Wie gebruikt er drugs?

DOOR EEN ONTWAAKT!-MEDEWERKER IN ZUID-AFRIKA

„IEDEREEN gebruikt drugs.” Die generaliserende uitspraak wordt soms gebruikt om de naïeveling ertoe te verleiden met drugs te experimenteren. Maar afhankelijk van wat we onder „drugs” verstaan, bevatten die woorden een element van waarheid.

De term „drug” wordt wel gedefinieerd als: „Elke chemische substantie, van natuurlijke of van synthetische oorsprong, die gebruikt kan worden om de waarneming, stemming of andere psychische functies te veranderen.” Dat is een bruikbare, veelomvattende beschrijving van wat men psychoactieve middelen noemt.

Volgens die definitie is alcohol een drug. Het gevaar schuilt in het onmatige gebruik ervan, dat duidelijk toeneemt. Uit een enquête op hogescholen en universiteiten in een westers land bleek dat „buitensporig drinken het ernstigste drugsprobleem op de campus is”. De enquête onthulde dat 44 procent van de studenten zich aan drank te buiten ging. *

Net als alcohol is tabak legaal verkrijgbaar, ondanks het feit dat tabak een krachtig vergif bevat, nicotine. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie eist het roken per jaar ongeveer vier miljoen doden. Toch zijn tabaksbaronnen rijke, gerespecteerde leden van de samenleving. Het roken van sigaretten is ook uiterst verslavend, misschien nog sterker dan het gebruik van veel van de drugs.

De laatste jaren hebben talrijke landen de tabaksreclame aan banden gelegd en andere restricties ingevoerd. Niettemin blijven veel  mensen het roken als een acceptabele sociale activiteit zien. Roken wordt door de filmindustrie nog steeds als iets aantrekkelijks voorgesteld. Uit een door de University of California in San Francisco verricht onderzoek naar de grootste kassuccessen tussen 1991 en 1996 bleek dat tachtig procent van de hoofdrolspelers in de films personages uitbeeldden die rookten.

Kunnen „veilige” middelen „drugs” zijn?

Bij medicijnen hebben beslist velen baat, maar ze kunnen misbruikt worden. Het komt voor dat artsen te lichtvaardig medicijnen voorschrijven of dat patiënten hen onder druk zetten medicijnen voor te schrijven die niet nodig zijn. Een arts merkte op: „Dokters nemen niet altijd de tijd om samen met de patiënt na te gaan wat de oorzaak van zijn symptomen is. Het is gemakkelijker om te zeggen: ’Ik ga u een pil voorschrijven.’ Maar het primaire probleem wordt niet aangepakt.”

Zelfs zonder recept verkrijgbare medicijnen als aspirine en paracetamol kunnen bij misbruik tot ernstige gezondheidsklachten leiden. Jaarlijks sterven er wereldwijd ruim 2000 mensen tengevolge van paracetamolmisbruik.

Volgens onze eerdere definitie is de cafeïne in koffie en thee ook een drug, hoewel we dat beslist niet zo bezien wanneer we aan de ontbijttafel zitten. En het zou absurd zijn sociaal acceptabele dranken als koffie en thee in hetzelfde licht te zien als harddrugs zoals heroïne. Dat zou net zoiets zijn als het vergelijken van een huiskat met een verscheurende leeuw. Maar hebt u de gewoonte meer dan vijf koppen koffie of negen koppen thee per dag te drinken, dan zou dat volgens sommige gezondheidsdeskundigen schadelijk voor u kunnen zijn. Bovendien zou u, indien u het gebruik ervan dan drastisch zou verminderen, ontwenningsverschijnselen kunnen vertonen, zoals een theedrinkster die last kreeg van braken, hevige hoofdpijnen en overgevoeligheid voor licht.

Een meer controversiële kwestie is het gebruik van ongeoorloofde middelen in de sport. Dat bleek duidelijk bij de Tour de France van 1998, toen de negen wielrenners van het team dat de leiding in het klassement had naar huis werden gestuurd wegens het gebruik van prestatieverhogende middelen. Sporters hebben van alles verzonnen op het testen op verboden middelen. Volgens het blad Time hebben sommigen zelfs ’urinetransplantaties’ ondergaan, „wat wil zeggen [dat] de ’schone’ urine van iemand anders via een catheter in hun blaas wordt gebracht, een vaak pijnlijke procedure”.

De „echte” drugs

Al met al hebben we het nog niet gehad over de verbijsterende reeks drugs die voor „recreatieve” doeleinden worden gebruikt. Daartoe behoren marihuana, ecstasy (ook bekend als XTC en MDMA, voor methyleendioxymethylamfetamine), LSD (lyserginezuurdiëthylamide), uppers (stimulerende middelen als cocaïne en amfetaminen), downers (kalmerende middelen zoals tranquillizers) en heroïne. En niet te vergeten de diverse stoffen die gesnoven worden, zoals lijm en benzine, die populair zijn onder jongeren. Natuurlijk zijn deze snuifmiddelen niet verboden en zijn ze volop verkrijgbaar.

Het stereotiepe beeld van de uitgemergelde drugsverslaafde die spuit in een smerige ruimte kan misleidend zijn. Velen die aan de drugs zijn, kunnen nog betrekkelijk normaal functioneren  in het dagelijks leven, hoewel hun verslaving ongetwijfeld in meerdere of mindere mate van invloed is op de kwaliteit van hun leven. We kunnen de donkere kant van de drugsscene desondanks niet bagatelliseren. Een auteur beschrijft hoe sommige cocaïnegebruikers „in staat zijn tientallen malen kort achter elkaar te ’spuiten’, waardoor hun lichaam een bloederig beeld oplevert, vol prikken en blauwe plekken”.

Na een duidelijke daling tegen het einde van de jaren ’80 is het drugsgebruik wereldwijd weer aan het toenemen. In het blad Newsweek werd opgemerkt: „De autoriteiten worden overweldigd door een sterk toenemende drugssmokkel, een stijging in het gebruik van bijna elke soort drug en het gebrek aan het nodige geld — en de informatie — om ertegen te strijden.” De in het Zuid-Afrikaanse Johannesburg verschijnende krant The Star schreef dat volgens officiële cijfers „één op de vier in Zuid-Afrika woonachtigen verslaafd is aan alcohol of drugs”.

Het Onderzoeksinstituut voor Maatschappelijke Ontwikkeling van de VN wees erop dat „drugsproducenten en -handelaars . . . zich op mondiale schaal hebben georganiseerd en een aanzienlijk deel van hun drugswinsten deponeren in financiële centra die geheimhouding en aantrekkelijke investeringsopbrengsten bieden. . . . Drugshandelaars kunnen onwettige winsten nu witwassen door geld elektronisch de wereld over te laten gaan zonder veel nationale controles.”

Het lijkt erop dat veel Amerikanen dagelijks met cocaïne in aanraking komen, zij het zonder het te weten. In een artikel in het blad Discover werd uitgelegd dat op de meeste Amerikaanse bankbiljetten sporen cocaïne zitten.

Het is een feit dat het gebruik van drugs tegenwoordig voor velen acceptabel is geworden en als een deel van het dagelijks leven wordt beschouwd. Gezien de alom bekende schade die door drugs maar ook door tabak en alcohol wordt aangericht, is de voor de hand liggende vraag: Waarom maken mensen er gebruik van? Al nadenkend over deze vraag doen we er goed aan onze eigen opvattingen over zulke verslavende middelen onder de loep te nemen.

[Voetnoot]

[Illustratie op blz. 3]

Buitensporig drinken is een ernstig probleem op veel universiteitscampussen

[Illustratie op blz. 5]

Velen bezien sigaretten en drugs als onschadelijk