1, 2. Welke uitdagingen en welke vreugden kunnen de tienerjaren met zich brengen?

EEN tiener in het gezin te hebben is heel iets anders dan met een vijfjarige of zelfs een tienjarige te doen te hebben. De tienerjaren brengen hun eigen uitdagingen en problemen met zich, maar ze kunnen ook vreugden en beloningen brengen. Voorbeelden zoals Jozef, David, Josia en Timotheüs laten zien dat jongeren verantwoord kunnen handelen en een goede verhouding met Jehovah kunnen hebben (Genesis 37:2-11; 1 Samuël 16:11-13; 2 Koningen 22:3-7; Handelingen 16:1, 2). Veel tieners in deze tijd bewijzen dat dit zo is. Waarschijnlijk kent u enkelen van hen.

² Toch zijn de tienerjaren voor sommigen stormachtig. Opgroeiende jongeren ervaren emotionele ups en downs. Tienerjongens en -meisjes willen misschien meer onafhankelijkheid, en zij kunnen gebelgd zijn over beperkingen die hun door hun ouders worden opgelegd. Toch zijn zulke jongeren nog tamelijk onervaren en hebben liefdevolle, geduldige hulp van hun ouders nodig. Ja, de tienerjaren kunnen opwindend zijn, maar ook verwarrend — zowel voor ouders als voor tieners. Hoe kunnen jongeren gedurende deze jaren geholpen worden?

3. Hoe kunnen ouders hun opgroeiende kinderen het beste helpen een succes van hun leven te maken?

³ Ouders die bijbelse raad opvolgen, geven hun opgroeiende kinderen de beste kans om met succes door deze moeilijke periode heen te komen en tot verantwoordelijke  volwassenen op te groeien. In alle landen en gedurende alle tijdsperiodes zijn ouders en tieners die samen bijbelse beginselen hebben toegepast, met succes gezegend. — Psalm 119:1.

4. Waarom zijn vertrouwelijke gesprekken vooral in de tienerjaren belangrijk?

⁴ De bijbel zegt: „Plannen zijn tot mislukking gedoemd waar geen vertrouwelijk gesprek is” (Spreuken 15:22). Als vertrouwelijke gesprekken al nodig waren toen de kinderen jonger waren, dan zijn ze vooral van groot belang in de tienerjaren — wanneer jongeren waarschijnlijk minder tijd thuis doorbrengen en meer tijd met schoolvrienden of andere metgezellen. Als er geen vertrouwelijke gesprekken zijn — geen eerlijke en open communicatie tussen kinderen en ouders — kunnen tieners vreemdelingen in huis worden. Hoe kunnen de communicatielijnen dus opengehouden worden?

5. Tot welke kijk op communicatie met hun ouders worden tieners aangemoedigd?

⁵ Zowel tieners als ouders moeten hierin hun deel doen. Het is waar dat opgroeiende jongeren het misschien moeilijker vinden om met hun ouders te praten dan toen zij jonger waren. Houd niettemin in gedachte dat „wanneer er geen bekwaam beleid is, . . . het volk ten val [komt]; maar er is redding in de veelheid van raadgevers” (Spreuken 11:14). Deze woorden zijn op iedereen, zowel jong als oud, van toepassing. Tieners die dit beseffen, zullen begrijpen dat zij nog steeds bekwaam beleid nodig hebben, aangezien zij met ingewikkelder kwesties worden geconfronteerd dan voordien. Zij dienen te beseffen dat hun gelovige ouders heel goede raadgevers zijn omdat zij meer ervaring in het leven hebben en jarenlang blijk hebben gegeven van hun liefdevolle bezorgdheid. In dit stadium van hun leven zullen verstandige tieners zich dus niet van hun ouders afkeren.

6. Hoe zullen verstandige en liefdevolle ouders tegenover communicatie met hun tieners staan?

 ⁶ Open communicatie betekent dat de ouder alles zal doen om beschikbaar te zijn wanneer de tiener wil praten. Als u een ouder bent, vergewis u er dan van dat de communicatie in elk geval van uw zijde open is. Dit is misschien niet gemakkelijk. De bijbel zegt dat er „een tijd [is] om zich stil te houden en een tijd om te spreken” (Prediker 3:7). Wanneer uw tiener denkt dat het de tijd is om te spreken, kan het voor u de tijd zijn om u stil te houden. Misschien hebt u die tijd gereserveerd voor persoonlijke studie, ontspanning, of om werk in en om het huis te doen. Maar als uw kind met u wil praten, probeer uw plannen dan aan te passen en luister. Anders probeert hij het misschien niet opnieuw. Denk aan Jezus’ voorbeeld. Bij een bepaalde gelegenheid had hij tijd ingeruimd om wat rust te nemen. Maar toen de mensen zich om hem heen verdrongen om naar hem te luisteren, stelde hij dit rusten uit en begon hen te onderwijzen (Markus 6:30-34). De meeste tieners beseffen dat hun ouders het druk hebben, maar zij hebben de verzekering nodig dat hun ouders voor hen klaarstaan als zij hen nodig hebben. Wees dus beschikbaar en geef van begrip blijk.

7. Wat moeten ouders vermijden?

⁷ Probeer u te herinneren hoe het was toen u een tiener was, en verlies uw gevoel voor humor niet! Ouders moeten het fijn vinden om met hun kinderen samen te zijn. Wanneer er vrije tijd beschikbaar is, hoe besteden ouders die dan? Als zij hun vrije tijd altijd willen gebruiken om dingen te doen zonder hun gezin erbij te betrekken, zullen hun tieners dit snel opmerken. Als opgroeiende jongeren tot de conclusie komen dat zij door hun schoolvrienden meer gewaardeerd worden dan door hun ouders, zullen zij onvermijdelijk in de problemen raken.

8. Hoe kan kinderen waardering voor eerlijkheid, hard werk en juist gedrag worden ingeprent?

⁸ Als ouders hun kinderen al niet reeds waardering voor eerlijkheid en hard werk hebben ingeprent, dienen zij dit beslist in de tienerjaren te doen (1 Thessalonicenzen 4:11; 2 Thessalonicenzen 3:10). Het is ook heel belangrijk zich ervan te vergewissen dat hun kinderen er tot in het diepst van hun hart van overtuigd zijn dat het belangrijk is een moreel en rein leven te leiden (Spreuken 20:11). Een ouder brengt op deze terreinen veel over door zijn voorbeeld. Net zoals ongelovige echtgenoten „zonder woord gewonnen [kunnen] worden door het gedrag van hun vrouw”, kunnen tieners juiste beginselen leren door het gedrag van hun ouders (1 Petrus 3:1). Toch is een voorbeeld op zich nooit genoeg, aangezien kinderen buitenshuis ook blootstaan aan vele slechte voorbeelden en aan een vloed van verlokkende propaganda. Zorgzame ouders moeten derhalve weten welke kijk hun tieners hebben op wat zij zien en horen, en dit maakt zinvolle gesprekken noodzakelijk. — Spreuken 20:5.

9, 10. Waarom dienen ouders hun kinderen beslist over seksuele aangelegenheden in te lichten, en hoe kunnen zij dat doen?

⁹ Dit is vooral zo wanneer het om seksuele aangelegenheden gaat. Ouders, vindt u het gênant om met uw  kinderen over seks te spreken? Ook al is dit het geval, probeer het dan toch, want uw kinderen zullen er beslist van iemand over horen. Als zij het niet van u vernemen, wie weet wat voor verwrongen informatie zij dan zullen krijgen? In de bijbel gaat Jehovah aangelegenheden van seksuele aard niet uit de weg, en ouders dienen dit ook niet te doen. — Spreuken 4:1-4; 5:1-21.

¹⁰ Wij kunnen dankbaar zijn dat de bijbel duidelijke leiding op het gebied van seksueel gedrag bevat, en het Wachttorengenootschap heeft heel wat nuttige inlichtingen gepubliceerd waaruit blijkt dat deze leiding in de wereld van vandaag nog steeds actueel is. Waarom zou u geen gebruik maken van deze hulp? Waarom zou u bijvoorbeeld niet met uw zoon of dochter toepasselijke hoofdstukken uit Wat jonge mensen vragen — Praktische antwoorden, Deel 1 en 2, doornemen? U zult misschien aangenaam verrast zijn over de resultaten.

11. Wat is een heel doeltreffende manier waarop ouders hun kinderen kunnen leren hoe zij Jehovah moeten dienen?

¹¹ Wat is het belangrijkste onderwerp dat ouders en kinderen dienen te bespreken? De apostel Paulus doelde hierop toen hij schreef: „Blijft [uw kinderen] in het strenge onderricht en de ernstige vermaning van Jehovah grootbrengen” (Efeziërs 6:4). Kinderen moeten over Jehovah blijven leren. Het is vooral nodig dat zij hem leren liefhebben, en zij moeten hem willen dienen. Ook op dit terrein kan veel door voorbeeld worden geleerd. Als opgroeiende kinderen zien dat hun ouders God liefhebben ’met geheel hun hart en met geheel hun ziel en met geheel hun verstand’ en dat dit goede vruchten in het leven van hun ouders afwerpt, kan het heel goed zijn dat zij ertoe beïnvloed worden hetzelfde te doen (Mattheüs 22:37). Insgelijks zullen jongeren, wanneer zij zien dat hun ouders een redelijke kijk op materiële dingen hebben en Gods koninkrijk op de eerste plaats stellen, geholpen  worden dezelfde geestesgesteldheid te ontwikkelen. — Prediker 7:12; Mattheüs 6:31-33.

12, 13. Welke punten moeten in gedachte gehouden worden wil de gezinsstudie een succes zijn?

¹² Een wekelijkse gezinsbijbelstudie is een uitstekende hulp om geestelijke waarden op jongeren over te brengen (Psalm 119:33, 34; Spreuken 4:20-23). Zo’n studie geregeld houden, is heel belangrijk (Psalm 1:1-3). Ouders en hun kinderen moeten beseffen dat de gezinsstudie prioriteit heeft boven andere geplande activiteiten, niet omgekeerd. Wil de gezinsstudie doeltreffend zijn, dan is bovendien de juiste instelling van essentieel belang. Eén vader zei: „Het geheim schuilt hierin dat degene die de studie leidt, een ontspannen maar toch respectvolle sfeer tijdens de gezinsstudie schept — informeel maar wel ernstig. Het juiste evenwicht kan misschien niet altijd gemakkelijk bereikt worden, en af en toe zullen jongeren tot de orde geroepen moeten worden. Als het een of twee keer niet zo goed gaat, houd dan vol en zie uit naar de volgende gelegenheid.” Deze zelfde vader zei dat hij in zijn gebed aan het begin van  elke studie Jehovah specifiek vroeg of Hij alle betrokkenen wilde helpen de juiste kijk te hebben. — Psalm 119:66.

¹³ Het leiden van de gezinsstudie is de verantwoordelijkheid van gelovige ouders. Het is waar dat sommige ouders wellicht geen talentvolle onderwijzers zijn, en het kan een hele opgave voor hen zijn manieren te vinden om de gezinsstudie interessant te maken. Niettemin zult u, als u uw tieners „met de daad en in waarheid” liefhebt, het verlangen hebben hen op een nederige en eerlijke manier te helpen geestelijke vorderingen te maken (1 Johannes 3:18). Misschien zullen zij af en toe klagen, maar waarschijnlijk zullen zij beseffen dat u intens geïnteresseerd bent in hun welzijn.

14. Hoe kan Deuteronomium 11:18, 19 worden toegepast wanneer er met tieners over geestelijke zaken gesproken wordt?

¹⁴ De gezinsstudie is niet de enige gelegenheid om over zaken van geestelijk belang te spreken. Herinnert u zich nog Jehovah’s gebod aan ouders? Hij zei: „Gij moet deze woorden van mij op uw hart en uw ziel leggen en ze als een teken op uw hand binden, en ze moeten tot een voorhoofdsband tussen uw ogen dienen. Ook moet gij ze uw zonen leren, door erover te spreken wanneer gij in uw huis zit en wanneer gij op de weg gaat en wanneer gij neerligt en wanneer gij opstaat” (Deuteronomium  11:18, 19; zie ook Deuteronomium 6:6, 7). Dit betekent niet dat ouders voortdurend tegen hun kinderen moeten preken. Een liefdevol gezinshoofd dient echter altijd alert te zijn op gelegenheden om de geestelijke kijk van zijn gezin te versterken.

15, 16. (a) Wat is streng onderricht? (b) Wie is verantwoordelijk voor het toedienen van streng onderricht, en wie draagt de verantwoordelijkheid ervoor te zorgen dat het ter harte wordt genomen?

¹⁵ Streng onderricht is opleiding die corrigerend werkt, en er is ook communicatie bij betrokken. Streng onderricht draagt meer de gedachte van correctie dan van straf over — hoewel straf eraan te pas kan komen. Uw kinderen hadden streng onderricht nodig toen zij jonger waren, en nu zij tieners zijn, hebben zij het nog steeds — misschien zelfs meer nog — in de een of andere vorm nodig. Verstandige tieners weten dat dit zo is.

¹⁶ De bijbel zegt: „Al wie dwaas is, minacht het strenge onderricht van zijn vader, maar al wie terechtwijzing in acht neemt, is schrander” (Spreuken 15:5). Wij leren veel uit deze schriftplaats. Er ligt in opgesloten dat er streng onderricht zal worden gegeven. Een tiener kan terechtwijzing niet ’in acht nemen’ als het niet gegeven wordt. Jehovah stelt de ouders, in het bijzonder de vader, verantwoordelijk voor het toedienen van streng onderricht. De verantwoordelijkheid om naar dat strenge onderricht te luisteren, berust echter bij de tiener. Hij zal meer leren en minder fouten maken als hij het verstandige strenge onderricht van zijn vader en moeder ter harte neemt (Spreuken 1:8). De bijbel zegt: „Wie streng onderricht negeert, komt tot armoede en oneer, maar wie een terechtwijzing in acht neemt, die wordt verheerlijkt.” — Spreuken 13:18.

17. Naar welk evenwicht dienen ouders te streven wanneer zij streng onderricht toedienen?

¹⁷ Wanneer ouders tieners streng onderrichten, dienen  zij evenwichtig te zijn. Zij moeten het vermijden zo strikt te zijn dat zij hun kinderen irriteren, misschien zelfs hun zelfvertrouwen aantasten (Kolossenzen 3:21). En toch moeten ouders niet zo toegeeflijk zijn dat hun kinderen uitermate belangrijke opleiding moeten ontberen. Een dergelijke toegeeflijkheid kan rampzalig zijn. In Spreuken 29:17 staat: „Tuchtig uw zoon en hij zal u rust verschaffen en uw ziel veel genot schenken.” Maar vers 21 zegt: „Indien men zijn knecht van jongs af verwent, zal hij in zijn latere leven zelfs een ondankbare worden.” Hoewel dit vers over een knecht spreekt, geldt het evenzeer voor een jongere in het huisgezin.

18. Waarvan is streng onderricht een bewijs, en wat wordt vermeden wanneer ouders consequent streng onderricht toedienen?

¹⁸ Ja, passend streng onderricht is een bewijs van de liefde die een ouder voor zijn kind heeft (Hebreeën 12:6, 11). Als u een ouder bent, weet u dat het moeilijk is om de hand te houden aan consequent, redelijk streng onderricht. Ter wille van de vrede kan het gemakkelijker lijken een koppige tiener zijn zin te geven. Maar uiteindelijk zal een ouder die dit doet, de rekening gepresenteerd krijgen — een niet meer te besturen huisgezin. — Spreuken 29:15; Galaten 6:9.

19, 20. Hoe kunnen ouders de kwestie van ontspanning voor hun tieners verstandig aanpakken?

¹⁹ Vroeger werd van kinderen gewoonlijk verwacht dat zij thuis of op de boerderij meehielpen. Tegenwoordig hebben veel tieners heel wat vrije tijd waarin zij zonder toezicht zijn. Om die tijd te vullen, verschaft de commerciële wereld een overvloed aan materiaal voor vrijetijdsbesteding. Voeg hierbij het feit dat de wereld heel weinig waarde hecht aan bijbelse maatstaven van moraliteit en u hebt de ingrediënten voor potentiële rampspoed.

²⁰ Vandaar dat de verstandige ouder zich het recht  voorbehoudt om de uiteindelijke beslissingen inzake ontspanning te nemen. Vergeet echter niet dat de tiener opgroeit. Elk jaar verwacht hij of zij waarschijnlijk in grotere mate als volwassene te worden behandeld. Het is derhalve verstandig dat een ouder, naarmate de tiener ouder wordt, meer speling in de keuze van ontspanning toelaat — zolang die keuzen vorderingen in de richting van geestelijke rijpheid weerspiegelen. Af en toe doet de tiener met betrekking tot muziek, metgezellen, enzovoort, misschien een onverstandige keus. Wanneer dit gebeurt, dient dit met de tiener besproken te worden zodat er in de toekomst betere keuzen gemaakt kunnen worden.

21. Hoe zal redelijkheid in de hoeveelheid tijd die aan ontspanning wordt besteed, een tiener beschermen?

²¹ Hoeveel tijd dient voor ontspanning gereserveerd te worden? In sommige landen worden tieners ertoe gebracht te geloven dat zij recht op voortdurende ontspanning hebben. Een opgroeiende jongere richt zijn schema daarom misschien zo in dat hij het ene pretje na het andere heeft. Het is de taak van de ouders om de les over te dragen dat tijd ook besteed dient te worden aan andere dingen, zoals het gezin, persoonlijke studie, omgang met geestelijk rijpe personen, christelijke vergaderingen en huishoudelijke karweitjes. Hierdoor zal worden voorkomen dat de „genoegens van dit leven” Gods Woord verstikken. — Lukas 8:11-15.

22. Waarmee dient ontspanning in het leven van een tiener in evenwicht te worden gebracht?

²² Koning Salomo zei: „Ik ben te weten gekomen dat er voor hen niets beters is dan zich te verheugen en goed te doen tijdens zijn leven; en ook dat ieder mens eet en inderdaad drinkt en het goede ziet voor al zijn harde werk. Het is de gave Gods” (Prediker 3:12, 13). Ja, zich verheugen behoort bij een evenwichtig leven. Maar hard werk eveneens. Veel tieners in deze tijd leren niet wat  een voldoening hard werk schenkt, noch ervaren zij het gevoel van zelfrespect dat men krijgt door een probleem aan te pakken en op te lossen. Sommigen krijgen niet de gelegenheid een vaardigheid of een vak te leren, waarmee zij later in hun levensonderhoud kunnen voorzien. Hier is een ware uitdaging voor de ouder. Zult u ervoor zorgen dat uw kind zulke gelegenheden heeft? Als u het voor elkaar kunt krijgen uw tiener te leren hard werk naar waarde te schatten en er zelfs vreugde uit te putten, zal hij of zij een gezonde kijk ontwikkelen en hier levenslang profijt van hebben.

23. Hoe kunnen ouders hun tieners aanmoedigen?

²³ Zelfs wanneer uw tiener u problemen geeft, geldt nog steeds wat in de volgende tekst staat: „De liefde faalt nimmer” (1 Korinthiërs 13:8). Houd er nooit mee op de liefde die u ongetwijfeld hebt, tentoon te spreiden. Vraag u af: ’Prijs ik elk kind voor de succesvolle manier waarop hij problemen aanpakt of hinderpalen overwint? Benut ik gelegenheden om mijn liefde en waardering voor mijn kinderen tot uitdrukking te brengen, voordat die gelegenheden voorbijgaan?’ Hoewel er zich af en toe misverstanden zullen voordoen, zal er als tieners zich verzekerd voelen van uw liefde voor hen, een grotere kans bestaan dat zij die liefde zullen beantwoorden.

24. Welk bijbelse beginsel geldt als algemene regel met betrekking tot het grootbrengen van kinderen, maar wat moet in gedachte gehouden worden?

²⁴ Natuurlijk zullen kinderen, naarmate zij tot volwassenheid opgroeien, uiteindelijk zelf heel gewichtige beslissingen nemen. In sommige gevallen zullen ouders deze beslissingen misschien niet op prijs stellen. Als hun kind nu eens de beslissing neemt Jehovah God niet te blijven dienen? Dat kan gebeuren. Zelfs enkele van Jehovah’s eigen geestenzonen verwierpen zijn raad en bleken opstandig te zijn (Genesis 6:2; Judas 6). Kinderen  zijn geen computers, die geprogrammeerd kunnen worden om zo te handelen als wij het willen. Zij zijn schepselen met een vrije wil, die tegenover Jehovah verantwoordelijk zijn voor de beslissingen die zij nemen. Toch geldt Spreuken 22:6 als algemene regel: „Leid een knaap op overeenkomstig de weg voor hem; ook als hij oud wordt, zal hij er niet van afwijken.”

25. Wat is de mooiste manier waarop ouders dankbaarheid jegens Jehovah kunnen tonen voor het voorrecht van het ouderschap?

²⁵ Betoon uw kinderen dus overvloedig veel liefde. Doe uw best om bij het grootbrengen van hen bijbelse beginselen te volgen. Geef een voortreffelijk voorbeeld van godvruchtig gedrag. Aldus zult u uw kinderen de beste gelegenheid geven om op te groeien tot verantwoordelijke, godvrezende volwassenen. Dit is de mooiste manier waarop ouders dankbaarheid jegens Jehovah kunnen tonen voor het voorrecht van het ouderschap.