Doorgaan naar inhoud

Doorgaan naar inhoudsopgave

Dodenmarsen

Dodenmarsen

1 Toen het front dichterbij kwam, evacueerde de SS de kampen en dwongen ze de gevangenen om naar het westen en het zuiden te marcheren. In die zogeheten dodenmarsen vermoordden de bewakers meedogenloos iedere gevangene die te zwak was om de groep bij te houden. Martin Seyferth uit Oschatz en andere Getuigen overleefden in april 1945 de dodenmars van Dachau richting de Duitse Alpen.

Left: akg-images/Benno Gantner

2 In april en mei 1945 liepen tienduizenden gevangenen de dodenmars van Sachsenhausen en andere kampen naar Schwerin. Alle 230 Getuigen van Jehovah overleefden het doordat ze bij elkaar bleven en elkaar hielpen. (Gedenksteen met de route van de dodenmars.)

3 Paul Rehwald uit Königsberg was een van degenen die de dodenmars vanuit Sachsenhausen meemaakte. Toen de Duitse linies doorbroken werden en de geallieerden de kampen bevrijdden, kwam er na 12 jaar een eind aan het terreurbewind. Veel Getuigen, van wie er enkele op deze foto staan, konden naar huis — de meesten na vele jaren gevangenschap.

Left: Süddeutsche Zeitung Photo/Alamy Stock Photo

4 De SS verplaatste 9000 gevangenen uit kamp Neuengamme naar de Oostzee en zette ze op de schepen Cap Arcona, Thielbeck en Athen. Op 3 mei 1945 zonken twee van die schepen na een aanval door een Brits gevechtsvliegtuig. Slechts enkele gevangenen overleefden het. Een van de overlevenden van de ramp met de Cap Arcona was Vitali Kostanda (Oekraïne), die de gevangenen met de paarse driehoek in het kamp had leren kennen en nu zelf een Getuige was.

Top: Süddeutsche Zeitung Photo/Alamy Stock Photo. Bottom: Arthur Drever/Photohaus

5 De SS beval ook de evacuatie van kamp Stutthof (in de buurt van Danzig) over land en zee. Zo’n 1900 gevangenen, waaronder Feliks Borys uit Chojnice (Polen) en 9 andere Getuigen, moesten naar Słupsk marcheren. ‘[Al gauw] waren er nog maar 800 van ons over’, herinnert hij zich. Wilhelm Scheider uit Polen overleefde het doordat Feliks hem droeg. Na de bevrijding ging Borys te voet naar huis, waar hij twee maanden later aankwam.

6 Jehovah’s Getuigen uit kamp Stutthof. Na een dramatische reis met een binnenvaartschip over de Oostzee kwamen ze op 5 mei 1945 veilig op het Deense eiland Møn aan land.