Moet verdriet geuit worden?

IN HAAR boek Kinderen en de dood verklaart dr. Elisabeth Kübler-Ross: „Vele, vele volwassenen lijden eronder dat ze de conflicten van hun kinderjaren nooit hebben kunnen oplossen. Daarom moeten kinderen verdriet kunnen hebben zonder voor huilebalk of moederskindje te worden uitgemaakt of een belachelijke opmerking te krijgen als: ’Grote jongens huilen niet.’”

Deze benadering staat haaks op de opvatting in sommige landen dat men zichzelf niet moet toestaan enige emotie te tonen.

De ervaring van een uitvaartondernemer

Dat contrast wordt geïllustreerd door de opmerkingen van Robert Gallagher, een uitvaartondernemer in New York die door Ontwaakt! werd geïnterviewd. Hem werd gevraagd of hij enig verschil opmerkte tussen de rouwreacties van mensen die in de Verenigde Staten waren geboren en immigranten uit Latijns-Amerikaanse landen.

„Jazeker. Toen ik rond 1950 met dit beroep begon, waren er veel Italiaanse immigrantengezinnen in onze buurt. Zij waren erg emotioneel. Nu hebben we op begrafenissen te maken met hun kinderen en kleinkinderen en veel van de emoties zijn verdwenen. Zij tonen hun emoties niet zo erg.”

De joden in bijbelse tijden uitten hun verdriet en emoties. Merk op hoe de bijbel Jakobs reactie beschrijft toen hem werd wijsgemaakt dat zijn zoon Jozef door een kwaadaardig wild beest was verslonden: „Jakob scheurde zijn kleren en deed een zak om zijn lendenen en treurde lange tijd over zijn zoon. Al zijn zonen en zijn dochters kwamen om hem te troosten, maar hij weigerde zich te laten troosten. ’Nee,’ zei hij, ’ik zal treurend naar mijn zoon in Sjeool afdalen.’ En zijn vader bleef tranen vergieten om hem” (Genesis 37:34, 35, The Jerusalem Bible; wij cursiveren). Jakob schaamde zich er dus niet voor te huilen om zijn verloren zoon.

Andere cultuur, andere reactie

Uiteraard, culturen verschillen. Een auteur met twintig jaar ervaring in Afrika legt bijvoorbeeld uit dat er in veel delen van Nigeria, ondanks dat gezinnen meestal veel kinderen hebben en de dood vanwege diverse ziekten  een geregelde bezoeker is, „een stortvloed van verdriet op gang komt wanneer een kind sterft, vooral als het het eerste kind is, en helemaal als het een jongen is. Het verschil is dat het verdriet in Nigeria kort en intens is. Het duurt geen maanden of jaren.”

In landen rond de Middellandse Zee en in Latijns-Amerika zijn mensen opgevoed in een omgeving waar spontane reacties normaal worden gevonden. Daar worden vreugde en verdriet openlijk getoond. Begroetingen blijven niet beperkt tot het geven van een hand; daar hoort een hartelijke omhelzing bij. Zo wordt ook verdriet openlijk geuit door tranen en jammerklachten.

De schrijfster Katherine Fair Donnelly zegt dat een getroffen vader „niet alleen de psychische schok ervaart van het verlies van zijn kind maar ook de angst om zijn mannelijke identiteit te verliezen door openlijk zijn verdriet te tonen”. Maar, zo voert ze aan, „het verlies van je kind overschrijdt de grens van wat je wel en niet met je emoties mag en moet doen. De eenvoudige diepgewortelde emotie van het reinigen van de ziel met tranen van verdriet komt overeen met het opensnijden van een wond om de infectie af te voeren.”

In het ene land is het dus gebruikelijker om verdriet te uiten dan in het andere. Maar het mag niet als een teken van zwakte worden bezien om te rouwen en tranen de vrije loop te laten. Zelfs Jezus Christus „liet zijn tranen de vrije loop” om de dood van zijn vriend Lazarus, hoewel hij wist dat hij hem kort daarna zou opwekken. — Johannes 11:35.

[Inzet op blz. 14]

Jakob schaamde zich er niet voor te huilen om zijn verloren zoon