Russen waarderen vrijheid van aanbidding

SINDS HET UITEENVALLEN VAN DE SOVJET-UNIE IN 1991 GENIET DE BEVOLKING DAAR GROTERE VRIJHEID OM GOD TE AANBIDDEN. DAT SOORT VRIJHEID WORDT OOK GEWAARDEERD DOOR DEGENEN DIE NAAR ANDERE LANDEN ZIJN GEËMIGREERD.

VOOR veel inwoners van de voormalige Sovjet-Unie is de vrijheid om openlijk bijeen te komen om God te aanbidden een kostbaar goed — iets dat hun tientallen jaren ontzegd is.

Na de bolsjewistische revolutie in 1917 werd het in Rusland gevaarlijk om de bijbel te lezen en slechts weinigen zetten daarvoor hun vrijheid op het spel. Jehovah’s Getuigen vormden een uitzondering. In de uitgave van Newsweek van 16 april 1956 — bijna 44 jaar geleden — werd zelfs een jongere in Oost-Duitsland aangehaald die zei: „Niemand leest de bijbel, behalve Jehovah’s Getuigen.” Maar Getuigen werden wegens het houden van bijbelstudiebijeenkomsten en het prediken van de bijbelse boodschap in gevangenissen en werkkampen gezet. Waar zij echter ook terechtkwamen, zij vestigden de aandacht op hun bijbelse hoop, zoals het bijgaande kader laat zien.

Toen in 1991 de Sovjet-Unie uit elkaar begon te vallen, hielden de Getuigen zeven congressen die een programma van bijbels onderricht boden. Bij elkaar waren er 74.252 aanwezigen. In 1993, slechts twee jaar later, waren er 112.326 personen bijeen op acht van dat soort congressen in vier van de vijftien voormalige sovjetrepublieken. * Van die duizenden hadden velen jarenlang in sovjetgevangenissen en -werkkampen doorgebracht. Deze getrouwe christenen waren bijzonder dankbaar om God in vrijheid zonder belemmeringen te kunnen aanbidden.

Sinds 1993 hebben mensen in de voormalige sovjetrepublieken elk jaar het voorrecht gewaardeerd in hun vaderland in vrijheid op christelijke vergaderingen bijeen te kunnen komen. Zo hebben vorig jaar in totaal 282.333 Jehovah’s Getuigen en hun vrienden het genoegen gesmaakt op tachtig „Gods profetische woord”-districtscongressen in voormalige sovjetrepublieken  bijeen te komen voor aanbidding. En in totaal werden er 13.452 mensen gedoopt.

Het zal u misschien verbazen, maar vorig jaar werden ook in andere landen in de wereld Russischtalige congressen gehouden. In totaal waren er 6336 personen aanwezig op vier van zulke congressen in landen buiten de voormalige Sovjet-Unie! Waar werden ze gehouden? En waarom hebben zo veel Russisch-sprekende mensen grote belangstelling voor de bijbel? Laten wij eerst de laatste vraag in het kort beschouwen.

Zij erkennen hun geestelijke nood

Rusland heeft een rijke religieuze geschiedenis. De rijkversierde, eeuwenoude kathedralen behoren tot de beroemdste in de christenheid. Toch heeft de Russisch-Orthodoxe Kerk, net als de Rooms-Katholieke Kerk, de mensen geen kennis van de bijbel bijgebracht.

„De bijbel”, verklaart het onlangs verschenen boek The Russian Tragedy — The Burden of History, „is nooit een voornaam onderdeel van de Russisch-orthodoxe religie geweest.” Dientengevolge heeft, aldus de Russische godsdienstgeleerde Sergei Ivanenko, ’het gebrek aan bijbelkennis van orthodoxe gelovigen ertoe geleid dat veel parochianen in orthodoxe kerken ontvankelijker zijn voor bijgeloof, occultisme en magie dan ongelovigen’.

De beroemde Russische schrijver Tolstoj maakte een soortgelijke opmerking. Hij schreef: „Ik overtuigde mij ervan dat de leer van de [Russisch-Orthodoxe] kerk in theorie een listig en schadelijk bedrog was en in de praktijk een verzameling flagrante bijgelovigheden en tovenarij, waardoor de hele betekenis van de christelijke leer volledig verhuld wordt.”

Deze situatie bleek een vruchtbare bodem voor de opkomst van het sovjetcommunisme met zijn atheïstische propaganda en de bekende leus: „Religie is de opium van het volk.” Het communisme werd echter al spoedig zelf een soort religie, vaak de Rode Religie genoemd. Maar de Rode Religie was geen lang leven beschoren. Toen de Sovjet-Unie in 1991 ineenstortte, waren miljoenen mensen verward en vroegen zich af tot wie zij zich moesten wenden. Aangemoedigd door Jehovah’s Getuigen hebben vele duizenden Russen naar antwoorden gezocht in de bijbel.

Als gevolg van een uitstekend onderwijsstelsel hebben Russen een van de laagste percentages analfabeten ter wereld. Zo begonnen veel Russen niet alleen de bijbel te lezen, maar ook van de leringen erin te houden. Tegelijkertijd emigreerden vooral in de jaren ’90 honderdduizenden mensen uit de voormalige Sovjet-Unie naar andere landen zoals Duitsland, Griekenland en de Verenigde Staten. Met welke gevolgen?

 In Duitsland vrij om te aanbidden

In de achttiende en negentiende eeuw trokken veel Duitsers naar Rusland. De beroemdste was de vijftienjarige Sophie, die in 1762 haar man opvolgde als vorst van Rusland. Sophie, die later als Catharina de Grote bekend kwam te staan, nodigde tijdens haar lange regeringsperiode Duitse boeren uit om in Rusland te komen wonen. Toen Duitsland tijdens de Tweede Wereldoorlog de Sovjet-Unie aanviel, werden de meeste mensen van Duitse afkomst op transport gezet naar Siberië en naar sovjetrepublieken als Kazachstan, Kirgizië en Oezbekistan. De laatste tijd hebben veel Russisch-sprekende Duitsers, en ook anderen uit de voormalige Sovjet-Unie, in Duitsland betere economische omstandigheden gezocht.

In december 1992 werd in Berlijn de eerste Russischtalige gemeente in Duitsland opgericht. Vorig jaar waren er in Duitsland al 52 gemeenten en 43 kleinere groepen, onderverdeeld in drie Russischtalige kringen. Er was een hoogtepunt van 4920 aanwezigen op het Russischtalige „Gods profetische woord”-districtscongres dat van 30 juli tot en met 1 augustus in Keulen gehouden werd en waar 164 personen werden gedoopt als symbool van hun opdracht aan Jehovah. Eerder, op 1 april, waren in de Russischtalige gemeenten in Duitsland 6175 aanwezigen bij de Gedachtenisviering ter herdenking van Jezus’ dood.

Russen in de Verenigde Staten

Ook de Verenigde Staten hebben een toevloed van Russisch-sprekende mensen uit de voormalige Sovjet-Unie gehad. The New York Times berichtte: „Tussen 1991 en 1996 waren de Russen de snelstgroeiende immigrantengroep in Brooklyn. In die periode liet de Immigratie- en Naturalisatiedienst meer dan 339.000 immigranten uit de voormalige Sovjet-Unie toe tot de Verenigde Staten.”

Later zei de Times van januari 1999 dat in de tien jaar daarvoor zo’n 400.000 joden uit de voormalige Sovjet-Unie naar New York en omstreken geëmigreerd waren. Bovendien hebben Russen zich de afgelopen jaren met duizenden tegelijk in andere delen van de Verenigde Staten gevestigd. Noord-Californië bijvoorbeeld heeft een toevloed van zo’n 35.000 nieuwe Russische immigranten gehad, waarmee dit gebied het op twee na grootste centrum van immigranten uit de voormalige Sovjet-Unie is geworden, na New York en Los Angeles. Deze Russisch-sprekende mensen hebben eveneens  van de gelegenheid gebruikgemaakt om de bijbel te bestuderen, en honderden van hen zijn aanbidders geworden van de ware God, Jehovah.

Op 1 april 1994 werd in Brooklyn (New York) de eerste Russischtalige gemeente van Jehovah’s Getuigen in recente tijden in de Verenigde Staten opgericht. Later werden in de staten Pennsylvania, Californië en Washington Russischtalige gemeenten opgericht. In veel andere delen van het land werden studiegroepen gevormd.

Een primeur voor de Verenigde Staten

Van 20 tot en met 22 augustus 1999 vonden mensen uit alle hoeken van de Verenigde Staten en Canada het een geweldige belevenis aanwezig te zijn op het eerste Russischtalige districtscongres in New York, met een hoogtepunt van 670 aanwezigen. Alle lezingen werden in het Russisch gehouden en door leden van de Russischtalige gemeente in Los Angeles werd een gekostumeerd toneelstuk over het bijbelverhaal van Jakob en Esau opgevoerd. Dat was werkelijk een hoogtepunt van het congres.

Nog een hoogtepunt was de doop van veertien personen, die allemaal op de bijgaande foto staan. Sommigen hadden zo’n 4000 kilometer gereisd vanuit Portland (Oregon) en vanuit Los Angeles en San Francisco (Californië) om op het congres in New York gedoopt te worden. Deze veertien waren afkomstig uit de voormalige sovjetrepublieken Armenië, Azerbajdzjan, Moldavië, Oekraïne, Rusland en Wit-Rusland. Hun ervaringen tonen hoe veel waardering zij hebben voor de kennis van God en de vrijheid om hem te aanbidden.

Svetlana (vooraan, derde van links) is in Moskou opgegroeid. Op haar zeventiende trouwde zij met een beroemde zanger die veel ouder was en in 1989 kwamen zij met hun zoontje naar de Verenigde Staten. Haar man was vaak op reis en vijf jaar later werd hun huwelijk ontbonden.

Toen Svetlana een collega ontmoette die een Getuige was, waarschuwden haar vrienden haar zich niet in te laten met, naar hun zeggen, ’een sekte die haar leven zou gaan beheersen en al haar geld zou afpakken’. Toch wilde zij te weten komen wat de bijbel leert. Zij vertelt over het feit dat men haar Gods naam in de bijbel liet zien: „Ik was er erg van onder de indruk dat de Getuigen die als enigen bekendmaken.”

Andrei (achteraan, derde van links) vertrok al jong uit zijn ouderlijk huis in Siberië naar Leningrad (nu Sint-Petersburg) om een verdere opleiding als atleet te krijgen. Spoedig daarna viel de Sovjet-Unie uiteen en in 1993 emigreerde Andrei op 22-jarige leeftijd naar de  Verenigde Staten. Hij legt uit: „Ik ging over God nadenken en begon naar de Russisch-Orthodoxe Kerk te gaan. Eén keer bleef ik tijdens de Russische paasviering de hele nacht in de kerk om tot God te naderen.”

Omstreeks die tijd ontmoette Svetlana Andrei en zij vertelde hem over wat zij door haar bijbelstudie leerde. Hij stemde erin toe met haar mee te gaan naar een vergadering van Jehovah’s Getuigen en na afloop aanvaardde hij een bijbelstudie. In januari 1999 trouwden zij. Na hun doop op het congres straalden zij van blijdschap.

Pavel (achteraan, vierde van links) is in de buurt van Qaraghandy (Kazachstan) geboren, maar hij verhuisde later naar Naltsjik in Rusland. Deze grote stad ligt dicht bij Tsjetsjenië en Dagestan, waar zo veel strijd heeft plaatsgevonden. Pavel kwam daar in augustus 1996 voor het eerst in aanraking met Getuigen, maar de maand daarop emigreerde hij naar San Francisco. Hij was aan de drugs en had een dochter die in Rusland bij haar moeder was achtergebleven.

Pavel nam onmiddellijk na aankomst in de Verenigde Staten contact op met Jehovah’s Getuigen en aanvaardde een bijbelstudie. Hij bracht zijn leven op orde en schreef aan de moeder van zijn dochter over zijn nieuwe geloof. Zij studeert nu met de Getuigen en is van plan naar de Verenigde Staten te komen om met Pavel te trouwen zodat zij in Californië samen met hun dochter Jehovah kunnen dienen.

George (achteraan, tweede van links) is in Moskou geboren en opgegroeid. Hij is in 1996 naar de Verenigde Staten gekomen en het jaar daarop trouwde hij met Flora, afkomstig uit Azerbajdzjan. George ging naar de Russisch-Orthodoxe Kerk, maar nadat hij een Wachttoren had gelezen, had hij vragen over de leer van de Drie-eenheid. In antwoord op zijn brief aan het Wachttorengenootschap, ontving hij de brochure Moet u geloof stellen in de Drieëenheid? In 1998 begon zowel hij als Flora de bijbel te bestuderen. Ook zij maakt nu plannen om gedoopt te worden.

Nog een hoogtepunt van het congres was het ontvangen van groeten uit Moskou, waar hetzelfde weekend 15.108 personen bijeenwaren voor hun congres. Wat waren de aanwezigen  in New York opgetogen over de mededeling dat daar 600 dopelingen waren, vooral gezien het feit dat in de Verenigde Staten en elders de week vóór het congres onheilspellende kranten- en televisieberichten waren verschenen.

Wat er in Moskou gebeurde

Op 21 juli 1999 tekenden de Getuigen een contract voor het gebruik van het Olympisch Stadion in de buurt van het centrum van Moskou en pal naast een grote Russisch-orthodoxe kerk. Maar een week voordat het congres zou beginnen, was het duidelijk dat er tegenwerking zou zijn. Op woensdag 18 augustus was er nog steeds geen toestemming gegeven om het stadion te gebruiken, hoewel de huur al was betaald. Er werd bij de beambten benadrukt dat, zoals het kader op bladzijde 28 laat zien, Jehovah’s Getuigen in Rusland een wettelijk erkende religieuze organisatie zijn.

Omdat ongeveer 15.000 congresgangers zich klaarmaakten om op vrijdagochtend aanwezig te zijn, begonnen vertegenwoordigers van de Getuigen zich zorgen te maken. Sommige afgevaardigden waren uit verafgelegen plaatsen onderweg naar Moskou. Uiteindelijk, na een bespreking van enkele uren, was het stadionbestuur rond 8 uur op donderdagavond 19 augustus verheugd de vertegenwoordigers van de Getuigen te kunnen meedelen dat het congres kon doorgaan. Het stadsbestuur had hun laten weten geen bezwaar te hebben tegen het congres.

De volgende ochtend stroomden er duizenden mensen het stadion binnen. Vrijwilligers van de Getuigen hadden de hele nacht gewerkt ter voorbereiding op hun komst. Die eerste ochtend waren ook leden van de pers aanwezig, die voordien al op de hoogte waren gesteld van de tegenstand tegen het houden van het congres. „Gefeliciteerd!”, zei een van hen enthousiast. „Wij zijn blij te horen dat jullie congres doorgaat.”

Voorbeeld van ordelijk gedrag

Het stadionbestuur achtte het raadzaam veiligheidsmaatregelen te treffen. Dus werden bij alle ingangen veiligheidsbeambten geposteerd met metaaldetectors zoals op vliegvelden voor het controleren van passagiers worden gebruikt. Ook binnen het stadion werden overal  politieagenten gestationeerd. Het congres verliep ordelijk ondanks een ernstig dreigement.

Op zaterdagmiddag belde iemand op die zei dat er in het stadion een bom was geplaatst. De melding kwam vlak voor het einde van de voorlaatste lezing van die dag binnen. Dus werd op verzoek van het stadionbestuur een korte mededeling gedaan om het stadion onmiddellijk te ontruimen. Toen iedereen dit op een ordelijke manier deed, stonden het stadionpersoneel en de politie versteld. Zoiets hadden zij nog nooit gezien! Zij vroegen of ervoor geoefend was.

Er werd geen bom gevonden en de lezing die zaterdag niet gehouden was, werd de volgende dag aan het programma toegevoegd. Het stadionbestuur was tevreden over het congres.

In Griekenland en elders

Tijdens het laatste weekend in augustus en het eerste in september werden ook in Griekenland — eerst in Athene en later in Thessaloníke — Russischtalige districtscongressen gehouden. In totaal waren er 746 aanwezigen en er werden 34 personen gedoopt. Er zijn in Griekenland acht Russischtalige gemeenten en zeventien kleinere groepen bestaande uit immigranten uit de voormalige zuidelijke republieken van de Sovjet-Unie. Zij houden hun vergaderingen in het Russisch en in andere talen die de immigranten spreken.

Een van de dopelingen op het congres in Athene was Victor. Hij was atheïst geweest maar in augustus 1998 bezocht hij het internationale congres van Jehovah’s Getuigen in Athene, waar zijn vrouw werd gedoopt. Hij zei dat hij zo onder de indruk was van de liefde die de aanwezigen toonden, dat hij ertoe werd bewogen de bijbel te bestuderen.

Een man die Ighor heet, kreeg een exemplaar van het boek U kunt voor eeuwig in een paradijs op aarde leven en nadat hij het gelezen had, gooide hij zijn iconen weg. Hij begon zich zelfs een van Jehovah’s Getuigen te noemen. Nadat hij naar het bijkantoor in Athene had geschreven, kreeg hij in november 1998 de Getuigen op bezoek, woonde onmiddellijk zijn eerste gemeentevergadering bij en heeft er sindsdien nooit meer een gemist. Nu, na zijn doop, is het Ighors doel een volletijdbedienaar van Jehovah’s Getuigen te worden.

Ook in enkele landen die wij nog niet hebben genoemd, zijn Russisch-sprekende immigranten komen wonen. Veel van deze mensen zijn eveneens verheugd over hun vrijheid om de bijbel te bestuderen en openlijk bijeen te komen om God te aanbidden. Voor hen is dit voorrecht een kostbaar genoegen!

[Voetnoot]

[Kader op blz. 22]

Russen met liefde voor de bijbel

Professor Sergei Ivanenko, een gerespecteerd Russisch godsdienstwetenschapper, beschreef Jehovah’s Getuigen als mensen die echt aan bijbelstudie verknocht zijn. In zijn onlangs in het Russisch verschenen boek ’De mensen die altijd hun bijbel bij zich hebben’, schreef hij over hun vroege geschiedenis in de Sovjet-Unie: „Zelfs wanneer Jehovah’s Getuigen wegens hun getrouwheid aan hun overtuiging in de gevangenis belandden, vonden zij manieren om de bijbel te kunnen gebruiken.” Ter illustratie verhaalde hij de volgende ervaring.

„Het was gevangenen verboden een bijbel te hebben. Bijbels werden, wanneer gevonden, in beslag genomen. In een noordelijk kamp was een van Jehovah’s Getuigen elektricien en hij bewaarde bijbelboeken in een transformatorkast. Elk deel van de bijbel was met een touwtje aan een specifieke kabel vastgemaakt en alleen die man wist aan welk touwtje getrokken moest worden om bijvoorbeeld het Evangelie van Mattheüs eruit te trekken zonder een dodelijke schok te krijgen. Uiteraard vonden de bewakers niets, hoe goed ze ook zochten, en zo werd deze unieke bijbel niet ontdekt.”

[Kader op blz. 28]

Jehovah’s Getuigen in Rusland opnieuw geregistreerd

Jehovah’s Getuigen zijn in Rusland al meer dan honderd jaar actieve verkondigers van Gods koninkrijk. Vanwege beperkende overheidsbepalingen ontvingen de Getuigen pas op 27 maart 1991 voor het eerst wettelijke erkenning. Destijds werden zij geregistreerd onder de naam „Bestuurscentrum van de Religieuze Organisaties van Jehovah’s Getuigen in de USSR”.

Op 26 september 1997 werd de „Wet op de Vrijheid van Geweten en Kerkgenootschappen” van kracht. Deze nieuwe wet kreeg in de hele wereld veel aandacht van de pers. Waarom? Omdat velen de aanneming van deze wet beschouwden als een poging de religieuze activiteiten van minderheidsreligies in Rusland aan banden te leggen.

Bijgevolg werd, ondanks het feit dat Jehovah’s Getuigen in 1991 na veel moeite registratie hadden verkregen, door de nieuwe Russische wet op de gewetensvrijheid van hen, en ook van andere religieuze organisaties, verlangd dat zij zich opnieuw lieten registreren. Hierdoor rezen enkele vragen: Vormde dit een aanwijzing dat de Russische overheid terugkeerde tot een beleid waarbij Jehovah’s Getuigen werden onderdrukt? Of zouden de in de grondwet van de Russische Federatie gewaarborgde religieuze verdraagzaamheid en vrijheid van aanbidding worden hooggehouden?

Uiteindelijk kwam er een antwoord. Wat waren de Getuigen blij opnieuw wettelijke erkenning te krijgen toen het Russische Ministerie van Justitie op 29 april 1999 een certificaat van registratie verleende voor het „Bestuurscentrum voor Jehovah’s Getuigen in Rusland”!

[Illustratie op blz. 23]

Het eerste Russischtalige districtscongres in de Verenigde Staten

[Illustratie op blz. 24]

Een bijbels toneelstuk opgevoerd in New York door de Russischtalige gemeente in Los Angeles

[Illustratie op blz. 25]

Deze veertien dopelingen in New York komen uit zes voormalige sovjetrepublieken

[Illustratie op blz. 26, 27]

Meer dan 15.000 mensen kwamen bijeen in het Olympisch Stadion in Moskou