Hoofdstuk 27

Eerlijkheid — Is dat echt het allerbeste?

BEN je ooit in de verleiding gekomen om te liegen? Donald vertelde zijn moeder dat hij zijn kamer had opgeruimd, terwijl hij in werkelijkheid alles onder het bed had gemikt. Richard deed een al even onbeholpen poging om zijn ouders zand in de ogen te strooien. Hij vertelde hun dat hij geen onvoldoende had gekregen omdat hij zijn best niet deed, maar omdat hij ’niet met zijn leraar overweg kon’.

Ouders en andere volwassenen hebben zulke doorzichtige smoesjes gewoonlijk gelijk door. Toch weerhoudt dat veel jongeren er niet van op zijn minst te proberen te liegen, de waarheid te verdraaien of ronduit oneerlijk te zijn als dat in hun kraam te pas schijnt te komen. In de eerste plaats reageren ouders niet altijd kalm op een emotioneel geladen situatie. En als je twee uur later thuis bent gekomen dan was afgesproken, kan het aanlokkelijker schijnen te zeggen dat er op de snelweg een ernstig ongeluk had plaatsgevonden dan je ouders de pijnlijke waarheid te vertellen — dat je gewoon de tijd vergeten was.

De school kan nog een test zijn op je eerlijkheid. Leerlingen vinden vaak dat zij veel te veel huiswerk krijgen. Dikwijls bestaat er een moordende wedijver. Uit enquêtes in de Verenigde Staten blijkt dan ook dat meer dan de helft van alle leerlingen spiekt of heeft gespiekt. Maar is het, ook al lijkt een leugen misschien aanlokkelijk en schijnt spieken een gemakkelijke oplossing, werkelijk lonend om oneerlijk te zijn?

 Waarom liegen niet lonend is

Liegen om straf te ontlopen, kan op het moment zelf voordelig lijken. Maar de bijbel waarschuwt: „Hij die leugens opdist, zal niet ontkomen” (Spreuken 19:5). De kans is groot dat de leugen uitkomt en de straf alsnog wordt toegediend. Dan zullen je ouders niet alleen boos zijn vanwege je oorspronkelijke overtreding, maar ook omdat je tegen hen hebt gelogen!

Hoe staat het met spieken op school? Het hoofd van een rechterlijke campusraad zegt: „Elke student die tijdens zijn academische studie een oneerlijkheid begaat, loopt een ernstig risico zijn verdere kansen op onderwijs en werkgelegenheid te schaden.”

Velen schijnen het weliswaar ongestraft te kunnen doen. Maar al haal je door te spieken dan misschien die voldoende, wat zijn de gevolgen op lange termijn? Je bent het er ongetwijfeld mee eens dat het dwaas zou zijn om met allerlei smoesjes onder de zwemlessen uit te komen. Immers, wie wil  er nu op de kant staan als iedereen zich amuseert in het water? En als je het zwembad in wordt geduwd, zou je met al je slimmigheid nog kunnen verdrinken ook!

Maar als je nu met betrekking tot rekenen of lezen de boel bedriegt? Het is waar, de resultaten zullen misschien niet even dramatisch zijn — althans in het begin niet. Als je echter niet de fundamentele theoretische vaardigheden hebt ontwikkeld, kan het zijn dat je op een gegeven moment merkt dat je „kopje-onder gaat” op de arbeidsmarkt! En een met spieken behaald diploma is niet zo’n best „zwemvest”. De bijbel zegt: „Het verkrijgen van schatten door een leugentong is een weggedreven ademtocht” (Spreuken 21:6). Eventuele voordelen die een leugen zou opleveren, zouden gelijk een vluchtige ademtocht zijn. Hoeveel beter zou het voor je zijn je schouders eronder te zetten en te studeren, in plaats van met liegen en spieken je diploma te halen! „De plannen van de vlijtige leiden waarlijk tot voordeel”, zegt Spreuken 21:5.

Liegen en je geweten

Een jong meisje, Michelle, loog toen zij haar broer ervan beschuldigde een dierbaar snuisterijtje gebroken te hebben, hoewel zij zich later gedrongen voelde de leugen aan haar ouders op te biechten. „Ik voelde me het grootste deel van de tijd echt rot”, legt Michelle uit. „Mijn ouders vertrouwden me  en ik had dat vertrouwen beschaamd.” Dit illustreert heel goed dat God de mens met een geweten heeft begiftigd (Romeinen 2:14, 15). Michelles geweten plaagde haar met schuldgevoelens.

Iemand zou natuurlijk kunnen besluiten zijn geweten te negeren. Maar hoe meer hij liegt, des te ongevoeliger wordt hij voor het verkeerde van zijn handelwijze — hij wordt ’in zijn geweten gebrandmerkt’ (1 Timótheüs 4:2). Wil je werkelijk een ongevoelig geweten hebben?

Gods kijk op liegen

„Een leugentong” was en is een van de dingen die „Jehovah werkelijk haat” (Spreuken 6:16, 17). Per slot van rekening is Satan de Duivel zelf „de vader van de leugen” (Johannes 8:44). En de bijbel maakt geen onderscheid tussen leugens en zogenoemde leugentjes om bestwil. ’Er spruit geen leugen uit de waarheid voort.’ — 1 Johannes 2:21.

Iedereen die Gods vriend wil zijn, moet derhalve eerlijk zijn. De vijftiende psalm begint met de vraag: „O Jehovah, wie zal een gast zijn in uw tent? Wie zal op uw heilige berg verblijven?” (vers 1) Laten wij het antwoord eens beschouwen dat in de volgende vier verzen wordt gegeven:

„Hij die onberispelijk wandelt en rechtvaardigheid oefent en de waarheid spreekt in zijn hart” (vers 2). Doen die woorden je denken aan een winkeldief of iemand die spiekt? Aan iemand die tegen zijn ouders liegt of zich anders voordoet dan hij is? Nee toch zeker? Als je dus een vriend van God wilt zijn, zul je eerlijk moeten zijn, niet alleen in je daden maar ook in je hart.

„Hij heeft met zijn tong niet gelasterd. Zijn metgezel heeft hij niets kwaads aangedaan, en geen smaad heeft hij opgenomen tegen zijn intieme kennis” (vers 3). Heb je ooit meegedaan met een groepje jongeren die onvriendelijke, sarcastische opmerkingen over een ander maakten? Ontwikkel de wilskracht om te weigeren je met zulk gepraat in te laten!

„In zijn ogen wordt de verachtelijke stellig verworpen, maar aan hen die Jehovah vrezen, bewijst hij eer. Hij heeft  gezworen met betrekking tot wat slecht is voor hemzelf, en toch verandert hij het niet” (vers 4). Knoop geen vriendschap aan met jongeren die liegen, bedriegen of opscheppen over hun immorele escapades; zij zullen van jou hetzelfde verwachten. Een jongere genaamd Bobby merkte hierover op: „Een vriend met wie je mee liegt, zal je in moeilijkheden brengen. Het is geen vriend die je kunt vertrouwen.” Zoek vrienden die de maatstaven van eerlijkheid respecteren. — Vergelijk Psalm 26:4.

Heb je opgemerkt dat Jehovah waardering heeft voor degenen die hun woord houden, dat hij hun ’eer bewijst’? Misschien heb je beloofd deze zaterdag te helpen met allerlei klusjes in en om het huis, maar nu ben je uitgenodigd voor een partijtje voetbal die middag. Zul je je woord licht opvatten en met je vrienden meegaan, terwijl je je ouders met het werk laat zitten, of zul je je woord houden?

„Zijn geld heeft hij niet tegen rente gegeven, en steekpenningen tegen de onschuldige heeft hij niet aangenomen. Wie deze dingen doet, zal nimmer aan het wankelen worden gebracht” (vers 5). Is het niet zo dat bedrieglijke praktijken en oneerlijkheid meestal uit hebzucht voortspruiten? Leerlingen die spieken bij een proefwerk of examen zijn hebzuchtig, want zij willen een cijfer hebben dat zij niet met leren hebben verworven. Mensen die steekpenningen aannemen, hechten meer waarde aan geld dan aan gerechtigheid.

Sommigen wijzen weliswaar op vooraanstaande politici en zakenlieden die het met de eerlijkheid ook niet zo nauw nemen, maar hoe duurzaam is het succes van zulke personen? Psalm 37:2 antwoordt: „Als gras zullen zij snel verdorren, en als groen nieuw gras zullen zij verwelken.” Als zij niet door anderen betrapt worden en in ongenade vallen, halen zij zich uiteindelijk het oordeel van Jehovah God op de hals.  Gods vrienden zullen daarentegen „nimmer aan het wankelen worden gebracht”. Hun eeuwige toekomst is verzekerd.

„Een eerlijk geweten” ontwikkelen

Zijn er derhalve geen gegronde redenen om elke vorm van liegen te vermijden? De apostel Paulus zei van zichzelf en zijn metgezellen: „Wij koesteren het vertrouwen dat wij een eerlijk geweten hebben” (Hebreeën 13:18). Is jouw geweten net zo gevoelig voor onwaarheid? Zo niet, oefen het dan door de bijbel en op de bijbel gebaseerde lectuur zoals De Wachttoren en Ontwaakt! te bestuderen.

De jonge Bobby heeft dit gedaan, met goede resultaten. Hij heeft geleerd om problemen niet met een web van leugens te bedekken. Zijn geweten zet hem ertoe aan naar zijn ouders toe te gaan en de zaken eerlijk met hen te bepraten. Soms heeft dit ertoe geleid dat hij streng onderricht ontving. Desondanks geeft hij toe dat hij ’zich van binnen prettiger voelt’ omdat hij eerlijk is geweest.

De waarheid spreken is niet altijd gemakkelijk. Maar degene die besluit de waarheid te vertellen, behoudt een goed geweten, een goede verhouding met zijn echte vrienden en bovenal het voorrecht een „gast” te zijn in de tent van God! Eerlijkheid is daarom niet alleen de beste, maar voor alle christenen ook de enig juiste handelwijze.

Vragen ter bespreking

◻ Wat zijn enkele situaties waarin liegen aanlokkelijk kan schijnen?

◻ Waarom is liegen of spieken niet lonend? Kun je dit illustreren aan de hand van iets wat je zelf hebt opgemerkt of meegemaakt?

◻ Hoe schaadt een leugenaar zijn geweten?

◻ Lees Psalm 15. Hoe zijn de verzen van toepassing op de kwestie van eerlijkheid?

◻ Hoe kan een jongere een eerlijk geweten ontwikkelen?

[Inzet op blz. 212]

’Elke student die tijdens zijn academische studie een oneerlijkheid begaat, loopt een ernstig risico zijn verdere kansen te schaden’

[Inzet op blz. 216]

De bijbel maakt geen onderscheid tussen leugens en zogenoemde leugentjes om bestwil

[Illustratie op blz. 214]

Ouders zullen armzalige pogingen om ongehoorzaamheid goed te praten gewoonlijk doorzien