Hoofdstuk 36

Hoe kan ik mijn kijkgedrag in de hand houden?

VOOR velen, jong en oud, is tv-kijken niets meer of minder dan een ernstige verslaving. Uit onderzoekingen blijkt dat de gemiddelde Amerikaanse jongere tegen zijn achttiende jaar ongeveer 15.000 uur tv gekeken zal hebben! En dat er van een echte verslaving sprake is, wordt duidelijk wanneer verstokte kijkers proberen met de gewoonte te breken.

„Ik vind de televisie haast onweerstaanbaar. Wanneer het toestel aanstaat, moet ik er gewoon naar kijken. Ik kan het niet afzetten. . . . Als ik mijn hand wil uitsteken naar de knop, verdwijnt alle kracht uit mijn armen. Dus zit ik daar uren achtereen.” Een onvolwassen puber? Nee, dit was een lector Engels! Maar ook jongeren kunnen tv-verslaafden zijn. Merk de reacties eens op van enkelen die toestemden in een „televisieloze week”:

„Ik ben er gewoon depressief van . . . Ik word er gek van.” — De twaalfjarige Susan.

„Ik denk niet dat ik met de gewoonte kan breken. Ik houd te veel van tv.” — De dertienjarige Linda.

„De druk was verschrikkelijk. Ik had steeds de neiging de tv aan te zetten. ’s Avonds tussen acht en tien uur was ’t het moeilijkst.” — De elfjarige Louis.

Het wekt dan ook geen verbazing dat de meeste jongeren die meededen, het einde van de „televisieloze week” vierden met een krankzinnige spurt naar het tv-toestel. Maar een tv-verslaving is allesbehalve lachwekkend; het brengt een massa potentiële problemen met zich mee. Beschouw er eens enkele van:

 Slechtere cijfers: Het Amerikaanse Nationale Instituut voor de Geestelijke Volksgezondheid berichtte dat buitensporig tv-kijken kan leiden tot „lagere schoolprestaties, vooral op het gebied van lezen”. Verder wordt in het boek The Literacy Hoax het bezwaar geopperd: „De televisie doet bij kinderen de verwachting ontstaan dat leren gemakkelijk, passief en amusant moet zijn.” Zo kan de tv-verslaafde studeren een beproeving gaan vinden.

Slechte leesgewoonten: Wanneer heb je voor het laatst een boek gepakt en het helemaal uitgelezen? Een zegsman van de Westduitse Vereniging voor de Boekhandel klaagde: „Wij zijn een natie geworden van mensen die na hun werk naar huis gaan en voor de televisie in slaap vallen. Wij lezen steeds minder.” Een bericht uit Australië was gelijkluidend: „Tegenover elk uur lezen zal het gemiddelde Australische kind zeven uur televisie gekeken hebben.”

Verarmd gezinsleven: Een christelijke vrouw schreef: „Vanwege buitensporig tv-kijken . . . was ik erg eenzaam en voelde ik me in een isolement. Het was alsof [mijn] gezin uit vreemden bestond.” Merk jij ook dat je vanwege de tv minder tijd met de rest van het gezin doorbrengt?

Luiheid: Sommigen zijn van mening dat juist het passieve karakter van tv „kan leiden tot de verwachting [bij jongeren] dat er zonder inspanning in [hun] behoeften zal worden voorzien, en tot een passieve benadering van het leven”.

Blootstelling aan ongezonde invloeden: Sommige kabeltelevisienetten brengen pornografie de huiskamer binnen. En normale programma’s vertonen vaak een aanhoudende stroom van total loss gereden auto’s, explosies, steekpartijen, vuurgevechten en karatetrappen. Volgens een schatting zal een jongere in Amerika tegen de tijd dat hij veertien is ongeveer 18.000 personen op de televisie hebben zien vermoorden, om van vechtpartijen en vandalisme nog maar te zwijgen.

 De Britse geleerde William Belson ontdekte dat jongens die verzot waren op gewelddadige tv-programma’s waarschijnlijk eerder „tot een ernstige vorm van geweld zouden overgaan”. Hij beweerde ook dat tv-geweld kan aanzetten tot „vloeken en het gebruik van grove taal, agressief gedrag in sport of spel, het bedreigen van andere jongens met geweld, het schrijven van leuzen op muren [en] het ingooien van ruiten”. Hoewel jij misschien denkt dat je immuun bent voor zulke invloeden, bleek uit Belsons studie dat het zien van tv-geweld geen „verandering bracht in de bewuste opvattingen van de jongens over” geweld. Het voortdurend in zich opnemen van geweld knaagde blijkbaar aan hun onderbewuste weerstand tegen geweld.

Wat echter nog meer zorg baart, is de uitwerking die verslaving aan tv-geweld kan hebben op iemands verhouding met de God die „al wie geweld liefheeft, haat”. — Psalm 11:5.

Hoe kan ik mijn tv-kijken in de hand houden?

Dit betekent niet noodzakelijkerwijs dat de tv bezien moet worden als een inherent kwaad. De schrijver Vance Packard beklemtoont: „De . . . televisie heeft veel te bieden dat de moeite waard is . . . Dikwijls zijn er vroeg in de avond programma’s die meesterlijk opgenomen natuurfilms laten zien — vanaf de bezigheden van buizerds, bevers, bizons tot die van bakerhaaien toe. Er verschijnen geweldig goede ballet-, opera- en kamermuziekuitvoeringen op  de televisie. De tv is bijzonder goed in het verslaan van belangrijke gebeurtenissen . . . Soms komen er prachtige toneelprodukties op de tv.”

Niettemin kan zelfs te veel van iets goeds schadelijk zijn. (Vergelijk Spreuken 25:27.) En als je bemerkt dat je de zelfbeheersing mist om schadelijke programma’s af te zetten, dan is het goed aan de woorden van de apostel Paulus te denken: „Ik laat me van niemand en niets de slaaf maken” (1 Korinthiërs 6:12, GNB). Hoe kun je je daarom losrukken  van verslaving aan de tv en je kijkgedrag in de hand houden?

De schrijfster Linda Nielsen merkt op: „Zelfbeheersing begint met leren je doeleinden te stellen.” Analyseer om te beginnen je huidige kijkgewoonten. Houd een week lang bij naar welke programma’s je kijkt en hoeveel tijd je elke dag voor de buis zit. Zet je de tv aan zodra je thuiskomt? Wanneer zet je hem af? Hoeveel programma’s vallen er elke week in de categorie „mag-ik-niet-missen”? Je zou wel eens geschokt kunnen zijn over de uitkomst.

 Beschouw vervolgens kritisch naar wat voor programma’s je hebt zitten kijken. „Toetst niet het oor zelf woorden, zoals het gehemelte voedsel proeft?”, vraagt de bijbel (Job 12:11). Gebruik dus onderscheidingsvermogen (en ga ook bij je ouders te rade) en ga na welke programma’s echt de moeite van het bekijken waard zijn. Sommigen beslissen van tevoren welke programma’s zij willen zien en zetten de tv alleen voor die programma’s aan! Anderen nemen nog krachtiger maatregelen door de regel in te stellen dat er op schooldagen geen tv gekeken wordt of door het tv-kijken tot een uur per dag te beperken.

Maar als alleen al de aanwezigheid van een tv-toestel nu eens een te grote verleiding blijkt te zijn? Eén gezin loste het probleem zo op: „Wij hebben ons toestel in het souterrain gezet, zodat het niet in de weg staat . . . Nu de tv in het souterrain staat, is de verleiding minder groot om hem aan te zetten zodra we thuiskomen. Je moet speciaal naar beneden lopen als je iets wilt zien.” Het toestel in de kast zetten, of alleen maar de stekker uit het stopcontact trekken, kan net zo effectief zijn.

Het is interessant dat de jongeren die meededen met de „televisieloze week”, ondanks al hun ’ontwenningspijnen’ enkele positieve bezigheden ter vervanging van de tv ontdekten. Een meisje vertelde: „Ik praatte met mijn moeder. Zij werd in mijn ogen een stuk interessanter, omdat  mijn aandacht niet verdeeld was tussen haar en het televisietoestel.” Een ander meisje vulde haar tijd met kokkerellen. Een jongen genaamd Jason ontdekte zelfs dat het best leuk kon zijn om „naar het park te gaan in plaats van tv te kijken”, of te vissen, te lezen of naar het strand te gaan.

De ervaring van Wyant (zie het kader getiteld „Ik was een tv-verslaafde”) illustreert dat ’volop te doen hebben in het werk van de Heer’ nog een sleutel is om je kijkgedrag in de hand te houden (1 Korinthiërs 15:58). Ook jij zult bemerken dat je door dicht tot God te naderen, door de bijbel te bestuderen met behulp van de vele voortreffelijke publikaties die nu beschikbaar zijn en door druk bezig te zijn in de dienst voor God, geholpen zult worden een tv-verslaving te overwinnen (Jakobus 4:8). Minder tv-kijken betekent inderdaad dat je enkele van je favoriete programma’s zult missen. Maar waarom moet je ten volle gebruik maken van de tv door slaafs elk programma te volgen? (Zie 1 Korinthiërs 7:29, 31.) Het is beter ’hard te zijn’ voor jezelf, net als de apostel Paulus, die eens zei: „Ik beuk mijn lichaam en leid het als een slaaf” (1 Korinthiërs 9:27). Is dat niet beter dan een slaaf te zijn van het tv-toestel?

Vragen ter bespreking

◻ Waarom kan tv-kijken in het geval van sommige jongeren een verslaving worden genoemd?

◻ Wat zijn enkele mogelijke schadelijke gevolgen van buitensporig tv-kijken?

◻ Wat zijn enkele manieren om je kijkgedrag in de hand te houden?

◻ Wat kun je doen in plaats van tv te kijken?

[Inzet op blz. 295]

„Ik ben er gewoon depressief van . . . Ik word er gek van.” — De twaalfjarige Susan, die meedeed aan een „televisieloze week”

[Kader op blz. 292, 293]

’Ik was een tv-verslaafde’ — Een vraaggesprek

Interviewer: Hoe oud was je toen je aan tv verslingerd raakte?

Wyant: Een jaar of tien. Zodra ik uit school thuiskwam, zette ik de tv aan. Eerst keek ik naar de tekenfilms en de kinderprogramma’s. Dan kwam het nieuws . . . en ging ik naar de keuken voor een hapje van het een of ander. Daarna ging ik terug naar de tv en bleef kijken tot ik zin kreeg om te gaan slapen.

Interviewer: Maar wanneer had je tijd voor je vrienden?

Wyant: De tv was mijn vriend.

Interviewer: Had je dan nooit tijd voor spel of sport?

Wyant: [lachend] Ik ben een nul op sportgebied. Omdat ik de hele tijd voor de tv zat, heb ik er nooit iets aan gedaan. Van basketball breng ik niets terecht. En met gymnastiekles werd ik altijd als laatste gekozen. Maar ik wou dat ik iets meer aan sport had gedaan, niet om te kunnen opscheppen, maar dan had ik er tenminste van kunnen genieten.

Interviewer: Hoe stond het met je cijfers?

Wyant: Eerst redde ik het nog wel. Ik bleef laat op en maakte mijn huiswerk op het laatste nippertje. Maar later werd het moeilijker, doordat ik zulke slechte studiegewoonten had ontwikkeld.

Interviewer: Heeft al dat tv-kijken nu invloed op je gehad?

Wyant: Ja. Soms, als ik mensen om me heen heb, betrap ik mijzelf erop dat ik gewoon naar hen zit te kijken — alsof ik naar een praatshow op de tv kijk — in plaats van aan het gesprek deel te nemen. Ik wou dat ik makkelijker contact had met mensen.

Interviewer: Nu, dat heb je er in dit gesprek in elk geval uitstekend afgebracht. Het is duidelijk dat je je verslaving overwonnen hebt.

Wyant: Ik begon mij los te maken van de tv toen ik op de middelbare school zat. . . . Ik zocht omgang met jonge Getuigen en begon geestelijke vorderingen te maken.

Interviewer: Maar wat heeft dat te maken met je kijkgedrag?

Wyant: Toen mijn waardering voor geestelijke zaken toenam, besefte ik dat veel van de programma’s waar ik altijd naar keek eigenlijk niet geschikt waren voor christenen. Ook zag ik er de noodzaak van in meer de bijbel te bestuderen en me op christelijke vergaderingen voor te bereiden. Dat betekende dat ik flink het mes zette in het kijken naar de tv. Gemakkelijk was het echter niet. Ik was verzot op de tekenfilms op zaterdagochtend. Maar toen nodigde een christelijke broeder in de gemeente mij uit om hem op zaterdagochtend in de van-huis-tot-huisprediking te vergezellen. Zo brak ik met de gewoonte op zaterdagochtend tv te kijken. Op die manier leerde ik uiteindelijk om mijn tv-kijken echt te miniseren.

Interviewer: Hoe gaat het nu?

Wyant: Tja, ik zit nog steeds met het probleem dat als de tv eenmaal aanstaat, ik aan niets anders toekom. Dus laat ik hem meestal uit. Mijn tv is trouwens een paar maanden geleden stukgegaan en ik heb er nog geen moeite voor gedaan hem te laten repareren.

[Illustratie op blz. 291]

Voor sommigen is tv-kijken een ernstige verslaving

[Illustratie op blz. 294]

Wanneer een televisie op een lastige plek staat, is de verleiding om hem aan te zetten minder groot