Ondanks uw ziekte iets van uw leven maken — Hoe?

WEES ervan verzekerd dat de stortvloed van gevoelens die u waarschijnlijk ervaart, terecht is. Hoewel uw ziekte of handicap wellicht van lichamelijke aard is, verzet uw geest zich tegen de veranderingen die de ziekte u heeft opgedrongen. Het lijkt misschien alsof u en uw ziekte in een krachtmeting verwikkeld zijn, een strijd tussen wie u eens was en wat er van u zou kunnen worden. En op dit moment lijkt het er wellicht op dat uw ziekte de overhand heeft. Maar u kunt de rollen omdraaien. Hoe?

„Wanneer er een verlies is als gevolg van ziekte,” merkt dr. Kitty Stein op, „voelt het bijna net zo aan als een sterfgeval.” Wanneer u dus zoiets dierbaars als uw gezondheid hebt verloren, is het alleen maar normaal uzelf de tijd te gunnen om te rouwen en te huilen, net zoals u dat zou doen als er een dierbare gestorven was. U kunt zelfs meer dan uw gezondheid verloren hebben. Een vrouw legt uit: „Ik moest mijn baan opgeven. . . . Ik moest de onafhankelijkheid die ik altijd had gehad, opgeven.” Desondanks is het goed uw verliezen te relativeren. „Je moet rouwen om wat je hebt verloren,” vervolgt dr. Stein, die zelf multiple sclerose heeft, „maar je moet ook zien wat je nog wel hebt.” Ja, als u zich eenmaal door de eerste jaren heen hebt geworsteld, zult u zien dat u belangrijke hulpbronnen hebt die nog intact zijn. Ten eerste hebt u het vermogen u aan te passen.

Een zeiler heeft een storm niet in zijn macht, maar hij kan hem doorstaan door de zeilvoering van zijn boot aan te passen. Evenzo hebt u wellicht geen macht over de ziekte die als een storm uw leven is binnengekomen, maar u kunt er het hoofd aan bieden door uw „zeilen”, dat wil zeggen uw fysieke, mentale en emotionele hulpbronnen, aan te passen. Hoe zijn andere chronisch zieken geholpen dat te doen?

Vergaar informatie over uw ziekte

Velen komen, nadat ze de eerste klap van de diagnose hebben verwerkt, tot de conclusie dat het beter is de pijnlijke waarheid te weten dan met een onzekere angst te leven. Terwijl angst u wellicht lamlegt, kan kennis over wat er met u gebeurt u helpen te overdenken wat u kunt doen — en dat heeft op zich vaak een positief effect. „Let eens op hoeveel beter u zich voelt over iets wat u dwarszit wanneer u een plan bedenkt om er het hoofd aan te bieden”, zegt dr. David Spiegel van de Stanford University. „Lang voordat u echt iets hebt gedaan, vermindert u uw gevoel van onbehagen door te plannen wat u zult doen.”

Wellicht voelt u behoefte om meer over uw ziekte te weten. Zoals een bijbelse spreuk zegt: „Een man van kennis versterkt kracht” (Spreuken 24:5). „Haal boeken uit de bibliotheek. Vergaar zoveel mogelijk informatie over uw ziekte”, adviseert een bedlegerige man. Als u meer te weten komt over beschikbare behandelingen en manieren om met de ziekte om te gaan, zou u tot de ontdekking kunnen komen dat uw situatie misschien niet zo slecht is als u vreesde. U zou zelfs enkele redenen tot optimisme kunnen ontdekken.

Uw ziekte verstandelijk begrijpen is echter niet uw uiteindelijke doel. Dr. Spiegel legt uit: „Dit vergaren van informatie maakt deel uit van een belangrijk proces: het aanvaarden, doorgronden en relativeren van de ziekte.” Aanvaarden dat uw leven veranderd maar niet voorbij is, is een moeilijk en vaak langzaam verlopend proces. Maar deze stap voorwaarts — van het verstandelijk begrijpen van uw ziekte naar het emotioneel aanvaarden ervan — is een stap die u kunt maken. Hoe?

Een wankel evenwicht zoeken

Het kan zijn dat u uw kijk op wat het betekent uw ziekte te aanvaarden, moet veranderen.  Tenslotte is aanvaarden dat u ziek bent geen teken van onvermogen, net zomin als het een teken van onvermogen is wanneer een zeiler aanvaardt dat hij zich in een storm bevindt. Zijn realistische kijk op de storm zet hem juist tot handelen aan. Evenzo betekent het aanvaarden van uw ziekte niet dat u faalt, maar dat u ’zich in een nieuwe richting beweegt’, zoals een chronisch zieke vrouw opmerkte.

Ook al zijn uw fysieke vermogens achteruitgegaan, u moet uzelf er wellicht aan herinneren dat uw mentale, emotionele en geestelijke eigenschappen niet per se beïnvloed hoeven te zijn. Beschikt u bijvoorbeeld nog over uw verstand en uw organisatie- en redeneringsvermogen? Misschien hebt u nog uw hartelijke glimlach, uw zorgzaamheid voor anderen en uw vermogen een goede luisteraar en een echte vriend te zijn. En wat het belangrijkste is, u hebt nog steeds uw geloof in God.

Houd bovendien in gedachte dat hoewel u niet al uw omstandigheden kunt veranderen, u nog steeds kunt bepalen hoe u erop reageert. Irene Pollin van het (Amerikaanse) Nationale Kankerinstituut zegt: „U bent de baas over uw reacties op uw ziekte. U hebt deze macht ondanks wat uw ziekte u oplegt.” Helen, een zeventigjarige vrouw met multiple sclerose in een vergevorderd stadium, bevestigt: „Het is niet zozeer je ziekte, maar je reactie erop die bepaalt of je je evenwicht hervindt.” Een man die al een aantal jaren het hoofd moet bieden aan een handicap zegt: „Een positieve houding is de kiel die de boot rechtop houdt.” Ja, in Spreuken 18:14 staat: „De geest van een man kan zijn kwaal verdragen; maar wat een terneergeslagen geest betreft, wie kan die dragen?”

De controle over uw leven terugkrijgen

Wanneer u uw emotionele evenwicht herwint, maken vragen als ’Waarom is dit mij overkomen?’ wellicht plaats voor ’Wat ga ik doen nu me dit overkomen is?’ Op dit punt zou u ervoor kunnen kiezen extra stappen te ondernemen om u boven uw huidige situatie te verheffen. Laten we er eens een paar van bekijken.

Evalueer uw situatie, denk na over wat u moet wijzigen, en probeer dan te veranderen wat mogelijk is. „Uw ziekte is een gelegenheid om het leven opnieuw te evalueren — een roep om wakker te worden, niet een doodsklok”, zegt dr. Spiegel. Vraag u af: ’Wat was er belangrijk voor me voordat ik ziek werd? Hoe is dit veranderd?’ Stel zulke vragen niet om te weten te komen wat u niet meer kunt, maar om vast te stellen wat er nog mogelijk is, misschien door dingen anders te doen. Neem bijvoorbeeld de eerdergenoemde Helen.

De afgelopen 25 jaar heeft multiple sclerose haar spieren verzwakt. Eerst maakte ze gebruik van een looprek om mobiel te blijven. Later, toen ze haar rechterhand niet meer kon gebruiken, schakelde ze over  op haar linkerhand. Daarna gaf haar linkerhand het op. Vervolgens, zo’n acht jaar geleden, kon ze niet meer lopen. Nu moet ze door anderen gewassen, gevoerd en aangekleed worden. Dat maakt haar verdrietig, maar desondanks zegt ze: „Mijn motto blijft: ’Denk aan wat je kunt doen en niet aan wat je vroeger deed.’” En met de hulp van haar man en de verpleegsters die bij haar komen, en door ook zelf creatief te denken, speelt ze het klaar om enkele van de bezigheden waar ze altijd plezier in had, te blijven verrichten. Zo is bijvoorbeeld het met anderen delen van de bijbelse belofte van een komende vredige nieuwe wereld al sinds haar elfde jaar een gewaardeerd deel van haar leven, en nu doet ze dat nog steeds elke week (Mattheüs 28:19, 20). Helen legt uit hoe:

„Ik vraag een verpleegster om de krant voor me vast te houden. Samen lezen we de overlijdensberichten en kiezen er een paar uit. Dan vertel ik de verpleegster wat ik in een brief aan de familie van de overledene zou willen schrijven, en de verpleegster typt de brief. Samen met de brief verstuur ik de brochure Wanneer iemand die u dierbaar is, sterft, * waarin de vertroostende bijbelse hoop op de opstanding wordt uiteengezet. Dat doe ik elke zondagmiddag. Het maakt me gelukkig dat ik nog steeds het goede nieuws van Gods koninkrijk met anderen kan delen.”

Stel redelijke en bereikbare doeleinden. Eén reden waarom Helen probeert te veranderen wat mogelijk is, is dat het haar in staat stelt zich doeleinden te stellen en die te bereiken. Dit is ook voor u belangrijk. Waarom? Omdat het stellen van doeleinden uw gedachten op de toekomst richt en het bereiken van doeleinden u een gevoel van voldoening geeft. Het kan u ook iets van uw zelfvertrouwen teruggeven. Zorg er echter voor dat het doel dat u zich stelt specifiek is. U zou bijvoorbeeld het vaste besluit kunnen nemen: ’Ik ga vandaag één hoofdstuk uit de bijbel lezen.’ Stel u ook doeleinden die reëel voor u zijn. Aangezien uw fysieke en emotionele gesteldheid verschilt van die van andere mensen met een langdurige ziekte, bent u wellicht niet in staat dezelfde doeleinden te bereiken als zij. — Galaten 6:4.

„Hoe klein een doel ook lijkt, als je het bereikt motiveert het je om meer te doen”, zegt Lex, die in Nederland woont. Ruim twintig jaar geleden, op 23-jarige leeftijd, kreeg hij een ongeluk waardoor hij verlamd raakte. Tijdens de intensieve  fysiotherapie die volgde werd hij aangespoord zich doeleinden te stellen, zoals met een washandje zijn gezicht wassen. Het ging heel moeizaam, maar het lukte hem. Toen hij besefte dat hij het had klaargespeeld dat doel te bereiken, stelde hij zich weer een doel — zelf een tube tandpasta open- en dichtdraaien. Opnieuw lukte het hem. „Hoewel het niet makkelijk was,” zegt Lex, „ontdekte ik dat ik meer kon dan ik voor mogelijk had gehouden.”

Met de hulp van zijn vrouw, Tineke, bereikte Lex zelfs grotere doeleinden. Hij gaat nu bijvoorbeeld samen met Tineke in een rolstoel van huis tot huis om bijbelkennis met anderen te delen. Hij bezoekt ook elke week een zwaar gehandicapte man, om hem aan te moedigen en de bijbel met hem te bestuderen. „Anderen helpen”, zegt Lex, „geeft me veel voldoening.” Zoals de bijbel bevestigt, „is [het] gelukkiger te geven dan te ontvangen”. — Handelingen 20:35.

Kunt ook u zich doeleinden stellen om anderen te helpen? Dat u ziek of gehandicapt bent, helpt u wellicht een bijzonder goede vertrooster te zijn, omdat uw problemen u gevoeliger maken voor de pijn van anderen.

Blijf contact houden met anderen. Uit onderzoeken op medisch gebied blijkt dat sociale contacten goed zijn voor uw gezondheid. Maar ook het omgekeerde is waar. „De relatie tussen sociaal isolement en sterfte is even . . . sterk als de relatie tussen roken . . . en sterfte”, zegt een onderzoeker. Hij voegt eraan toe: „Het is wellicht even belangrijk voor uw gezondheid om uw sociale betrekkingen te verbeteren als om te stoppen met roken.” Geen wonder dat hij tot de conclusie komt dat onze vaardigheden om sociale betrekkingen te onderhouden „van belang zijn voor overleving”! — Spreuken 18:1.

Maar zoals in het voorgaande artikel is opgemerkt, kan het probleem zijn dat enkele van uw vrienden u niet meer bezoeken. Voor uw eigen welzijn moet u het opkomende tij van isolement keren. Maar hoe? U zou kunnen beginnen met uw vrienden uit te nodigen om bij u op bezoek te komen.

Maak bezoekjes aan u tot een prettige ervaring. * Dat kunt u doen door niet te veel over uw ziekte te praten, zodat uw bezoekers het niet moe worden ernaar te moeten luisteren. Een chronisch zieke vrouw loste dit probleem op door een tijdslimiet vast te stellen voor gesprekken met haar man over haar ziekte. „We moesten dit gewoon beperken”, zegt ze. Inderdaad hoeft uw ziekte niet al het andere wat u  kunt delen, te overheersen. Iemand zei nadat hij zijn bedlegerige vriend had bezocht en met hem over kunst, geschiedenis en zijn redenen voor geloof in Jehovah God had gesproken: „Hij is veel meer dan zijn ziekte. Het was geweldig met hem te praten.”

Wanneer u een goed gevoel voor humor behoudt, zal dit het voor uw vrienden eveneens prettig maken om langs te komen. Bovendien zal lachen u persoonlijk goeddoen. „Humor helpt je je in veel situaties te redden en tegen veel situaties opgewassen te zijn”, zegt een man met de ziekte van Parkinson. Ja, lachen kan een goed medicijn zijn. In Spreuken 17:22 wordt opgemerkt: „Een hart dat blij is, doet goed als geneesmiddel.” Zelfs een paar minuten lachen zal u goeddoen. Bovendien „is lachen, in tegenstelling tot sommige andere remedies die we proberen, volkomen veilig, niet giftig, en leuk”, zegt de schrijfster Susan Milstrey Wells, die zelf aan een chronische ziekte lijdt. „Alles wat we te verliezen hebben, is een slecht humeur.”

Zoek naar manieren om stress te verminderen. Door onderzoeken wordt bevestigd dat stress de fysieke symptomen van een ziekte kan verergeren, terwijl het verminderen van stress ze makkelijker te verdragen maakt. Gun uzelf daarom af en toe een verzetje (Prediker 3:1, 4). Wees niet dag en nacht met uw ziekte bezig. Als u aan huis gebonden bent, kunt u proberen de emotionele druk wat te verlichten door naar rustige muziek te luisteren, een boek te lezen, een uitgebreid bad te nemen, brieven of gedichten te schrijven, een schilderij te maken, een muziekinstrument te bespelen, met een vertrouwde vriend te praten of u met soortgelijke activiteiten bezig te houden. Dat zal geen blijvende oplossing voor uw probleem bieden, maar het kan u tijdelijk verlichting geven.

Als u mobiel bent, maak dan een wandeling, ga winkelen, werk wat in de tuin, ga een eindje rijden of, als dat mogelijk is, ga met vakantie. Het is waar dat reizen wellicht gecompliceerder is door uw ziekte, maar met voorbereiding en wat improvisatie kunnen hindernissen overwonnen worden. De eerdergenoemde Lex en Tineke bijvoorbeeld slaagden erin een buitenlandse reis te maken. „Eerst was het wat spannend”, zegt Lex, „maar we hebben een geweldige vakantie gehad!” Ja, uw ziekte mag dan een deel van uw leven zijn, maar ze hoeft uw leven niet te beheersen.

Put kracht uit geloof. Ware christenen die erin zijn geslaagd ondanks een ernstige ziekte of handicap iets van hun leven te maken, zeggen dat hun geloof in Jehovah God en ook hun omgang met de christelijke gemeente een voortdurende bron van troost en kracht zijn. * Hier volgen enkele van hun commentaren over de waarde van gebed, bijbelstudie, mediteren over de toekomst, en het bijwonen van christelijke vergaderingen in de Koninkrijkszaal.

● „Zo af en toe raak ik nog gedeprimeerd. Als dat gebeurt, bid ik tot Jehovah, en hij geeft me nieuwe kracht om vastberaden te blijven doen wat ik kan.” — Psalm 55:22; Lukas 11:13.

● „Bijbellezen en mediteren over wat ik lees, helpt me enorm om m’n innerlijke vrede te bewaren.” — Psalm 63:6; 77:11, 12.

● „Bijbelstudie herinnert me eraan dat het werkelijke leven nog moet komen en dat ik niet voor altijd gehandicapt zal zijn.” — Jesaja 35:5, 6; Openbaring 21:3, 4.

● „Geloof in de toekomst die in de bijbel wordt beloofd, geeft me de kracht om dag voor dag tegen het leven opgewassen te zijn.” — Mattheüs 6:33, 34; Romeinen 12:12.

● „Op de vergaderingen in de Koninkrijkszaal aanwezig zijn, houdt m’n gedachten op positieve dingen gericht en niet op m’n ziekte.” — Psalm 26:12; 27:4.

● „Aanmoedigende omgang met gemeenteleden verwarmt m’n hart.” — Handelingen 28:15.

De bijbel verzekert ons: „Jehovah is goed, een vesting op de dag der benauwdheid. En hij kent degenen die bij hem hun toevlucht zoeken” (Nahum 1:7). Een hechte band met Jehovah God en omgang met de christelijke gemeente zijn een bron van troost en kracht. — Romeinen 1:11, 12; 2 Korinthiërs 1:3; 4:7.

 Geef uzelf de tijd

Ondanks uw ernstige ziekte of uw handicap iets van uw leven maken, is een proces dat „met het verstrijken van de tijd plaatsvindt en niet van de ene dag op de andere”, merkt een maatschappelijk werker op die mensen helpt met de gevolgen van langdurige ziekte om te gaan. Geef uzelf de tijd, raadt een andere deskundige aan, want u bent bezig met het leren van „een volkomen nieuwe vaardigheid: omgaan met een ernstige ziekte”. Besef dat u ook met een positieve houding slechte dagen of weken kunt hebben waarin de gevolgen van de ziekte u afmatten. Maar na verloop van tijd ziet u wellicht vooruitgang. Dat was het geval met een vrouw die zei: „Ik was dolblij toen ik me realiseerde dat ik een hele dag niet aan kanker had gedacht. . . . Een tijdje geleden zou ik dat nooit voor mogelijk hebben gehouden.”

Ja, wanneer u eenmaal uw aanvankelijke angsten hebt overleefd en nieuwe doeleinden hebt gesteld, bent u misschien verbaasd hoe goed u zich weet te redden — zoals het volgende artikel illustreert.

[Voetnoten]

[Illustratie op blz. 7]

Informatie vergaren over uw ziekte kan u helpen ermee te leren leven

[Illustratie op blz. 8]

Met hulp van anderen stelt Helen aanmoedigende brieven op

[Illustratie op blz. 8]

’Het maakt me gelukkig het goede nieuws van Gods koninkrijk met anderen te delen’

[Illustraties op blz. 9]

’Ik ontdekte dat ik, hoewel ik verlamd ben, meer kon dan ik voor mogelijk had gehouden.’ — Lex