Hoofdstuk 8

Hoe kom ik aan echte vrienden?

„IK GA nu al acht jaar in deze wijk naar school, maar in al die tijd is het me nog nooit gelukt om ook maar één enkele vriend te maken! Niet één!”, verzuchtte een jongere die Ronny heet. En misschien heb jij eveneens af en toe het gevoel dat het je maar niet lukt vriendschappen te sluiten. Maar wat zijn nu precies echte vrienden? En wat is het geheim om aan vrienden te komen?

Een spreuk zegt: „Een vriend laat altijd zijn genegenheid blijken, in tijd van nood toont hij zich als een broeder” (Spreuken 17:17, Petrus-Canisiusvertaling). Maar vriendschap houdt meer in dan een schouder te hebben om op uit te huilen. Een jonge vrouw, Marvia, zegt: „Soms heb je van die zogenaamde vriendinnen, die zien dat je in de knoei komt en dan zeggen: ’Ik heb het wel zien aankomen, maar ik durfde het niet tegen je te zeggen.’ Maar als een echte vriendin ziet dat je de verkeerde kant opgaat, zal ze proberen je te waarschuwen voor het te laat is — zelfs als ze weet dat je wat ze zegt misschien niet prettig vindt.”

Zou jij iemand die genoeg om je geeft om je de waarheid te vertellen, afwijzen omdat je je in je trots gekrenkt voelt? Spreuken 27:6 zegt: „Goed bedoeld zijn de wonden, door een vriend geslagen; verraderlijk zijn de kussen van een vijand” (PC). Je zou derhalve als vriend iemand moeten willen hebben die over een goed oordeel des onderscheids beschikt en eerlijk zijn mening zegt.

Namaakvrienden contra echte vrienden

„Mijn leven is er het bewijs van dat niet alle ’vrienden’ het beste in je naar boven halen”, verklaart de 23-jarige Peggy. Noodgedwongen was Peggy als tiener het huis uit gegaan.  Zij was echter bevriend met twee getuigen van Jehovah, Bill en zijn vrouw, Lloy. Zij begonnen een bijbelstudie met haar. „De maanden die ik bij hen doorbracht, waren maanden van echte vreugde, tevredenheid en rust”, zei Peggy. Toch gaf zij de voorkeur aan het gezelschap van enkele jongeren die zij had leren kennen — en zij verbrak haar omgang met Bill en Lloy.

Peggy vervolgt haar verhaal: „Ik leerde veel van mijn nieuwe ’vrienden’ — stereo-installaties stelen, valse cheques innen, marihuana roken en ten slotte hoe je een druggewoonte van $200 per dag moet financieren.” Op haar achttiende ontmoette zij Ray, een jonge man die haar net zo veel drugs aanbood als zij maar kon gebruiken — gratis. „Ik dacht dat ik voorgoed uit de moeilijkheden was. Nooit meer zou ik hoeven stelen en bedriegen”, aldus Peggy. Door Ray kwam zij echter in de wereld van de prostitutie terecht. Uiteindelijk ontvluchtte Peggy de stad en haar dubieuze „vrienden”.

Op een dag werd Peggy op haar nieuwe adres door twee getuigen van Jehovah bezocht. „Tranen van vreugde rolden over mijn wangen terwijl ik de twee verbaasde vrouwen om de hals viel”, vertelde Peggy. „Ik was de schijnheiligheid van mijn vroegere ’vrienden’ gaan verachten, maar deze mensen waren oprecht.” Peggy hervatte haar studie van de bijbel.

Het was desondanks niet gemakkelijk haar leven in overeenstemming te brengen met Gods wegen. Zij had er vooral moeite mee met roken te stoppen. Een vriendin, een Getuige, gaf echter de raad: „Als je nu eens in plaats van te bidden en vergeving te vragen nadat je gezwicht bent, van tevoren zou bidden en om kracht vraagt wanneer je de drang tot roken in je voelt opkomen?” Peggy zegt: „Die welgemeende  en praktische suggestie gaf de doorslag. . . . Voor het eerst sinds jaren voelde ik me rein van binnen en wist ik wat het betekende zelfrespect te hebben.”

Peggy’s ervaring beklemtoont de waarheidsgetrouwheid van wat de bijbel in Spreuken 13:20 zegt: „Hij die met wijzen wandelt, zal wijs worden, maar wie zich met de verstandelozen inlaat, zal het slecht vergaan.” Peggy zegt: „Als ik mij alleen maar bepaald had tot mijn vriendschap met de mensen die God liefhadden, zou ik al de dingen vermeden hebben die nu een afschuwelijke herinnering vormen.”

Vrienden vinden

Waar kun je vrienden vinden die God liefhebben? Binnen de christelijke gemeente. Kies jongeren uit die niet alleen zeggen dat zij geloven maar die hun geloof en toewijding ook met werken ondersteunen. (Vergelijk Jakobus 2:26.) Als zulke jongeren moeilijk te vinden zijn, leer dan enkele christenen die ouder zijn dan jij beter kennen. Leeftijd hoeft geen belemmering te zijn voor vriendschap. De bijbel vertelt ons over de modelvriendschap tussen David en Jonathan — en Jonathan was oud genoeg om Davids vader te kunnen zijn! — 1 Samuël 18:1.

Hoe kun je echter vriendschappen sluiten?

Actieve belangstelling voor anderen

Jezus Christus smeedde zulke hechte vriendschappen dat zijn vrienden bereid waren voor hem te sterven. Hoe  kwam dat? In de eerste plaats gaf Jezus om mensen. Hij getroostte zich de moeite om anderen te helpen. Hij ’wilde’ zich voor anderen inzetten (Matthéüs 8:3). Ja, belangstelling hebben voor anderen is de eerste stap om aan vrienden te komen.

Een jongere die David heet, zegt bijvoorbeeld dat hij erin slaagde zich vrienden te verwerven door „oprechte liefde voor mensen te koesteren en actieve belangstelling voor anderen te hebben”. Hij voegt eraan toe: „Een van de voornaamste dingen is dat je iemands naam weet. Dikwijls maakt het indruk op anderen dat je je voldoende aan hen gelegen hebt laten liggen om hun naam te onthouden. Misschien brengt het hen ertoe een ervaring of een probleem met je te bespreken, en zo begint er een vriendschap te groeien.”

Dit wil niet zeggen dat je een extraverte handenschudder moet worden. Jezus was „ootmoedig van hart”, niet iemand die het zocht in opvallend uiterlijk vertoon (Matthéüs 11:28, 29). Mensen voelen zich tot je aangetrokken vanwege je oprechte belangstelling voor hen. Dikwijls zijn het de meest simpele dingen, zoals samen een maaltijd gebruiken of iemand met een karweitje helpen, die ertoe kunnen bijdragen een vriendschap hechter te maken.

 ’De wijze waarop je luistert’

’Schenk aandacht aan de wijze waarop je luistert’, raadde Jezus aan (Lukas 8:18). Hoewel hij hierbij de waarde van het luisteren naar Gods uitspraken in gedachten had, gaat dit beginsel ook goed op bij het opbouwen van relaties. Een goede luisteraar zijn, is heel belangrijk voor het smeden van een vriendschapsband.

Wanneer wij oprecht belangstellen in wat anderen zeggen, voelen zij zich gewoonlijk tot ons aangetrokken. Maar dit vereist dat je „niet alleen uit persoonlijk belang het oog houdt op [je] eigen zaken [misschien alleen op wat jij wilt zeggen], maar ook uit persoonlijk belang op die van de anderen”. — Filippenzen 2:4.

Wees loyaal

Jezus bleef zijn vrienden trouw. Hij ’had hen tot het einde toe lief’ (Johannes 13:1). Een jonge man genaamd Gordon heeft ten aanzien van zijn vrienden dezelfde gevoelens: „De voornaamste hoedanigheid van een vriend is zijn loyaliteit. Zal hij je werkelijk trouw blijven als er moeilijke tijden komen? Mijn kameraad en ik verdedigden elkaar altijd als anderen kleinerende opmerkingen maakten. Wij namen het werkelijk voor elkaar op — maar alleen als wij het recht aan onze kant hadden.”

Namaakvrienden zien er echter geen been in elkaar in het geniep een hak te zetten. „Er bestaan metgezellen die geneigd zijn elkaar aan stukken te breken”, zegt Spreuken 18:24. Zou jij de reputatie van een vriend „breken” door aan kwaadaardig geroddel mee te doen, of zou je loyaal voor hem in de bres springen?

Deel je gevoelens met elkaar

Jezus maakte zich bovendien bij anderen geliefd door zijn diepste gevoelens te onthullen. Bij tijd en wijle liet hij merken dat hij ’medelijden had’, ’liefde koesterde’ of „diepbedroefd” was. Bij ten minste één gelegenheid „barstte” hij zelfs „in tranen uit”. Jezus schaamde zich er niet voor zijn hart  bloot te leggen voor degenen die hij vertrouwde. — Matthéüs 9:36; 26:38; Markus 10:21; Johannes 11:35.

Dit betekent natuurlijk niet dat je bij iedereen die je tegenkomt je emoties de vrije loop moet laten! Maar je kunt tegenover iedereen eerlijk zijn. En naarmate je iemand beter leert kennen en hem gaat vertrouwen, kun je meer van je diepste gevoelens onthullen. Terzelfder tijd is leren empathie en „medegevoel” met anderen te hebben, van essentieel belang voor betekenisvolle vriendschappen. — 1 Petrus 3:8.

Verwacht geen volmaaktheid

Zelfs als een vriendschap goed begonnen is, moet je geen volmaaktheid verwachten. „We maken allemaal een hoop fouten. Wie nooit iets fout zegt, is een volmaakt mens” (Jakobus 3:2, Het Nieuwe Testament in de omgangstaal). Bovendien kost vriendschap iets — tijd en emotionele betrokkenheid. „Je moet bereid zijn te geven”, zei Presley, een jonge man. „Daaruit bestaat vriendschap voor een belangrijk deel. Je hebt je eigen mening over bepaalde dingen, maar je bent bereid meegaand te zijn en ruimte te laten voor de gevoelens en opvattingen van je vriend.”

Wat vriendschap je kost, is echter niets in vergelijking met de prijs die je betaalt als je niet liefhebt — een leven van lege eenzaamheid. Maak je dus vrienden. (Vergelijk Lukas 16:9.) Geef iets van jezelf. Luister naar anderen en toon oprechte belangstelling voor hen. Net als Jezus zul je dan tot heel wat mensen kunnen zeggen: „Jullie zijn mijn vrienden.” — Johannes 15:14, NTO.

Vragen ter bespreking

◻ Waaraan kun je een ware vriend herkennen? Wat voor vrienden zijn namaakvrienden?

◻ Waar kun je vrienden zoeken? Moeten zij altijd van je eigen leeftijd zijn?

◻ Wat moet je doen als een vriend in ernstige moeilijkheden zit?

◻ Wat zijn vier manieren om aan vrienden te komen?

[Inzet op blz. 66]

„Ik leerde veel van mijn nieuwe ’vrienden’ — stereo-installaties stelen, valse cheques innen, marihuana roken en ten slotte hoe je een druggewoonte van $200 per dag moet financieren”

 [Kader op blz. 68, 69]

Moet ik mijn vriend verklikken?

Als je plotseling ontdekte dat een vriend of vriendin drugs uitprobeerde, met seks experimenteerde, oneerlijk was of stal — zou je dan een verantwoordelijke persoon inlichten? De meeste jongeren zouden dat niet doen, omdat zij zich houden aan een speciale code van geheimhouding die dikwijls onder hen bestaat.

Sommigen zijn bang dat zij voor een „klikspaan” zullen worden uitgemaakt. Anderen hebben een misplaatst loyaliteitsbesef. Omdat zij streng onderricht als iets nadeligs bezien, denken zij dat zij hun vriend of vriendin een dienst bewijzen door zijn of haar problemen te verzwijgen. Wanneer iemand die geheimhoudingscode verbreekt, zou hij zich bovendien aan de spot van leeftijdgenoten en het mogelijke verlies van hun vriendschap kunnen blootstellen.

Toen een jongere, Lee, erachter kwam dat zijn beste vriend, Chris, rookte, besloot hij niettemin iets te gaan doen. Lee zegt: „Mijn geweten knaagde aan me omdat ik wist dat ik het aan iemand moest vertellen!” In de bijbel wordt gesproken over een jongere die met een soortgelijke situatie werd geconfronteerd. „Toen Jozef zeventien jaar oud was, hoedde hij eens met zijn broers de schapen . . . Jozef dan bracht een slecht bericht over hen aan hun vader” (Genesis 37:2). Jozef wist dat als hij bleef zwijgen, het geestelijke welzijn van zijn broers gevaar zou lopen.

Zonde is een verderfelijke, ontaardende kracht. Tenzij een dwalende vriend of vriendin hulp krijgt — misschien in de vorm van krachtig schriftuurlijk streng onderricht — zal hij of zij alleen nog maar dieper in goddeloosheid verzeild raken (Prediker 8:11). Het verkeerde gedrag van een vriend verzwijgen, brengt dientengevolge niet alleen weinig goeds tot stand, maar het kan ook onherstelbare schade aanrichten.

De bijbel geeft derhalve de aansporing: „Broeders, zelfs al doet iemand een misstap voordat hij zich ervan bewust is, tracht gij, die geestelijke hoedanigheden hebt, zo iemand in een geest van zachtaardigheid weer terecht te brengen” (Galaten 6:1). Misschien vind je dat je niet over de geestelijke hoedanigheden beschikt om een dwalende vriend  terecht te brengen. Maar zou het niet verstandig zijn ervoor te zorgen dat iemand die wel bekwaam is om te helpen, over de kwestie wordt ingelicht?

Het is daarom gebiedend noodzakelijk dat je op je vriend afstapt en zijn fout blootlegt. (Vergelijk Matthéüs 18:15.) Dit zal moed en vrijmoedigheid van jouw zijde vereisen. Wees vastberaden en voer overtuigende bewijzen voor zijn zonde aan, waarbij je specifiek vertelt wat je weet en hoe je dat te weten gekomen bent. (Vergelijk Johannes 16:8.) Beloof niet dat je het aan niemand zult vertellen, want zo’n belofte zou niet geldig zijn in de ogen van God, die het bedekken van kwaaddoen veroordeelt. — Spreuken 28:13.

Misschien was er sprake van een misverstand (Spreuken 18:13). Als dat niet zo is en het gaat werkelijk om kwaaddoen, dan kan het zijn dat je vriend opgelucht is dat zijn probleem aan het licht is gekomen. Wees een goede luisteraar (Jakobus 1:19). Snoer hem wanneer hij zijn hart uitstort, niet de mond door veroordelende uitspraken zoals: „Had dat dan ook niet gedaan!” of geschokte reacties als: „Hoe kon je dat doen!” Toon empathie en voel met je vriend mee. — 1 Petrus 3:8.

Vaak vereist de situatie meer hulp dan jij kunt geven. Dring er daarom op aan dat je vriend zijn verkeerde gedrag aan zijn ouders of andere verantwoordelijke volwassenen onthult. En als je vriend weigert dat te doen? Laat hem weten dat wanneer hij de kwestie niet binnen een redelijke tijdsperiode uit de weg ruimt, jij als een echte vriend van hem verplicht zult zijn ten behoeve van hem naar iemand toe te gaan. — Spreuken 17:17.

Het kan zijn dat je vriend aanvankelijk niet begrijpt waarom je zo handelt. Hij kan zelfs van streek raken en de vriendschap met jou overhaast beëindigen. Maar Lee zegt: „Ik weet dat ik het juiste deed door er met iemand over te spreken. Mijn geweten was zoveel geruster omdat Chris nu de hulp kreeg die hij nodig had. Later zocht hij me op en vertelde me dat hij niet boos op mij was om wat ik gedaan had, en ook dat stelde mij gerust.”

Als jouw bekende zich aan jouw moedige handelwijze blijft storen, is hij of zij in de eerste plaats waarschijnlijk nooit een ware vriend geweest. Maar jij zult de voldoening smaken te weten dat je je loyaliteit jegens Jehovah hebt bewezen en je een ware vriend hebt betoond.

[Illustratie op blz. 67]

Vind je het moeilijk om aan vrienden te komen?

[Illustratie op blz. 70]

Belangstelling hebben voor anderen is de sleutel tot het sluiten van vriendschappen