunnen helpen het hoofd te bieden aan twee ernstige persoonlijke problemen, namelijk, stress en eenzaamheid. Nadat wij hebben beschouwd welke praktische hulp de bijbel dienaangaande biedt, zullen wij nog andere algemeen voorkomende problemen onderzoeken — problemen op het gebied van geld, het huwelijk en drugs.

HOE KUNT U HET HOOFD BIEDEN AAN STRESS?

Hoe ernstig is het probleem inzake stress? (8-11)

⁸ Slechts weinig mensen zullen zeggen dat zij nooit aan zware mentale belasting hebben blootgestaan. Hoe groter onze moeilijkheden worden — in verband met geld, het gezin, seks of de misdaad — hoe ernstiger de stress wordt. Onlangs stond in een krantebericht dat onze tijd niet zozeer wordt gekenmerkt door een bepaalde manier van gedrag of een bepaalde kledingstijl, als wel door „het verschrikkelijke gevoel van spanning”.

⁹ Wist u dat stress zelfs uw leven kan verkorten? Hier volgen enkele commentaren:

„Stress, de ’twintigste-eeuwse moordenaar’ genoemd, wordt voornamelijk veroorzaakt door de psychologische eisen die het hedendaagse leven stelt. De fysieke kwalen die erdoor ontstaan, dragen thans elk jaar tot een groot aantal — ten minste tientallen miljoenen — ziekenhuisopnamen en sterfgevallen bij.” — To the Point, een Afrikaans nieuwstijdschrift.

„Zware of langdurige stress kan het lichaam kwetsbaarder  maken voor ziekten die variëren van huiduitslag en de gewone verkoudheid tot hartaanvallen en kanker.” — The Wall Street Journal, VS.

Zelfs ongeboren kinderen worden erdoor aangetast. Zwangere vrouwen die bijvoorbeeld wegens huwelijksproblemen of uit angst voor werkloosheid aan stress lijden, kunnen het kind dat zij bij zich dragen, in fysiek, mentaal en emotioneel opzicht schade berokkenen.

¹⁰ Stress is ook schadelijk doordat er andere problemen door worden veroorzaakt. Voor velen leidt stress tot arbeidsverzuim, waardoor hun geldzorgen toenemen. Stress geeft ook aanleiding tot geweld, zelfs in het huwelijk. Een echtgenoot schreef:

„Elke dag word ik meer gespannen en nerveuzer. Het liefst zou ik erop los slaan en gewoonlijk moet mijn vrouw het ontgelden. Het liefst zou ik mij bedrinken, maar het helpt niet.”

¹¹ Een mate van stress is normaal in het leven en niet noodzakelijkerwijs verkeerd. ’s Morgens uit bed komen, brengt stress met zich, evenals het kijken naar een spannende voetbalwedstrijd. Daarentegen is zware, langdurige stress (ook „distress” genoemd) schadelijk. Natuurlijk schijnen vele spanningen onvermijdelijk, aangezien ze verband houden met andere mensen of omstandigheden in ons eigen leven. Is er niettemin iets wat wij tegen schadelijke stress kunnen doen? Als wij beter het hoofd zouden kunnen bieden aan stress, zouden hierdoor wellicht nog andere problemen, zoals gezondheidsproblemen, verminderd kunnen worden.

Hoe kan de raad van de bijbel ons helpen het hoofd te bieden aan stress? (12-14)

¹² Een sleutel tot het overwinnen van stress werd gegeven door een man die over de gehele wereld als een van de grootste leraren aller tijden wordt beschouwd, Jezus Christus. Toen hem werd gevraagd wat het belangrijkste van al Gods geboden was, antwoordde hij: ’Gij moet Jehovah liefhebben met heel uw hart, ziel en verstand.  En gij moet uw naaste liefhebben als uzelf’ (Matthéüs 22:37-39). Pas die raad toe en het zal u gemakkelijker vallen het hoofd te bieden aan stress.

¹³ Wanneer u bijvoorbeeld uw huwelijkspartner of familieleden liefdevol behandelt, zal dit zeer waarschijnlijk de vrede bevorderen. Er zal een hartelijke, gelukkige sfeer ontstaan. Spanningen zullen afnemen. Ja, het opvolgen van deze schriftuurlijke raad draagt veel bij tot het overwinnen van stress.

¹⁴ Dit is niet enkel tot de gezins- of familiekring beperkt. Wanneer u de bijbelse raad om liefde te betonen — met inbegrip van de ’gulden regel’ om anderen zo te behandelen als u door hen behandeld zou willen worden — toepast, zullen de mensen u grager mogen (Lukas 6:31). Dit is op het werk, op school en in de gemeenschap waar gebleken. Natuurlijk kan er wel eens wat wrijving zijn,  maar beslist minder dan anders. Als gevolg daarvan zult u ongetwijfeld met minder stress te kampen hebben.

Tot welke conclusie zijn geleerden gekomen met betrekking tot de bijbelse raad om liefde te betonen? (15, 16)

¹⁵ Zelfs in wetenschappelijke kringen beseft men dat het toepassen van de bijbelse raad mensen zal helpen stress te verminderen en er het hoofd aan te bieden. Professor Hans Selye (Universiteit van Montreal), een van de belangrijkste autoriteiten op het gebied van de uitwerking van stress, gaf het volgende advies:

„In plaats van zich op medicijnen of andere technieken te verlaten, geloof ik dat er een andere, betere manier is om stress te bestrijden, namelijk, door een andere houding tegenover de diverse gebeurtenissen in ons leven aan te nemen.”

Hij beklemtoonde de noodzaak van een „gedragsfilosofie volgens welke men zou kunnen leven” en die „veel meer voor de mensheid in het algemeen zou doen dan welke ontdekking maar ook”. Wat bedoelt hij? Na veertig jaar een studie te hebben gemaakt van stressverschijnselen, zei hij dat de oplossing in wezen neerkwam op — liefde.

¹⁶ Hoe komt het dat, zelfs in het dagelijks leven, de bijbelse aanbeveling om liefde te betonen, zo praktisch is? Waarom heeft dit succes? Dr. Selye zei:

„De twee diepste emoties waarop de aan- of afwezigheid van stress berust, zijn liefde en haat. De bijbel legt hier telkens opnieuw de nadruk op. De daarin vervatte boodschap is dat indien wij onze aangeboren zelfzucht niet op de een of andere manier intomen, wij bij andere mensen vrees en vijandschap wekken. . . . Hoe meer wij andere mensen ertoe kunnen brengen ons lief te hebben in plaats van ons te haten, des te veiliger zijn wij en des te minder stress hoeven wij te verduren.”

Hoe kan de raad van de bijbel ons nog meer helpen om stress te overwinnen? (17, 18)

¹⁷ Woede of toorn is nog een oorzaak van stress. Zoals de bijbel erkent, worden wij allen zo nu en dan kwaad. Toch luidt de raad van de bijbel: „Hij die langzaam tot toorn is, is beter dan een sterke man, en hij die zijn geest  beheerst dan wie een stad inneemt” (Spreuken 16:32; Efeziërs 4:26). God waarschuwt ons dus om als wij kwaad worden, niet in woede uit te barsten of ’stoom af te blazen’. Dikwijls beginnen degenen die deze raad negeren, een scheldpartij of gaan zij op de vuist. Soms resulteert dit in lichamelijk letsel of gevoelens van wrok, gepaard met aanhoudende stress. Hoe beter u derhalve de wijze en praktische raad van de bijbel in verband met toorn kunt opvolgen, des te gemakkelijker zal het u vallen het hoofd te bieden aan stress.

¹⁸ De bijbel helpt ons ook nog stress te verminderen door tot een gevarieerd en evenwichtig leven aan te moedigen. Sommige mensen werken altijd als razenden, anderen werken zelden. Sommige mensen zijn altijd serieus, anderen nooit. Al zulke uitersten veroorzaken bijna onveranderlijk problemen en leiden tot stress. Maar leest u eens wat in Prediker 3:1-8 staat, waar God zegt dat er voor elke bezigheid een tijd is. De bijbel biedt dus zowel een realistische als een meer evenwichtige levensbeschouwing. Werken is goed en wordt tegenover luiheid gesteld. Daarentegen spoort de bijbel mensen ook aan om wat ontspanning te hebben en van de vruchten van hun arbeid te genieten (Prediker 3:12, 13; 10:18; Spreuken 6:9-11). Het is nuttig om er van tijd tot tijd ernstig over na te denken wat de zin van het leven is en hoe wij ons leven dienen te leiden. Toch heeft het ook waarde om zich met zijn gezin en vrienden te ontspannen. Al naar gelang wij de raad van de bijbel in verband met evenwichtigheid kunnen toepassen, zullen wij minder problemen met stress hebben.

HET HOOFD BIEDEN AAN DE KWELLING VAN EENZAAMHEID

Hoe ernstig is het probleem van eenzaamheid? (19, 20)

¹⁹ „Eenzaamheid is universeel”, zei Henry Regehr, een maatschappelijk werker uit Toronto. „U kunt een willekeurig  persoon op straat aanhouden en hem vragen: ’Vertel me eens iets over uw eenzaamheid’, en u zult het ene verhaal na het andere horen.” In een enquête waaraan door 52.000 personen werd deelgenomen, zei meer dan 40 procent dat zij zich „dikwijls eenzaam” voelden. Het was het gevoel dat bijna onveranderlijk ongemak met zich bracht en ongelukkig maakte. Het kent ook geen aanzien des persoons, maar treft jong en oud, man en vrouw. Hoewel wij misschien zouden denken dat eenzaamheid vooral typerend is voor ongehuwde personen, zoals weduwen, is het toch zo dat men onder gehuwde personen die niet met elkaar kunnen spreken, de eenzaamste mensen aantreft.

²⁰ Velen trachten hun eenzaamheid uit te bannen door onwettige seks, of door zich te bedrinken of te overeten. Maar dat neemt de oorzaken niet weg. Eén factor is de groei van grote steden, waar men door mensen omringd kan zijn en zich toch heel erg alleen kan voelen. Uiteengevallen huwelijken hebben het probleem verergerd. Zelfs televisiekijken schijnt tot eenzaamheid bij te dragen doordat het gesprekken beperkt.

Welke bijbelse raad kan een hulp vormen om eenzaamheid te overwinnen? Hoe? (21-23)

²¹ Hoe kan men eenzaamheid overwinnen? Zonder het probleem al te eenvoudig te doen schijnen, kan er gezegd worden dat de bijbel iemand kan helpen beter het hoofd te bieden aan eenzaamheid. Hoe dat zo? In de eerste plaats leidt eenzaamheid dikwijls tot neerslachtigheid en verlies van zelfrespect. Door een goede verhouding tot de Schepper aan te kweken, kan zo iemand geholpen worden weer moed te scheppen. Hij voelt zich niet meer zo onwaardig en beseft dat God belangstelling voor hem heeft, waardoor hij het leven veel positiever bekijkt (Matthéüs 18:10). Bovendien wordt in de bijbel een levenswijze voor christenen uitgestippeld die ertoe kan bijdragen eenzaamheid te verdrijven.

 ²² Eenzame personen krijgen dikwijls de raad „druk bezig te blijven”. Daar zit iets in. Maar de raad die de bijbel biedt, is realistischer en praktischer. Daarin worden christenen ertoe aangespoord goed te doen jegens anderen, en dat maakt hen zelf gelukkig (Handelingen 20:35). Wij hebben het voorbeeld van Dorkas, die heel wat van haar tijd gebruikte om dingen te maken voor andere christenen, van wie er velen weduwe waren. Door haar krachtsinspanningen hielp zij hen in materieel opzicht en waarschijnlijk hielp zij hen ook hun eenzaamheid te overwinnen. Terzelfder tijd was Dorkas zelf niet eenzaam, maar geliefd. In Handelingen 9:36-42 kunt u wat meer over haar lezen.

²³ Voor vele christenen is het een zeer lonende bezigheid anderen te helpen God en de bijbel te leren kennen. De apostel Paulus zei in feite dat het voordeel van ongehuwde personen was dat zij de vrijheid bezaten dit in grotere mate te kunnen doen, hetgeen hen natuurlijk ook zou helpen eenzaamheid te overwinnen (1 Korinthiërs  7:32-35). Paulus zelf is in dit opzicht een goed voorbeeld. In Handelingen 17:1-14 kunt u lezen hoe Paulus ondanks ongewone tegenstand druk bezig bleef om velen in de stad Thessaloníka te helpen. Merk vervolgens op wat een nauwe band er hierdoor tussen hen ontstond, waarvan in 1 Thessalonicenzen 2:8 gewag wordt gemaakt. Honderdduizenden getuigen van Jehovah in deze tijd kunnen erover meepraten hoe lonend het is druk bezig te zijn om anderen in de bijbel te onderwijzen.

Welke waarde heeft christelijke omgang? (Prediker 4:9, 10) (24)

²⁴ Ook komen Jehovah’s Getuigen geregeld in groepen bijeen om de Schrift te bestuderen. Terwijl zij leren, genieten zij van warme christelijke omgang. Het is waar dat enkel onder andere mensen te zijn, op zichzelf nog niet het antwoord op eenzaamheid vormt, zoals vele stadsmensen wel weten. Maar degenen die zulke bijeenkomsten bezoeken, bevinden zich onder christenen die ernaar streven vanuit het hart de bijbelse aanmoediging toe te passen om oprechte belangstelling voor anderen te hebben (Filippenzen 2:4). Deze bijeenkomsten zijn stimulerende, vreugdevolle gelegenheden. De aanwezigen verenigen zich in een kort gebed tot God, iets wat velen helpt te beseffen dat zij nooit alleen zijn (Johannes 16:32). Wij moedigen u aan een bijeenkomst van Jehovah’s Getuigen te bezoeken. Daar kunt u zien hoe door het opvolgen van bijbelse raad velen geholpen worden het hoofd te bieden aan eenzaamheid en andere problemen, zoals financiële problemen of gezinsproblemen.

[Studievragen]

[Kader op blz. 45]

DE BELANGRIJKSTE STRESS-SITUATIES

1 Dood van huwelijkspartner

2 Echtscheiding

3 Uiteengaan van man en vrouw

4 Gevangenisstraf

5 Dood van iemand van de naaste familie

6 Ongeval of ziekte

7 Huwelijk

8 Ontslag

9 Verzoening met de huwelijkspartner

10 Pensionering

11 Verandering in de gezondheidstoestand van een gezinslid

12 Zwangerschap

13 Seksuele moeilijkheden

14 Gezinsuitbreiding

15 Verandering van werk

Gebaseerd op een door Dr. T. Holmes en Dr. R. H. Rahne ingesteld onderzoek — „Modern Maturity”.

[Kader op blz. 50]

„De Getuigen vormen in hun eigen gemeenteleven een oprechte gemeenschap waarin zij elkaar vertrouwen en aanvaarden. . . . De Jehovah’s Getuigen bieden [iemand] een alternatieve levensstrategie die de aanhangers ervan een mogelijkheid geeft om zichzelf te vinden en zelfrespect, aanvaarding en een hoop voor de toekomst te krijgen.” — „Religious Movements in Contemporary America.”

[Illustratie op blz. 41]

INFLATIE

ZIEKTE

ONZEKERE WERKGELEGENHEID

GEZINSPROBLEMEN

WONINGNOOD

[Illustratie op blz. 49]

Goeddoen jegens anderen, zoals Dorkas dit deed, is een bescherming tegen eenzaamheid.