Studie 27

Het thema en de hoofdpunten goed laten uitkomen

1-4. Verklaar wat er met het thema van een lezing wordt bedoeld.

¹ Elke lezing heeft een thema nodig ten einde er richting aan te geven en dat alle onderdelen ervan op aangename wijze met elkaar in verband moet brengen. Wat je thema ook mag zijn, het moet door de gehele lezing heen geweven zijn. Het vormt de strekking van je lezing; het zou misschien in één zin onder woorden gebracht kunnen worden en toch elk aspect van de geboden stof omvatten. Het thema dient aan ieder van de toehoorders duidelijk te zijn, en dit is het geval als het thema goed beklemtoond wordt.

² Het thema van een lezing is niet eenvoudig een algemeen onderwerp, zoals „geloof”; het is het speciale aspect van waaruit dat onderwerp wordt belicht. Het thema zou bijvoorbeeld kunnen zijn: „Uw geloof — hoever gaat het?” Of het zou kunnen zijn: „Geloof noodzakelijk om God te behagen”, of: „De grondslag van uw geloof”, of: „Blijf in geloof groeien”. Hoewel al deze thema’s betrekking hebben op geloof, belichten ze elk het onderwerp op een andere manier en dienen ze allemaal totaal verschillend ontwikkeld te worden.

³ In sommige gevallen zul je misschien materiaal moeten verzamelen alvorens het thema te kiezen. Het thema moet echter duidelijk vastgesteld zijn voordat er met de voorbereiding van het schema van de lezing wordt begonnen of voordat de hoofdpunten worden uitgekozen. Na elke huisbijbelstudie zou je bijvoorbeeld graag over de organisatie van Jehovah’s getuigen willen spreken. Dat is een veelomvattend onderwerp. Om te beslissen wat je over dit onderwerp zult zeggen, zul je je toehoorders en het doel van je lezing in aanmerking moeten nemen. Op basis daarvan zul je een thema kiezen. Zou je proberen een nieuweling met de dienst te laten beginnen, dan zou je kunnen besluiten aan te tonen dat Jehovah’s getuigen Jezus Christus navolgen door van huis tot huis te prediken. Dat zou dan je thema zijn. Alles wat je zegt zou ten doel hebben dat onderdeel van het veelomvattende onderwerp „Jehovah’s getuigen” uiteen te zetten.

⁴ Hoe kun je in je lezing een thema beklemtonen? Je moet in de eerste plaats een passend thema kiezen, dat geschikt is voor jouw doel. Dit vereist voorbereiding. Wanneer je het thema eenmaal hebt gekozen en je je lezing rond dat thema hebt opgebouwd, zal het bijna vanzelf worden beklemtoond wanneer je spreekt aan de hand van het schema dat je hebt voorbereid. Door tijdens de voordracht de sleutelwoorden of de kerngedachte van het thema van tijd tot tijd te herhalen, zal het thema beslist sneller tot de toehoorders doordringen.

5, 6. Hoe kun je bepalen of een thema passend is?

 ⁵ Passend thema. Op de theocratische bedieningsschool is het veelal geen probleem een passend thema te hebben, want in vele gevallen zul je er een toegewezen krijgen. Dit zal echter niet met elke lezing die jou gevraagd wordt te houden het geval zijn. Het is daarom verstandig, het thema zorgvuldig te beschouwen.

⁶ Waardoor wordt bepaald of een thema passend is? Door verscheidene dingen. Je zult rekening moeten houden met je toehoorders, met het doel dat je wilt bereiken en, indien dit het geval is, ook met het materiaal dat jou is toegewezen om te behandelen. Indien je bemerkt dat in jouw lezingen het thema niet wordt beklemtoond, dan is het mogelijk dat jij je lezing niet werkelijk rond een kerngedachte opbouwt. Wellicht neem je in de lezing te veel punten op die niet werkelijk tot het thema bijdragen.

7, 8. Toon aan op welke manieren men het thema goed kan laten uitkomen.

⁷ De woorden of gedachte van het thema herhaald. Eén manier waarop je in alle delen van een lezing het thema goed kunt doen uitkomen, is door de sleutelwoorden of de kerngedachte van het thema te herhalen. In de muziek is het thema een melodie die steeds weer terugkomt en waardoor de hele compositie wordt gekenmerkt. Over het algemeen zijn zelfs een paar maten al voldoende om het stuk herkenbaar te maken. De melodie komt niet altijd in dezelfde vorm terug. Soms worden er maar één of twee frasen van de melodie gespeeld en af en toe wordt er een variatie op het thema gebruikt, maar op de een of andere wijze weeft de componist bekwaam zijn melodie door de hele compositie heen totdat ze er geheel van doortrokken is en erdoor wordt gekenmerkt.

⁸ Dit dient ook zo te zijn met het thema van een lezing. De herhaling van sleutelwoorden of de gedachte van het thema is als de steeds terugkerende melodie van een compositie. Door synoniemen van deze woorden te gebruiken of de kerngedachte van het thema weer op een andere manier onder woorden te brengen, verkrijg je een variatie op het thema. Als deze middelen zo oordeelkundig gebruikt worden dat ze niet eentonig worden, zal het thema van het onderwerp daardoor het karakteristieke kenmerk van de gehele lezing worden en zal het de voornaamste gedachte zijn die de toehoorders bijblijft.

**********

9-13. Leg uit wat de hoofdpunten in een lezing zijn. Licht dit met een voorbeeld toe.

⁹ Nadat je het thema van je lezing hebt bepaald, is de volgende stap van je voorbereiding, de hoofdpunten uit te kiezen die jij van plan bent in jouw lezing te gebruiken. Op je raadgevingenbriefje staat dit als „Hoofdpunten goed uitgekomen” aangegeven.

¹⁰ Wat zijn de hoofdpunten in een lezing? Het zijn niet alleen maar interessante gedachten of punten die in het kort en terloops worden vermeld. Het zijn de voornaamste gedeelten van de lezing,  de gedachten die nogal uitvoerig worden uiteengezet. Hoofdpunten zijn als etiketten op de schappen of als bordjes in een kruidenierswinkel, waardoor iemand wordt geholpen vast te stellen wat er zich in een bepaald schap of vak bevindt, en ze bepalen wat er in dat vak kan worden opgenomen en wat er niet thuishoort. Onder het etiket GRUTTERSWAREN zouden jam en gelei niet op hun plaats zijn en de mensen alleen maar in de war brengen. Onder het bordje KOFFIE EN THEE zou geen rijst thuishoren. Als de etiketten op de planken niet te zien zijn omdat er te veel op staat, is het moeilijk er iets te vinden. Indien de bordjes echter duidelijk zichtbaar blijven, kan iemand snel zien wat er voor hem staat. Zo is het ook met de hoofdpunten van je lezing. Zolang je toehoorders ze kunnen opmerken en in gedachten kunnen houden, zullen zij slechts zeer weinig aantekeningen nodig hebben om je tot aan je besluit toe te kunnen volgen.

¹¹ Nog een factor. De keuze en het gebruik van hoofdpunten zal naargelang van het publiek en het doel van de lezing variëren. Om deze reden zal de schoolopziener de door de leerling gekozen hoofdpunten moeten waarderen overeenkomstig de wijze waarop de leerling ze gebruikt en zal hij niet afgaan op punten die hij wellicht zelf van tevoren heeft uitgekozen.

¹² Wanneer je je keuze doet, kies dan alleen de noodzakelijke punten uit. Vraag je daarom af: Wat bestempelt een punt als noodzakelijk? Het is noodzakelijk wanneer je zonder dat punt het doel van je lezing niet kunt bereiken. Als je bijvoorbeeld het loskoopoffer bespreekt met iemand die met deze leerstelling niet op de hoogte is, is het zeer belangrijk dat je bewijst dat Jezus op aarde een mens was, daar het anders onmogelijk zou zijn aan te tonen dat zijn offer een overeenkomstige losprijs was. Daarom zou je dit dan als een van de hoofdpunten van de bespreking beschouwen. Indien je deze persoon echter al bewezen had dat de Drieëenheid een valse leerstelling is, zou je bespreking van de positie die Jezus als mens innam, slechts van ondergeschikt belang zijn omdat dit punt al was aanvaard. Daardoor ook zou het dan betrekkelijk eenvoudig zijn de overeenkomstige waarde van Jezus’ loskoopoffer te bewijzen. In dat geval zou het niet noodzakelijk zijn te beschouwen dat Jezus een mens is geworden.

¹³ Vraag jezelf dus af: Wat weten mijn toehoorders al? Wat moet ik met bewijzen staven om mijn doel te bereiken? Indien je het antwoord op de eerste vraag weet, kun je de tweede beantwoorden door je materiaal te verzamelen, waarbij je tijdelijk alle dingen die bekend zijn opzij legt en alle overgebleven punten in zo weinig mogelijk groepen onderbrengt. Deze groepen worden je bordjes die aangeven welk geestelijk voedsel jij je toehoorders gaat opdienen. Deze etiketten of hoofdpunten mogen nooit bedekt  of verborgen worden. Het zijn je hoofdpunten en ze moeten dus duidelijk uitkomen.

14-17. Noem redenen waarom wij niet te veel hoofdpunten dienen te hebben.

¹⁴ Niet te veel hoofdpunten. Elk onderwerp heeft slechts enkele essentiële punten. In de meeste gevallen kunnen ze op de vingers van één hand geteld worden, ongeacht de hoeveelheid tijd die je hebt om ze te brengen. Val niet in de algemene strik te veel punten te willen doen uitkomen. Wanneer een kruidenierszaak te groot wordt en er te veel soorten artikelen zijn, zal men misschien om aanwijzingen moeten vragen. Je toehoorders kunnen redelijkerwijs in één keer slechts een bepaald aantal gedachten bevatten. En hoe langer je lezing is, des te eenvoudiger ze moet worden opgesteld en des te krachtiger en scherper omlijnd de sleutelpunten moeten zijn. Tracht dus niet je toehoorders veel punten te laten onthouden. Selecteer de punten waarvan je vindt dat zij die absoluut moeten onthouden en besteed er vervolgens al je tijd aan om over die punten te spreken.

¹⁵ Waardoor wordt bepaald of er al dan niet te veel punten zijn? Eenvoudig gezegd is het zo: wanneer er een gedachte weggelaten zou kunnen worden en toch nog het doel van de lezing wordt bereikt, vormt die gedachte geen sleutelpunt. Om de lezing af te ronden, zou je kunnen besluiten dit punt er als een verbindende gedachte of bij wijze van herinnering in op te nemen, maar het dient niet zo sterk uit te komen als de punten die onmogelijk weggelaten kunnen worden.

¹⁶ Nog iets: Je moet genoeg tijd hebben om elk punt succesvol en grondig te kunnen uiteenzetten. Indien er in korte tijd veel gezegd moet worden, beperk dan de dingen die de toehoorders bekend zijn tot een minimum. Ontdoe je lezing van alles behalve de onbekende factoren en zet die zo duidelijk uiteen dat de toehoorders ze niet gemakkelijk zullen vergeten.

¹⁷ Ten slotte moet je lezing een eenvoudige indruk maken. Dit hangt niet altijd van de hoeveelheid te brengen materiaal af. Het ligt misschien alleen maar aan de wijze waarop je je punten gegroepeerd hebt. Als je bijvoorbeeld een winkel zou binnenkomen waar alles midden op de grond opeengepakt zou staan, zou het er vol en zeer verwarrend uitzien. Het zou je moeilijk vallen iets te vinden. Wanneer alles echter op de juiste wijze gerangschikt wordt en alle bijeenbehorende artikelen bij elkaar staan en er een bordje bij aangebracht is, doet dit zeer aangenaam aan en kan elk artikel gemakkelijk gevonden worden. Maak je lezing eenvoudig door je gedachten onder slechts enkele hoofdpunten onder te brengen.

18. Hoe dienen hoofdpunten ontwikkeld te worden?

¹⁸ Hoofdgedachten afzonderlijk ontwikkeld. Elke hoofdgedachte moet op zichzelf staan en afzonderlijk worden ontwikkeld. Dit sluit niet uit dat je in de inleiding of het besluit van je lezing geen  kort overzicht of samenvatting van de hoofdpunten kunt geven. In de kern van je lezing dien je echter over slechts één hoofdgedachte tegelijk te spreken, terwijl je deze slechts zo weinig laat vooruitlopen of teruggrijpen als voor de samenhang of nadrukkelijkheid nodig is. Het leren opstellen van een trefwoordenschema zal een grote hulp zijn bij het vaststellen of de hoofdpunten afzonderlijk ontwikkeld zijn.

19-21. Hoe dienen ondergeschikte punten gebruikt te worden?

¹⁹ Ondergeschikte punten doen hoofdgedachten beter uitkomen. Bewijspunten, schriftplaatsen of ander materiaal dat wordt geboden, dienen de aandacht op de hoofdgedachte te richten en deze toe te lichten.

²⁰ Ontleed tijdens de voorbereiding alle ondergeschikte punten en handhaaf alleen die welke er rechtstreeks toe bijdragen dat het hoofdpunt wordt verklaard, bewezen of toegelicht. Alles wat niet toepasselijk is, dient te worden geschrapt. Het zal de zaak alleen maar vertroebelen.

²¹ Elk punt dat op een hoofdgedachte betrekking heeft, dient door je woorden rechtstreeks met die gedachte in verband te worden gebracht. Laat het niet aan de toehoorders over de toepassing te zoeken. Maak het verband duidelijk. Zeg wat het verband is. Wat niet gezegd wordt, zal gewoonlijk ook niet worden begrepen. Dit kan tot stand gebracht worden door sleutelwoorden die de hoofdgedachte tot uitdrukking brengen of de gedachte van het hoofdpunt van tijd tot tijd te herhalen. Wanneer je de kunst verstaat al je ondergeschikte punten zo te kiezen dat ze de hoofdpunten van de lezing beter doen uitkomen, en je elk hoofdpunt nauw met het thema in verband weet te brengen, zullen je lezingen van een verrukkelijke eenvoud getuigen waardoor ze gemakkelijk te houden maar moeilijk te vergeten zullen zijn.

[Studievragen]