De ondergrondse pracht van Carlsbad Caverns

AFSPELEN

De ondergrondse pracht van Carlsbad Caverns

Totale duisternis en absolute stilte. Dat troffen we aan in het binnenste van de grotten van het Carlsbad Caverns National Park in New Mexico (VS). Toen we de grotten binnengingen, vroegen we ons af: ’Hoe zijn ze ontstaan? Hoe ver strekken ze zich uit? Wat voor interessants heeft hun verborgen wereld te bieden? Kun je ze veilig bezichtigen?’

VOOR ons bezoek aan de grotten was onze kleine groep al een paar dagen aan het kamperen en trekken in het Guadelupe Mountains National Park in Zuidwest-Texas. Tijdens onze beklimming van de Guadelupe Peak, met 2666 meter de hoogste top in Texas, zagen we dat de rotsen langs het pad een aantal fossielen bevatten. Volgens geologen verschaffen die fossielen een aanwijzing met betrekking tot het ontstaan van Carlsbad Caverns. Hoe dat zo?

Het lijkt erop dat hier lang geleden algen, sponzen en weekdieren gedijden. Het hele gebied was een warme binnenzee. Koraal, waaruit hedendaagse riffen voornamelijk bestaan, was betrekkelijk zeldzaam. Tot de ongewonere zeewezens behoorden de nu uitgestorven trilobieten en ammonieten. Veel van de ammonieten leefden in grote, opgerolde gekamerde schelpen die leken op die van de hedendaagse nautilus. We vonden het heel bijzonder om in de rots langs het pad een van die schelpen aan te treffen!

Kennelijk hebben zich kalksteenriffen gevormd toen fossiele overblijfselen van mariene levensvormen en andere deeltjes zich ophoopten en aaneenhechtten. Omdat de zeebodem daalde, groeide het riffencomplex uit tot een dikte van meer dan 500 meter. Ten slotte trok de zee zich terug en raakten de riffen helemaal bedekt met een dikke laag sediment. Veel later steeg het land, erodeerde het sediment, en kwamen de riffen als bergen te voorschijn. Maar hoe bewerkte deze bodemstijging het ontstaan van Carlsbad Caverns?

Gas, water, lucht en zuur

Regenwater dat met lucht in aanraking komt en in de grond vloeit, neemt een kleine hoeveelheid koolzuur op. Dit zwakke zuur is klaarblijkelijk verantwoordelijk voor de vorming van de meeste kalksteengrotten die er op aarde zijn. Volgens de geologe Carol Hill zijn de grotten van de Guadelupe Mountains echter door een veel sterker zuur uitgehold.

Hill oppert dat er in olielagen in de rotsen onder de kalksteenriffen zwavelhoudend gas is ontstaan. Toen de rotsmassa begon te stijgen, drong het gas door in de riffen waar het met lucht en zoet, zuurstofhoudend grondwater reageerde tot zwavelzuur. Dat sterke zuur kon grote hoeveelheden kalksteen oplossen.

Naarmate de bergen stegen en de grondwaterspiegel daalde, werden delen van de grotten steeds dieper ’weggevreten’. In Carlsbad Caverns raakten ruime zalen en breder geworden breuken onderling met elkaar verbonden waardoor ze een kolossaal doolhof gingen vormen. Er is hier zo’n 37 kilometer aan gangen in kaart gebracht. Maar dit zijn niet de enige ondergrondse ruimten in deze bergen. Er zijn er nog honderden. Voor zover bekend, is de grootste de Lechuguilla Cave, met een gedocumenteerd gangenstelsel van meer dan 160 kilometer!

Versieringen in de grotten

Bij ons eerste bezoek aan Carlsbad Caverns gingen we met een lift 225 meter naar beneden, waar we vlak bij de Big Room (grote zaal) uitkwamen. Deze enorme holte strekt zich uit over zes hectare. Op sommige plaatsen bevindt het plafond zich meer dan 30 meter boven de bodem. Maar opvallend vonden we de hele reeks natuurlijke grotversieringen die we voortdurend tegenkwamen en die door verborgen schijnwerpers werden verlicht.

Die versieringen ontstaan overal waar het water dat de grot binnenkomt, verdampt, en de kalk eruit neerslaat. Waar het water aanhoudend uit dezelfde plekken van een grotgewelf is gedruppeld, zijn dunne, holle buizen van wel enkele meters naar beneden gegroeid. Die limonaderietjes, zoals ze worden genoemd, kunnen uiteindelijk verstopt raken en zich ontwikkelen tot ijspegelachtige stalactieten. Bovendien versterken golvende „draperieën” die onder enkele schuin aflopende gewelven hangen de theaterachtige aanblik van enkele zalen in de grot.

Waar het water op de grond druppelt, kunnen zich pilaren vormen die omhoog groeien. Deze stalagmieten kunnen uiteindelijk de zoldering raken en misschien uitkomen bij een stalactiet om samen een kolom te vormen. Enkele stalagmieten in de Hall of Giants (zaal der reuzen) hebben een hoogte bereikt van meer dan achttien meter! Als druppelend water in kleine holten valt, kunnen kleine stukjes steen gelijkmatig bedekt worden met een glad laagje kalksteen, wat glanzende holenparels oplevert. In sommige gevallen zijn er zelfs nog wonderlijker versieringen ontstaan. Daartoe behoren groepjes sierlijke, scherp gepunte kristallen en ook spiraalvormige, wormachtige buizen, helictieten genoemd, die telkens in een andere richting groeien.

Omhoogturend naar de vele reusachtige stalactieten vroegen we ons af of er enig gevaar bestond dat ze naar beneden zouden vallen. Onze gids verzekerde ons dat deze grotversieringen zelden naar beneden vallen. We hoopten dat dit ook zou gelden tijdens ons bezoek!

Het grotmilieu

Na boven de grond van een maaltijd te hebben genoten, daalden we af in de grotten via hun natuurlijke ingang — een gapende holte. De muur bij de ingang is versierd met rotskunst die door vroege indianen is getekend.

Bij binnenkomst roken we de geur van vleermuisguano. Ons werd verteld dat er bijna een eeuw geleden een begin werd gemaakt met de winning van guano als meststof. Later werd een emmer-en-kabelsysteem voor de afvoer van guano de eerste lift die toeristen in en uit de grot bracht. De guano wordt aangetroffen in een zijgang die bekendstaat als de Bat Cave (vleermuisgrot) — het zomerverblijf van een miljoen vleermuizen. Tegen de avondschemering fladderen ze met duizenden uit de grotopening.

De parkwachters legden ons uit dat de grotten uiterst kwetsbaar zijn. Menselijke bezoekers die de grotten ingaan, kunnen ze makkelijk beschadigen en vervuilen. Alleen al het aanraken van de grotversieringen bijvoorbeeld kan vetten achterlaten op hun oppervlak, wat de groei belemmert en verkleuring veroorzaakt. Daarom bleven we op de gemarkeerde paden en vermeden we het de formaties in de grot aan te raken.

Nadat we dit verborgen wonder van de natuur achter ons hadden gelaten, dachten we erover nog eens terug te komen om meer van de grotten te zien. We zouden graag de vlucht zien van de vleermuizen, waarvoor de grotten al zoveel langer van betekenis zijn dan voor ons als menselijke bezoekers. Maar het zijn de mensen die na een bezoek aan de grotten nog lang vervuld zijn van een gevoel van ontzag. — Ingezonden.

[Illustratie op blz. 26]

Boven: Kroonluchterstalactieten

[Illustratie op blz. 26]

Onder: Bezichtiging van de Big Room

[Verantwoording]

[Illustratieverantwoording op blz. 25]

[Illustratieverantwoording op blz. 26]

ONTWAAKT!