Vaderloze gezinnen — De cyclus doorbreken

ALS de huidige tendensen zich voortzetten, zullen vaderloze gezinnen binnenkort de norm zijn. In een verslag van het Amerikaanse Ministerie van Volksgezondheid en Welzijnszorg wordt gesteld: „Kinderen die door een alleenstaande ouder zijn grootgebracht, krijgen vaak lagere cijfers, vertonen meer gedragsproblemen en hebben vaker last van chronische gezondheidsproblemen en psychiatrische stoornissen. . . . Grootgebracht zijn in een gezin met een alleenstaande moeder wordt in verband gebracht met verhoogde kansen op tienerzwangerschap, mislukking op school [en] gevangenzetting.”

Het wekt dus weinig verbazing dat sociologen, gezinstherapeuten, pedagogen en zelfs politici wanhopig naar manieren zoeken om deze verwoestende tendens een halt toe te roepen. Er zijn grootschalige bijeenkomsten voor mannen gehouden om hen te stimuleren trots te zijn op het vaderschap en om hun betrokkenheid bij het gezin te vergroten. Boeken over vader-zijn overspoelen de markt. Er zijn zelfs pogingen gedaan om vaders te dwingen zich van hun verantwoordelijkheden te kwijten. In de Verenigde Staten zijn „deadbeat dads” („asociale pappa’s”, vaders die geen kinderalimentatie willen betalen) door rechters gehekeld, in talkshows op de tv aangevallen, en zelfs in het openbaar vernederd. Deze inspanningen hebben echter weinig resultaat opgeleverd.

Noodoplossingen

Een noodoplossing kan eveneens tot twijfelachtige resultaten leiden. Een gescheiden vrouw bijvoorbeeld zal misschien halsoverkop hertrouwen in de hoop haar kinderen een nieuwe vader te geven. Maar hoewel hertrouwen voordelen kan hebben, kunnen er ook problemen door ontstaan. Kinderen zijn soms onwillig een nieuwe vader te accepteren. Soms accepteren zij hem nooit. Eén studie bracht aan het licht dat „bijna twee derde van de vrouwen uit een gezin met een stiefouder voor hun negentiende uit huis was gegaan . . ., vergeleken met 50% van de vrouwen uit een ongeschonden gezin”. Zelfs in succesvolle stiefgezinnen duurt het soms verscheidene jaren voordat een stiefvader door de kinderen wordt geaccepteerd. *

Evenmin bestaan er noodoplossingen voor het probleem van tienerzwangerschap. Abortus bijvoorbeeld is een schending van Gods wet en eist van een jonge vrouw dat zij de deur van haar tedere mededogen sluit voor het minuscule leven dat zich in haar ontwikkelt (Exodus 20:13; 21:22, 23; Psalm 139:14-16; vergelijk 1 Johannes 3:17). Hoe zou dat zonder emotionele littekens kunnen blijven? Een kind aanbieden voor adoptie wordt door velen als een humanere oplossing bezien, maar ook dat kan emotionele littekens  achterlaten — zowel bij de moeder als bij het kind.

Nee, noodoplossingen zullen de cyclus van vaderloze gezinnen niet doorbreken. Aan de huidige tendensen op het gebied van het gezinsleven zal alleen een halt toegeroepen kunnen worden wanneer mensen bereid zijn hun denkwijze, hun houding, hun gedrag en hun moraal diepgaand te wijzigen. Er is meer nodig dan hoogdravende taal en populaire psychologie om mensen ertoe te motiveren zulke ingrijpende veranderingen aan te brengen. Dat „meer” is te vinden in Gods Woord, de bijbel. Per slot van rekening is het God zelf die de gezinsregeling in het leven heeft geroepen (Efeziërs 3:14, 15). Hij weet beter dan wie maar ook wat kinderen nodig hebben.

Bijbelse beginselen helpen gezinnen zich erdoor te slaan

Maar kan de bijbel kinderen met een ontbrekende ouder echt helpen? Zijn zij niet onherstelbaar beschadigd? Nee, dat zijn ze niet. Aan het begin van dit artikel citeerden wij een verslag van de Amerikaanse overheid waarin veel van de risico’s waarmee deze kinderen te maken hebben, werden omschreven. In weerwil van de sombere woorden eindigde het verslag met de conclusie: „Ondanks consequente bewijzen van extra risico’s laat het onderzoek ook zien dat de meeste kinderen in eenoudergezinnen zich normaal ontwikkelen.” Ja, de gevolgen van het vaderloos-zijn kunnen geëlimineerd of op zijn minst tot een minimum beperkt worden. Dit is vooral zo als bij de opvoeding van het kind bijbelse beginselen worden toegepast.

Dit vereist hard werken van de zijde van de alleenstaande ouder — een vooruitzicht dat aanvankelijk misschien overweldigend lijkt. Maar als u zich in deze situatie bevindt, kunt u leren u volledig op Jehovah God te verlaten (Spreuken 3:1, 2). Sommige christelijke vrouwen in bijbelse tijden bevonden zich in een verdrietige situatie, zoals weduwschap. De bijbel zegt over die vrouwen: „De vrouw . . . die werkelijk weduwe is en behoeftig is achtergelaten, heeft haar hoop op God gesteld en houdt aan in smekingen en gebeden, nacht en dag” (1 Timotheüs 5:5). Bedenk dat Jehovah zichzelf „een vader van vaderloze jongens” noemt (Psalm 68:5). U kunt ervan verzekerd zijn dat hij een godvrezende vrouw zal steunen bij haar inspanningen om haar kinderen groot te brengen.

Een geregelde huisbijbelstudie met de kinderen leiden is een heel belangrijke manier om hen te helpen tot evenwichtige, rijpe volwassenen op te groeien (Deuteronomium 6:6-9). Onder Jehovah’s Getuigen gebruiken veel alleenstaande ouders op de bijbel gebaseerde publicaties die speciaal voor jongeren geschreven zijn, zoals Wat jonge mensen vragen — Praktische antwoorden. * De inlichtingen daarin helpen jongeren morele maatstaven te ontwikkelen die hen kunnen helpen de fouten die hun ouders hebben gemaakt, te vermijden. Wanneer kinderen Jehovah God leren kennen, kunnen zij gaan beseffen dat zij een hemelse Vader hebben die intens om hen geeft (Psalm 27:10). Dit kan hen in staat stellen het hoofd te bieden aan gevoelens van verlatenheid. Een Brits meisje wier ouders uit elkaar gingen, vertelt: „Ondanks alles prentte Ma mij de noodzaak in van gebed en volledig vertrouwen in Jehovah. Dat heeft ons in staat gesteld ons erdoor te slaan.”

 De band tussen ouder en kind in stand houden

De bijbel maakt duidelijk dat een kind zijn vader en zijn moeder moet eren (Exodus 20:12). En een echtscheiding verbreekt niet de band tussen vader en kind. Hoewel de ex-echtgenoot niet meer thuis woont, kunnen de kinderen nog steeds voordeel trekken van een hartelijke relatie met hem. * Het probleem is dat de moeder wellicht kwaad op hem is en zich eraan stoort dat hij zich met de kinderen inlaat. Hoe kan de moeder deze gevoelens tegengaan?

De bijbel geeft goede raad door te waarschuwen: „Pas op dat woede u niet tot honend [gedrag] verlokt . . . Wees op uw hoede dat gij u niet wendt tot wat schadelijk is” (Job 36:18-21). Toegegeven, het is niet gemakkelijk vriendelijk te spreken over iemand die u gekwetst of in de steek gelaten heeft. Maar vraag u eens af: ’Kan een meisje leren een man te vertrouwen als zij constant te horen krijgt hoe slecht haar vader is? Kan een jongen een stabiele, mannelijke persoonlijkheid ontwikkelen als hij gestraft wordt met de woorden: „Je bent net als je vader”? Kunnen kinderen een gezonde kijk op autoriteit hebben als hun geleerd wordt hun vader te verachten of als zij ervan weerhouden worden hem zelfs maar te ontmoeten?’ Het is beslist schadelijk de relatie van uw kinderen met hun vader te ondermijnen.

Het zal u wellicht verbazen dat de bijbel rechtvaardige verontwaardiging niet veroordeelt. „Weest toornig”, zegt de bijbel, „en zondigt toch niet” (Efeziërs 4:26). Boos zijn is geen zonde, maar beheerst worden door „gramschap, toorn, slechtheid, schimpend gepraat” wel (Kolossenzen 3:8). Vermijd het dus in het bijzijn van uw kinderen op hun vader af te geven. Als u er behoefte aan hebt uw frustraties te uiten, volg dan de raad van de bijbel op om uw „angstige bezorgdheid” met iemand te delen, maar doe dat met iemand anders dan uw kinderen — misschien met een vertrouwde vriend of vriendin (Spreuken 12:25). Tracht een positieve instelling te bewaren en blijf niet bij het verleden stilstaan (Prediker 7:10). Dat kan er veel toe bijdragen uw boosheid te matigen.

Bedenk tot slot dat de bijbel een kind gebiedt zijn vader te respecteren — zelfs als het gedrag van zijn vader allesbehalve voorbeeldig is geweest (Efeziërs 6:2, 3). Probeer uw kinderen dus te helpen de tekortkomingen van hun vader te relativeren. Een jonge vrouw die in een uiteengevallen gezin is opgegroeid, zegt: „Door mijn vader objectief te bezien — als een feilbaar, onvolmaakt mens — ben ik uiteindelijk met hem in het reine gekomen.” Door uw kinderen ertoe aan te moedigen hun vader te respecteren, helpt u hen een gezonde kijk te ontwikkelen op uw autoriteit als ouder!

Het is ook belangrijk om niet de grenzen tussen u en uw kinderen te laten vervagen. Zij staan nog steeds onder de ’wet van hun moeder’ (Spreuken 1:8). Een zoon kan het als een te zware belasting voelen wanneer er van hem verwacht wordt dat hij ’de heer des huizes’ is. Ook dochters kunnen zich overweldigd voelen wanneer zij als de vertrouwelinge van hun moeder moeten dienen. Kinderen moeten ervan verzekerd zijn dat u als ouder voor hen zult zorgen — niet andersom. (Vergelijk 2 Korinthiërs 12:14.) Door die zekerheid kunnen  zij zich veilig voelen, ook al is hun gezinssituatie niet ideaal.

Vervangende vaders

Maar als de vader er nu helemaal niet is? Deskundigen zeggen dat kinderen profijt kunnen hebben van omgang met mannen. Hoewel de vriendelijke belangstelling die een oom of een buurman voor het kind toont een goede uitwerking kan hebben, zal het vooral gebaat zijn bij de gezonde omgang met mannen in de christelijke gemeente. Jezus beloofde dat de gemeente als een gezin zou zijn dat steun biedt. — Markus 10:29, 30.

In bijbelse tijden groeide de jonge Timotheüs op tot een voortreffelijke man Gods, zonder de steun van een gelovige vader. De bijbel schrijft dit voor een groot deel toe aan zijn liefdevolle moeder en grootmoeder (Handelingen 16:1; 2 Timotheüs 1:1-5). Hij heeft echter ook baat gehad bij de omgang met een christelijke man — de apostel Paulus. Paulus noemde Timotheüs zijn „geliefd en trouw kind . . . in de Heer” (1 Korinthiërs 4:17). Evenzo worden Jehovah’s Getuigen er in deze tijd toe aangemoedigd de bijbelse raad op te volgen „voor wezen en weduwen [te] zorgen” (Jakobus 1:27). Zij worden dringend aangespoord ’de vaderloze jongens te verlossen’ door oprechte, evenwichtige belangstelling voor hen te tonen (Job 29:12). Een jonge vrouw, Annette genaamd, herinnert zich de gezonde belangstelling die een christelijke ouderling voor haar toonde toen zij jong was en zegt: „Hij was de enige echte vaderfiguur die ik ooit heb gehad.”

De cyclus doorbreken

Deze beginselen kunnen vaderloze kinderen helpen te slagen in het leven. Ondanks hun minder gunstige kinderjaren kunnen zij evenwichtige, productieve volwassenen alsook liefdevolle, trouwe, toegewijde ouders worden. Niettemin is voorkomen veel beter dan genezen. En uiteindelijk kan de cyclus van vaderloze gezinnen alleen doorbroken worden wanneer mannen en vrouwen zich erop toeleggen de bijbel in hun leven toe te passen — bijvoorbeeld door het bijbelse verbod op seks voor het huwelijk in acht te nemen en door zich aan de maatstaven te houden die de bijbel voor echtgenoten en echtgenotes stelt. — 1 Korinthiërs 6:9; Efeziërs 5:21-33.

Tegenwoordig kunnen veel kinderen die wel een vader hebben die thuis woont toch vaderloos genoemd worden. Een deskundige in gezinsaangelegenheden stelt: „Het grootste probleem waarmee . . . kinderen thans te maken hebben, is gebrek aan tijd en aandacht van de zijde van hun ouders.” Gods Woord pakt deze kwestie resoluut aan. Het geeft vaders in verband met hun kinderen het gebod: „Breng ze groot door ze te vormen en te vermanen zoals de Heer dat wil” (Efeziërs 6:4, Groot Nieuws Bijbel; Spreuken 24:27). Wanneer vaders de raad van de bijbel opvolgen, hoeven kinderen niet bang te zijn dat zij aan hun lot overgelaten worden.

Is het echter reëel te geloven dat mensen zich op grote schaal tot de bijbel zullen wenden? Niet echt (Mattheüs 7:14). Maar Jehovah’s Getuigen hebben miljoenen mensen geholpen een gelukkig gezinsleven op te bouwen door middel van een huisbijbelstudieprogramma. * Natuurlijk waarschuwt de bijbel dat alle echtparen als gevolg van onvolmaaktheid „verdrukking . . . in hun vlees” zullen hebben (1 Korinthiërs 7:28). Maar mensen die Gods Woord werkelijk respecteren, zoeken naar een oplossing voor hun problemen en willen niet bij het eerste teken van moeilijkheden gaan scheiden. Zeker, het kan voorkomen dat een christen terecht uiteengaan of zelfs een echtscheiding overweegt (Mattheüs 5:32). Maar de wetenschap welke mogelijke uitwerking dit op zijn of haar kinderen zou kunnen hebben, zal een christen ertoe bewegen naar manieren te zoeken om het huwelijk als het maar enigszins mogelijk is te redden.

Wanneer u zich door de bijbel laat leiden, zal dit meer doen dan nu uw gezin redden. Het kan het voor u allen mogelijk maken eeuwig te leven! Jezus zei: „Dit betekent eeuwig leven, dat zij voortdurend kennis in zich opnemen van u, de enige ware God, en van hem die gij hebt uitgezonden, Jezus Christus” (Johannes 17:3). De raad uit Gods Woord lezen en toepassen is een van de beste manieren om er zeker van te zijn dat uw gezin voor eeuwig intact zal blijven.

[Voetnoten]

[Illustratie op blz. 8, 9]

Door bijbelse beginselen op te volgen, kan een alleenstaande ouder kinderen met succes grootbrengen

[Illustratie op blz. 10]

Vaak kunnen christelijke mannen ’de vaderloze jongen verlossen’ door oprechte en gezonde belangstelling voor hem te tonen