Hoofdstuk 17

Hoe denk je over muziek en dansen?

1-3. (a) In welk opzicht is het waar dat de Schepper onze natuurlijke omgeving met muziek heeft gevuld? (b) Geef voorbeelden waaruit blijkt dat de bijbel goedkeurend over dansen spreekt.

DE SCHEPPER heeft de omgeving van de mens met muziek gevuld. Daarbij denken we niet alleen aan het kwinkelerende gezang uit vogelkeeltjes, maar ook aan het gemurmel van een beek, het gefluister van de wind door de bomen, het getjirp van krekels, het gekwaak van kikkers, ja, aan het geroep van tal van andere aardse schepselen — die allemaal hun eigen muzikale geluid voortbrengen. Het is dan ook niet vreemd dat het vervaardigen van muziekinstrumenten al van de dageraad van de menselijke geschiedenis dateert.

² Ook dansen heeft een lange geschiedenis. In Israël ging Mozes’ zuster Mirjam de vrouwen voor „met tamboerijnen en in reidansen”. En nadat God koning David had geholpen ontaarde vijanden te verslaan, kwamen „de vrouwen uit alle steden van Israël met  gezang en reidansen”. Klaarblijkelijk heeft ook Jezus Christus dansen goedgekeurd, want in zijn illustratie van de verloren zoon vermeldde hij het als een onderdeel van een gepaste viering. Jezus vertelde dat de terugkeer van de verloren zoon met „concertklanken en gedans” werd gevierd. Zoals uit de bijbel blijkt, werden sommige dansen hetzij door afzonderlijke personen of door groepen mannen of vrouwen gedanst. — Exodus 15:20; 1 Samuël 18:6; Lukas 15:25.

³ Betekent dit dat alle muziek en alle dansvormen vanzelfsprekend goed zijn? Of moet je selectief zijn met betrekking tot de muziek waarnaar je luistert of de dansen waaraan je zou kunnen deelnemen? Hoe kunnen we dat bepalen? Hoeveel maakt het eigenlijk uit?

HOE DANSEN?

4-6. (a) Wat zou sommige dansen afkeurenswaardig kunnen maken voor christenen? (Kolossenzen 3:5, 6) (b) Waarom zijn sommige moderne dansen met oude vruchtbaarheidsdansen vergeleken?

⁴ Er bestaan de meest uiteenlopende dansen — van gracieuze walsen tot levendige polka’s. Er zijn Latijns-Amerikaanse conga’s, rumba’s en samba’s, en niet te vergeten: merengue’s, beguine’s en bossa nova’s, waarvan vele een Afrikaanse achtergrond hebben. Ook danst men rock-’n-roll en andere moderne dansen. Bestaan er deugdelijke redenen om bezwaar tegen enkele van deze dansen te kunnen hebben?

⁵ Inderdaad, en wel als de dans je in seksueel opzicht prikkelt en je in verleiding brengt seksuele immoraliteit te bedrijven. Je zou je hierdoor veel problemen op de hals kunnen halen.

⁶ De oude vruchtbaarheidsdansen hadden bijvoorbeeld ten doel de seksuele hartstochten op te wekken, en bepaalde hedendaagse dansen doen hier sterk aan denken. Enkele jaren geleden werd in het tijdschrift Time opgemerkt:

„De twist was in het begin een heel onschuldige dans . . . De jongelui [in een zekere Newyorkse nachtclub] hebben de twist echter doen herleven en hem tot een kopie van de een of andere aloude puberteitsritus van een stam geparodieerd.”

7-10. (a) Indien iemand aan zulk dansen zou meedoen, op grond waarvan zouden anderen zich dan tot de persoon aangetrokken kunnen voelen? Zou jij op die basis aantrekkelijk willen zijn voor personen van het andere geslacht? (b) Waarom is zelfs bij gezelschapsdansen voorzichtigheid geboden?

 ⁷ Veel dansen die in de laatste tijd in zwang zijn geraakt, zijn variaties van de twist. De dansers raken elkaar niet aan, maar draaien op een seksueel suggestieve wijze met de heupen en schouders. Wanneer een jeugdig persoon naar deze lichaamsbewegingen kijkt, kan dit gemakkelijk zijn hartstochten opwekken. Een meisje staat hier misschien helemaal niet bij stil en laat zich eenvoudig door de bewegingen van de dans meeslepen. Zij dient echter niet over het hoofd te zien welke invloed zij daardoor op toeschouwers kan uitoefenen en hoe zij over haar zouden kunnen denken, zoals in de volgende brief aan de uitgever van de New York Times Magazine werd opgemerkt: „Laten wij de hoop koesteren dat de jonge (en niet zo jonge) lichamen van onze twisters liegen, dat hun gedachten niet dezelfde rare kronkels maken als hun bekken en bovenlichaam.”

⁸ Ook al heb je bij het dansen geen verkeerde beweegredenen, zou je er toch verstandig aan doen te beschouwen welke aantrekkingskracht je op andere jonge mensen uitoefent. Voelen zij zich bijvoorbeeld tot je aangetrokken op grond van de seksuele prikkeling die zij door jou ontvangen, net zo’n soort van prikkeling die zij kunnen krijgen door naar personen te kijken die nauwsluitende kleding dragen, met hun heupen draaien en verschillende erotische bewegingen maken? Wil je louter op die basis aantrekkelijk voor iemand zijn? Of wil je iemand als partner hebben die je wegens je persoonlijkheid mag en wegens de dingen die jij in het leven belangrijk vindt en omdat hij fijn met je kan praten? Heb je belangstelling voor iemand die graag iets voor je doet of voor iemand die alleen maar wat van je hebben wil?

⁹ Zelfs gezelschapsdansen, waarbij het voornamelijk om de danspassen en daarmee samenhangende gracieuze lichaamsbewegingen gaat en waarbij partners elkaar vasthouden,  kunnen op grond van het dichte lichamelijke contact soms seksueel stimulerend zijn. Als je dus aan zulke dansen deelneemt, houd er dan rekening mee dat je partner op onjuiste wijze geprikkeld zou kunnen worden, ook al vind jij misschien dat je niet dicht genoeg tegen elkaar aan danst om er sensueel genot uit te putten.

¹⁰ Feitelijk is het zo dat de meeste dansen niet als juist of onjuist geclassificeerd kunnen worden. Veel dansen kunnen hetzij op een fatsoenlijke, juiste wijze worden uitgevoerd of op een wijze waardoor men er blijk van geeft zich niets aan te trekken van de raad van Gods Woord om zich op een reine, geestelijk gezonde wijze te gedragen.

DE KEUZE VAN MUZIEK

11, 12. Hoe oefent muziek macht uit? Geef voorbeelden.

¹¹ Evenals in het geval van dansen, is het ook met betrekking tot je keuze van muziek noodzakelijk voorzichtig en bedachtzaam te zijn. Waarom? Omdat muziek macht bezit en, zoals bij elke macht het geval is, een goede of slechte invloed kan uitoefenen.

¹² Waarin is de macht van muziek gelegen? Ze kan een bepaalde gemoedsstemming of geestesgesteldheid veroorzaken. Muziek kan een ontspannen en kalmerende, maar ook een inspirerende en stimulerende uitwerking hebben. Het verschil tussen een energieke mars en een lieflijke serenade kun je bijna „voelen”. Muziek kan elk menselijk gevoel opwekken — liefde, tederheid, eerbied, droefheid, woede, haat en hartstocht. In welhaast elke periode in de geschiedenis is men zich bewust geweest van de macht van muziek en heeft men haar gebruikt om mensen ergens toe te stimuleren. Zo wordt de triomf van de Franse Revolutie onder andere bijvoorbeeld vaak toegeschreven aan wat één schrijver treffend „de bloedstollende strijdroep” van de Marseillaise noemde. Ook scholen hebben vaak hun „strijdliederen”, die voor het begin van sportwedstrijden gezongen worden.

13-16. (a) Hoe houdt de raad in Spreuken 4:23 verband met de keuze van muziek? (b) Hoe kan muziek een „katalysator” zijn, en soms met blijvend schadelijke gevolgen?

 ¹³ In de bijbel wordt het hart nauw met gevoelens en beweegredenen in verband gebracht, en daarom geeft Gods Woord de raad: „Beveilig uw hart, ja, meer dan al het andere dat te behoeden is, want daaruit zijn de oorsprongen van het leven” (Spreuken 4:23). Aangezien muziek inderdaad invloed op de emoties uitoefent, vereist de bescherming van ons hart dat wij selectief zijn met betrekking tot de muziek die wij kiezen.

¹⁴ Weliswaar is de stimulerende uitwerking van muziek slechts tijdelijk, maar toch dikwijls lang genoeg om een definitieve stoot in een bepaalde richting te geven, of de weerstand tegen de een of andere attractie of verleiding te verzwakken. Als je op school scheikunde hebt gehad, weet je waarschijnlijk wel iets af van „katalysators”. Je leerde dat de verbinding van twee of meer chemische stoffen vaak slechts tot stand komt met behulp van een andere stof, die in feite de verbinding tussen de chemicaliën tot stand brengt. Die stof werd een „katalysator” genoemd. Nu bezitten wij allemaal bepaalde zwakheden en verkeerde neigingen, zodat wij ons bij tijd en wijle geneigd voelen tot het doen van verkeerde dingen. Veronderstel nu dat je in omstandigheden komt te verkeren waardoor je sterk tot het verkeerde wordt geneigd. Muziek kan dan de „katalysator” zijn die het verlangen en de omstandigheden verenigt — en je zodoende brengt tot daden die je naderhand ernstig zult betreuren. Een onderzoekster die deel uitmaakte van een commissie welke zich op last van de Amerikaanse regering bezighield met een onderzoek naar pornografie, kwam op grond van haar onderzoek tot de uitspraak:

¹⁵ „Door op de emoties van meisjes te werken ten einde liefde en genegenheid op te wekken, dient muziek vaak als een katalysator voor liefde en daardoor als een stimulans om de opgroeiende vrouw seksueel op te wekken. . . . De muziek brengt dit gevoel naar boven.”

 ¹⁶ Ja, hoewel de prikkel van muziek slechts tijdelijk is, kan ze voldoende zijn om jou tot een levenswijze te brengen waar je niet gemakkelijk meer uit kunt loskomen of die gevolgen veroorzaakt welke eveneens van langdurige aard kunnen zijn. Is het derhalve niet de moeite waard ten aanzien van muziek onderscheidingsvermogen te gebruiken?

HET PROBLEEM VAN EEN JUISTE KEUS

17, 18. Hoe kun je, door naar bepaalde muziek te luisteren, vaststellen of de muziek goed voor je is of slecht?

¹⁷ Nu is er niemand die jou een lijstje kan geven waaruit onmiddellijk valt af te lezen welke muziek goed en welke slecht is. De reden hiervoor is dat vrijwel geen enkele soort van muziek als „volledig goed” of „volledig slecht” betiteld kan worden. Je zult je geest en hart moeten gebruiken om een bepaalde soort van muziek afzonderlijk op haar waarde te beoordelen, waarbij je je door de reeds beschouwde beginselen laat leiden. En je keus zal anderen iets onthullen over de soort van persoon die je bent.

¹⁸ „Toetst niet het oor zelf woorden, zoals het gehemelte voedsel proeft?” vroeg Job lang geleden (Job 12:11). Zo kan ook jouw oor muziek toetsen. Zelfs zonder de woorden te horen, kun je vaak al vertellen wat voor stemming of geestesgesteldheid bepaalde muziek tracht op te wekken en  tot wat voor gedrag ze aanmoedigt. Dat was bijvoorbeeld ook het geval met de muziek die Mozes hoorde toen hij van de berg Sinaï afdaalde en het Israëlitische kamp naderde. Wij lezen dat hij tot Jozua zei: „Het is niet het geluid van gezang over een machtige krijgsverrichting [een overwinningslied], en het is niet het geluid van gezang bij een nederlaag [een klaaglijk gezang]; het is het geluid van ander gezang dat ik hoor.” Het gezang dat hij hoorde, weerspiegelde in werkelijkheid bandeloze en afgodische immorele activiteiten. — Exodus 32:15-19, 25.

19-22. (a) Waarvoor moeten degenen die van klassieke muziek houden, op hun hoede zijn? (b) Welke feiten met betrekking tot de uitwerking van sommige jazz- en popmuziek moeten zorgvuldig beschouwd worden?

¹⁹ Laten we nu recentere voorbeelden beschouwen. Klassieke muziek heeft bijvoorbeeld over het algemeen een waardige en soms majestueuze klank. Hoewel het grootste deel van deze muziek edele gedachten in onze geest zal oproepen, zijn er niettemin klassieke stukken die de lage, gemene, zelfzuchtige kant van het leven weergeven en deze soms zelfs verheerlijken. Het is goed in gedachten te houden dat veel beroemde componisten van klassieke muziek een immoreel en vaak zelfs liederlijk leven hebben geleid. En alhoewel zij in de regel componeerden voor een publiek dat werd geacht de ’fijnere dingen van het leven’ te waarderen, is het toch bijna onvermijdelijk dat iets van hun verwrongen kijk en verwrongen gevoelens in sommige van hun muziekstukken tot uiting zou komen, mèt of zonder woorden. Als wij ons hart en onze geest gezond willen houden, kan dus zelfs de zogenaamde „serieuze” muziek niet zonder meer worden geaccepteerd.

²⁰ Aan het andere eind van het muzikale spectrum treffen we de gesyncopeerde jazz- en popmuziek aan. Ook hier zal men melodische en gematigde muziek kunnen vinden. Deze muziek is soms echter wild en opzwepend. Daarom ook dat musici zelf in jazz- en popmuziek al een onderscheid maken tussen „soft” (zacht) enerzijds en „hot”, „hard” of „acid”  (gebaseerd op druggebruik en psychedelische ervaringen) anderzijds. Je moet zelf kunnen beoordelen tot wat voor gedrag de muziek je aanmoedigt — je oor, je geest en je hart zullen het je vertellen. De woorden of de melodie van een bepaalde song zijn soms zo duidelijk dat men ze gemakkelijk met een bepaald gedrag of een bepaald soort van mensen in verband brengt. De bijbel spreekt bijvoorbeeld over de „liedjes der drinkers” en het „lied van een prostituée” (Psalm 69:12; Jesaja 23:15, 16). Hoe staat het er in onze tijd mee?

²¹ Als je bijvoorbeeld in de krant over een concert of muziekfestival leest en het kranteverslag maakt melding van hysterisch schreeuwende mensen, flauwvallende meisjes, druggebruik en politie-ingrijpen om het theater voor volledige vernieling te behoeden — welke muziek is er dan volgens jou gespeeld? Of als je hoort over een populaire jonge zanger of musicus die aan het innemen van een te grote dosis drugs overleden is — in wat voor soort van muziek was hij of zij dan volgens jou gespecialiseerd?

²² Je weet waarschijnlijk wel dat veel jonge mensen om je heen zich tot popmuziek aangetrokken voelen omdat de liederen naar zij geloven de realiteit en de problemen van de wereld om hen heen beschrijven. Misschien meer dan enige andere vorm van moderne muziek tracht popmuziek een boodschap over te brengen: over de problemen van het volwassen worden, de generatiekloof, drugs, seks, burgerrechten, meningsverschillen, armoede, oorlog en meer van dergelijke onderwerpen. Ze tracht uitdrukking te geven aan de ontevredenheid van veel jonge mensen over sociale onrechtvaardigheden en aan hun ideeën over een betere wereld. Wat voor uitwerking heeft deze muziek echter in het algemeen gehad? Wat heeft ze voor de meeste jonge mensen tot stand gebracht? Heeft ze er met haar filosofieën toe bijgedragen hun problemen werkelijk op te lossen? Als die muziek de realiteit onder de aandacht wil brengen, waarom is ze dan zo vaak afgestemd op drugs — zelfs zo dat bepaalde  songs alleen maar te begrijpen zijn door druggebruikers? Dit zijn vragen om ernstig over na te denken.

23-25. (a) Wat is in verband met muziek de betekenis van de raad in Prediker 7:5? (b) Met wie dienen wij in onze keuze van muziek en dansen rekening te houden? Waarom? (1 Korinthiërs 10:31-33; Filippenzen 1:9, 10) (c) Waarom is onze keuze op het gebied van muziek en dansen derhalve geen onbeduidende zaak?

²³ Je keuze van muziek is derhalve geen onbeduidende zaak. Je kunt anderen voor je laten beslissen door eenvoudig met de massa mee te gaan en datgene te kiezen wat populair en bij de massa in trek is, òf je kunt zelf denken en met zorg je keuze bepalen, daarbij geleid door de blijvende, superieure wijsheid van God zoals die in zijn Woord wordt aangetroffen. In Prediker 7:5 staat: „Het is beter de bestraffing van een wijze te horen dan de man te zijn die het lied van de verstandelozen hoort.” De „verstandelozen” over wie de bijbel hier spreekt, zijn niet zozeer in mentaal opzicht dom, maar zijn veeleer in moreel opzicht onverstandig doordat zij een levenswijze volgen welke in de toekomst alleen maar tot moeilijkheden kan leiden.

²⁴ Misschien ben je van mening dat je rustig naar een song kunt luisteren waarin enkele zinsneden voorkomen die ingaan tegen wat juist en rechtvaardig is, of die door sensuele, losbandige klanken wordt gekenmerkt, zonder dat het jou iets zal doen. Zo denk je misschien ook over de dansen waaraan je deelneemt. Maar wat voor invloed oefen je op anderen uit? Ben je dezelfde gedachte toegedaan als de apostel Paulus, die zei dat hij zelfs bereid was zo iets juists als het eten van vlees op te geven als hij daarmee kon voorkomen dat anderen tot struikelen werden gebracht? Met wat voor soort van personen word jij door de muziek die je kiest, geïdentificeerd?

²⁵ Door de keuze van de muziek waarnaar je luistert en de dansen waaraan je eventueel deelneemt, wordt inderdaad onthuld waarnaar je belangstelling uitgaat: of je je alleen maar wil amuseren of het verlangen hebt je eeuwig in Gods gunst te verheugen.

[Studievragen]

[Illustratie op blz. 124]

Dansen heeft een lange geschiedenis