Hoofdstuk 10

Hoe belangrijk is een knap uiterlijk?

JE ZEGT dat je niet blij bent met je uiterlijk? Ach, praktisch niemand is volkomen tevreden met zijn persoonlijke verschijning. In tegenstelling tot Narcissus, die verliefd werd op zijn eigen spiegelbeeld in een waterpoel, worden sommigen van ons er haast depressief van als zij zichzelf in de spiegel zien.

’Ik heb een hekel aan mijn lichaam’, klaagt de zestienjarige Maria. ’Ik vind mezelf lelijk.’ De dertienjarige Bob kampt met soortgelijke gevoelens: ’Mijn haar bevalt me niet, zoals het van achteren overeind staat.’ Tot overmaat van ramp kan het uiterlijk van een tiener zo snel veranderen dat volgens één psycholoog jongeren „zich [dikwijls] vreemdelingen voelen in hun eigen lichaam”. Velen tobben dan ook over hun gezicht, hun haar, hun figuur en hun lichaamsbouw.

Natuurlijk heeft God zelf waardering voor schoonheid. Prediker 3:11 zegt: „Alles heeft [God] fraai gemaakt op zijn tijd.” En je uiterlijk kan inderdaad een sterke invloed hebben op de manier waarop anderen je bezien en behandelen. Dr. James P. Comer zegt bovendien: „Wat iemand van zijn uiterlijk vindt, bepaalt voor een deel wat voor beeld hij van zichzelf heeft. Dit beeld kan van invloed zijn op iemands zelfvertrouwen en op wat hij al dan niet in zijn leven doet.” Het is dan ook verstandig je in een redelijke mate om je uiterlijk te bekommeren. Maar als je je zo druk maakt om wat anderen wel van je denken dat je je gaat afzonderen of dat je een hekel aan jezelf krijgt, is dat niet langer redelijk.

 Wie zegt dat je onaantrekkelijk bent?

Het is interessant dat negatieve gevoelens over iemands persoonlijke verschijning niet altijd het gevolg zijn van werkelijke lichamelijke tekortkomingen. Een slank meisje dat in de klas zit, wil graag zwaarder zijn, terwijl een mollig meisje aan de andere kant van het gangpad verzucht dat ze „moddervet” is. Vanwaar die ontevredenheid? Waarom denken goedgebouwde jongeren dat zij onaantrekkelijk zijn?

Een hoogleraar in de psychiatrie, Richard M. Sarles, zegt: „De adolescentie is een overgangsperiode waarin een ingrijpende reorganisatie van het lichaam plaatsvindt. . . . Om het hoofd te kunnen bieden aan de onwennigheid van een nieuw en veranderend lichaam, verlaten de meeste adolescenten zich op het gevoel van zekerheid dat zij bij hun leeftijdgenoten vinden.” Maar onder de kritische blikken van je leeftijdgenoten kunnen zaken als hoe lang, kort, dik of dun je bent — om nog maar niet te spreken van de vorm van je neus of oren — aanleiding geven tot ernstige bezorgdheid. En wanneer anderen meer aandacht krijgen dan jij of wanneer je kritiek krijgt op je uiterlijk, kun je gemakkelijk een hekel aan jezelf gaan krijgen.

Dan is er de krachtige beïnvloeding door de tv, door boeken en door films. Aantrekkelijke mensen staren ons aan vanaf het tv-scherm en de bladzijden van een tijdschrift en verkopen alles — van parfum tot kettingzagen. Op die manier willen de media  je graag doen geloven dat als je niet een schoonheid met een vlekkeloze huid bent, of een gespierde „bonk” van een kerel, je wel kunt inpakken — of in elk geval uit je hoofd kunt zetten dat je ooit populair of gelukkig zult zijn.

Laat je niet ’in hun vorm persen’!

Vraag je echter voordat je tot de conclusie komt dat je het spreekwoordelijke lelijke eendje bent, eerst eens af in hoeverre je lichamelijke tekortkomingen echt zijn en in hoeverre ze denkbeeldig zijn. Is die gelaatstrek waar jij over tobt (of waarmee je geplaagd wordt) echt zo onaantrekkelijk? Of hebben anderen je ertoe gebracht dat te geloven? De bijbel geeft de raad: „Laat de wereld om u heen u niet in haar vorm persen.” — Romeinen 12:2, Phillips.

Bedenk: Wie propageert het idee dat je er op een bepaalde manier moet uit zien als je populair, succesvol en gelukkig wilt zijn? Zijn het niet de fabrikanten en adverteerders die er ongetwijfeld van profiteren als jij dieetrages volgt of dure schoonheidsmiddelen koopt? Waarom zou je je denken door hen laten vormen? En als je leeftijdgenoten iets op je uiterlijk hebben aan te merken, doen zij dat dan om je te helpen — of om je de grond in te boren? Als dat laatste het geval is, wat heb je dan aan dat soort „vrienden”?

 De bijbel raadt je bovendien aan ’je hart te neigen tot onderscheidingsvermogen’ (Spreuken 2:2). Onderscheidingsvermogen zal je helpen je uiterlijk objectief te bezien en vraagtekens te zetten bij de propaganda van de media. Weinig mensen zullen er ooit uit zien als een fotomodel. En „schoonheid is een zeepbel” (Spreuken 31:30, Byington). Mensen die geld verdienen met hun uiterlijk bevinden zich slechts een kort moment op hun top, tot zij het veld moeten ruimen voor een fris, nieuw gezicht. Ook worden er dikwijls met make-up, belichting en fotografische foefjes wonderen gedaan voor hun uiterlijk. (Sommigen zijn geschokt als zij zien hoe beroemdheden eruitzien zonder al die middelen die hun ten dienste staan om hun schoonheid beter te laten uitkomen!)

Dat je er niet als een televisiester of een fotomodel uit ziet, is dus geen reden om je gedeprimeerd te voelen. Ook zijn je leeftijdgenoten niet degenen die uiteindelijk bepalen hoe lang, kort of slank je moet zijn om er aantrekkelijk uit te zien. Als jij tevreden bent met je uiterlijk, laat je leeftijdgenoten dan maar kletsen. Ironisch genoeg is het heel goed mogelijk dat je juist om wat jou aan je uiterlijk niet bevalt, door iemand anders wordt benijd.

Probeer er op je voordeligst uit te zien!

Soms hebben jongeren wel degelijk reden om problemen te hebben met hun uiterlijk: zij hebben een lelijke huid, zijn te dik, hebben een onmogelijke neus, flaporen of zijn ongewoon klein. Als opgroeiende jongere is je uiterlijk natuurlijk nog aan het veranderen. Jeugdpuistjes, gewichtsschommelingen en een bliksemsnelle (of tergend langzame) groei vormen de verschrikking van de tienerjaren. Veel van die problemen verdwijnen met het verstrijken van de tijd.

Andere doen dat niet. En veel jongeren moeten leven met het feit dat zij er — om het zo te zeggen — maar gewoontjes uit zien. De schrijver John Killinger zei: „Voor de meeste mensen is de omstandigheid dat zij niet knap zijn een van de pijnlijkste feiten waar zij niet omheen kunnen, iets waar zij zich al vroeg van bewust zijn en waar zij de rest van hun leven zelden aan kunnen ontkomen.” Je kunt echter je best doen er op je voordeligst uit te zien!

 Plastische chirurgie is een dure en misschien riskante manier om lichamelijke tekortkomingen te corrigeren. * Eenvoudige hygiëne is echter niet duur en kan veel doen om je er aantrekkelijker uit te laten zien. Je haar mag dan misschien niet zo glanzen als dat van een filmster, je kunt wel zorgen dat het schoon is; dat geldt ook voor je gezicht, handen en nagels. Witte tanden en schoon, roze tandvlees zullen elke glimlach bekoorlijker maken. Heb je een probleem met je gewicht? Een dieet en oefeningen (misschien onder begeleiding van een arts) kunnen een grote hulp zijn om je gewicht onder controle te krijgen.

Met toestemming van je ouders zou je ook kunnen experimenteren met kledingstijlen en kapsels die de goede kanten van je uiterlijk accentueren en je tekortkomingen verdoezelen. Volgens de schrijfster Sharon Faelten valt een grote neus bijvoorbeeld minder op als een meisje „een vol kapsel of hoog opgestoken haar” heeft. Scherpe, hoekige trekken kunnen insgelijks verzacht worden door „een golvend of krullend kapsel”, en door een verstandig gebruik van make-up kunnen de onvolkomenheden van een meisjesgezicht gecamoufleerd worden. Of je nu een jongen of een meisje bent, je kunt ook veel bereiken door je keuze van kleding. Kies voor kleuren die je teint ophalen en voor kleren die je flatteren. Let op de strepen in een kledingstuk: een lengtestreep kleedt af; een horizontale streep maakt dikker!

Ja, met wat moeite en fantasie kun je goed voor de dag komen — ook al heeft de natuur je niet met een knap uiterlijk begiftigd.

De noodzaak om evenwichtig te zijn

Hoewel het belangrijk is je om je uiterlijk te bekommeren, moet je ervoor oppassen dat je uiterlijke verschijning niet het  belangrijkste in je leven wordt. Heb je ooit opgemerkt hoe weinig de bijbel vertelt over het uiterlijk van mensen? Waarom wordt ons niet verteld hoe Abraham, Maria of zelfs Jezus eruitzagen? Klaarblijkelijk vond God dat niet belangrijk.

Het is interessant dat God op een keer zelfs een jonge man genaamd Elíab voor het koningschap afkeurde hoewel hij een hoogst indrukwekkend postuur had! Jehovah God legde de profeet Samuël uit: „Kijk niet naar zijn uiterlijk en naar zijn rijzige gestalte . . . Want God ziet niet zoals de mens ziet, want de mèns ziet datgene wat zichtbaar is voor de ogen; maar wat Jehovah aangaat, hij ziet hoe het hart is” (1 Samuël 16:6, 7). Wat een troost is het te weten dat voor God, de enige die werkelijk telt, ons uiterlijk helemaal niet belangrijk is! „Hij ziet hoe het hart is.”

Nog iets om over na te denken: Zien de meesten van jouw vrienden er niet nogal gewoontjes uit? En zou een van je ouders het goed doen op de omslag van een modetijdschrift? Waarschijnlijk niet. Ja, omdat je hun goede eigenschappen kent, sta je er zelfs zelden bij stil hoe zij eruitzien! Ook jij beschikt als persoon over kwaliteiten die belangrijker zijn dan welke lichamelijke tekortkomingen dan ook — hetzij echt of denkbeeldig.

Niettemin vinden je leeftijdgenoten uiterlijke verschijning wèl belangrijk, en het kan zijn dat je onder druk wordt gezet om je net zo te kleden en te verzorgen als zij. Hoe moet je op die druk reageren?

[Voetnoten]

Vragen ter bespreking

◻ Waarom maken jongeren zich zo bezorgd om hun uiterlijk? Wat vind je van je eigen uiterlijk?

◻ Welke zienswijze ten aanzien van de belangrijkheid van het uiterlijk wordt door de media en je leeftijdgenoten gepropageerd?

◻ Wat zijn enkele manieren om het probleem van jeugdpuistjes aan te pakken?

◻ Wat kun je doen om er op je voordeligst uit te zien? Waarom is het nodig in dit opzicht evenwichtig te zijn?

[Inzet op blz. 82]

’Ik heb een hekel aan mijn lichaam . . . Ik vind mezelf lelijk’

[Inzet op blz. 88]

Jij beschikt over kwaliteiten die belangrijker zijn dan welke lichamelijke tekortkomingen dan ook

 [Kader/Illustratie op blz. 84, 85]

’Wat kan ik toch aan mijn puistjes doen?’

Acne is een aandoening die veroorzaakt dat de huid bespikkeld of zelfs gehavend is door puistjes, meeëters, rode bultjes of cysten. Voor veel jongeren is het niet louter een tijdelijk ongemak dat slechts een paar maanden duurt, maar veeleer een ernstige huidaandoening. Mensen van alle leeftijden kunnen er last van hebben, maar de ergste slachtoffers zijn tieners. Volgens enkele deskundigen krijgt ongeveer 80 procent in meerdere of mindere mate acne.

Het is niet verwonderlijk dat toen aan 2000 tieners werd gevraagd waaraan zij bij zichzelf het meest een hekel hadden, huidproblemen elke andere klacht veruit overtroffen. Sandra, die aan een ernstige vorm van acne leed toen zij op de middelbare school zat, vertelt: „Ik had zo’n verschrikkelijke last van jeugdpuistjes dat ik altijd mijn gezicht voor andere mensen verborg. Ik was verlegen omdat ik mij schaamde voor mijn uiterlijk. . . . Ik zag er zo verschrikkelijk uit.” — Het tijdschrift Co-Ed.

Waarom doet deze gesel zich voor tijdens je tienerjaren — juist wanneer je er op je voordeligst uit wilt zien? Omdat je bezig bent op te groeien. Bij het begin van de puberteit verhogen de klieren in de huid hun activiteit.

Wat gebeurt er? The World Book Encyclopedia legt het in eenvoudige bewoordingen uit: Elke klier ledigt zijn produkten in een haarfollikel — het kleine zakje rondom elke haar. Normaal gesproken zou de vettige substantie afgevoerd worden via een huidporie, maar soms raakt een porie verstopt en kan het vet niet snel genoeg naar buiten komen. De verstopte porie veroorzaakt nu een zwart puntje, een zogeheten meeëter, omdat de opgesloten olie oxideert, verdroogt en zwart wordt. Een rood bultje ontstaat wanneer er zich pus vormt. Cysten worden gevormd wanneer zich bacteriën gaan vermenigvuldigen in het achtergebleven vet. Het zijn de cysten die blijvende littekens achterlaten. Puistjes laten geen sporen na tenzij ze geïnfecteerd worden, wat dikwijls gebeurt doordat ze uitgeknepen worden of eraan gepulkt wordt — knijp ze dus niet uit en pulk er niet aan!

Het is interessant te weten dat spanning en emotionele beroering de huidklieren kunnen activeren. Sommigen merken dat er net voor een belangrijke gebeurtenis, of voor of tijdens examens een  grote puist ontstaat. Jezus’ woorden zijn derhalve praktisch: „Weest dus nooit bezorgd voor de volgende dag, want de volgende dag zal zijn eigen zorgen hebben.” — Matthéüs 6:34.

Helaas bestaat er geen wondermiddel. Er bestaan echter wel middelen die zonder recept verkrijgbaar zijn, zoals allerlei soorten gel, crèmes, lotions, zeep en maskers, die benzoylperoxide (een antiseptisch middel) bevatten en waarmee men jeugdpuistjes onder controle kan krijgen. (Je kunt je huisarts raadplegen indien er krachtiger maatregelen nodig zijn.) Velen hebben bemerkt dat het helpt als zij hun gezicht grondig schoonmaken met een zeep of lotion die benzoylperoxide bevat. Vermijd echter vettige zeep of schoonheidsprodukten op oliebasis.

Sommige jongeren hebben ook bemerkt dat door hun algehele gezondheid goed op peil te houden — door voldoende lichaamsbeweging te nemen, zoveel mogelijk in de buitenlucht te zijn en te zorgen voor voldoende slaap — zij minder last van acne hebben. En hoewel de voordelen van het volgen van een vetarm dieet door sommigen worden aangevochten, is het uiteraard verstandig ongezonde kost te vermijden en een evenwichtig dieet te volgen.

Je moet in elk geval geduld hebben. Bedenk: Het probleem heeft zich over een lange tijd ontwikkeld en gaat daarom niet van de ene op de andere dag over. Sandra, die al eerder werd aangehaald, zegt: „Ik denk dat het ongeveer een jaar duurde voor mijn huid volkomen zuiver werd, maar ik kon binnen zes weken veranderingen in mijn huid zien.” Door je een lange tijd aan je behandeling te houden, kun je wat verbetering gaan zien.

Laat ondertussen niet toe dat een paar ontsierende puistjes je gevoel van eigenwaarde een knauw geven of je ervan weerhouden met anderen te praten. Hoewel je jezelf misschien heel sterk bewust bent van je ongave huid, valt het anderen vermoedelijk een stuk minder op dan jij denkt. Probeer dus een positieve, gelukkige geest te behouden. En doe voor het ogenblik tegen je jeugdpuistjes wat in je vermogen ligt!

[Illustratie op blz. 83]

Om wat jij bij jezelf niet zo leuk vindt, word je door anderen misschien benijd

[Illustraties op blz. 86]

Jongeren beseffen vaak niet dat fotomodellen over een team van schoonheidsspecialisten kunnen beschikken