Een blik op de wereld

Recordaantal rampen in 2000

In het jaar 2000 heeft zich wereldwijd een recordaantal natuurrampen voorgedaan, bericht de herverzekeraar Munich Re. In totaal werden er meer dan 850 catastrofes gemeld, waarbij 10.000 mensen omkwamen en er voor meer dan $30 miljard schade werd aangericht. Hoewel het aantal natuurrampen groter was dan in het voorgaande jaar, waren de economische verliezen en de verliezen aan mensenlevens minder ernstig. Dat komt doordat de meeste rampen zich in minder bevolkte gebieden voordeden, zo zegt het persbericht van de firma. Van de verzekerde verliezen werd 73 procent veroorzaakt door stormen en 23 procent door overstromingen. Het bericht zegt dat „verwacht moet worden dat de verliezen die door natuurrampen ontstaan in de toekomst blijven toenemen” als gevolg van bevolkingsgroei en het stijgen van de waarde van bezittingen.

Doorzichtige enveloppen

Een Amerikaans bedrijf heeft een spray ontwikkeld die zonder een spoor achter te laten „ongeopende enveloppen transparant maakt”, bericht het tijdschrift New Scientist. De spray werkt op alle kleuren enveloppen en is een „niet-geleidende, niet-giftige, milieuvriendelijke vloeistof”, zegt Bob Schlagel, woordvoerder van de firma. Afgezien van een geur die 10 tot 15 minuten blijft hangen, „is er [niets], geen inkt op de envelop of op de brief die is uitgelopen, geen vochtplek, geen enkel bewijs”, zegt Schlagel verder. Het product werd ontwikkeld om de politie te helpen bombrieven en andere mogelijk gevaarlijke pakjes te ontdekken. Maar de spray zou ook gebruikt kunnen worden om ongeopende brieven te lezen, wat een mensenrechtenfunctionaris ertoe bracht het product in ethisch opzicht dubieus te noemen.

Bijennavigatie

Het vermogen van bijen om hun weg te vinden van de korf naar bloemen en weer terug is algemeen bekend. Maar kolonies van trekkende bijen in Assam, noordelijk India, leggen klaarblijkelijk honderden kilometers af, en keren dan niet alleen naar dezelfde boom maar ook naar dezelfde tak terug waar hun verwanten zo’n twee jaar daarvoor een nest hadden gebouwd! Wat dit zo opmerkelijk maakt, is dat werkbijen maar drie maanden of minder leven. Er zitten dus verscheidene generaties tussen de bijen die terugkeren en de bijen die het oorspronkelijke nest hebben gebouwd. Hoe ze de weg terug vinden is een raadsel. De krant The Sydney Morning Herald bericht dat het reukvermogen hier misschien een rol bij speelt. Een andere mogelijkheid is dat de nog steeds levende koningin wellicht op de een of andere manier informatie aan de speurbijen doorgeeft via een dans, waarmee ze hun laat zien in welke richting ze moeten vliegen.

Taal en de hersenen

Twee gebieden van de hersenen die door horende mensen worden gebruikt wanneer ze taal waarnemen en spreken, worden ook door dove mensen gebruikt wanneer ze zich bedienen van gebarentaal, bericht Science News. Hersenscans tonen aan dat „deze stukjes zenuwweefsel in actie komen bij dove mensen die gebarentaal gebruiken”, zegt het bericht. Volgens Laura-Ann Petitto van de McGill University in Montreal, die het onderzoek leidde, blijkt hieruit dat deze gebieden van de hersenen verantwoordelijk zijn voor „fundamentele aspecten van taal die hetzij door spraak of door gebaren tot uitdrukking gebracht kunnen worden”. Dit onderstreept de behoefte om de flexibiliteit van de menselijke hersenen bij het bevorderen van taaluitingen verder te onderzoeken. Science News zegt: „Er bestaat een aanzienlijke overlapping tussen hersengebieden die een rol spelen bij gesproken taal en gebarentaal.”

Prostitutie aanvaardbaar maken

Een Duitse rechtbank heeft bepaald dat prostitutie „niet fundamenteel immoreel” is, mits er geen ongeoorloofde dwang bij betrokken is, bericht de Frankfurter Allgemeine Zeitung. De Berlijnse bestuursrechter heeft beslist dat een café in Berlijn-Wilmersdorf open kan blijven, ook al gebruiken prostituees het om contact te leggen met hun klanten en huren ze vervolgens een kamer in de buurt. De rechters zeiden dat hun uitspraak een weerspiegeling was van de veranderde houding van de maatschappij ten opzichte van prostitutie. Bij een opiniepeiling onder 1002 personen vond 62 procent dat prostitutie erkend moet worden als een normaal beroep. Volgens de rechters vond de meerderheid bij een tweede opiniepeiling dat „de integratie van seksuele dienstverlening in het economische systeem” van Duitsland zich al lang geleden had voltrokken.

 Slaap en geheugen

Slaaponderzoekers hebben ontdekt dat een goede nachtrust in plaats van nachtelijk stampwerk „een eerste vereiste is om zich in de weken erna dingen voldoende te herinneren”, zegt de Londense Independent. Professor Robert Stickgold van de medische faculteit van Harvard gebruikte 24 vrijwilligers — van wie de helft na een leerperiode een nacht mocht slapen, terwijl de rest de hele nacht wakker werd gehouden. Beide groepen sliepen vervolgens de twee nachten daarna normaal, zodat de personen die slaap te kort waren gekomen over hun vermoeidheid heen konden komen. Uit een geheugentest bleek dat degenen die de eerste nacht hadden geslapen „aanmerkelijk en consequent beter waren in het uitvoeren van de geheugenopdracht, terwijl de tweede groep geen verbetering vertoonde, ondanks het feit dat ze hun slaap hadden kunnen ’inhalen’”. Omdat slaap blijkbaar helpt herinneringen te versterken, tonen deze bevindingen aan dat het weinig nut heeft slaap — vooral de eerste diepe, of deltaslaap — te vervangen door studeren.

Mutatiegevaar in Tsjernobyl

„Men heeft ontdekt dat planten die in de buurt van de getroffen kerncentrale in Tsjernobyl, in Oekraïne, groeien zes keer zoveel genetische schade hebben als normale plantengroei”, bericht de Londense Independent. Onderzoekers uit Zwitserland, Groot-Brittannië en Oekraïne hebben twee identieke tarwegewassen geplant — het ene op besmette grond en het andere 30 kilometer daarvandaan op soortgelijke maar niet besmette grond. Daarna gebruikten ze de zaden van deze gewassen om op dezelfde twee lokaties nog eens tarwe te zaaien. Hoewel de tarwe in de buurt van de kernreactor aan betrekkelijk weinig straling blootstond, vertoonde die in onrustbarend hoge mate genetische schade, of mutaties. Bezorgde wetenschappers waarschuwen dat langdurige blootstelling aan zulke straling gevolgen kan hebben die tot nu toe onbekend zijn. Deze bevindingen veroorzaken vooral bezorgdheid om toekomstige generaties van planten, dieren en mensen die blootgesteld zijn aan de straling van Tsjernobyl.

Mannen luisteren anders dan vrouwen

Onderzoekers hebben vastgesteld dat vrouwen beide helften van hun hersenen gebruiken om te luisteren, terwijl mannen slechts één helft van hun hersenen gebruiken, bericht Discovery.com News. In een onderzoek werd bij 20 mannen en 20 vrouwen een hersenscan gemaakt terwijl ze naar een bandopname van een boek luisterden. De hersenscans toonden aan dat mannen voornamelijk met de linkerhersenhelft luisterden, die geassocieerd wordt met luisteren en spreken. Bij vrouwen daarentegen was in beide hersenhelften activiteit waar te nemen. Dr. Joseph T. Lurito, docent radiologie aan de medische faculteit van de Indiana University, zegt: „Ons onderzoek doet vermoeden dat taalverwerking bij mannen en vrouwen verschillend is, maar dat betekent niet per definitie dat er verschil in prestatie is.” Andere onderzoeken schijnen erop te duiden dat vrouwen „naar twee gesprekken tegelijk kunnen luisteren”, zegt dr. Lurito.

Doe-het-zelfreligie

Religie in Frankrijk gaat meer en meer achteruit. Dat is een van de bevindingen van een onderzoek gesponsord door het katholieke opinieblad La Vie. Toen de ondervraagden een keus moesten maken uit een lijst met 14 prioriteiten, koos slechts 7 procent „het zoeken naar spiritualiteit” als iets wat voor hen belangrijk was. Dingen die werden verkozen boven geestelijke bezigheden waren vrije tijd, een succesvolle carrière, persoonlijke vrijheid, cultureel leven, seksleven en materieel succes. Volgens de sociologen Pierre Bréchon en Gérard Mermet wijst de opiniepeiling erop dat religie het slachtoffer is van individualisering. In welk opzicht? Verschillende geloofsovertuigingen worden „samengeflanst” door mensen die datgene uitkiezen „wat met hun eigen manier van leven en denken lijkt overeen te stemmen”, zegt Bréchon.

Legale zelfmoord?

In april jongstleden is Nederland het eerste land geworden dat formeel hulp bij zelfdoding legaliseert, bericht het Rotterdamse NRC Handelsblad. De Nederlandse Eerste Kamer heeft met 46 tegen 28 stemmen ingestemd met het euthanasiewetsvoorstel. De wetgeving staat artsen toe te helpen bij het beëindigen van het leven van patiënten die terminaal ziek zijn of te maken hebben met uitzichtloos en ondraaglijk „lijden”. De Nederlandse wetgever vereist dat gevallen van euthanasie aan de volgende strikte richtlijnen voldoen: Het verzoek van de patiënt moet vrijwillig zijn. De patiënt en de arts moeten het eens zijn dat er geen redelijke andere oplossing is die aanvaardbaar is voor de patiënt. Ten minste één onafhankelijke arts moet de patiënt onderzoeken. En de euthanasie moet medisch zorgvuldig worden uitgevoerd.