Hoofdstuk 4

Waarom gingen Pap en Mam uit elkaar?

„Ik herinner me nog dat mijn vader bij ons wegging. Wij hadden geen flauw idee wat er aan de hand was. Mam moest gaan werken en liet ons voortdurend alleen. Soms zaten we gewoon voor het raam en vroegen ons af of zij ons ook in de steek had gelaten. . . .” — Een meisje uit een uiteengevallen gezin.

DE SCHEIDING van je ouders kan jou het gevoel geven dat je wereld is ingestort; de ramp is zo groot dat het verdriet eindeloos lijkt. Het maakt vaak van alles los: gevoelens van schaamte, woede, vrees, angst om in de steek gelaten te worden, schuld, depressiviteit en immens verlies — zelfs een verlangen naar wraak.

Als jouw ouders pas geleden uit elkaar zijn gegaan, word ook jij misschien door zulke gevoelens gekweld. Het was immers de bedoeling van onze Schepper dat je zou worden grootgebracht door zowel een vader als een moeder (Efeziërs 6:1-3). Nu ben je echter beroofd van de dagelijkse aanwezigheid van een ouder van wie je houdt. „Ik keek echt tegen mijn vader op en wilde graag bij hem zijn”, klaagt Paul, wiens ouders uiteengingen toen hij zeven was. „Maar wij werden aan Moeder toegewezen.”

Waarom ouders uit elkaar gaan

Vaak hebben ouders hun problemen goed verborgen gehouden. „Ik herinner me niet dat mijn ouders ooit ruzie hadden”, zegt Lynn, wier ouders zijn gescheiden toen zij een kind was. „Ik dacht dat zij goed met elkaar overweg konden.” En zelfs als ouders kibbelen, kan het nog als een schok komen wanneer zij echt uit elkaar gaan!

In veel gevallen vindt de scheiding plaats omdat één ouder zich schuldig heeft gemaakt aan seksueel wangedrag.  God staat de onschuldige partner dan inderdaad toe een echtscheiding te verkrijgen (Matthéüs 19:9). In andere gevallen hebben „gramschap en geschreeuw en schimpend gepraat” tot een uitbarsting van geweld geleid, waardoor een van de ouders vreest voor zijn of haar lichamelijke welzijn en dat van de kinderen. — Efeziërs 4:31.

En het is een algemeen erkend feit dat sommige echtscheidingen op ondeugdelijke gronden verkregen worden. In plaats van aan hun problemen te werken, zijn sommigen zo zelfzuchtig dat zij gaan scheiden omdat zij beweren dat zij ’ongelukkig’ zijn of ’niet meer van elkaar houden’. Dit mishaagt God, die ’echtscheiding heeft gehaat’ (Maleachi 2:16). Jezus gaf ook te kennen dat enkelen hun huwelijksverbintenis zouden verbreken omdat hun huwelijkspartner een christen werd. — Matthéüs 10:34-36.

Hoe het ook zij, je moet uit het feit dat je ouders misschien verkozen hebben te zwijgen of alleen maar vage antwoorden te geven op je vragen over de scheiding, niet opmaken dat zij niet van je houden. * Omdat je ouders geheel  vervuld zijn van hun eigen leed, vinden zij het misschien gewoon moeilijk over de scheiding te spreken (Spreuken 24:10). Misschien vinden zij het ook vervelend en beschamend om hun wederzijdse fouten toe te geven.

Wat jij kunt doen

Probeer het geschikte moment te vinden om rustig met je ouders over je zorgen te spreken (Spreuken 25:11). Laat hun weten hoe verdrietig en verbijsterd je bent over de echtscheiding. Misschien zullen zij je een bevredigende verklaring geven. Als dat niet zo is, wanhoop dan niet. Onthield Jezus zijn discipelen geen inlichtingen waarvoor zij naar zijn mening nog niet rijp waren? (Johannes 16:12) En hebben je ouders geen recht op privacy?

Besef ten slotte dat de echtscheiding, wat ook de reden ervoor is, een geschil is tussen hen — niet met jou! Tijdens hun studie van zestig gescheiden gezinnen bemerkten Wallerstein en Kelly dat echtparen elkaar, hun werkgevers, familieleden en vrienden de schuld gaven van de scheiding. Maar, aldus de onderzoekers: „Interessant genoeg gaf geen van hen de kinderen de schuld.” De gevoelens van je ouders voor jou zijn niet veranderd.

 De tijd werkt genezend

Er is „een tijd om te genezen” (Prediker 3:3). En evenals het weken of zelfs maanden kan duren voordat letterlijk letsel, een gebroken been bijvoorbeeld, volkomen genezen is, kost ook het genezen van emotionele wonden tijd.

Wallerstein en Kelly, onderzoekers op het gebied van echtscheidingen, hebben geconstateerd dat binnen slechts enkele jaren na een echtscheiding „de algemeen voorkomende angst, het verdriet, het geschokte ongeloof . . . afnamen of helemaal verdwenen”. Sommige deskundigen zijn van mening dat het ergste van een echtscheiding binnen slechts drie jaar voorbij is. Dat kan een lange tijd lijken, maar er moet ook inderdaad heel wat gebeuren voordat je leven zich weer kan stabiliseren.

In de eerste plaats moet de gang van zaken thuis — die door de echtscheiding verstoord is — gereorganiseerd worden. Er zal ook tijd overheen gaan voordat je ouders emotioneel hun evenwicht hebben herwonnen. Pas dan zullen zij eindelijk weer in staat zijn jou de nodige steun te geven. Als je leven enigszins zijn regelmaat herneemt, ga je je weer jezelf voelen.

Salomo gaf echter de volgende waarschuwing: „Zeg niet: ’Waarom is het geschied dat de vroegere dagen beter zijn gebleken dan deze?’, want het is niet uit wijsheid dat gij hiernaar hebt gevraagd” (Prediker 7:10). Bij het verleden blijven stilstaan, kan je verblinden voor het heden. Hoe was de situatie bij jullie thuis vóór de echtscheiding? „Er was altijd veel ruzie — er werd geschreeuwd en gescholden”, geeft Annette toe. Zou het kunnen zijn dat je nu huiselijke vrede geniet?

’Ik krijg ze wel weer bij elkaar’

Sommige jongeren geven zich over aan dromen waarin zij hun ouders herenigen, en soms klampen zij zich nog aan zulke fantasieën vast als hun ouders hertrouwd zijn!

Met het ontkennen van de echtscheiding verander je echter niets. En alle tranen, pleidooien en plannen ter  wereld zullen je ouders waarschijnlijk niet weer bij elkaar brengen. Dus waarom zou je jezelf kwellen door te blijven hopen op iets wat waarschijnlijk nooit zal gebeuren? (Spreuken 13:12) Salomo sprak over „een tijd om iets als verloren op te geven” (Prediker 3:6). Accepteer dus dat de echtscheiding een realiteit en iets blijvends is. Dat is een belangrijke stap om eroverheen te komen.

Je met je ouders verzoenen

Je zou terecht woedend op je ouders kunnen zijn omdat zij je leven hebben ontwricht. Zoals een jonge man verbitterd zei: „Mijn ouders waren zelfzuchtig. Zij dachten niet echt aan ons en aan wat hun handelingen voor ons tot gevolg zouden hebben. Zij gingen gewoon hun gang en maakten hun plannen.” Dit kan best waar zijn, maar kun jij je leven lang een last van woede en bitterheid met je mee torsen zonder jezelf schade te berokkenen?

De bijbel geeft de raad: „Alle kwaadaardige bitterheid en toorn en gramschap . . . worde uit uw midden weggenomen . . . Maar wordt vriendelijk jegens elkaar, teder mededogend, elkaar vrijelijk vergevend” (Efeziërs 4:31, 32). Hoe kun je iemand vergeven die je zo diep gekwetst heeft? Probeer je ouders objectief te bezien — als feilbare, onvolmaakte mensen. Ja, zelfs ouders ’zondigen en bereiken niet de heerlijkheid Gods’ (Romeinen 3:23). Dit besef kan je helpen je met je ouders te verzoenen.

Uit je gevoelens

„Ik heb nooit echt besproken hoe ik over de echtscheiding van mijn ouders dacht”, vertelde een jonge man toen hij door ons werd geïnterviewd. Hoewel deze jongere in het begin onbewogen was, werd hij steeds emotioneler — hij begon zelfs te huilen — tijdens het praten over de echtscheiding van zijn ouders. Gevoelens die lang begraven waren geweest, kwamen weer boven. Verbaasd hierover bekende hij: „Mezelf uiten heeft me echt geholpen.”

Misschien zul jij het ook een hulp vinden je hart bij iemand uit te storten in plaats van je af te zonderen. Laat je ouders  weten wat er in je omgaat, waar je bang voor bent of waar je je zorgen over maakt. (Vergelijk Spreuken 23:26.) Rijpe christenen kunnen ook helpen. Keith kreeg bijvoorbeeld weinig of geen steun in de gezinskring, die door een echtscheiding verscheurd was. Maar hij vond ergens anders steun. Keith zegt: „De christelijke gemeente ontfermde zich over me.”

Bovenal kun je een horend oor vinden bij je hemelse Vader, de „Hoorder van het gebed” (Psalm 65:2). Een zekere Paul herinnert zich wat hem hielp over de echtscheiding van zijn ouders heen te komen: „Ik bad voortdurend en voelde altijd dat Jehovah werkelijk een persoon was.”

Maak iets van je leven

Na een echtscheiding wordt het nooit meer wat het geweest is. Dit wil echter niet zeggen dat je leven niet produktief en gelukkig kan zijn. De bijbel geeft de raad: „Doet uw werk niet traag” (Romeinen 12:11). Ja, laat je niet door verdriet, gekrenktheid of woede verlammen, maar maak iets van je leven! Besteed aandacht aan je schoolwerk. Zoek een hobby. Heb „volop te doen . . . in het werk van de Heer”. — 1 Korinthiërs 15:58.

Het zal werk en vastberadenheid vergen en er zal tijd overheen moeten gaan, maar uiteindelijk zal het mislukken van het huwelijk van je ouders niet meer zo’n allesoverheersende plaats in je leven innemen.

[Voetnoten]

Vragen ter bespreking

◻ Wat zijn enkele redenen waarom ouders uit elkaar gaan?

◻ Waarom zou het voor je ouders moeilijk kunnen zijn erover te praten? Wat kun je doen als blijkt dat zij niet genegen zijn erover te praten?

◻ Waarom is het zinloos bij het verleden stil te blijven staan of te fantaseren dat je je ouders weer bij elkaar kunt brengen?

◻ Wat zijn enkele positieve dingen die je kunt doen om over de echtscheiding van je ouders heen te komen?

◻ Wat moet je doen als je woedend bent op je ouders?

 [Kader op blz. 36, 37]

’Zal de scheiding mijn leven ruïneren?’

Sommige jongeren maken vlak na de scheiding van hun ouders een puinhoop van hun leven. Sommigen nemen overhaaste beslissingen, bijvoorbeeld om van school af te gaan. Anderen luchten hun frustratie en kwaadheid door zich te misdragen — alsof zij hun ouders op die manier voor de echtscheiding willen straffen. Zo herinnert Denny zich: „Na de scheiding van mijn ouders was ik ongelukkig en neerslachtig. Ik begon problemen op school te krijgen en moest een jaar overdoen. Daarna . . . werd ik de clown van de klas en knokte ik heel wat af.”

Met schokkend gedrag zou je heel goed de aandacht van je ouders kunnen trekken. Maar wat bereik je er in feite mee, afgezien van het feit dat een toch al gespannen situatie er nog ellendiger door wordt? Heus, de enige die door het wangedrag wordt gestraft, is degene die zich er schuldig aan maakt (Galaten 6:7). Probeer te begrijpen dat je ouders het ook moeilijk hebben en dat als zij je schijnbaar verwaarlozen, zij dat niet met opzet doen. Denny’s moeder bekende: „Ik heb mijn kinderen beslist verwaarloosd. Na de scheiding zat ik zelf zo in de knoei dat ik ze gewoon niet kòn helpen.”

De bijbel geeft in Hebreeën 12:13 de raad: „Blijft rechte paden voor uw voeten maken, opdat wat kreupel is niet ontwricht raakt.” Zelfs als de ouderlijke discipline ontbreekt, is wangedrag niet te verontschuldigen (Jakobus 4:17). Neem de verantwoordelijkheid voor je daden op je en oefen zelfdiscipline. — 1 Korinthiërs 9:27.

Vermijd ook het nemen van overhaaste beslissingen, bijvoorbeeld om uit huis te gaan. „De schrandere geeft acht op zijn schreden” (Spreuken 14:15). Als je ouders in dit stadium te zeer van streek lijken om naar je te luisteren, waarom praat je je beslissingen dan niet eerst door met een oudere vriend?

Toch zijn er misschien een aantal dingen in verband met je toekomst waar je niet gerust op bent. Omdat het huwelijk van je ouders is mislukt, is het begrijpelijk dat je je zorgen maakt over je eigen vooruitzichten op een geslaagd huwelijk. Gelukkig is huwelijksverdriet niet iets wat je van je ouders erft — zoals  sproeten. Je bent een uniek individu, en hoe een eventueel toekomstig huwelijk van jou zal zijn, is niet afhankelijk van de fouten die je ouders hebben gemaakt, maar van de mate waarin jij en je partner Gods Woord in praktijk brengen.

Het kan ook zijn dat je je zorgen maakt over dingen die je voordien vanzelfsprekend vond — eten, kleding, onderdak en geld. Ouders slagen er gewoonlijk echter wel in om hun kinderen na een echtscheiding te onderhouden, ook al moet Moeder een wereldse baan nemen. Niettemin waarschuwt het boek Surviving the Break-up heel reëel: „Van het bedrag waar eens één gezin van leefde, moeten nu twee gezinnen worden onderhouden, wat dwingt tot een lagere levensstandaard voor elk gezinslid.”

Het is daarom heel goed mogelijk dat je eraan zult moeten wennen het zonder dingen te stellen die je eerst wel kreeg, zoals nieuwe kleren. Maar de bijbel brengt ons in herinnering: „Wij hebben niets in de wereld meegebracht en kunnen er ook niets uit meenemen. Wanneer wij daarom voedsel, kleding en onderdak hebben, zullen wij daarmee tevreden zijn” (1 Timótheüs 6:7, 8). Misschien kun je zelfs helpen bij het opstellen van een nieuw gezinsbudget. Bedenk ook dat Jehovah „een vader van vaderloze jongens” is (Psalm 68:5). Je kunt er zeker van zijn dat hij een open oog heeft voor je behoeften.

Jeremia merkte op: „Goed is het voor een fysiek sterke man, dat hij het juk draagt in zijn jeugd” (Klaagliederen 3:27). Er schuilt weliswaar weinig goeds in als je je ouders uit elkaar ziet gaan. Maar het is mogelijk om zelfs met deze negatieve ervaring je voordeel te doen.

Onderzoekster Judith Wallerstein merkte op: „De emotionele en intellectuele groei [bij kinderen van gescheiden ouders], die door de crisis in het gezin werd bevorderd, was indrukwekkend en soms ontroerend. De jongeren . . . bekeken de ervaringen van hun ouders nuchter en kwamen tot goed doordachte conclusies voor hun eigen toekomst. Zij waren erop bedacht wegen te vinden om de fouten te vermijden die hun ouders hadden gemaakt.”

Er is geen twijfel aan, de scheiding van je ouders zal beslist een stempel op je leven drukken. Maar of het een verblekende vlek of een etterende wond zal zijn, hangt voor een groot deel van jezelf af.

[Illustratie op blz. 35]

Er getuige van zijn dat het huwelijk van je ouders stukloopt, kan een ellendige, pijnlijke ervaring zijn

[Illustratie op blz. 38]

Als je stilstaat bij herinneringen aan hoe het leven was, word je alleen maar neerslachtig