Hoofdstuk 29

Ben ik aan het maken van afspraakjes toe?

IN VEEL landen wordt het maken van afspraakjes bezien als een romantische vorm van ontspanning, een plezierig tijdverdrijf. Afspraakjes maken neemt dan ook vele vormen aan. Voor sommigen is een afspraakje een formele, volgens een vast patroon verlopende aangelegenheid — bloemen, een gezellig etentje en een afscheidszoen, het hoort er allemaal bij. Voor anderen betekent een afspraakje gewoon samen zijn met iemand van het andere geslacht die je graag mag. Er zijn zelfs stelletjes die voortdurend samen gezien worden maar die beweren dat zij ’gewoon vrienden’ zijn. Doch hoe je het ook noemt — afspraakjes maken, met elkaar gaan of gewoon elkaar geregeld zien — het komt in de regel allemaal op hetzelfde neer: een jongen en een meisje die, vaak zonder toezicht, een heleboel tijd in elkaars gezelschap doorbrengen.

Het maken van afspraakjes was in bijbelse tijden niet gebruikelijk. Desondanks is het, mits het op verstandige, behoedzame en eerbare wijze gebeurt, voor twee mensen een geoorloofde manier om elkaar beter te leren kennen. En ja, het kan heel plezierig zijn. Maar betekent dit dat jij afspraakjes moet maken?

De druk om afspraakjes te maken

Het kan zijn dat je je onder druk gezet voelt om afspraakjes te maken. De meesten van je leeftijdgenoten maken waarschijnlijk afspraakjes en natuurlijk wil je niet de indruk wekken vreemd of anders te zijn. De druk om afspraakjes te maken kan ook van goedbedoelende vrienden en familieleden komen. Toen de vijftienjarige Mary Ann werd uitgenodigd voor een avondje uit, adviseerde haar tante haar: „Of je met die jongen wilt trouwen of niet, heeft er niets mee te maken. Afspraakjes maken hoort gewoon bij de ontwikkeling van je  persoonlijkheid. . . . Tenslotte, als je die knapen altijd afwijst, word je impopulair en dan vraagt niemand je meer mee uit.” Mary Ann vertelt: „Tantes woorden maakten diepe indruk. Zou ik misschien een goede gelegenheid aan mijn neus voorbij laten gaan? De jongen had een eigen auto en geld genoeg; en ik wist dat hij zich zou uitsloven om het mij naar de zin te maken. Moest ik nu een afspraakje met hem maken of niet?”

Voor sommige jongeren is hun eigen verlangen naar warmte en genegenheid een drijfveer. „Ik had er behoefte aan dat iemand van mij hield en waardering voor me had”, legde de achttienjarige Ann uit. „Aangezien ik geen intieme band met mijn ouders had, zocht ik intimiteit bij mijn vriend en wilde ik in hem iemand vinden bij wie ik mijn gevoelens kwijt zou kunnen en die me echt zou begrijpen.”

Niettemin moet een tiener geen afspraakjes gaan maken eenvoudig omdat hij of zij zich daartoe geprest voelt! Om te beginnen is het maken van afspraakjes een ernstige zaak — het is een onderdeel van het proces dat te maken heeft met de keuze van een huwelijkspartner. Een huwelijkspartner? Toegegeven, trouwen is misschien het laatste waar de meeste jongeren die afspraakjes maken aan denken. Maar welke andere geldige reden zouden een jongen en een meisje kunnen hebben om een heleboel tijd samen door te brengen dan het onderzoeken van de mogelijkheid van een huwelijk? Afspraakjes maken om welke andere reden dan ook zal waarschijnlijk allesbehalve „plezier” tot gevolg hebben. Waarom?

De schaduwzijde van het maken van afspraakjes

In de eerste plaats bevinden jongeren zich in de kwetsbare levensperiode die in de bijbel „de bloem der jeugd” wordt genoemd (1 Korinthiërs 7:36). In deze periode kunnen er krachtige seksuele verlangens in je opwellen. Daar is niets verkeerds aan; het hoort bij het volwassen worden.

Maar dit creëert wel een groot probleem voor tieners die afspraakjes maken. Zij zijn er namelijk nog maar net mee begonnen te leren hoe zij deze seksuele gevoelens moeten beheersen. O ja, misschien ben je goed op de hoogte met Gods wetten betreffende seks en is het je oprechte verlangen seksueel rein te blijven. (Zie hoofdstuk 23.) Desondanks komt  er een onontkoombaar biologisch feit om de hoek kijken: Hoe meer je met iemand van het andere geslacht omgaat, des te sterker kan je seksuele verlangen worden — of je dat nu wilt of niet. (Zie bladzijde 232, 233.) Zo zijn wij gemaakt! Tot je wat ouder bent en je je gevoelens beter in de hand hebt, kan het maken van afspraakjes gewoon meer zijn dan je aankunt. Helaas komen veel jongeren hierachter als het te laat is.

„Toen wij pas met elkaar uitgingen, . . . hielden wij nog niet eens elkaars hand vast en kusten elkaar niet. Ik wilde gewoon van haar gezelschap genieten en met haar praten”, zei een jonge man. „Maar zij was erg aanhalig en zat graag heel dicht tegen me aan. Na verloop van tijd gingen we wel kussen en elkaars hand vasthouden. Hierdoor werd mijn seksuele begeerte nog sterker. Het beïnvloedde mijn denken zozeer dat ik bij haar wilde zijn, niet om alleen maar te praten, maar om haar in mijn armen te houden, haar aan te raken en te kussen. Ik kon er niet genoeg van krijgen! Ik werd letterlijk gek van verlangen. Soms voelde ik me waardeloos en schaamde me diep.”

Geen wonder dan ook dat het maken van afspraakjes vaak  uitloopt op ongeoorloofde seksuele betrekkingen. Uit een enquête onder enkele honderden tieners bleek dat 87 procent van de meisjes en 95 procent van de jongens van mening was dat seks ofwel „tamelijk belangrijk of heel belangrijk” was bij afspraakjes. Toch gaf 65 procent van de meisjes en 43 procent van de jongens toe dat zij gedurende zulke periodes waarin zij met elkaar alleen waren, wel eens seksueel contact hadden gehad zonder dat zij het eigenlijk wilden!

Terugdenkend zegt de twintigjarige Loretta: „Hoe vaker wij elkaar zagen, hoe meer wij in elkaar opgingen. Kussen werd al gauw saai en wij begonnen intieme lichaamsdelen aan te raken. Ik raakte totaal overspannen omdat ik me zo smerig voelde. Na verloop van tijd verwachtte mijn vriend ook van mij dat ik hem zou toestaan betrekkingen met mij te hebben . . . Ik was verward en ontredderd. Maar mijn enige gedachte was: ’Ik wil hem niet verliezen.’ Ik voelde me ellendig!”

 Het is waar dat het niet bij alle paartjes op seksuele betrekkingen uitloopt; sommigen laten het net niet zover komen. Waartoe leidt het echter als iemand emotioneel opgewonden raakt maar zulke gevoelens niet op eerbare wijze kan uiten? Gegarandeerd tot frustratie. En die frustraties zijn niet tot seksuele gevoelens beperkt.

Emotionele schade

Neem nu eens het dilemma waarvoor een jonge man stond: ’Eerst vond ik Kathy erg aardig. En ik moet toegeven dat ik haar heb overgehaald tot dingen die zij eigenlijk niet goedvond. Nu voel ik me gemeen omdat ik geen belangstelling meer voor haar heb. Hoe kan ik het met Kathy uitmaken zonder haar gevoelens te kwetsen?’ Wat een moeilijke situatie! En hoe zou jij je voelen als je Kathy was?

Een gebroken hart is onder tieners een veel voorkomende kwaal. Een jong paartje dat hand in hand wandelt, kan weliswaar een aantrekkelijk tafereeltje opleveren, maar hoe groot is de kans dat hetzelfde paartje een jaar later nog bij elkaar  is, laat staan dat zij met elkaar getrouwd zijn? Die kans is in feite gering. Tienerromances zijn dus bijna altijd tot mislukking gedoemd, leiden zelden tot een huwelijk en eindigen vaak in hartzeer.

Je persoonlijkheid verandert in de tienerleeftijd immers voortdurend. Je bent bezig te ontdekken wie je bent, wat je werkelijk prettig vindt en wat je met je leven wilt doen. Het kan best zijn dat iemand voor wie je je vandaag interesseert, je morgen verveelt. Maar wanneer iemand romantische gevoelens tot ontwikkeling heeft laten komen, zal hartzeer het onvermijdelijke gevolg zijn. Het hoeft dan ook geen verbazing te wekken dat uit verschillende onderzoeken is gebleken dat onder meer „ruzie met een meisje” en „teleurstelling in de liefde” redenen zijn voor de vele gevallen van zelfmoord onder jongeren.

Ben ik eraan toe?

God zegt tot jonge mensen: „Verheug u, jonge man [of vrouw], in uw jeugd, en laat uw hart u goed doen in uw jongelingsdagen, en wandel in de wegen van uw hart en naar de dingen die uw ogen zien.” Jonge mensen zijn geneigd ’in de wegen van hun hart te wandelen’. Toch leiden die „wegen”, die zo leuk lijken, uiteindelijk heel vaak tot kommer en rampspoed. De bijbel geeft daarom in het volgende vers de aansporing: „Verwijder . . . kommer uit uw hart, en weer rampspoed van uw vlees; want jeugd en de bloei des levens zijn ijdelheid” (Prediker 11:9, 10). „Kommer” wil zeggen dat je zwaar in de moeilijkheden zit of erg bedroefd bent. „Rampspoed” duidt op een persoonlijke tegenslag. Beide kunnen het leven ellendig maken.

Betekent dit dan dat afspraakjes maken op zich een bron van kommer en rampspoed is? Niet noodzakelijkerwijs. Maar  die mogelijkheid bestaat als je afspraakjes maakt met een verkeerde beweegreden (’voor de aardigheid’) of voordat je eraan toe bent! De volgende vragen kunnen daarom nuttig blijken te zijn bij het beoordelen van je eigen situatie.

Zou het maken van afspraakjes mijn emotionele groei bevorderen of belemmeren? Door afspraakjes te maken, kun je je beperken tot een jongen-meisjerelatie. Zou je er daarentegen geen baat bij hebben als je je verruimde in je omgang met anderen? (Vergelijk 2 Korinthiërs 6:12, 13.) Susan, een jonge vrouw, zegt: „Ik heb geleerd hechte vriendschappen te sluiten met oudere christelijke vrouwen in de gemeente. Zij hadden behoefte aan gezelschap en ik had behoefte aan hun stabiliserende invloed. Dus wipte ik geregeld binnen voor een kopje koffie. Dan praatten en lachten wij samen. Ik heb echte, levenslange vriendschappen met hen gesloten.”

Door allerhande vrienden te hebben — oud en jong, ongehuwd en gehuwd, van beide seksen — leer je je op je gemak te voelen in het gezelschap van anderen, met inbegrip van leden van het andere geslacht, en dat op een veel ongedwongener manier dan tijdens een afspraakje. Door met echtparen om te gaan, zul je bovendien een realistischer kijk op het huwelijk krijgen. Je zult beter voorbereid zijn om later zelf een goede huwelijkspartner te kiezen en je eigen rol in het huwelijk te vervullen (Spreuken 31:10). Een jongere genaamd Gail komt dan ook tot de conclusie: „Ik ben er nog niet aan toe om te trouwen en een geregeld leven te gaan leiden. Ik ben nog bezig mezelf te leren kennen en ik heb nog heel wat geestelijke doeleinden te verwezenlijken. Ik heb dus eigenlijk geen behoefte aan een àl te nauwe band met iemand van de andere sekse.”

Wil ik verantwoordelijk zijn voor gekwetste gevoelens? Zowel jouw gevoelens als die van de ander kunnen een enorme klap krijgen als er romantische banden worden gesmeed zonder dat er een huwelijk in het vooruitzicht is. Is het eigenlijk wel eerlijk iemand met romantische attenties te overladen om ervaring op te doen met het andere geslacht? — Zie Matthéüs 7:12.

 Wat zeggen mijn ouders ervan? Ouders zien dikwijls gevaren waar jij blind voor bent. Per slot van rekening zijn ook zij eens jong geweest. Zij weten welke reële problemen er kunnen rijzen als twee jonge mensen veel tijd samen beginnen door te brengen! Als je ouders het derhalve niet goedvinden dat jij afspraakjes maakt, verzet je daar dan niet tegen (Efeziërs 6:1-3). Waarschijnlijk vinden zij het gewoon beter dat je wacht tot je wat ouder bent.

Zal ik mij aan de bijbelse moraal kunnen houden? Als iemand „de bloem der jeugd is gepasseerd”, is hij beter in staat zijn seksuele impulsen te beheersen — en zelfs dan is het nog niet gemakkelijk. Ben je op dit moment van je leven werkelijk al in staat een intieme verhouding met iemand van het andere geslacht aan te gaan en die verhouding eerbaar te houden?

Het is interessant dat veel jongeren zich deze vragen stellen en dan tot dezelfde conclusie komen als Mary Ann (die al eerder aan het woord werd gelaten). Ze zei: „Ik besloot me niet door de houding van anderen te laten beïnvloeden wat het maken van afspraakjes betreft. Ik was niet van plan afspraakjes te maken voordat ik oud en rijp genoeg was om te trouwen en ik iemand zou ontmoeten met de eigenschappen die ik graag in een echtgenoot zag.”

Mary Ann stelde zich derhalve de beslissende vraag die ook jij jezelf moet stellen voordat je afspraakjes gaat maken.

Vragen ter bespreking

◻ Waaraan denk jij bij de uitdrukking „afspraakjes maken”?

◻ Waarom voelen sommige jongeren zich onder druk gezet om afspraakjes te maken?

◻ Waarom is het voor iemand die „de bloem der jeugd” nog niet gepasseerd is, onverstandig afspraakjes te maken?

◻ Hoe kan een jongere ’rampspoed weren’ als het om het maken van afspraakjes gaat?

◻ Wat zijn enkele problemen die kunnen ontstaan wanneer een jongen en een meisje ’gewoon vrienden’ zijn?

◻ Hoe weet je of je aan het maken van afspraakjes toe bent?

[Inzet op blz. 231]

„Kussen werd al gauw saai en wij begonnen intieme lichaamsdelen aan te raken. Ik raakte totaal overspannen omdat ik me zo smerig voelde. Na verloop van tijd verwachtte mijn vriend ook van mij dat ik hem zou toestaan betrekkingen met mij te hebben”

[Inzet op blz. 234]

’Hoe kan ik het met Kathy uitmaken zonder haar gevoelens te kwetsen?’

 [Kader/Illustratie op blz. 232, 233]

Kunnen een jongen en een meisje ’gewoon vrienden’ zijn?

Zogenoemde platonische verhoudingen (vriendschappelijke verhoudingen tussen mannen en vrouwen waarbij het seksuele element geen rol speelt) zijn onder jongeren tamelijk populair. De zeventienjarige Gregory beweert: „Ik vind het makkelijker om met meisjes te praten omdat zij gewoonlijk meer medegevoel hebben en fijngevoeliger zijn.” Andere jongeren voeren aan dat zulke vriendschappen hen helpen een veelzijdiger persoonlijkheid te ontwikkelen.

De bijbel spoort jonge mannen aan „jongere vrouwen als zusters” te behandelen, „met alle eerbaarheid” (1 Timótheüs 5:2). Door dit beginsel toe te passen, is het inderdaad mogelijk je in een reine, deugdzame vriendschap met leden van het andere geslacht te verheugen. De apostel Paulus bijvoorbeeld was een vrijgezel die met een aantal christelijke vrouwen vriendschapsbanden onderhield. (Zie Romeinen 16:1, 3, 6, 12.) Hij schreef over twee „vrouwen . . ., die zijde aan zijde met mij hebben gestreden voor het goede nieuws” (Filippenzen 4:3). Ook Jezus Christus verheugde zich in evenwichtige en deugdzame vriendschappelijke omgang met vrouwen. Bij talloze gelegenheden genoot hij van de gastvrijheid en de gesprekken bij Martha en Maria thuis. — Lukas 10:38, 39; Johannes 11:5.

Niettemin is een „platonische” vriendschap vaak weinig meer dan een schamel vermomde romance of een manier om aandacht te krijgen van iemand van het andere geslacht zonder verdere verplichtingen. En aangezien gevoelens gemakkelijk kunnen veranderen, is voorzichtigheid geboden. Dr. Marion Hilliard waarschuwde: „Een ontspannen relatie met een vaartje van vijftien kilometer per uur kan zonder waarschuwing overgaan in een blinde hartstocht die met honderd vijftig kilometer per uur voortraast.”

De zestienjarige Mike leerde die les toen hij „bevriend” raakte met een veertienjarig meisje: „Ik kwam er al snel achter dat twee mensen niet gewoon vrienden kunnen blijven als zij steeds maar enkel en alleen met elkaar omgaan. Onze verhouding werd steeds hechter. Al spoedig kregen wij bijzondere gevoelens voor elkaar, en die hebben wij nog.” Aangezien beiden nog niet oud genoeg zijn om te trouwen, zijn die gevoelens een bron van frustratie.

Te veel nauwe omgang kan zelfs nog droeviger gevolgen hebben. Een jongere probeerde een vriendinnetje  te troosten dat hem enkele van haar problemen had toevertrouwd. Het duurde niet lang of zij zaten te vrijen. Het resultaat? Een gekweld geweten en verwijten over en weer. In andere gevallen heeft het tot seksuele betrekkingen geleid. Een door Psychology Today gehouden enquête onthulde: „Bijna de helft van degenen die de vragenlijst instuurden (49 procent), is het overkomen dat een vriendschap op een seksuele relatie uitliep.” Bijna „een derde (31 procent) berichtte zelfs dat zij de afgelopen maand gemeenschap met een vriend of vriendin hadden gehad”.

’Maar ik voel mij helemaal niet tot mijn vriend [of vriendin] aangetrokken en ik zou nooit romantische gevoelens voor hem [of haar] kunnen krijgen.’ Dat is mogelijk. Maar hoe zul je daar in de toekomst over denken? Afgezien daarvan, „hij die op zijn eigen hart vertrouwt, is verstandeloos” (Spreuken 28:26). Ons hart kan verraderlijk zijn en bedrieglijk en ons blind maken voor onze ware motieven. En weet jij werkelijk welke gevoelens je vriend of vriendin ten aanzien van jou koestert?

Alan Loy McGinnis geeft in zijn boek The Friendship Factor het advies: „Heb niet te veel vertrouwen in jezelf.” Neem voorzorgsmaatregelen, misschien door je omgang te beperken tot groepsactiviteiten onder een juist toezicht. Vermijd ongepaste uitingen van genegenheid en zorg ervoor niet met z’n tweetjes alleen te zijn onder romantische omstandigheden. Neem als je problemen hebt, je ouders of een oudere persoon in vertrouwen en niet een jongere van de andere sekse.

En als er nu ondanks veiligheidsmaatregelen toch onbeantwoorde romantische gevoelens ontluiken? „Spreekt waarheid” en laat de ander weten waar hij aan toe is (Efeziërs 4:25). Als de zaak hiermee niet uit de wereld geholpen blijkt te zijn, is het misschien het beste afstand te bewaren. „Schrander is degene die de rampspoed heeft gezien en zich vervolgens verbergt” (Spreuken 22:3). Of zoals het boek The Friendship Factor het stelt: „Trek je desnoods terug. Hoe wij ook ons best doen, af en toe loopt een vriendschap met de andere sekse uit de hand, en wij weten waar dat op uitdraait.” Dan wordt het tijd om „je hielen te lichten”.

 [Illustraties op blz. 227]

Jongeren voelen zich vaak onder druk gezet om afspraakjes te maken of zich als paartje af te zonderen

[Illustratie op blz. 228]

Wanneer jongeren afspraakjes maken, komen zij vaak onder druk te staan om zich ongewenste uitingen van genegenheid te laten welgevallen

[Illustratie op blz. 229]

Iemand kan van het gezelschap van de andere sekse genieten onder omstandigheden waarin hij vrij is van de druk waaraan het alleenzijn met iemand hem blootstelt

[Illustratie op blz. 230]

Zogenoemde platonische verhoudingen eindigen dikwijls in hartzeer