Meegesleurd in een maalstroom van emoties

„NADAT me was verteld dat ik een levensbedreigende ziekte had,” herinnert een bejaarde man zich, „probeerde ik m’n angsten opzij te zetten, maar de gevoelens van onzekerheid waren afmattend.” Zijn woorden laten uitkomen dat nadat een ziekte een fysieke klap heeft uitgedeeld, ze ook nog een emotionele slag toebrengt. Toch zijn er mensen die zulke tegenslagen met succes het hoofd bieden. Velen van hen zouden u graag willen verzekeren dat er manieren zijn om ondanks een chronische ziekte iets van uw leven te maken. Maar laten we voordat we bespreken wat u kunt doen, eerst eens enkele van de emoties waar u in het begin mee te kampen kunt hebben, onder de loep nemen.

Ongeloof, ontkenning, neerslachtigheid

De emoties die u ervaart, kunnen aanmerkelijk verschillen van die van anderen. Toch merken gezondheidsdeskundigen en zieken op dat mensen die door een gezondheidscrisis worden getroffen, vaak een aantal gemeenschappelijke emoties ondergaan. Aanvankelijke gevoelens van schrik en ongeloof kunnen gevolgd worden door gevoelens van ontkenning: ’Het kan niet waar zijn.’ ’Het moet een vergissing zijn.’ ’Misschien hebben ze de laboratoriumtests verwisseld.’ Een vrouw beschreef haar reactie toen ze te horen kreeg dat ze kanker had, als volgt: „Je hebt zin om de dekens over je hoofd te trekken, en je hoopt dat als je er weer onderuit kijkt, alles voorbij zal zijn.”

Maar als de werkelijkheid begint door te dringen, kan ontkenning plaatsmaken voor neerslachtigheid, een ongelukkig gevoel dat u omhult als een wolk van dreigend onheil. ’Hoe lang heb ik nog te leven?’, ’Ben ik gedoemd om de rest van mijn leven pijn te hebben?’ en soortgelijke vragen kunnen u bestormen. Misschien wenst u dat u terug kon gaan in de tijd, vóór de diagnose, maar dat kan niet. Al gauw voelt u zich wellicht overweldigd door een stortvloed van andere pijnlijke en krachtige emoties. Welke zijn dat onder andere?

Onzekerheid, bezorgdheid, angst

Een ernstige ziekte brengt intense onzekerheid en zorg in uw leven. „De onvoorspelbaarheid van mijn situatie maakt het leven soms heel frustrerend”, zegt een man met de ziekte van Parkinson. „Elke dag moet ik afwachten wat er gaat komen.” Uw ziekte kan u ook vrees aanjagen. Als ze zonder waarschuwing heeft toegeslagen, voelt u wellicht een verpletterende angst. Maar als u de diagnose van uw ziekte kreeg nadat u zich jarenlang zorgen had gemaakt over symptomen die verkeerd gediagnostiseerd waren, is de vrees wellicht wat subtieler. Misschien hebt u aanvankelijk zelfs een gevoel van opluchting dat de mensen eindelijk zullen geloven dat u echt ziek bent en dat het niet allemaal verbeelding is. Maar al gauw kan de opluchting plaatsmaken voor het vreselijke besef wat de diagnose inhoudt.

 De vrees de controle over uw leven te verliezen, kan u ook dwarszitten. Vooral als u een mate van onafhankelijkheid op prijs stelt, slaat de schrik u wellicht om het hart bij de gedachte dat u steeds afhankelijker van anderen zult worden. Misschien maakt u zich zorgen dat uw ziekte uw leven begint te beheersen en heel uw doen en laten zal dicteren.

Boosheid, schaamte, eenzaamheid

Dat u steeds meer de controle over uw leven verliest, kan ook gevoelens van boosheid oproepen. ’Waarom ik? Waar heb ik dit aan verdiend?’, vraagt u zich misschien af. Deze aanslag op uw gezondheid lijkt oneerlijk en zinloos. Ook kunt u door schaamte en wanhoop overmand worden. Een verlamde man vertelt: „Ik schaamde me zo dat dit me allemaal overkomen was door een stom ongeluk!”

U kunt ook in een isolement raken. Fysiek isolement leidt makkelijk tot sociaal isolement. Als u door uw ziekte aan huis gebonden bent, kunt u misschien niet meer met oude vrienden uitgaan. Toch verlangt u meer dan ooit naar menselijk contact. Na een aanvankelijke stortvloed van bezoeken en telefoontjes zijn er wellicht steeds minder mensen die even langskomen of opbellen.

Omdat het pijn doet te zien dat vrienden zich terugtrekken, hebt u zich als reactie op deze pijnlijke ervaring wellicht in uzelf teruggetrokken. Natuurlijk is het te begrijpen dat u misschien wat tijd nodig hebt voordat u weer mensen wilt zien. Maar als u op dit punt toelaat dat u zich steeds verder van anderen terugtrekt, kan het zijn dat u van een sociaal isolement (waarin anderen u niet komen bezoeken) wegzakt in een emotioneel isolement (waarin u anderen niet wilt zien). Hoe het ook zij, u zult wellicht met intense gevoelens van eenzaamheid worstelen. * Soms vraagt u zich misschien zelfs af of u het nog een dag langer kunt volhouden.

Van anderen leren

Er is echter hoop. Als u onlangs door ernstige gezondheidsproblemen getroffen bent, zijn er praktische stappen die u kunt ondernemen en die u zullen helpen een mate van controle over uw leven terug te krijgen.

Het is waar dat deze serie artikelen uw chronische gezondheidsprobleem, wat het ook is, niet zal oplossen. Toch kan de gepresenteerde informatie u wellicht helpen manieren te ontdekken om ermee te leren leven. Een vrouw met kanker noemde de emotionele fases op die ze had doorgemaakt: „Na de ontkenning kwam veel woede en vervolgens het zoeken naar mijn hulpbronnen.” Ook u kunt die zoektocht maken, en wel door u te wenden tot mensen die dezelfde weg hebben afgelegd en door van hen te leren hoe u kunt putten uit de hulpbronnen die binnen uw bereik zijn.

[Voetnoot]

[Inzet op blz. 5]

’Waarom ik? Waar heb ik dit aan verdiend?’, vraagt u zich misschien af