Een verstrekkend onderwijsprogramma

„Slechts de onderwezenen zijn vrij.” — Epictetus, ca. 100 G.T.

DE 19de-eeuwse antislavernijactivist William H. Seward geloofde dat „de gehele hoop op menselijke vooruitgang berust op de steeds toenemende invloed van de bijbel”.

Ook bij Jehovah’s Getuigen staat de bijbel in hoog aanzien. Ze zijn ervan overtuigd dat degenen die de beginselen uit de bijbel toepassen, betere echtgenoten, betere echtgenotes, betere kinderen — ja, de beste mensen in de wereld worden. Dus gehoorzamen ze het gebod van Jezus Christus: „Gaat daarom en maakt discipelen van mensen uit alle natiën . . . en leert hun.” — Mattheüs 28:19, 20.

Ter verwezenlijking van dit doel — mensen uit de bijbel onderwijzen — zijn Jehovah’s Getuigen begonnen aan wat misschien wel de grootste onderwijscampagne in de menselijke geschiedenis is. Hoe verstrekkend is die campagne?

Een wereldomvattend uitgeverswerk

In hun openbare bediening gebruiken de Getuigen bijbelvertalingen in honderden talen. Maar ze hebben ook de Nieuwe-Wereldvertaling van de Heilige Schrift uitgegeven in 21 talen en de Nieuwe-Wereldvertaling van de Christelijke Griekse Geschriften (het zogenoemde Nieuwe Testament) in 16 andere talen. Ook werken ze aan het vertalen van deze bijbel in nog eens 11 talen. De Getuigen geven ook lectuur uit die de waardering voor de bijbel vergroot en tot een beter begrip ervan bijdraagt.

Dit tijdschrift bijvoorbeeld, Ontwaakt!, verschijnt in 82 talen en van elke uitgave worden gemiddeld meer dan 20.380.000 exemplaren gedrukt. Het zustertijdschrift, De Wachttoren, heeft een gemiddelde oplage van 22.398.000 exemplaren per uitgave in 137 talen. Dit komt erop neer dat er elk jaar ruim een miljard van deze tijdschriften worden gedrukt! Bovendien wordt De Wachttoren in 124 van deze talen simultaan uitgegeven, en Ontwaakt! in 58 talen. Wereldwijd wordt de informatie in deze tijdschriften dus door mensen van vele taalgroepen tegelijkertijd in hun eigen taal gelezen.

 Bovendien hebben Jehovah’s Getuigen de afgelopen decennia honderden miljoenen bijbelstudiehulpmiddelen geproduceerd. Het boek De waarheid die tot eeuwig leven leidt had een oplage van ruim 107 miljoen. Later kwam U kunt voor eeuwig in een paradijs op aarde leven met een oplage van ruim 81 miljoen, en meer recent heeft Kennis die tot eeuwig leven leidt het aantal van 75 miljoen exemplaren in 146 talen overschreden. Verder zijn er van de 32 bladzijden tellende brochure Wat verlangt God van ons? ruim 113 miljoen exemplaren in 240 talen gedrukt.

Andere boeken zijn uitgegeven om in bepaalde specifieke behoeften te voorzien. Mijn boek met bijbelverhalen, bestemd voor kinderen, heeft een oplage van ruim 51 miljoen bereikt. Twee boeken die speciaal voor tieners geschreven zijn, Maak je jeugd tot een succes en Wat jonge mensen vragen — Praktische antwoorden, hebben een gezamenlijke oplage van ruim 53 miljoen. En Het geheim van gezinsgeluk, dat miljoenen gezinnen heeft geholpen hun problemen het hoofd te bieden, is in 115 talen gedrukt.

Vier andere publicaties die sinds 1985 zijn uitgegeven en die vooral geloof opbouwen in de Schepper, zijn Zoon en de bijbel, hebben een gezamenlijke oplage van ruim 117 miljoen exemplaren. Dit zijn Leven — Hoe is het ontstaan? Door evolutie of door schepping?, De grootste mens die ooit heeft geleefd, De bijbel — Gods woord of dat van mensen? en Is er een Schepper die om u geeft?

Momenteel zijn op de bijbel gebaseerde publicaties van Jehovah’s Getuigen in 353 talen verkrijgbaar, en enkele hiervan zullen binnenkort in nog eens 38 talen verschijnen. Ja, sinds 1970 hebben Jehovah’s Getuigen ruim 20 miljard boeken, brochures en tijdschriften gedrukt! Bovendien zijn er bijna 6 miljoen onderwijzers in meer dan 230 landen bezig met het verbreiden van bijbelkennis. Maar hoe is dit allemaal mogelijk geworden, en hoe is het van invloed geweest op het leven van mensen?

Waarom in hun eigen taal

Zoals u zich kunt voorstellen, vereist het een gigantische gecoördineerde krachtsinspanning om kwaliteitslectuur simultaan in meer dan  honderd talen uit te geven. Vertaalteams, die hun tijd en hun bekwaamheden vrijwillig ter beschikking stellen, maken gebruik van computersystemen om een hoog niveau van kwaliteit, nauwkeurigheid en snelheid te bereiken. Op die manier komen publicaties snel beschikbaar, zelfs in talen waarvoor slechts een kleine groep vertalers is. Momenteel zijn er meer dan 1950 mannen en vrouwen betrokken bij dit wereldomvattende, zonder winstbejag verrichte vertaalwerk. Maar waarom wordt er zoveel moeite gedaan? Is het dat werkelijk waard, aangezien heel veel mensen die een minder bekende taal spreken, toch ook wel enige kennis van een belangrijker taal hebben?

Jehovah’s Getuigen hebben bemerkt dat het de moeite werkelijk waard is, en wel om een reden die genoemd werd door William Tyndale, een vermaard bijbelvertaler uit de zestiende eeuw. Hij schreef: „Ik had door ervaring waargenomen hoe onmogelijk het is leken in enige waarheid te bevestigen, tenzij de schrift hun in hun moedertaal duidelijk voor ogen wordt gelegd opdat zij de essentie, de volgorde en de betekenis van de tekst kunnen zien.”

Het is weliswaar niet altijd mogelijk mensen bijbelse publicaties in hun moedertaal te geven, maar waar dat wel kan, wordt hun hart sneller en dieper door de bijbelse waarheden geraakt. Dit is opgemerkt in landen van de voormalige Sovjet-Unie, waar veel etnische groepen zijn, die talloze inheemse talen spreken. In het begin van de vorige eeuw werden veel van deze volken bij de Sovjet-Unie ingelijfd, werden in de Russische taal onderwezen en waren verplicht die te gebruiken. Ze lezen en schrijven dus Russisch en spreken tegelijkertijd hun moedertaal.

Vooral sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991 willen veel van deze mensen hun moedertaal gebruiken. Dat geldt voor mensen die het Adygees, Altaj, Witrussisch, Georgisch, Kirgizisch, Zyriaans, Ossetisch, Toevinisch of een van de tientallen andere talen als moedertaal hebben. Hoewel de meesten Russisch kunnen spreken, raakt bijbelse lectuur in het Russisch niet zo snel hun hart. Lectuur in hun plaatselijke taal heeft daarentegen een opmerkelijke aantrekkingskracht. „Het is goed dat jullie lectuur in onze taal gaan uitgeven”, zei iemand die een bijbels traktaat in het Altaj kreeg.

Nog een voorbeeld hiervan is Groenland, een arctisch eiland met een bevolking van maar ongeveer 60.000 mensen. Zowel De Wachttoren als Ontwaakt! wordt in het Groenlands gedrukt, en deze tijdschriften zijn heel populair — evenals andere publicaties die Jehovah’s Getuigen in het Groenlands drukken. Deze lectuur is zelfs in veel huizen in de meest afgelegen nederzettingen van het eiland te vinden.

In het Zuidzeegebied spreken zo’n 7000 mensen Nauruaans, 4500 Tokelauaans en 12.000 Rotumaans. De Getuigen produceren nu bijbelse traktaten en brochures in die talen, alsook maandelijkse uitgaven van De Wachttoren in het Niueaans, dat door ongeveer 8000 mensen gesproken wordt, en het Tuvaluaans, dat door zo’n 11.000 mensen gesproken wordt. Jehovah’s Getuigen behoren feitelijk tot de grootste uitgevers van gedrukt materiaal in minder bekende talen, want ze geven bijbelse lectuur uit in talen zoals het Bislama, Hiri Motu, Papiamentoe, Mauritiaans Creools, New Guinea Pidgin, Seychellen-Creools, Solomon Islands Pidgin en talloze andere talen.

Vaak is het zo dat hoe kleiner de bevolking is die een bepaalde taal spreekt, hoe geïsoleerder en armer de gemeenschap is. Toch kunnen wellicht veel mensen in die gebieden lezen en schrijven. En vaak is de bijbel in de plaatselijke taal een van de weinige publicaties die de plaatselijke bewoners tot hun beschikking hebben. In sommige van die talen is er zelfs niet eens een krant, omdat dat commercieel niet haalbaar is.

Waarom een gewaardeerd werk

Omdat Jehovah’s Getuigen in lectuur voorzien die de kwaliteit van het leven van de mensen verhoogt, hebben velen hun vertaalwerk geprezen. Linda Crowl, een medewerkster aan  het Institute for Pacific Studies, dat verbonden is aan de University of the South Pacific in Suva (Fiji), zei dat het vertaalwerk van de Getuigen „het meest enerverende is wat er in het Zuidzeegebied gebeurt”. Ze beveelt hun publicaties aan vanwege de uitstekende kwaliteit.

Toen de kwartaaluitgave van Ontwaakt! in het Samoa van start ging, verscheen dit nieuws zowel in de plaatselijke kranten als op het landelijke tv-journaal. Tijdens de uitzending liet men de voorplaat van Ontwaakt! zien en werd het tijdschrift bij elk artikel opengeslagen. Die werden vervolgens een voor een besproken.

Veelzeggend is dat in sommige landen de vertalers van publicaties van de Getuigen geregeld door plaatselijke taalinstituten worden geraadpleegd in verband met grammatica, spelling, het maken van nieuwe woorden, enzovoort. Het kosteloze onderwijzingswerk dat Jehovah’s Getuigen verrichten, is duidelijk van invloed geweest op het leven van veel meer mensen dan alleen degenen die actieve leden van hun gemeenten zijn geworden.

 Toch zijn, zoals in het voorgaande artikel werd opgemerkt, bijna een miljard volwassenen — zowat een zesde van de wereldbevolking — analfabeet. Wat is er gedaan om die mensen te helpen voordeel te trekken van de uiterst belangrijke inlichtingen die men door lezen en studeren te weten kan komen?

Voorzien in fundamentele behoeften op onderwijsgebied

In veel landen hebben de Getuigen kosteloze alfabetiseringsprogramma’s georganiseerd om mensen te leren lezen en schrijven. Ze hebben zelfs hun eigen handleidingen ontwikkeld, zoals de publicatie Apply Yourself to Reading and Writing, die in 28 talen is uitgegeven. Vele duizenden mensen, onder wie vrouwen en bejaarden, kunnen dankzij deze lessen nu lezen en schrijven.

In Boeroendi hebben Jehovah’s Getuigen lees- en schrijfcursussen gegeven die een hulp zijn geweest voor honderden mensen. Na de goede resultaten van dit programma waargenomen te hebben, kende het Nationale Bureau voor Alfabetisering van Volwassenen in dat land op 8 september 1999, de Internationale Dag van de Alfabetisering, vier Getuige-leraren een prijs toe.

Het volgende bericht werd ontvangen over lees- en schrijfklassen in zo’n 700 gemeenten van Jehovah’s Getuigen in Mozambique: „De afgelopen vier jaar hebben 5089 leerlingen de klassen doorlopen, en momenteel staan er 4000 ingeschreven.” Een van de leerlingen schreef: „Ik wil graag mijn oprechte waardering voor de school uitspreken . . . Ik was  iemand die niets wist. Dankzij de school kan ik lezen, en hoewel ik nog steeds moet oefenen, kan ik ook schrijven.”

Sinds 1946, toen de Getuigen in Mexico bericht begonnen bij te houden, hebben meer dan 143.000 mensen daar lezen en schrijven geleerd op speciaal daarvoor opgerichte scholen. Een 63-jarige vrouw schreef: „Ik ben Jehovah’s Getuigen, die me lezen en schrijven hebben geleerd, heel dankbaar. Mijn leven was ellendig. Maar nu kan ik me tot de bijbel wenden om raad, en ik heb geluk gevonden in de bijbelse boodschap.”

In het Zuid-Amerikaanse land Brazilië hebben de Getuigen ook duizenden mensen lezen en schrijven geleerd. „Toen ik leerde lezen, was het alsof ik na vele jaren van ketenen werd bevrijd”, zei een 64-jarige. „Ik heb nu toegang tot alle soorten informatie. En wat het belangrijkste is, het lezen en bestuderen van de bijbel heeft me van valse leerstellingen bevrijd.”

Vaak helpen bijbelonderwijzers die Getuigen van Jehovah zijn, hun leerlingen op persoonlijke basis om te leren lezen. Martina, die op de Filippijnen woont, was in de tachtig toen ze door een Getuige werd bezocht. Martina wilde een geregelde bijbelstudie, maar ze kon niet lezen. Met de hulp van haar bijbelonderwijzeres maakte Martina vorderingen, en met extra opleiding in de plaatselijke gemeente kon ze aan de hand van de bijbel anderen gaan onderwijzen. Nu is ze een geletterde volletijdonderwijzeres van de bijbel.

Het is duidelijk dat het vermogen om lezen en schrijven te leren onder alle volken aanwezig is. Toch zouden we ons kunnen afvragen: Hebben mensen werkelijk baat bij kennis van de bijbel omtrent God en zijn voornemens? Het laatste artikel van deze serie zal die vraag beantwoorden.

[Kader/Illustratie op blz. 9]

„Woorden schieten tekort . . .”

Regeringsautoriteiten, academici en gewone mensen hebben allemaal notitie genomen van de inspanningen die Jehovah’s Getuigen zich getroosten om het onderwijs van mensen wereldwijd te bevorderen. Hier volgen enkele voorbeelden van hun opmerkingen:

„Mijn regering en ik zijn vooral blij omdat dit boek [U kunt voor eeuwig in een paradijs op aarde leven in het Tuvaluaans] weer een nieuwe en essentiële toevoeging aan de uiterst belangrijke ’rijkdommen’ van Tuvalu is. U moet wel heel blij zijn met het aandeel dat u eraan hebt gehad — een schitterend aandeel in de ontwikkeling van het geestelijke leven van de bevolking van deze natie. Ik ben ervan overtuigd dat dit werk zal worden vermeld in de Tuvaluaanse geschiedenis op het gebied van het uitgeven van educatieve boeken.” — Dr. T. Puapua, de voormalige premier van Tuvalu (Zuidzeegebied).

„Jehovah’s Getuigen zijn zeer actief in het uitgeven van lectuur en maken daarbij gebruik van de modernste technologie in het Zuidzeegebied. . . . Deze prestatie is des te opmerkelijker wanneer men bedenkt hoe gebrekkig de communicatie . . . tussen de Zuidzee-eilanden is.” — Linda Crowl, University of the South Pacific, Suva (Fiji).

„Wat is het boek Het geheim van gezinsgeluk in het Isoko schitterend en wat gaat er een kracht van uit! Wij bedanken de vrijwilligers van het Isoko-vertaalteam dat ze ons hebben geholpen om een volledig begrip van het boek te krijgen.” — C. O. A., Nigeria.

„Woorden schieten tekort om mijn dankbaarheid te beschrijven voor deze vertaling van de bijbel [de Nieuwe-Wereldvertaling in het Servisch], die gemakkelijk te begrijpen is. In het verleden heb ik geprobeerd de hele bijbel te lezen, maar ik gaf het altijd weer snel op omdat ik de taal niet begreep. Nu kan ik deze unieke vertaling lezen en begrijpen!” — J. A., Joegoslavië.

„Dank u voor de goede, leerzame en opbouwende publicaties die vertaald zijn in het Tiv. Feitelijk schieten woorden tekort om alle voordelen en de aanmoediging die men uit deze boeken en brochures kan putten, te beschrijven. Deze publicaties hebben duizenden mensen bereikt.” — P. T. S., Nigeria.

[Illustratie]

36 miljoen exemplaren, 115 talen

[Illustraties op blz. 4, 5]

Er zijn meer dan 100 miljoen exemplaren van de „Nieuwe-Wereldvertaling” geproduceerd in 37 talen

[Illustraties op blz. 7]

Wereldwijd hebben bijna 2000 personen een aandeel aan het vertalen van de publicaties van Jehovah’s Getuigen. (Zoeloe-team in Zuid-Afrika, links; Japanse vertaler, onder)

[Illustratie op blz. 7]

Elk jaar worden er ruim een miljard exemplaren van „De Wachttoren” en „Ontwaakt!” gedrukt

[Illustraties op blz. 8]

Over de hele wereld geven Jehovah’s Getuigen lees- en schrijfcursussen. (Mexico, rechts; Boeroendi, onder. Op de omslag: Ghana)