Wie praat er?

HET doek gaat op voor de artiest en zijn pop. Ze vertellen elkaar moppen en de pop lijkt te leven, met een eigen stem en persoonlijkheid. In werkelijkheid is het natuurlijk de artiest — een buikspreker — die de „stem” van de pop voortbrengt, er altijd voor zorgend dat zijn eigen lippen niet meebewegen.

Zou u iets meer willen leren over deze ongebruikelijke kunstvorm? Ontwaakt! interviewde Nacho Estrada, die al zo’n achttien jaar buikspreker van beroep is.

Wat zijn de verschillende vormen van buikspreken?

Met een ’dichtbije’ stem lijkt de artiest zijn woorden van dichtbij te laten komen, zoals uit een pop op zijn knie. Een ’verre’ stem gebruikt hij om die schijnbaar van ver weg te laten komen. Een buikspreker kan zijn stem ook dempen zodat die uit een gesloten ruimte lijkt te komen — bijvoorbeeld uit een doos. Sommige buiksprekers kunnen geluiden imiteren, zoals dierengeluiden of het gehuil van een baby. En ze bewegen hun lippen niet tijdens hun optreden.

Een goede buikspreker is behoorlijk overtuigend. Naar verluidt slaakte één buikspreker een gedempte kreet om hulp toen een hooiwagen voorbijreed. Men hield zowaar de kar aan en haalde het hooi eraf in de verwachting eronder een zielig slachtoffer aan te treffen! Uiteraard vond men niemand.

Hoe is het buikspreken ontstaan?

Men neemt aan dat buikspreken vele jaren geleden werd gebruikt om bijgelovige mensen wijs te maken dat ze met de doden communiceerden. Op den duur werd buikspreken ontmaskerd als gewoon een menselijke vaardigheid. Daarna kreeg het een gerespecteerde plaats in de amusementswereld en tegenwoordig wordt het soms zelfs voor educatieve doeleinden gebruikt.

Door de eeuwen heen zijn allerlei settings gebruikt om het publiek te amuseren en de ongebruikelijke talenten van de artiest te tonen. In de twintigste eeuw werd het populair onder buiksprekers om een dialoog te voeren met een houten pop.

Hoe kreeg u belangstelling voor buikspreken?

Het trok me omdat het mensen kan opvrolijken en laten lachen. Ik was nog maar een jochie toen een plaatselijke handelaar mijn belangstelling voor deze kunst wekte door de afkomst van het woord „buikspreken” uit te leggen. Vroeger dacht men namelijk dat bij het buikspreken op een bijzondere manier gebruik werd gemaakt van de maag. Vervolgens bracht hij me enkele grondbeginselen bij.

De volgende dag probeerde ik het uit op school. Met een ’verre’ stem die uit de omroepinstallatie leek te komen riep ik mezelf de klas uit. Het werkte! Later leerde ik meer over buikspreken via een schriftelijke cursus  en toen ging ik er mijn brood mee verdienen.

Wat voor werk doet u als buikspreker?

Hoewel ik af en toe optredens bij diners of op buiksprekerscongressen heb verzorgd en zelfs een paar keer op de televisie ben geweest, breng ik de meeste tijd door met het onderwijzen van kinderen op school. Humor speelt een belangrijke rol in de show. In een programma over lichaamsverzorging bijvoorbeeld wijs ik Maclovio, mijn houten pop, erop dat ik, omdat hij zijn tanden niet heeft gepoetst, kan zien dat hij ’s ochtends een eitje heeft gegeten. Maclovio antwoordt dan: „Niet waar, dat was gisteren!”

Hoe werkt buikspreken?

Men zegt vaak dat een buikspreker zijn stem ergens anders vandaan laat komen, maar dit is slechts een illusie. We houden de tong in een speciale positie om alternatieve klanken voort te brengen voor letters waarbij de lippen bewogen moeten worden, en een middenrif-ademhalingstechniek wekt de valse indruk van afstand.

Buikspreken werkt omdat het gehoor van de meeste mensen er niet op getraind is de bron en de afstand van geluid te herkennen. Ze hebben de hulp van hun ogen nodig. Ter illustratie: bij het horen van een sirene vertelt uw oor u dat er mogelijk een ziekenauto nadert en dat die van ver komt. Maar hoe ver weg is hij? Van welke kant nadert hij? Om deze vragen te beantwoorden zult u waarschijnlijk moeten kijken of u zijn zwaailichten ziet.

Een buikspreker buit dit uit door een geluid voort te brengen dat het juiste volume heeft, en door de aandacht te vestigen op datgene waarvan hij het publiek wil doen geloven dat het de bron van het geluid is.

Welke suggesties zou u iemand geven die erin geïnteresseerd is buikspreken te leren?

Allereerst: weet wat je doel is en wees bereid alles te vermijden wat daarmee in strijd is. Ik zeg dit omdat buikspreken net als veel andere vormen van amusement soms voor verkeerde dingen gebruikt wordt. Persoonlijk trekt buikspreken me aan omdat het liefde kan overbrengen en plezier kan geven. Ik beperk mijn werk tot materiaal en evenementen die dat doel dienen.

Om een goede buikspreker te worden zijn drie dingen nodig — techniek, verbeelding en oefening. Techniek kun je uit een boek of van een video leren. Gebruik vervolgens je verbeelding om een geloofwaardige persoonlijkheid voor je pop of marionet te ontwikkelen, en leer hoe je hem of haar levensecht kunt laten lijken. Ten slotte: oefen. De hoeveelheid oefening bepaalt het niveau dat je bereikt.