Meteora — Torenhoge rotspilaren

„Niets kan wonderlijker en prachtiger zijn dan deze romantische streek, die in niets lijkt op wat ik ooit daarvoor of sindsdien gezien heb. In . . . elke andere bergstreek waar ik ben geweest, is er niets dat met deze buitengewone bergpieken te vergelijken is.” — Robert Curzon, Engels reiziger, 1849.

WE ZIJN helemaal niet voorbereid op de verbazingwekkende aanblik die ons wacht als we in de buurt komen van de plaats Kalambáka en het nabijgelegen dorp Kastráki in de vlakte van Thessalië (Griekenland). Hier staat een stenen „woud” van meer dan twintig enorme rotspilaren — een doolhof van losse, steile rotsen die honderden meters hoog oprijzen. Op hun toppen bevinden zich kloosters met houten galerijen en overhangende daken.

Dit is de Meteora van Griekenland, waar unieke natuurlijke rotsen zijn gecombineerd met onvoorstelbare menselijke inspanningen. „Meteora” — van een Grieks woord dat „verheven boven de aarde” betekent — heeft betrekking op die groep geïsoleerde rotspilaren en op de meer dan dertig kloosters die daarop zijn gebouwd. De gemiddelde hoogte van deze rotsen is 300 meter; het hoogste exemplaar reikt tot 550 meter.

Als we dichterbij komen, worden de schaduwen van de hoog oprijzende rotsen langer. Het landschap van deze vreemde wereld verandert voortdurend naarmate de zon verschillende schaduwen tussen de rotsen werpt. In de winter rijzen de kolossale, donkere rotsen omhoog uit een wit sneeuwtapijt.

Hoe ze zijn ontstaan

Er is veel gespeculeerd over het ontstaan van de Meteora. Velen geloven dat de vlakte waarop de Meteora staat miljoenen jaren geleden door het water van een grote binnenzee bedekt was. Volgens één theorie zorgde een gigantische geologische bodemopheffing er op de een of andere manier voor dat deze rotsen te voorschijn kwamen. Het tijdschrift Experiment legt uit dat sommige geologen menen „dat die rotsen tussen het jaar 2000 en 1000 voor onze jaartelling de vorm moeten hebben gekregen die ze tegenwoordig hebben”.

 Robert Curzon, die aan het begin werd geciteerd, schreef over Meteora: „Het uiteinde van een rij rotsachtige heuvels lijkt door een aardbeving afgescheurd te zijn, of door de Zondvloed verzwolgen; alleen achtergebleven zijn . . . hoge, dunne, op naalden lijkende rotsen.” Het is interessant dat de oude Griekse mythologie de vorming van de bergen van Thessalië ook toeschrijft aan een overstroming of vloed die door de goden werd veroorzaakt. — Genesis 6:1–8:22.

Kloosters in de hemel

Wat de geologische verklaring voor Meteora ook mag zijn, deze rotsen hebben sinds de negende eeuw van de gewone tijdrekening in de belangstelling gestaan. Hedendaagse alpinisten, die de Meteora met een speciale klimmersuitrusting beklimmen, kunnen misschien nog het beste begrijpen wat een prestatie dit is geweest voor de vroege religieuze kluizenaars die zich in de grotten en spleten van de rotsen vestigden. Men is het er nog steeds niet over eens hoe de kloosters op de top van deze vrijwel ontoegankelijke rotsen werden gebouwd.

Hoe begaven de mensen zich in vroeger tijden naar hun indrukwekkend hoge kloosters en weer naar beneden? Volgens het boek Meteora — The Rock Monasteries of Thessaly, ’konden ze ofwel de houten ladders opklauteren die vanaf de top van de steile rotsen werden neergelaten of zich laten ophijsen in een net dat men met een lier vanuit het klooster boven liet zakken. In beide gevallen moest de bezoeker vertrouwen op de goede bedoelingen en de bedenkelijke technische vaardigheid van de monniken.’ Op de vraag hoe vaak het touw waaraan het net hing werd vervangen, schijnt een voormalige abt te hebben gezegd: ’Alleen wanneer het breekt.’ Pas in 1925 werden er treden uitgehakt in de rots om de toegang aanzienlijk te vereenvoudigen.

 De eerste religieuze kluizenaars die de zuilen beklommen waren Varnavas, ergens tussen 950 en 965 G.T., en Andronikos van Kreta, in 1020. Er volgden nog meer monniken uit heel Byzantium, waardoor het aantal kloostergebouwen boven op de rotsen uitgroeide tot 33. In de zestiende en zeventiende eeuw hadden de gemeenschappen hun grootste belangrijkheid bereikt, maar sindsdien is er alleen maar achteruitgang.

„Moet u ons nu eens zien!”, verzuchtte de abt van een van de kloosters. „Ach, . . . de jongeren willen ons niet meer!” Inderdaad, er zijn nu nog maar zes kloosters open, waarvan er twee door nonnen worden bewoond. Op diverse rotsen van Meteora zijn verlaten kloostercomplexen te zien.

Een rijke culturele vitrinekast

De rotskloosters vormen tegenwoordig een van de interessantste plekken op de culturele kaart van Griekenland. Volgens de UNESCO zijn ze een unieke schatkist van cultureel erfgoed. Een nieuwe zorg van de Griekse staat is dat de culturele rijkdom van de Meteora bewaard blijft. Gerenoveerde gebouwen en musea zijn opengesteld voor bezoekers. Wat valt er te zien?

Behalve dingen als draagbare iconen, kerkgewaden en muziekmanuscripten zijn er zeldzame historische bijbelhandschriften. Daaronder is de perkamenten Codex 591, gedateerd 861/862 G.T., die een verklarende verhandeling over het bijbelboek Mattheüs bevat.

De indrukwekkende krachten van de natuur hebben inderdaad voor een unieke aanblik gezorgd. Waarom zou u wanneer u ooit naar Griekenland komt, niet ook eens Meteora aandoen? En zorg dan voor een ruime voorraad fotorolletjes, want u zult het vast niet kunnen laten een veelvuldig gebruik van uw camera te maken. — Ingezonden.

[Illustraties op blz. 16]

Klooster van Sint-Nicolaas Anapausas

Klooster van Rousanou

[Verantwoording]

M. Thonig/H. Armstrong Roberts

[Illustraties op blz. 17]

Klooster van de Heilige Drie-eenheid

Klooster van het Grote Meteoron

[Verantwoording]

R. Kord/H. Armstrong Roberts

[Illustratieverantwoording op blz. 15]

Mountain High Maps® Copyright © 1997 Digital Wisdom, Inc.

[Illustratieverantwoording op blz. 16]

Background: Y. Yannelos/Greek National Tourist Organization