Een levend geloof tijdens een tragedie

BIJNA zestig jaar geleden ontving Mina Esch een briefkaart van haar man, Peter. De handgeschreven boodschap was kort en vaag. Niettemin was ze blij en opgelucht de kaart te krijgen. Mina’s echtgenoot was een gevangene in het concentratiekamp Buchenwald, waar hij door de nazi-regering naartoe was gestuurd omdat hij een van Jehovah’s Getuigen was. Achter op de kaart stond de bondige verklaring: „De gevangene blijft als voorheen een hardnekkige Bijbelonderzoeker [zoals Jehovah’s Getuigen toen bekendstonden] . . . Alleen om deze reden zijn hem de gebruikelijke voorrechten van briefwisseling ontzegd.” Die boodschap vertelde Mina dat Peter aan zijn geloof vasthield.

De briefkaart, nu halfvergaan en vergeeld, is in bruikleen bij het Museum of Jewish Heritage — A Living Memorial to the Holocaust (Museum voor Joods Erfgoed — Een Levend Monument voor de Holocaust) in Battery Park, in de stad New York. De kaart en een foto van Peter Esch zijn twee voorwerpen die een stukje vertellen van een gruwelijke menselijke tragedie — de Holocaust — waarin zes miljoen joden omkwamen. De vaste collectie van het museum bevat meer dan 2000 foto’s en 800 historische en culturele voorwerpen die een beeld geven van de ervaringen van de joodse gemeenschap vanaf 1880 tot nu toe, met inbegrip van de Holocaust. Waarom is het Museum of Jewish Heritage een passende plaats om de kaart van Peter Esch tentoon te stellen?

„De taak van het museum is joodse geschiedenis weer te geven”, verklaarde dr. Jud Newborn, historicus van het museum. „Jehovah’s Getuigen werden vervolgd om wat zij waren. De Getuigen werden vervolgd puur vanwege hun religieuze overtuiging en omdat zij niets moesten hebben van racisme, geen trouw zwoeren aan een slecht, wereldlijk dictator. En zij geloofden niet in het strijden van zijn oorlog. . . . Joden deden hun uiterste best om aan hun waarden en hun geloof vast te houden, in weerwil van geduchte tegenstand. Het museum herdenkt dit geestelijk verzet. Om die reden erkent en bewondert dit instituut ook het geloof van Jehovah’s Getuigen gedurende het nazi-tijdperk.”

Een eenvoudige kaart, tijdelijk ondergebracht in het Museum of Jewish Heritage, beschrijft de strijd van een man wiens loyaliteit jegens Jehovah op de proef werd gesteld. Peter Esch overleefde zijn beproeving in het nazi-kamp, met een ongeschonden geloof.

[Illustratie op blz. 31]

Museum of Jewish Heritage, New York

[Illustraties op blz. 31]

Esch, een van Jehovah’s Getuigen, zat van 1938 tot 1945 gevangen omdat hij weigerde zijn geloofsovertuiging te verloochenen