Hoofdstuk 35

Doet het ertoe wat ik lees?

KONING Salomo waarschuwde: „Aan het maken van veel boeken komt geen eind, en veel toewijding eraan is afmattend voor het vlees” (Prediker 12:12). Salomo probeerde niet het lezen af te raden; hij gaf alleen maar de raad selectief te zijn.

De zeventiende-eeuwse Franse filosoof René Descartes zei: „Wanneer men goede boeken leest, is het alsof men een conversatie voert met ontwikkelde mensen die in het verleden hebben geleefd. Wij zouden het zelfs een selectieve conversatie kunnen noemen, waarin de auteur alleen zijn edelste gedachten tot uitdrukking brengt.” Niet alle schrijvers zijn het echter waard dat je ’met hen converseert’, en evenmin zijn al hun gedachten werkelijk ’edel’.

Zo komt opnieuw het vaak aangehaalde bijbelse beginsel in beeld: „Slechte omgang bederft nuttige gewoonten” (1 Korinthiërs 15:33). Ja, de mensen met wie je omgaat, kunnen je persoonlijkheid vormen. Heb jij wel eens zo veel tijd met een vriend doorgebracht dat je merkte dat je net zo begon te handelen, te praten en zelfs te denken als je vriend? Nu, een  boek lezen is net zoiets als urenlang verkeren met degene die het geschreven heeft.

Het beginsel dat Jezus in Matthéüs 24:15 onder woorden bracht, is dan ook van toepassing: „De lezer gebruike onderscheidingsvermogen.” Leer wat je leest te analyseren en af te wegen. Alle mensen zijn behept met een zekere mate van vooringenomenheid en zijn niet altijd helemaal eerlijk in hun weergave van de feiten. Neem daarom niet alles wat je leest of hoort klakkeloos aan: „Iedereen die onervaren is, hecht geloof aan elk woord, maar de schrandere geeft acht op zijn schreden.” — Spreuken 14:15.

Je dient vooral voorzichtig te zijn met het lezen van iets waarin een levensfilosofie wordt geponeerd. Tienertijdschriften staan bijvoorbeeld vol met adviezen op elk gebied, van afspraakjes maken tot voorechtelijke seks — maar het zijn niet altijd adviezen die een christen zou moeten opvolgen. En hoe staat het met boeken die zich verliezen in zwaarwichtig gefilosofeer?

De bijbel waarschuwt: „Past op: misschien zal iemand u als zijn prooi wegdragen door middel van de filosofie en door ijdel bedrog overeenkomstig de overlevering van mensen . . . en niet overeenkomstig Christus” (Kolossenzen 2:8). De bijbel en op de bijbel gebaseerde publikaties zoals deze, geven veel betere adviezen. — 2 Timótheüs 3:16.

Romannetjes — onschuldige lectuur?

Alleen al in de Verenigde Staten zijn zo’n twintig miljoen mensen verslaafd aan het lezen van romannetjes. Natuurlijk is het zo dat God het verlangen om verliefd te worden en te trouwen in de mens heeft gelegd (Genesis 1:27, 28; 2:23, 24). Het is daarom niet verwonderlijk dat de romantiek een voornaam element in de meeste verzonnen verhalen is, en dat hoeft niet per se verwerpelijk te zijn. Er zijn zelfs romantische geschiedenissen die tot de goede literatuur worden gerekend. Maar nu deze oudere romans naar de moderne maatstaven als tam worden beschouwd, hebben schrijvers de laatste tijd gemerkt dat het winstgevend is om een nieuw soort romantische verhalen op de markt te brengen. Sommigen  gebruiken nog steeds een historische of middeleeuwse achtergrond om het verhaal kleur en sfeer te geven. Anderen gebruiken een hedendaagse stijl en achtergrond. Toch hanteren deze moderne romannetjes, met kleine variaties, een vrij voorspelbare formule: helden en heldinnen overwinnen formidabele obstakels die hun ontluikende romance bedreigen.

Een typerend kenmerk is dat de held een sterke, zelfs arrogante man is van wie de zelfverzekerdheid afdruipt. De heldin is echter naar alle waarschijnlijkheid teer en kwetsbaar, en vaak tien of vijftien jaar jonger dan de held. En hoewel hij haar dikwijls met minachting behandelt, voelt zij zich toch onweerstaanbaar tot hem aangetrokken.

Vaak is er een rivaal die haar het hof maakt. Hoewel hij vriendelijk en attent is, slaagt hij er niet in het hart van de heldin sneller te doen kloppen of haar interesse op te wekken.  Zij gebruikt dus haar verleidelijke charmes om haar stoïcijnse held om te vormen tot een tedere ziel, die haar nu openlijk zijn duurzame liefde verklaart. Wanneer alle vroegere bange vermoedens uit de weg geruimd zijn en alles vergeven is, trouwen zij stralend van geluk en leven nog lang en gelukkig . . .

Is liefde zoals ze in de verhalen wordt beschreven?

Zou jouw kijk op de werkelijkheid door het lezen van zulke fantasierijke verhalen vertroebeld kunnen worden? Bonnie, die romannetjes begon te lezen toen zij zestien was, herinnert zich: „Ik ging op zoek naar zo’n lange, donkere en knappe jongeman; eentje die opwindend was, met een dominerende persoonlijkheid.” Zij bekende: „Als ik met een jongeman uitging en hij had geen zin in kussen en strelen, dan vond ik hem saai, ook al was hij attent en aardig. Ik verlangde naar de opwinding waar ik in mijn romannetjes over gelezen had.”

Bonnie bleef nadat zij getrouwd was romannetjes lezen en zegt: „Ik had een fijn huis en een leuk gezin, maar om de een of andere reden was dat niet genoeg . . . Ik verlangde naar het avontuur, de opwinding en de spanning die in de romans zo meeslepend werden beschreven. Ik had het gevoel dat er iets mis was met mijn huwelijk.” De bijbel hielp Bonnie echter in te zien dat een echtgenoot zijn vrouw meer moet bieden dan charme of „opwinding”. Daarin wordt gezegd: „Mannen [behoren] hun vrouw lief te hebben als hun eigen lichaam. Wie zijn vrouw liefheeft, heeft zichzelf lief, want niemand heeft ooit zijn eigen vlees gehaat, maar hij voedt en koestert het.” — Efeziërs 5:28, 29.

En hoe zit het met de voor romannetjes zo kenmerkende sprookjesachtige afloop en het gemak waarmee meningsverschillen worden opgelost? Nu, zulke dingen zijn allesbehalve realistisch. Bonnie herinnert zich: „Als ik onenigheid had met mijn echtgenoot, ging ik de trucjes van de heldin nadoen, in plaats van het met hem uit te praten. Als mijn man dan niet op dezelfde manier reageerde als de held, ging ik zitten mokken.” Is de raad van de bijbel voor vrouwen niet veel realistischer en praktischer, als daar staat: „Gij vrouwen, weest aan uw man onderworpen”? — Kolossenzen 3:18.

 Erotische inhoud

Het is interessant dat romannetjes waarin onomwonden over seks wordt gesproken — verkrijgbaar in de openbare bibliotheken van sommige steden — het meest in trek zijn bij tieners. Kunnen ze je schaden? De achttienjarige Karen legt uit: „Die boeken riepen echt sterke erotische gevoelens in mij wakker en prikkelden mijn nieuwsgierigheid. De extase en verrukkingen waarin de heldin geraakte bij haar hartstochtelijke ontmoetingen met de held maakten dat ik die gevoelens ook wilde ervaren. Dus als ik met een jongen uitging,” vervolgt zij, „probeerde ik die gevoelens op te roepen. Het bracht mij ertoe hoererij te bedrijven.” Maar leek haar ervaring op die van de heldinnen waarover zij had gelezen en gefantaseerd? Karen ontdekte: „Die gevoelens worden uitgedacht in de geest van de schrijvers. Ze bestaan niet echt.”

Seksuele fantasieën creëren is inderdaad de opzet van sommige schrijvers. Beschouw de instructies eens die één uitgever aan romanschrijvers geeft: „Wanneer twee geliefden elkaar ontmoeten, dienen hartstocht en de erotische gevoelens die worden opgewekt door de kussen en liefkozingen van de held centraal te staan.” Verder krijgen de schrijvers het advies dat liefdesverhalen „bij de lezer opwinding, spanning en een diepe emotionele en sensuele reactie dienen op te roepen”. Het is duidelijk dat het lezen van dergelijk materiaal iemand niet helpt gehoor te geven aan de bijbelse vermaning: „Doodt daarom uw lichaamsleden die op de aarde zijn ten aanzien van hoererij, onreinheid, seksuele begeerte, schadelijke verlangens.” — Kolossenzen 3:5.

Selectief zijn

Het is daarom het beste romans te mijden die immorele gevoelens wakker roepen of irrealistische verwachtingen  wekken. Waarom zou je je horizon niet verruimen en eens proberen andere soorten boeken te lezen, zoals geschiedenisboeken of boeken over wetenschap? Niet dat fantasieverhalen verboden terrein zijn, want er zijn enkele romans die niet alleen onderhoudend maar ook leerzaam zijn. Maar als een roman seks, zinloos geweld of occulte praktijken beschrijft, of als de „helden” losbandig, meedogenloos of hebzuchtig zijn, moet jij dan je tijd verknoeien met het lezen ervan?

Wees dus op je hoede. Bekijk voor je een boek gaat lezen de kaft en de omslag; kijk of er iets bedenkelijks aan het boek is. En als een boek ondanks de voorzorgsmaatregelen toch verderfelijk blijkt te zijn, moet je de wilskracht hebben om het weg te leggen.

Het lezen van de bijbel en bijbelse publikaties zal je daarentegen niet schaden, maar helpen. Een Japans meisje zegt bijvoorbeeld dat het lezen van de bijbel haar geholpen heeft seks uit haar geest te bannen — dikwijls een probleem voor jonge mensen. „Ik leg de bijbel altijd vlak bij mijn bed en heb het tot een vaste gewoonte gemaakt erin te lezen voordat ik ga slapen”, zegt zij. „Als ik alleen ben en niets te doen heb (zoals wanneer het bedtijd is), heeft mijn geest soms de neiging naar het onderwerp seks af te dwalen. Lezen in de bijbel helpt mij dus echt!” Ja, ’converseren’ met de mensen van geloof over wie in de bijbel wordt geschreven, kan je echte morele kracht geven en heel wat bijdragen tot je geluk. — Romeinen 15:4.

Vragen ter bespreking

◻ Waarom moet je selectief zijn met betrekking tot wat je leest?

◻ Wat maakt romannetjes zo aantrekkelijk voor veel jongeren? Maar wat zijn de gevaren ervan?

◻ Hoe kun je geschikt leesmateriaal kiezen?

◻ Wat zijn enkele voordelen van het lezen van de bijbel en op de bijbel gebaseerde publikaties?

[Inzet op blz. 287]

„Ik had een fijn huis en een leuk gezin, maar om de een of andere reden was dat niet genoeg . . . Ik verlangde naar het avontuur, de opwinding en de spanning die in de romans zo meeslepend werden beschreven. Ik had het gevoel dat er iets mis was met mijn huwelijk”

[Illustratie op blz. 283]

Omdat er zo veel duizenden boeken beschikbaar zijn, moet je wel selectief zijn!

[Illustratie op blz. 285]

Romannetjes zijn misschien erg boeiend om te lezen, maar geven ze je een gezonde kijk op liefde en het huwelijk?