Wordt een leven minder waard?

„Wij leven in een wereld waar een leven niet veel waard is. De dood is te koop voor een paar honderd pond [sterling] en er is geen gebrek aan mensen die bereid zijn de klus te klaren.” — The Scotsman.

Bij een overval die de hele wereld schokte, bezetten in april 1999 twee tieners de Columbine High School in Littleton (Colorado); er vielen vijftien doden. Uit onderzoek bleek dat een van de overvallers een webpage had waarop hij had gezet: „VAN DE DODEN KOMT GEEN TEGENSPRAAK!” De overvallers kwamen beiden bij de tragedie om.

MOORD is iets universeels en dagelijks sterven talloze mensen een gewelddadige dood. Zuid-Afrika ging in 1995 aan kop met 75 moorden per 100.000 inwoners. Een leven is wel bijzonder weinig waard in een bepaald Zuid-Amerikaans land, waar in 1997 ruim 6000 personen om politieke redenen werden vermoord. Doden op bestelling is een normale gang van zaken. In een rapport over dat land werd gezegd: „Schokkend genoeg is ook het aantal moorden op kinderen omhooggevlogen: in 1996 werden 4322 kinderen omgebracht, een stijging van veertig procent in slechts twee jaar tijd.” Maar zelfs kinderen worden moordenaars — van andere kinderen en van hun eigen ouders. Een leven is inderdaad niet veel waard.

Waarom de „doodscultuur”?

Wat laten deze feiten en cijfers zien? Een groeiend gebrek aan respect voor het leven. Op macht en geld beluste mensen doden zonder enige wroeging. Drugsbaronnen geven opdracht tot het uitmoorden van hele families. Voor hun moorden gebruiken zij eufemismen als het „omleggen”, „opruimen”, „elimineren” of „liquideren” van de slachtoffers van wat zij „hits” noemen. Genocide en etnische zuivering hebben de tol nog vermeerderd en de waarde van een mensenleven verlaagd. Het gevolg is dat moord  en doodslag wereldwijd dagelijkse kost zijn geworden op het nieuwsmenu van tv-stations.

Voeg daar nog het geweld en de verminkingen aan toe waarvan het op het televisiescherm en filmdoek wemelt, en onze samenleving lijkt beheerst te worden door een morbide cultuur die draait om de dood. De Encyclopædia Britannica zegt in dat verband: „In de tweede helft van de twintigste eeuw is de dood een wonderlijk populair thema geworden. Voor die tijd was het, misschien nogal verrassend, een thema dat in serieuze wetenschappelijke en, in mindere mate, filosofische speculaties grotendeels geschuwd werd.” Volgens Josep Fericgla, een Catalaanse hoogleraar in de culturele antropologie, is „de dood het laatste werkzame taboe in onze samenlevingen geworden, en dientengevolge thans een van de belangrijkste bronnen van ideologische manipulatie”.

Misschien is het opvallendste kenmerk van deze „doodscultuur” wel de gangbare opvatting dat macht, superioriteit, geld en genoegens veel belangrijker zijn dan een mensenleven en morele waarden.

Hoe wordt deze „doodscultuur” verbreid? Hoe kunnen ouders een tegenwicht verschaffen tegen deze negatieve invloed om hen heen die niet aan hun kinderen voorbijgaat? Dat zijn enkele van de vragen die in de volgende artikelen beantwoord zullen worden.

[Kader/Illustratie op blz. 4]

Hoeveel is een leven waard?

▪ „De jongeren in de bendes [in het Indiase Mumbai] zijn zo desperaat dat zij al een huurmoord plegen voor slechts 5000 roepies [$115].” — Far Eastern Economic Review.

▪ „Hij vermoordde een voorbijganger die hem een sigaret weigerde.” — Kop in La Tercera, Santiago de Chile.

▪ „In Rusland kost het [in 1995] ongeveer $7000 om een gemiddelde huurmoord te arrangeren . . . Het aantal huurmoorden is sterk gestegen in de economische explosie van het postcommunistische Rusland.” — Reuter, gebaseerd op een bericht in de Moscow News.

▪ „Een makelaar in onroerend goed uit Brooklyn is gearresteerd . . . en aangeklaagd wegens het betalen van een deel van een vergoeding van $1500 aan een tiener voor het vermoorden van de zwangere vrouw van de man en haar moeder.” — The New York Times.

▪ ’De prijs voor een moord in Engeland daalt. De prijzen voor een huurmoord zijn gedaald van 30.000 pond vijf jaar geleden tot een doenlijker 5000 tot 10.000 pond.’ — The Guardian.

▪ ’Gevaarlijke bendes op de Balkan stellen maffia in de schaduw. Dit is een nieuw type crimineel, met nieuwe regels en nieuwe wapens. Hij beschikt over explosieven en machinegeweren en aarzelt niet die te gebruiken.’ — The Guardian Weekly.