Het dagboek — Een betrouwbare vriend

EEN dagboek kan een metgezel zijn die ons nooit en te nimmer in de steek laat, een meevoelende vriend in een onsympathieke wereld. Een dagboek „stelt ons in staat onze persoonlijke levensweg in een verzameling stillevens vast te leggen”, zegt de schrijfster Christina Baldwin. Net als een fotoalbum dat ons verleden in beelden registreert, levert een dagboek geschreven „kiekjes” op die het verloop van ons leven weergeven en bewaren.

In bijbelse tijden stelden regeringen vaak belangrijke gebeurtenissen te boek. De bijbel zelf maakt melding van een aantal van zulke officiële verslagen (Numeri 21:14, 15; Jozua 10:12, 13). De Grieken ontwikkelden een soort almanak, efemerides * geheten, waarin de dagelijkse bewegingen van de sterren en planeten werden opgetekend. De Romeinen, die Griekenland veroverden, namen het gebruik van deze journaals over maar verhoogden met de hun eigen praktische instelling de waarde ervan door er dagelijkse gebeurtenissen van maatschappelijk en algemeen belang aan toe te voegen. Ze noemden die diarium, wat van het Latijnse dies komt, dat „dag” betekent.

Pas in de zeventiende eeuw echter, met het schrijven van het dagboek van de Engelsman Samuel Pepys, werd het dagboek als vergaarplaats van persoonlijke dagelijkse gebeurtenissen uitgevonden. Pepys’ dagboek, waarin een ongebruikelijke mengeling van vrome en wereldse zaken staat, heeft de historici een van de meest inzichtelijke verslagen over het leven onder de Engelse monarch Karel II gegeven.

Vanaf die tijd is het bijhouden van een dagboek steeds populairder geworden. Veel dagboeken zijn zelfs waardevolle historische documenten geworden. Een van de opmerkelijkste is het dagboek van een joods meisje dat ondergedoken was voor de nazi’s. Anne Franks Het achterhuis is een pijnlijk getuigenis van de onmenselijkheid van mens tegenover mens.

Wat is het aantrekkelijke van een dagboek?

In een dagboek schrijven schijnt in een fundamentele menselijke behoefte te  voorzien — zelfexpressie. Of we nu onze vreugde vastleggen over de eerste woordjes van een kind of de groei van een liefdevolle relatie, een dagboek stelt ons in staat stil te staan bij de gebeurtenissen die ons leven vorm geven. Als we de aantekeningen later lezen, kunnen we die kostbare momenten en de gevoelens die ze opriepen opnieuw beleven.

Een van de grootste voordelen van het dagboek is dat het ons kan helpen onszelf te leren kennen. De schrijfster Tristine Rainer noemt het „een praktisch psychologisch instrument dat je in staat stelt ongeremd uiting te geven aan je gevoelens”.

De bijbel zegt in Spreuken 12:25: „Angstige bezorgdheid in het hart van een man zal het neerbuigen.” Als iemand aarzelt met een ander over zijn „angstige bezorgdheid” te praten, kan zich schriftelijk uiten een alternatief zijn. Het schrijven van een dagboek wordt dan ook vaak aangeraden als een nuttige manier om met emotionele pijn om te gaan. We kunnen een dagboek gebruiken om over ons eigen leven na te denken, ons nieuwe doeleinden te stellen en misschien oplossingen voor problemen te bedenken. Schrijven over onze problemen en gevoelens kan ons helpen ons te richten op waar het daarbij in wezen om draait en ze in het juiste perspectief te plaatsen.

Een dagboek bijhouden kan ook een didactisch middel zijn. De Amerikaanse Bond van Onderwijzers geeft ouders de raad: „Moedig uw kinderen aan een dagboek bij te houden. In een dagboek schrijven komt de schrijfvaardigheid en creativiteit ten goede.”

Hoe begin ik?

Zoek eerst een rustig plekje en een dagboek of notitieboekje dat u bevalt. Natuurlijk kan een blanco bladzijde die erop wacht gevuld te worden, heel intimiderend zijn. Maar waar het op aankomt, is eerlijk zijn, spontaan en ongecompliceerd. U zou uzelf vragen kunnen stellen als: ’Wat heb ik vandaag gedaan? Wat heeft dat voor me betekend? Wat heb ik gegeten? Wie heb ik ontmoet? Wat gebeurt er in het leven van de mensen om wie ik geef?’ Of u zou kunnen beginnen bij het huidige moment en u kunnen afvragen: ’Waar sta ik nu in het leven? Waar streef ik naar? Waar droom ik van?’ Laat dan, zonder kritisch te zijn, de woorden maar komen.

Schrijf zo veel of zo weinig als u wilt. Schrijf zo vaak of zo zelden als u wilt. Wees open en eerlijk. Maak u geen zorgen over de grammatica of spelling. Niemand anders zal uw werk zien. U zou kunnen proberen foto’s, krantenknipsels of wat maar ook dat belangrijk voor u is in te plakken. Het is uw boek. Het kan netjes of slordig zijn, klein of groot. En u hoeft alleen te schrijven wanneer u er zin in hebt. Als het bijhouden van uw dagboek iets dwangmatigs wordt, loopt het uit op een mislukking en teleurstelling. — Zie het kader.

Net zoals een wetenschapper een journaal zal gebruiken voor het observeren en registreren van veranderingen in een organisme dat hij bestudeert, kan een dagboek u helpen uw eigen gedragspatronen en tendensen in uw leven waar te nemen en te bestuderen. Uw dagboek zal uw vreugden, uw verdriet, uw zwakke punten en uw sterke punten onthullen. Het zal uw uitdrukkingsvermogen verbeteren. Het bijhouden van een dagboek vereist weliswaar een bepaalde trouw, maar die kan rijk beloond worden. — Ingezonden.

[Voetnoot]

[Kader op blz. 27]

Tips voor de beginner

◆ Kies een dagboek dat tegen een stootje kan, misschien makkelijk mee te nemen is.

◆ Zoek een rustig tijdstip uit en een plekje waar u alleen kunt zijn. Dateer elke notitie.

◆ Raak niet in paniek als u een paar dagen overslaat; ga gewoon verder waar u gebleven bent.

◆ Bekijk uw werk niet kritisch. Voel u vrij en laat de woorden maar komen. Schrijf details op, niet alleen algemeenheden.