Zelfdoding — De verborgen epidemie

JOHN EN MARY * zijn achter in de vijftig en wonen in een klein huisje op het platteland in de Verenigde Staten. John sterft een langzame dood aan emfyseem en congestieve hartinsufficiëntie. Mary kan zich eenvoudig geen leven zonder John voorstellen, en zij kan de pijn niet verdragen hem met elke moeizame ademtocht verder achteruit te zien gaan. Mary heeft ook zelf gezondheidsproblemen en lijdt al jaren aan depressiviteit. John maakt zich de laatste tijd ongerust omdat Mary over zelfmoord praat. Haar denken wordt steeds verwarder door de depressiviteit en door alle medicijnen die zij slikt. Zij zegt dat zij de gedachte aan alleenzijn niet kan verdragen.

Het huis staat vol medicijnen — hartpillen, antidepressiva, kalmeringsmiddelen. Op een keer gaat Mary in de vroege ochtenduren naar de keuken en begint pillen te slikken. Zij gaat door totdat John haar vindt en haar de pillen afneemt. Hij belt de ambulance terwijl zij in een coma wegzakt. Hij bidt dat het niet te laat is.

Wat de statistieken onthullen

De afgelopen jaren is er veel geschreven over het stijgende aantal zelfdodingen onder jongeren — en terecht, want is er een grotere tragedie dan de zinloze dood van een veelbelovend jong mens in de bloei van zijn leven? Maar wat de krantenkoppen niet vermelden, is het feit dat het aantal zelfdodingen in de meeste landen gestadig toeneemt met de leeftijd. Dit geldt ongeacht of het totale aantal zelfdodingen in een bepaald land hoog is of laag, zoals in het kader op deze bladzijde te zien is. Een blik op de statistieken onthult tevens dat deze  verborgen epidemie mondiale vormen heeft aangenomen.

In 1996 berichtte het Amerikaanse Centrum voor Ziektebestrijding dat het aantal zelfdodingen onder Amerikanen van 65 jaar en ouder sinds 1980 met 36 procent omhoog was geschoten. Deze stijging was gedeeltelijk toe te schrijven aan het grotere aantal oudere Amerikanen — maar dat was niet de enige oorzaak. In 1996 steeg ook het werkelijke percentage zelfdodingen onder personen boven de 65, en wel met negen procent, voor het eerst in veertig jaar. Van alle sterfgevallen door verwonding zijn er alleen meer oudere Amerikanen omgekomen door een val of een auto-ongeluk. In werkelijkheid zijn zelfs deze verontrustende cijfers misschien wel te laag. „Men vermoedt dat het aantal gevallen van zelfdoding in de statistieken die gebaseerd zijn op verklaring van doodsoorzaak, veel te laag gesteld is”, aldus A Handbook for the Study of Suicide. Het boek zegt verder dat sommigen de werkelijke cijfers tweemaal zo hoog schatten als de officiële statistieken.

Het gevolg? De Verenigde Staten lijden, evenals veel andere landen, aan de verborgen wereldomvattende epidemie van zelfdoding onder ouderen. Dr. Herbert Hendin, een deskundige op dit gebied, merkt op: „Ondanks het feit dat het aantal zelfdodingen in de Verenigde Staten consequent en duidelijk stijgt met de leeftijd, heeft zelfdoding onder ouderen weinig publiciteit gekregen.” Hoe komt dat? Hij veronderstelt dat het probleem voor een deel gelegen is in het feit dat aangezien het aantal zelfdodingen onder ouderen altijd hoog is geweest, „het niet de plotselinge schrikreactie heeft veroorzaakt waarmee de opvallende toename in zelfdodingen onder jongeren gepaard ging”.

Een schrikbarende efficiëntie

Deze statistieken zijn schokkend, maar het zijn slechts kille cijfers. Ze zijn niet in staat de eenzaamheid over te brengen van een leven zonder een geliefde huwelijkspartner, de frustratie niet langer zelfstandig te zijn, de wanhoop over een slepende kwaal, de leegheid van chronische depressiviteit, de uitzichtloosheid van een fatale ziekte. De droeve waarheid is dat terwijl jonge mensen wellicht een zelfmoordpoging doen in een onbezonnen reactie op tijdelijke problemen, oudere mensen gewoonlijk voor problemen komen te staan die blijvend en onoplosbaar lijken. Als gevolg daarvan gaan zij vaak vastberadener te werk en voeren de zelfmoord met een schrikbarende efficiëntie uit.

„Zelfdoding komt niet alleen vaker voor onder ouderen, maar de daad zelf geeft belangrijke verschillen weer tussen oud en jong”, merkt dr. Hendin op in zijn boek Suicide in America. „Vooral de verhouding tussen het aantal werkelijke zelfdodingen en de pogingen daartoe geeft bij ouderen een heel duidelijke verschuiving te zien. Onder de bevolking in het algemeen schat men dat de verhouding tussen pogingen tot zelfdoding en werkelijke zelfdodingen tien op één is; onder jongeren (15-24) honderd op één; en onder personen boven de 55 één op één.”

Wat een ernstig stemmende statistieken! Wat is het deprimerend om oud te worden, aan fysieke kracht in te boeten en met pijn en ziekte te kampen te hebben! Geen wonder dat zovelen zelfmoord plegen. Toch is er een krachtige reden om het leven kostbaar te achten — zelfs onder zeer moeilijke omstandigheden. Beschouw eens wat er gebeurde met Mary, die in de inleiding werd genoemd.

[Voetnoot]

[Tabel op blz. 3]

Aantal zelfdodingen op 100.000 personen, naar leeftijd en geslacht

Mannen/Vrouwen 15 tot 24 jaar

8,0/2,5 Argentinië

4,0/0,8 Griekenland

19,2/3,8 Hongarije

10,1/4,4 Japan

7,6/2,0 Mexico

53,7/9,8 Rusland

23,4/3,7 Verenigde Staten

Mannen/Vrouwen 75 jaar en ouder

55,4/ 8,3 Argentinië

17,4/ 1,6 Griekenland

168,9/60,0 Hongarije

51,8/37,0 Japan

18,8/ 1,0 Mexico

93,9/34,8 Rusland

50,7/ 5,6 Verenigde Staten