1, 2. (a) Waarom heb je een gids nodig als je op een onbekende plek bent? (b) Welke gids heeft Jehovah ons gegeven?

 STEL dat je door een enorme woestijn trekt. Omdat de wind het zand in verschillende richtingen blaast, verandert het landschap om je heen voortdurend. Je zou makkelijk kunnen verdwalen. Hoe weet je waar je heen moet? Je hebt iets of iemand nodig om je te gidsen, bijvoorbeeld een kompas, de zon, de sterren, een kaart, een gps of iemand die de woestijn goed  kent. Een gids is belangrijk, want de juiste richting kiezen kan je leven redden.

² We hebben allemaal met veel uitdagingen te maken, en soms kan het lijken alsof we de weg kwijt zijn. Maar Jehovah heeft ons allemaal een geweten gegeven als gids (Jakobus 1:17). We gaan eerst bespreken wat het geweten is en hoe het werkt. Daarna zullen we leren hoe je je geweten kunt vormen, waarom je rekening moet houden met het geweten van anderen en hoe je door een goed geweten een beter leven krijgt.

3. Wat is het geweten?

³ Het geweten is een prachtig cadeau van Jehovah. Het is een gevoel vanbinnen waardoor je weet wat goed en wat fout is. Het Griekse woord dat in de Bijbel gebruikt wordt voor ‘geweten’ betekent ‘weten bij zichzelf’. Als je geweten goed werkt, kun je jezelf onderzoeken en te weten komen wat voor iemand je echt bent. Het helpt je om eerlijk te zijn over je diepste gedachten en gevoelens. Het helpt je het goede te doen en het slechte te vermijden. En het zorgt ervoor dat je je goed voelt bij een verstandige beslissing en schuldig bij een verkeerde beslissing. (Zie eindnoot 5.)

4, 5. (a) Wat gebeurde er toen Adam en Eva niet naar hun geweten luisterden? (b) Noem voorbeelden uit de Bijbel die laten zien hoe het geweten werkt.

⁴ Iedereen maakt zelf de keus of hij wel of niet naar zijn geweten luistert. Adam en Eva kozen ervoor niet naar hun geweten te luisteren en ze zondigden. Daarna voelden ze zich schuldig, maar het was te laat. Ze  waren al ongehoorzaam geweest aan Jehovah (Genesis 3:7, 8). Ook al hadden ze allebei een volmaakt geweten en wisten ze dat wat ze deden verkeerd was, ze kozen er toch voor hun geweten te negeren.

⁵ Maar veel onvolmaakte mensen hebben wel naar hun geweten geluisterd. Job was een goed voorbeeld daarvan. Omdat hij naar zijn geweten luisterde en goede beslissingen nam, kon hij zeggen: ‘Zolang ik leef zal mijn hart me niet veroordelen’ (Job 27:6). Toen Job het over zijn ‘hart’ had, bedoelde hij zijn geweten, zijn besef van goed en fout. Maar David negeerde zijn geweten soms en was dan ongehoorzaam aan Jehovah. Daarna ‘werd Davids hart gekweld door schuldgevoel’ (1 Samuël 24:5). Davids geweten vertelde hem dat hij iets verkeerds had gedaan. Door naar zijn geweten te luisteren, kon hij voorkomen dat hij dezelfde fout nog een keer maakte.

6. Waarom kun je zeggen dat het geweten een cadeau van Jehovah is voor alle mensen?

⁶ Ook mensen die Jehovah niet kennen, beseffen meestal wel dat sommige dingen goed zijn en andere dingen fout. De Bijbel zegt: ‘Door hun eigen gedachten worden ze beschuldigd of juist vrijgesproken’ (Romeinen 2:14, 15). De meeste mensen weten bijvoorbeeld dat moord en diefstal verkeerd zijn. Hoewel ze er misschien niet bij stilstaan, luisteren ze dan eigenlijk naar hun geweten, het besef van goed en fout dat Jehovah in hen heeft gelegd. Ze volgen dan Jehovah’s principes, de grondwaarheden die hij ons heeft gegeven om goede keuzes in het leven te maken.

7. Waarom heeft het geweten het soms mis?

 ⁷ Maar ons geweten kan het ook weleens mis hebben. Het kan bijvoorbeeld misvormd zijn door onze onvolmaakte gedachten en gevoelens, en het kan ons in de verkeerde richting leiden. We hebben niet automatisch een geweten dat goed werkt (Genesis 39:1, 2, 7-12). Het moet gevormd worden. Als hulp daarbij geeft Jehovah ons heilige geest en Bijbelse principes (Romeinen 9:1). We gaan nu bespreken hoe je je geweten kunt vormen.

8. (a) Welke invloed kunnen gevoelens op ons geweten hebben? (b) Wat moet je je afvragen voordat je een beslissing neemt?

⁸ Sommige mensen denken dat naar je geweten luisteren hetzelfde is als op je gevoel afgaan. Ze denken dat ze alles kunnen doen wat ze willen zolang ze er maar een goed gevoel bij hebben. Maar omdat we onvolmaakt zijn, kunnen onze gevoelens ons misleiden. Ze kunnen zo sterk zijn dat ze ons geweten beïnvloeden. De Bijbel zegt: ‘Niets is zo verraderlijk als het hart, het is tot alles in staat. Wie kan het kennen?’ (Jeremia 17:9) Daardoor gaan we misschien denken dat iets dat eigenlijk verkeerd is, goed is. Voordat Paulus een christen werd, vervolgde hij Gods volk en dacht hij dat dat goed was. Hij vond zelf dat hij een goed geweten had. Maar later zei hij: ‘Hij die me onderzoekt is Jehovah’ (1 Korinthiërs 4:4; Handelingen 23:1; 2 Timotheüs 1:3). Toen Paulus leerde wat Jehovah van zijn daden vond, snapte hij dat hij moest veranderen. Voordat je iets doet, moet je je dus afvragen: wat wil Jehovah dat ik doe?

9. Wat betekent het om ontzag voor Jehovah te hebben?

 ⁹ Als je van iemand houdt, wil je hem of haar geen verdriet doen. Omdat we van Jehovah houden en ontzag voor hem hebben, willen we niets doen dat hem kwetst. Het is heel belangrijk dat we ontzag of respect voor Jehovah hebben. Dat leren we van het voorbeeld van Nehemia. Hij wilde zijn functie als gouverneur niet gebruiken om rijk te worden. Hij zei dat dat was omdat hij ‘ontzag voor God’ had (Nehemia 5:15). Nehemia wilde niets doen wat Jehovah verdriet deed. Net als Nehemia hebben we ontzag voor Jehovah en willen we Hem geen verdriet doen door iets verkeerds te doen. Je kunt te weten komen wat Jehovah blij maakt door de Bijbel te lezen. (Zie eindnoot 6.)

10, 11. Welke Bijbelse principes kunnen je helpen te beslissen of je wel of geen alcohol drinkt?

¹⁰ Stel dat een christen moet beslissen of hij wel of geen alcohol zal drinken. Welke principes zullen hem helpen een goede beslissing te nemen? Dit zijn er een paar: Volgens de Bijbel is het niet verkeerd om alcohol te drinken. Er staat zelfs in dat wijn een cadeau van Jehovah is (Psalm 104:14, 15). Maar Jezus zei tegen zijn volgelingen dat ze niet te veel mochten drinken (Lukas 21:34). En Paulus zei tegen de christenen dat ‘wilde feesten en dronkenschap’ verkeerd zijn (Romeinen 13:13). Hij zei dat mensen die te veel alcohol drinken ‘Gods Koninkrijk niet zullen erven’ (1 Korinthiërs 6:9, 10).

¹¹ Een christen kan zich afvragen: Hoe belangrijk vind ik alcohol? Heb ik drank nodig om me te ontspannen?  Drink ik alcohol om meer zelfvertrouwen te krijgen? Heb ik controle over hoeveel en hoe vaak ik drink? * Kan ik ook genieten van tijd met vrienden als er geen drank geserveerd wordt? Je kunt aan Jehovah vragen of hij je wil helpen verstandige keuzes te maken. (Lees Psalm 139:23, 24.) Op die manier vorm je je geweten zo dat het gevoelig wordt voor Bijbelse principes. Maar we zullen zien dat er meer bij betrokken is.

12, 13. (a) Waarom kan ons geweten verschillen van dat van anderen? (b) Hoe moet je met die verschillen omgaan?

¹² Niet iedereen heeft hetzelfde geweten. Jouw geweten heeft ergens misschien geen moeite mee terwijl het geweten van een ander er wel moeite mee heeft. Misschien kies jij er bijvoorbeeld voor om alcohol te drinken terwijl een ander vindt dat hij dat niet kan doen. Hoe kan het dat mensen hier verschillend over denken?

¹³ Iemands mening wordt vaak beïnvloed door waar hij is opgegroeid, door de mening van zijn familie en door wat hij zelf heeft meegemaakt. Als het om alcohol gaat, kan iemand die vroeger vaak te veel dronk, ervoor kiezen om helemaal geen alcohol te drinken (1 Koningen 8:38, 39). Dus hoe reageer je als je iemand een wijntje of een biertje aanbiedt en hij nee zegt? Zou je beledigd zijn? Zou je aandringen?  Zou je vragen waarom hij nee zegt? Nee, want je respecteert zijn geweten.

14, 15. (a) Welke situatie was er in Paulus’ tijd? (b) Welke goede raad gaf Paulus?

¹⁴ In Paulus’ tijd ontstond er een situatie die liet zien dat het geweten van mensen kan verschillen. Er werd op de markt vlees verkocht dat voor valse aanbidding was gebruikt en aan afgoden was geofferd. Paulus had er geen moeite mee om dat vlees te kopen en te eten (1 Korinthiërs 10:25). Hij vond dat al het eten van Jehovah kwam. Maar sommige broeders en zusters die vroeger afgoden hadden aanbeden, dachten er anders over. Ze vonden het verkeerd om het vlees te eten. Dacht Paulus: ‘Mijn geweten heeft er geen last van. Ik heb het recht om te eten wat ik wil’?

¹⁵ Dat dacht Paulus niet. Hij vond de gevoelens van zijn broeders en zusters zo belangrijk dat hij bereid was dingen op te geven waar hij recht op had. Hij zei dat we ‘niet op ons eigen belang uit moeten zijn’. Hij zei verder: ‘Ook de Christus zocht niet zijn eigen belang’ (Romeinen 15:1, 3). Net als Jezus vond Paulus anderen belangrijker dan zichzelf. (Lees 1 Korinthiërs 8:13; 10:23, 24, 31-33.)

16. Waarom mogen we een ander niet oordelen als zijn geweten iets wél toelaat?

¹⁶ Maar stel dat het geweten van een ander geen moeite heeft met iets dat wij verkeerd vinden? We moeten oppassen dat we niet kritisch worden en gaan denken dat wij gelijk hebben en de ander het mis heeft. (Lees Romeinen 14:10.) Jehovah heeft  ons een geweten gegeven om onszelf te beoordelen, niet om anderen te beoordelen (Mattheüs 7:1). We zouden nooit willen dat onze persoonlijke keus tot verdeeldheid in de gemeente zou leiden. We zoeken juist naar manieren om meer liefde en eenheid in de gemeente te hebben (Romeinen 14:19).

17. Wat is er met het geweten van sommige mensen gebeurd?

¹⁷ Petrus schreef: ‘Bewaar een goed geweten’ (1 Petrus 3:16). Als mensen Jehovah’s principes blijven  negeren, zal hun geweten hen uiteindelijk niet meer waarschuwen. Paulus zei dat zulke mensen ‘een geweten hebben dat als met een brandijzer is dichtgeschroeid’ (1 Timotheüs 4:2, voetnoot). Als je je heel erg verbrandt, krijg je op je huid een litteken en heb je op die plek geen gevoel meer. Als iemand verkeerde dingen blijft doen, kan zijn geweten ‘dichtgeschroeid’ raken, waardoor het uiteindelijk niet meer werkt.

18, 19. (a) Wanneer is schuldgevoel nuttig? (b) Wat kun je doen aan onterecht schuldgevoel?

¹⁸ Als je je schuldig voelt, vertelt je geweten je misschien dat je iets verkeerds hebt gedaan. Daardoor ga je misschien nadenken over wat je verkeerd hebt gedaan  en houd je ermee op. Je wilt van je fouten leren zodat je ze niet opnieuw maakt. Toen koning David zondigde, zette zijn geweten hem ertoe aan berouw of spijt te hebben. Hij vond het heel erg wat hij had gedaan en was vastbesloten om Jehovah voortaan te gehoorzamen. David kon uit eigen ervaring zeggen dat Jehovah ‘goed is en graag vergeeft’ (Psalm 51:1-19; 86:5; zie eindnoot 7).

¹⁹ Maar soms blijft iemand ergens schuldgevoel over houden lang nadat hij berouw heeft getoond. Die gevoelens kunnen pijn doen en iemand het idee geven dat hij waardeloos is. Als jij je weleens zo voelt, bedenk dan dat je het verleden niet kunt veranderen. Of je op dat moment nu wel of niet helemaal  begreep wat goed en wat fout was, Jehovah heeft je helemaal vergeven en die zonden zijn uitgewist. Je bent rein in Jehovah’s ogen en je doet nu het juiste. Misschien veroordeelt je hart je nog, maar de Bijbel zegt: ‘God is groter dan ons hart.’ (Lees 1 Johannes 3:19, 20.) Dat betekent dat zijn liefde en vergeving sterker zijn dan ons schuldgevoel. Je kunt er zeker van zijn dat Jehovah je vergeven heeft. Als iemand Jehovah’s vergeving aanvaardt, is zijn geweten zuiver en kan hij Hem met een blij gevoel dienen (1 Korinthiërs 6:11; Hebreeën 10:22).

20, 21. (a) Waar zal dit boek je bij helpen? (b) Hoe moeten we de vrijheid gebruiken die Jehovah ons gegeven heeft?

²⁰ Dit boek is bedoeld om je te helpen je geweten te vormen, zodat het je in deze moeilijke laatste dagen kan waarschuwen en beschermen. Je zult leren hoe je Bijbelse principes in verschillende situaties kunt toepassen. Natuurlijk vind je in dit boek geen lijst van regels voor elke situatie. We houden ons aan ‘de wet van de Christus’, die gebaseerd is op Gods principes (Galaten 6:2). Dat er voor veel situaties geen wet is, gebruiken we niet als excuus om verkeerde dingen te doen (2 Korinthiërs 4:1, 2; Hebreeën 4:13; 1 Petrus 2:16). In plaats daarvan gebruiken we onze vrijheid om te laten zien dat we van Jehovah houden.

²¹ Als je diep over Bijbelse principes nadenkt en ze toepast, leer je ‘te onderscheiden wat goed of slecht is’ en net zo te denken als Jehovah (Hebreeën 5:14). Dan krijg je een goed gevormd geweten dat een gids in je leven is en je helpt in Gods liefde te blijven.