HOOFDSTUK 23

Wat moet ik doen als een van mijn ouders verslaafd is?

„Mijn vader zei dat hij aan de auto ging sleutelen, maar liet verder de hele dag niks meer van zich horen. Mijn moeder probeerde hem te bellen, maar er werd niet opgenomen. Een tijdje later zag ik mijn moeder met een bezorgd gezicht de deur uitgaan. ’Ik ga even bij papa kijken’, zei ze tegen me.

Later kwam mijn moeder terug — alleen. ’Papa was er zeker niet?’, vroeg ik. ’Nee’, zei ze.

Toen wist ik dat het weer zover was. Het was net zoals de vorige keer. Mijn vader is namelijk verslaafd aan drugs. Tegen de tijd dat hij thuiskwam, waren mijn moeder en ik helemaal overstuur. De volgende dag negeerde ik hem zo veel ik kon, en ik voel me daar heel schuldig over.” — Karen (14).

 MILJOENEN jongeren moeten elke dag weer de problemen zien te doorstaan die ze hebben doordat een van hun ouders verslaafd is aan drugs of alcohol. Als een van jouw ouders verslaafd is, kan het zijn dat je je daarvoor schaamt en er gefrustreerd of zelfs boos over bent.

Mary’s vader bijvoorbeeld deed in het openbaar heel aardig. Maar eigenlijk was hij een alcoholist, die thuis zijn gezin uitschold en mishandelde. „Mensen kwamen naar ons als kinderen toe om te zeggen wat een geweldige vader we hadden en dat we het zo met hem getroffen hadden”, vertelt Mary verbitterd. *

Als een van je ouders verslaafd is aan alcohol of drugs, hoe kun je daar dan mee omgaan?

Wat zit erachter?

In de eerste plaats is het nuttig wat inzicht te krijgen in het probleem van je vader of moeder. De Bijbel zegt dat een goed begrip van een situatie je helpt te bepalen wat je moet doen (Spreuken 1:5). Het zou dus verstandig zijn te weten te komen wat een verslaving is, wat voor mensen aan alcohol en drugs verslaafd raken en waarom.

Een alcoholist is bijvoorbeeld niet gewoon iemand die af en toe te veel drinkt. Hij heeft een chronisch drankprobleem. * Hij wordt helemaal in beslag genomen door de alcohol, het wordt zelfs een obsessie voor hem, en als hij eenmaal begint te drinken heeft hij het niet meer in de hand. Zijn verslaving kan pijnlijke problemen veroorzaken, die zijn gezin, zijn werk en zijn gezondheid aantasten.

 Hoewel sommige mensen er misschien door fysieke factoren aanleg voor hebben aan alcohol verslaafd te raken, lijken er ook emotionele factoren bij betrokken te zijn. Zo denken veel alcoholisten heel negatief over zichzelf (Spreuken 14:13). Soms waren hun eigen ouders al aan de drank. Zulke mensen drinken misschien om de pijn te verzachten van de emotionele littekens uit hun jeugd. Drugsverslaafden hebben vaak dezelfde problemen.

Natuurlijk worden de problemen door alcohol of drugs alleen maar erger: iemands gedachten en gevoelens raken dan nog meer verwrongen. Daarom zal je vader of moeder waarschijnlijk heel wat deskundige hulp nodig hebben om van zijn of haar verslaving af te komen.

Pas je verwachtingen aan

Ook al begrijp je waarom je vader of moeder zich zo misdraagt, het probleem verdwijnt daarmee niet. Maar als je wat van de verslaving af weet, krijg je misschien iets meer medegevoel.

Stel dat je vader een gebroken been had. Zou je dan verwachten dat hij met je ging voetballen? En als je nu wist dat hij die verwonding had opgelopen omdat hij dom bezig was geweest? Je zou natuurlijk  teleurgesteld zijn. Maar je zou ook begrijpen dat je vader niet zou kunnen voetballen totdat het been genezen was. Omdat je dat begrijpt, pas je je verwachtingen aan.

Zo zijn ook alcoholisten en drugsverslaafden beperkt, maar dan in emotioneel en mentaal opzicht. Hun ’verwonding’ hebben ze natuurlijk aan zichzelf te danken. En het is te begrijpen dat je een afkeer hebt van de manier waarop je ouder zich gedraagt. Maar totdat hij hulp zoekt om van zijn verslaving af te komen, zal hij niet echt goed voor je kunnen zorgen. Wanneer je zijn verslaving als een beperkende ’verwonding’ ziet, zal dat je helpen je verwachtingen aan te passen.

Wat je kunt doen

Zolang je ouder zijn leven niet op orde brengt, moet je leven met de gevolgen van zijn gedrag. Wat kun je ondertussen doen?

Neem niet de verantwoordelijkheid voor zijn verslaving. Hij is zelf verantwoordelijk voor zijn verslaving en niemand anders. „Een ieder zal zijn eigen vracht dragen”, zegt Galaten 6:5. Het is dus niet jouw taak om hem van zijn verslaving af te helpen, en je bent ook niet verplicht hem te beschermen  voor de gevolgen van zijn verslaving. Je hoeft bijvoorbeeld niet voor hem te liegen tegen zijn baas of hem uit de voortuin weg te slepen als hij daar stomdronken is neergevallen.

Moedig hem aan hulp te zoeken. Misschien is zijn grootste probleem toegeven dat hij een probleem heeft. Als hij nuchter en rustig is, kan de ouder die niet verslaafd is hem misschien samen met de oudere kinderen vertellen welke uitwerking zijn gedrag op het gezin heeft en wat hij eraan moet doen.

Het zou daarnaast goed zijn als de verslaafde ouder de antwoorden op de volgende vragen opschreef: Wat gaat er met mij en mijn gezin gebeuren als ik blijf drinken of drugs blijf gebruiken? Wat gebeurt er als ik met mijn verslaving stop? Wat moet ik doen om hulp te krijgen?

Als er gevaar dreigt, ga dan weg. ’Verwijder u vóórdat de ruzie is uitgebroken’, zegt Spreuken 17:14. Vermijd risico’s, zorg dat je niet bij ruzies betrokken raakt. Ga als dat kan naar je kamer of ga naar het huis van vrienden. Als er gevaar is voor geweld, is er misschien hulp van anderen nodig.

Erken je gevoelens. Sommige jongeren voelen zich schuldig omdat ze een hekel hebben aan hun verslaafde ouder. Het  is normaal om je boos te voelen, vooral wanneer de ouder je vanwege zijn verslaving niet de liefde en steun kan geven die je nodig hebt. De Bijbel gebiedt je natuurlijk om je vader en moeder te eren (Efeziërs 6:2, 3). Maar ’eren’ betekent dat je hun gezag respecteert, ongeveer zoals je het gezag van een politieagent of een rechter respecteert. Het wil niet zeggen dat je de verslaving moet goedkeuren (Romeinen 12:9). En dat je een afkeer hebt van zijn verslaving, betekent niet dat je een slecht persoon bent. Zo’n verslaving is namelijk walgelijk! — Spreuken 23:29-35.

Zoek aanmoedigende omgang. Als je leven thuis heel chaotisch is, kun je vergeten wat normaal is. Het is daarom belangrijk dat je omgang zoekt met mensen die geestelijk gezind en emotioneel stabiel zijn. Gemeenteleden kunnen veel aanmoediging en steun bieden en je af en toe de stress thuis laten vergeten (Spreuken 17:17). Omgang met christelijke gezinnen kan je laten zien hoe het gezinsleven hoort te zijn en een tegenwicht vormen voor het verstoorde beeld dat je thuis ziet.

 Vraag zelf om hulp. Als er een volwassene is die je vertrouwt en met wie je over je gevoelens kunt praten, is dat echt een hulp. De ouderlingen zijn bereid je te helpen als je ze nodig hebt. De Bijbel zegt dat ze „als een wijkplaats voor de wind” kunnen zijn „en een schuilplaats voor de slagregen, als waterstromen in een waterloos land, als de schaduw van een zware, steile rots in een uitgeput land” (Jesaja 32:2). Je hoeft dus niet bang te zijn of je te schamen om naar ze toe te gaan voor troost en advies.

Schrijf hier op welke van deze zes punten je het eerst wilt toepassen. ․․․․․

Je kunt de situatie thuis misschien niet veranderen, maar je kunt wel iets doen aan de uitwerking die het op je heeft. Probeer niet je ouder in de hand te houden, maar concentreer je op de enige persoon die je in de hand hebt: jezelf. Paulus schreef dat we aan onze eigen redding moeten blijven werken (Filippenzen 2:12). Dat zal jou helpen positief te blijven en het zal je vader of moeder er misschien zelfs toe bewegen hulp te zoeken voor zijn of haar verslaving.

IN HET VOLGENDE HOOFDSTUK

Wat moet je doen als je ouders de hele tijd ruzie lijken te hebben? Hoe kun je met je emoties omgaan?

[Voetnoten]

SLEUTELTEKST

„Het inzicht van een mens vertraagt stellig zijn toorn.” — Spreuken 19:11.

TIP

Krijg geen hekel aan je vader of moeder, maar ontwikkel een gezonde haat tegen wat hij of zij verkeerd doet. — Spreuken 8:13; Judas 23.

WEETJE

In de Bijbel kan ’eren’ gewoon betekenen dat je bevoegd gezag erkent (Efeziërs 6:1, 2). Je ouders eren betekent dus niet dat je het altijd met hun gedrag eens bent.

ACTIEPUNTEN

Wanneer mijn vader of moeder me uitscheldt of slaat, zal ik ․․․․․

Ik kan mijn vader of moeder aanmoedigen hulp te zoeken door ․․․․․

Wat ik mijn ouder(s) over dit onderwerp wil vragen: ․․․․․

WAT DENK JIJ?

● Waardoor raken sommige mensen verslaafd aan alcohol of drugs?

● Waarom ben jij niet verantwoordelijk voor de verslaving van je vader of moeder?

● Welke aspecten van de situatie kun je zelf in de hand houden, en hoe kun je dat doen?

[Inzet op blz. 192]

„Ik weet dat mijn ouders me ook in de toekomst voor schut kunnen zetten, maar ik weet ook dat Jehovah me de kracht zal geven dat te doorstaan als ik op hem vertrouw.” — Maxwell

 [Kader op blz. 198]

Wanneer een van je ouders Jehovah niet meer dient

Wanneer een van je ouders niet meer volgens de maatstaven van de Bijbel leeft en misschien zelfs laat weten dat hij niet meer bij de christelijke gemeente wil horen, wat kun je dan doen?

● Besef dat Jehovah jou niet verantwoordelijk houdt voor het gedrag van je vader of moeder. De Bijbel zegt: „Zo zal dan een ieder van ons voor zichzelf rekenschap afleggen aan God.” — Romeinen 14:12.

● Onderdruk de neiging jezelf te vergelijken met andere jongeren in betere omstandigheden (Galaten 5:26). Een jongere wiens vader zijn gezin in de steek liet, zegt: „In plaats van daarbij stil te staan heeft het meer zin je erop te concentreren het beste van de situatie te maken.”

● Blijf respect tonen voor een ouder die is afgedwaald, en gehoorzaam hem, behalve als hij je iets opdraagt wat tegen Gods maatstaven in gaat. Jehovah’s gebod dat kinderen hun ouders moeten eren, geldt niet alleen voor kinderen met gelovige ouders (Efeziërs 6:1-3). Wanneer je je ouders ondanks hun fouten eert en gehoorzaamt, bewijs je daarmee je liefde voor Jehovah. — 1 Johannes 5:3.

● Ga veel om met de gemeente. Daar kun je de troost van een grote geestelijke familie vinden (Markus 10:30). De vader van David bijvoorbeeld was ermee opgehouden Jehovah te dienen en David was bang dat de gemeenteleden hem en de rest van zijn familie zouden gaan mijden. Maar hij merkte dat die angst niet terecht was. Hij vertelt: „We voelden ons niet buitengesloten. Daaraan merkte ik dat de gemeente echt om ons gaf.”

[Illustratie op blz. 194]

Wanneer je de verslaving als een beperkende ’verwonding’ ziet, zal dat je helpen je verwachtingen aan te passen