Hoofdstuk 21

Hoe krijg (en behoud!) ik een baan?

BIJ een in het tijdschrift Senior Scholastic gepubliceerd onderzoek werd aan enkele Amerikaanse middelbare scholieren gevraagd aan te geven welke levensdoelen zij als „zeer belangrijk” beschouwden. Vierentachtig procent antwoordde: „Vast werk kunnen vinden.”

Misschien ben je geïnteresseerd in een baantje na schooltijd om persoonlijke of gezinsuitgaven te helpen dekken. Of je zoekt een deeltijdbaan om als volle-tijdprediker in je levensonderhoud te kunnen voorzien. (Zie hoofdstuk 22.) Hoe het ook zij, de wereldwijde inflatie en de beperkte vraag naar ongeschoolde arbeiders hebben het voor jongeren moeilijk gemaakt om aan een baan te komen. Hoe kun je daarom zonder al te veel problemen een plaatsje veroveren op de arbeidsmarkt?

De school — een oefenterrein voor een baan

Cleveland Jones, een arbeidsbemiddelaar met jarenlange ervaring, geeft dit advies: „Zorg dat je een goede middelbare-schoolopleiding krijgt. Ik kan er niet genoeg de nadruk op leggen hoe belangrijk het is goed te leren lezen, schrijven en spreken. Maak je ook juiste omgangsvormen eigen, zodat je in je werk met mensen weet om te gaan.”

Een buschauffeur moet de dienstregelingen met de aankomst- en vertrektijden kunnen lezen. Fabrieksarbeiders moeten werkbriefjes of soortgelijke rapporten kunnen invullen. Verkopers moeten kunnen rekenen. Voor vrijwel elk  soort werk zijn communicatievaardigheden vereist. Die vaardigheden kun je je op school eigen maken.

De aanhouder wint

„Geef het nooit op als je van school af bent en een baan zoekt”, zegt Jones. „Wat je niet moet doen, is twee of drie sollicitatiegesprekken voeren en dan verder thuis gaan zitten afwachten. Op die manier word je nooit voor een baan opgeroepen.” De jonge Sal zocht zeven maanden naar een baan voordat hij werd aangenomen. „Ik hield mezelf voor: ’Mijn baan is een baan zoeken’”, legt Sal uit. „Zeven maanden lang besteedde ik iedere werkdag acht uur aan het zoeken naar een baan. Ik begon elke ochtend al vroeg en ’werkte’ dan tot vier uur ’s middags. ’s Avonds deden mijn voeten dikwijls pijn. Dan moest ik me de volgende ochtend ’opkrikken’ om weer op zoek te gaan.”

Hoe komt het dat Sal het niet opgaf? „Elke keer dat ik bij een personeelsafdeling zat,” antwoordt hij, „dacht ik aan wat Jezus heeft gezegd: ’Spant u krachtig in.’ Ik bleef mezelf voorhouden dat ik op een dag aan het werk zou zijn en dat deze nare tijd voorbij zou gaan.” — Lukas 13:24.

 Waar je naar een baan kunt zoeken

Als je op het platteland woont, zou je allereerst bij de plaatselijke landbouwbedrijven en fruittelers naar een baan kunnen zoeken, of je zou kunnen zoeken naar een of ander soort tuinmanswerk. Als je in een stad of een stadsagglomeratie woont, kijk dan eens in de krant bij de advertenties „personeel gevraagd”. Deze advertenties geven aanwijzingen betreffende de bekwaamheden die voor een bepaalde baan vereist zijn en kunnen je helpen de werkgever uit te leggen waarom jij over de noodzakelijke bekwaamheden beschikt. Ouders, leraren, arbeidsbureaus, personeelsafdelingen,  vrienden en buren zijn eveneens bronnen die je kunt aanboren.

Je baan behouden

Helaas behoren werkende jongeren, als er tengevolge van de economische druk werkloosheid ontstaat, in de regel tot de eersten die de laan uit gestuurd worden. Dat hoeft jou echter niet te overkomen. „Mensen die hun baan behouden, zijn mensen die bereid zijn om te werken, die de bereidheid tonen alles aan te pakken wat de werkgever vraagt”, zegt Jones.

Het gaat dus om je instelling — hoe je denkt over je baan,  alsook over de mensen voor wie en met wie je werkt. Je instelling zal worden weerspiegeld in de kwaliteit van je werk. Je baas zal jouw waarde niet alleen bepalen op grond van de hoeveelheid werk die je verricht, maar ook op grond van je instelling.

„Laat je werkgever zien dat je niet alleen instructies kunt opvolgen, maar dat je meer kunt doen dan verlangd wordt zonder dat je voortdurend onder toezicht staat”, zo vervolgt Jones. „Want op een krappe arbeidsmarkt zijn de werknemers die gehandhaafd worden niet noodzakelijkerwijs degenen die het langst in dienst zijn, maar zij die produktie leveren.”

Sal heeft dit ondervonden. Hij zegt: „Ik probeerde mijn werkgever altijd ter wille te zijn. Ik was bereid mijn schema zo nodig aan te passen, instructies op te volgen en mijn chefs met respect te bejegenen.” Dit doet denken aan de bijbelse vermaning „gehoorzaam [te zijn] aan hen die uw meesters zijn in vleselijk opzicht, niet met daden van ogendienst, als mensenbehagers, maar met oprechtheid van hart, met vrees voor Jehovah”. — Kolossenzen 3:22.

Angst overwinnen

Als je net een nieuwe baan hebt, is het heel normaal dat je je de eerste dagen wat angstig voelt. Je vraagt je misschien af: ’Zullen ze me aardig vinden? Kan ik dit werk wel? Zullen ze tevreden zijn over mijn werk? Ik hoop dat ik geen stomme indruk maak.’ Het is nu de kunst ervoor te zorgen dat die angstige bezorgdheid niet aan je positieve kijk gaat knagen.

Je kunt je aanpassing versnellen en je zenuwen kalmeren door meer over het bedrijf te weten te komen. Kijk, luister en lees. Stel je chef op het juiste ogenblik zinnige vragen over je baan en je prestaties — dat staat heus niet dom. Vraag jezelf af: ’Hoe past het werk dat ik doe, in mijn afdeling, in de totale doelstelling van het bedrijf?’ De antwoorden kunnen je helpen goede werkgewoonten te ontwikkelen en voldoening uit je werk te putten.

 Met collega’s kunnen opschieten

Bij iedere baan heb je uiteindelijk ook met anderen te maken. Weten hoe je goede betrekkingen met anderen moet onderhouden, is dan ook een vereiste om een baan te behouden. „Zijt indien mogelijk, voor zover het van u afhangt, vredelievend jegens alle mensen” (Romeinen 12:18). Door deze raad op te volgen, word je geholpen nodeloos gekibbel of heftige confrontaties op het werk te vermijden.

 Soms hebben de mensen met wie je werkt een hele andere achtergrond of persoonlijkheid dan jij. Denk echter niet dat iemand minderwaardig is omdat hij anders is. Respecteer zijn recht om anders te zijn. Geen mens vindt het prettig oneerbiedig bejegend te worden; dat geeft hem het gevoel dat hij een nul is. Iedereen voelt zich graag nuttig en nodig — een persoon van betekenis. Win het respect van je collega’s en je werkgever door hen met respect te bejegenen.

Geroddel vermijden

„Dat is een lelijke valstrik,” zegt Sal, „omdat geroddel je een slechte indruk zou kunnen geven van de baas of anderen.” Het roddelcircuit is niet de beste bron van inlichtingen en het zou voor jezelf wel eens nare gevolgen kunnen hebben. De geruchten die in het roddelcircuit ontstaan, zijn vaak schromelijke overdrijvingen die de reputatie van anderen — alsook je eigen reputatie — kunnen schaden. Smoor die drang tot roddelen dus in de kiem.

Bedenk ook dat niemand gesteld is op klagers. Als iets je hindert in je werk, maak dat dan niet wereldkundig via het roddelcircuit. Ga er met je chef over praten. Storm echter niet briesend van woede zijn kantoor binnen om dan later spijt te krijgen van overijlde woorden. Vermijd ook de strik van persoonlijke aanvallen. Beperk je tot de feiten. Zet het probleem zo duidelijk en zo eerlijk mogelijk uiteen. Misschien zou je kunnen beginnen met een opmerking in de geest van: ’Ik heb uw hulp nodig . . .’ of: ’Ik zie het misschien verkeerd, maar ik vind . . .’

Punctueel zijn is belangrijk

Twee hoofdredenen waarom mensen er niet in slagen een baan te behouden, zijn te laat op het werk komen en werkdagen verzuimen. Een directeur van een werkgelegenheids- en opleidingscentrum voor een grote industriestad zei over jeugdige werkkrachten: „Zij moeten leren ’s ochtends op te staan en zij moeten leren instructies op te volgen. Als zij deze dingen nooit leren, blijft het werkloosheidssyndroom gewoon voortbestaan.”

 Sal heeft de les om punctueel te zijn door schade en schande geleerd. „Mijn eerste baan raakte ik al na drie maanden kwijt wegens te laat komen”, verzucht hij, „en dat maakte het moeilijker andere banen te vinden.”

De waarde van eerlijkheid

De arbeidsbemiddelaar Jones zegt: „Eerlijkheid zal iemand helpen zijn baan te behouden.” Eerlijk zijn houdt niet alleen in geen materiële dingen te stelen, maar ook geen tijd te stelen door veel te lange pauzes te houden. Een eerlijke werknemer wordt gewaardeerd en geniet vertrouwen. Een jonge getuige van Jehovah die in een exclusieve kledingzaak werkte, genoot bijvoorbeeld de reputatie eerlijk te zijn.

„Op een dag”, zo vertelt hij, „vond de chef een artikel in het magazijn, verstopt in wat andere kleren. Iemand van het personeel stal dingen uit de winkel. Na sluitingstijd liep ik naar boven naar het kantoor van de chef en trof daar tot mijn verbazing het hele personeel. Alle werknemers werden daar vastgehouden om gefouilleerd te worden. Ik was de enige werknemer die zich niet hoefde te laten fouilleren.”

Veel christelijke jongeren hebben soortgelijke ervaringen meegemaakt en zijn gewaardeerde werkkrachten geworden. Doe daarom je best om werk te vinden. Wees vasthoudend. Geef het niet op. En als je de baan vindt waar je zo ijverig naar hebt gezocht, doe dan je uiterste best om hem te behouden!

Vragen ter bespreking

◻ Hoe kan je schoolwerk invloed hebben op het vinden van een baan?

◻ Waarom is het belangrijk vasthoudend te zijn als je een baan zoekt?

◻ Waar zou je kunnen kijken en welke personen zou je kunnen raadplegen als je werk zoekt?

◻ Wat zijn enkele tips voor het voeren van een sollicitatiegesprek?

◻ Wat kun je doen om te voorkomen dat je ontslagen wordt?

[Inzet op blz. 166]

„Ik kan er niet genoeg de nadruk op leggen hoe belangrijk het is goed te leren lezen, schrijven en spreken”

[Inzet op blz. 170]

„Ik hield mezelf voor: ’Mijn baan is een baan zoeken’”

[Kader/Illustratie op blz. 168, 169]

Een sollicitatiegesprek voeren

„Onthoud, voordat je naar een sollicitatiegesprek gaat, dat de eerste indrukken blijvende indrukken zijn”, is de raad van de arbeidsadviseur Cleveland Jones. Hij geeft de raad om niet in een spijkerbroek en op gympjes naar een sollicitatiegesprek te gaan en beklemtoont de noodzaak er schoon en netjes uit te zien. Werknemers trekken dikwijls de conclusie dat de manier waarop iemand erbij loopt, ook de manier is waarop hij zal werken.

Solliciteer je naar een kantoorbaan, kleed je dan zoals in de zakenwereld gebruikelijk is. Als je naar een fabrieksbaan solliciteert, draag dan een schone en geperste broek en een schoon en gestreken overhemd, alsook keurige schoenen. Ben je een vrouw, kleed je dan bescheiden en maak een spaarzaam gebruik van make-up. En als je naar een kantoorbaan solliciteert, draag dan nylons en een net schoentje als afronding van een eenvoudige, beschaafde verschijning.

Ga altijd alleen naar een sollicitatiegesprek, waarschuwt Jones. Als je je moeder of vrienden meebrengt naar het onderhoud, kan de werkgever tot de conclusie komen dat je onvolwassen bent.

’Stel dat de werkgever mij vraagt of ik al eens eerder ergens gewerkt heb, wat moet ik dan antwoorden?’, vraag je je misschien af. Stel de zaak niet mooier voor dan die is. Werkgevers doorzien grootspraak dikwijls. Wees eerlijk.

Al sta je daar wellicht niet zo bij stil, toch heb je waarschijnlijk reeds enige werkervaring opgedaan, zelfs al solliciteer je nu naar je eerste „echte” baan. Heb je ooit vakantiewerk gedaan? Of ben je wel eens babysit geweest? Had je thuis de taak bepaalde regelmatig terugkerende werkzaamheden te verrichten? Zijn jou bepaalde taken toevertrouwd in jullie gebouw voor religieuze samenkomsten? Heb je ooit een opleiding gehad in het spreken in het openbaar? Zo ja, dan zouden die dingen tijdens het sollicitatiegesprek naar voren gebracht kunnen worden of opgenomen kunnen worden in je sollicitatiebrief, omdat ze aantonen dat je verantwoordelijkheden kunt dragen.

Wat werkgevers ook zeer belangrijk vinden, is hoeveel interesse je hebt voor hun bedrijf en de baan die wordt aangeboden. Je moet hen ervan overtuigen dat je het werk wilt en kunt doen. Wanneer je interesse er alleen maar naar uitgaat ’wat je er zelf wijzer van wordt’, zal degene die het sollicitatiegesprek met je voert, snel zijn belangstelling voor jou verliezen.

Solliciteren naar een volledige of deeltijdbaan en zo’n baan krijgen, is een uitdaging waaraan je met succes het hoofd kunt bieden. En wanneer je die baan gebruikt als een middel om anderen, en niet alleen jezelf, te helpen, wordt de voldoening die je daaruit put een aantrekkelijk deel van je ’secundaire arbeidsvoorwaarden’.

[Kader op blz. 171]

Raadgevingen voor een sollicitatiegesprek

Gedraag je volwassen, zakelijk. Groet de werkgever met gepast respect. Spreek hem met ’meneer’ aan.

Zit rechtop in je stoel met je voeten stevig op de grond; wees opmerkzaam. Voorbereiding zal je helpen kalm, evenwichtig en op je gemak te zijn.

Denk na voor je een vraag beantwoordt. Wees beleefd, nauwkeurig, eerlijk en openhartig. Houd geen feiten achter. Poch niet.

Heb een overzichtje bij je met daarop al je banen, wanneer je daar werkte, je loon, het soort van werk dat je hebt gedaan, de redenen waarom je bent weggegaan.

Wees erop voorbereid te tonen hoe je opleiding en werkervaring je zullen helpen vooruit te komen in de baan waarnaar je solliciteert.

Geef als referenties de namen (en volledige adressen) op van drie betrouwbare personen die jou en je werk kennen.

Wees vol vertrouwen en enthousiast, maar bluf niet. Gebruik goed Nederlands en spreek duidelijk. Maar praat niet te veel.

Luister zorgvuldig; wees beleefd en tactvol. Ga bovenal geen dispuut aan met je toekomstige werkgever.

De werkgever is er alleen maar in geïnteresseerd hoe geschikt jij zult zijn voor de baan. Roer geen persoonlijke, huiselijke of financiële problemen aan.

Ziet het ernaar uit dat je de baan niet krijgt, vraag de werkgever dan of er bij het bedrijf wellicht nog andere banen vrijkomen.

Zend de werkgever onmiddellijk na het onderhoud een korte bedankbrief. *

[Voetnoten]

[Illustraties op blz. 167]

De vaardigheden die je op school leert, kunnen je op een dag op je werk goed van pas komen