Langlaufen — Iets voor u?

DOOR EEN ONTWAAKT!-MEDEWERKER IN CANADA

„LANGLÄUFER LEBEN LÄNGER.” Uit dat populaire Duitse gezegde blijkt duidelijk de waarde die velen aan de wintersport langlaufen hechten. In menig land waar ’s winters veel sneeuw ligt, wordt het winterse landschap dan ook vaak doorkruist door een netwerk van loipes oftewel langlaufsporen. In sommige landen staan de afstanden tussen steden en dorpen in veel gevallen aangegeven, en veel trajecten zijn verlicht, zodat skiërs ze kunnen gebruiken om te pendelen tussen huis en werk.

Langlaufen werd vóór de jaren ’60 betrekkelijk weinig beoefend, maar de laatste jaren is het in veel gebieden van de wereld populair geworden. Sommigen schatten dat alleen al in Noord-Amerika jaarlijks wel vier miljoen mensen de sport beoefenen! Het geheim van zijn aantrekkingskracht en charme? De lage kosten en de ogenschijnlijke eenvoud ervan. Vergeleken bij zijn bekendere broertje — alpineskiën — zijn sommige aspecten van het langlaufen ongecompliceerd. De alpineskiër heeft speciale, dure attributen en kleding nodig. Hij moet naar speciaal onderhouden skiheuvels of -bergen reizen, waar hij waarschijnlijk zowel met het kopen van dure liftpassen als met lange rijen voor de skilift wordt geconfronteerd. Alpineskiën vergt ook bepaalde atletische eigenschappen die veel beginners niet bezitten. Aan langlaufen daarentegen kan vrijwel iedereen op elke leeftijd doen. Het enige wat ervoor nodig is, zijn enkele centimeters verse sneeuw, een paar lessen en betrekkelijk goedkope ski’s, langlaufschoenen en -stokken.

Langlaufen kan een verfrissende ervaring zijn! De langlaufer kan nagenoeg gaan waar hij maar wil — door velden en weilanden, over bevroren meren en dichtgevroren rivieren,  naar stille bossen en met sneeuw bedekte dalen. Langlaufen kan zich lenen voor meditatie, overpeinzingen en nadenken, wat ons een kans kan geven onze Schepper in vertrouwen te nemen en hem te danken voor de wonderen van het leven. De winter drukt een uniek stempel op Jehovah’s schepping. Een glinsterende deken van sneeuw hult het landschap in stilte. De aarde lijkt nieuw en schoon, alsof ze erop wacht ontdekt te worden. Glijden door een bos met berijpte bomen werkt kalmerend op hart en geest. Het lawaai van onze gemechaniseerde wereld sterft weg en al gauw is het enige geluid het suizen van de ski’s.

Langlaufen in gezinsverband of met een groep vrienden wordt een gezellig uitje dat bindt en verenigt. In Noord-Europese landen leggen sommige gezinnen tegenwoordig twintig of dertig kilometer per trein af en keren dan al langlaufend samen naar huis terug.

De oorsprong

Sommigen denken misschien dat langlaufen iets van de laatste tijd is, maar het is zeker niet nieuw. In 1927 werden op het Noorse eiland Rødøya rotstekeningen gevonden die duizenden jaren oud zijn. Op een van de tekeningen is een jager kennelijk als konijn vermomd. Hij schijnt te glijden op een paar heel lange ski’s. Recenter hebben arbeiders in de veengebieden van Scandinavië honderden oude ski’s blootgelegd die in uitstekende staat verkeren. Skiën was tijdens de lange winters waarin veel sneeuw viel een onontbeerlijke manier van reizen voor de vroege Noord-Europese volken. Het maakte zo’n wezenlijk deel van hun manier van leven uit dat ze zelfs een skigod en een skigodin aanbaden en vereerden! Tegenwoordig worden in de namen van veel steden en dorpen  in Noorwegen en Zweden nog de sporen van die heidense verering uit het verre verleden aangetroffen. Het is zelfs mogelijk dat de naam Scandinavië op de godin van de skiërs, Skade, terug te voeren is.

Hoewel skiën eeuwenlang een noodzakelijk deel van het leven in Noord-Europa is geweest, heeft het nog tot de negentiende eeuw geduurd voordat langlaufen populair werd als internationale sport. In die tijd verbeterden de Noren de traditionele ski’s door ze te modelleren, smaller te laten toelopen en te verfijnen. Ze bedachten ook een systeem van hiel- en teenbanden, de voorlopers van de moderne bindingen. In Telemark, een bergachtig gebied midden in het zuiden van Noorwegen, werd al gauw begonnen met een serie wedstrijden. Men denkt dat de eerste geregistreerde en getimede langlaufwedstrijd daar gehouden is en dat de winnaar de afstand van vijf kilometer aflegde in zo’n dertig minuten. Kort daarna werden langlaufwedstrijden populair in Noord-Europese landen, maar in de rest van de wereld kreeg het langlaufen bekendheid door een andere gebeurtenis.

In 1888 leidde de Noorse noordpoolonderzoeker Fridtjof Nansen een expeditie over Groenland op ski’s. Vervolgens schreef hij een boek over zijn belevenis, dat in 1891 in het Duits, Engels en Frans werd vertaald. Het verslag van zijn afmattende tocht door het barre poollandschap sprak tot de verbeelding van de Victoriaanse lezers. Men ging zich romantische ideeën vormen over het overwinnen van de ongetemde wildernis.

In de jaren ’60 werd op grote schaal het maken van skitochten in gezinsverband georganiseerd en gepropageerd. Skicentra die zich specialiseerden in langlaufen rezen als paddestoelen uit de grond. Fabrikanten namen er nota van en een nieuwe, geavanceerde uitrusting deed haar intrede. Zelfs de mode ging een woordje meespreken en maakte het langlaufen chic. Als reactie op de vraag van het publiek naar skiterreinen repten veel gemeenten zich om al het beschikbare land, golfbanen en stadsparken inbegrepen, van loipes te voorzien.

Lichamelijk nut

Langlaufen wordt als een van de veiligste populaire sporten beschouwd. Hoewel vallen tot lichte verstuikingen kan leiden, zijn ernstige blessures zeldzaam en doen die zich meestal alleen voor als de langlaufer zich op steil terrein en ver van de bewoonde wereld waagt.

 Omdat de bewegingen bij het langlaufen vloeiend en ritmisch zijn, komen overbelasting of schokbeschadiging van gewrichten en spieren heel weinig voor. Sportartsen schrijven langlaufen vaak voor als therapie voor mensen die bij het joggen of fietsen geblesseerd zijn geraakt. Het is een van de weinige activiteiten waarbij nagenoeg alle grote spiergroepen van het lichaam worden gebruikt, en de skiër krijgt dus een complete training. Hart en longen varen er wel bij en actieve skiërs hebben meestal een lagere bloeddruk en polsslag dan inactieve mensen. Langlaufers worden dan ook tot de fitste sporters van de wereld gerekend.

De combinatie van de geringe kans op letsel en het soepele, energieke bewegen maakt het langlaufen ook tot een ideale bezigheid voor ouderen. In sommige Noord-Europese landen is het heel gewoon mensen op oudere leeftijd te zien langlaufen.

Bij het langlaufen komt een enorme hoeveelheid lichaamswarmte vrij, waardoor het mogelijk is zich in betrekkelijk koude omstandigheden erg prettig te voelen. Op de koudste dagen dragen wedstrijdlanglaufers gewoon dunne, eendelige wedstrijdpakken, vaak zonder handschoenen. Niet-professionals moeten er echter goed op letten dat hun ledematen beschermd zijn tegen de kou. Ervaren buitensporters kleden zich meestal in laagjes, te beginnen met een wollen of synthetische onderlaag en als laatste een waterafstotende en winddichte bovenlaag. Dat stelt hen in staat hun lichaamstemperatuur en persoonlijke welbevinden te reguleren. Ze trekken naar behoefte gewoon een laagje uit of aan. Verstandige ouders letten erop dat hun kleintjes goed gekleed zijn, daar het kleine lijfje van kinderen veel sneller koud wordt dan het lichaam van volwassenen. Omdat ze via hun huid heel snel warmte verliezen, zijn ze vatbaar voor bevriezing.

Verruim uw winteractiviteiten

„Wie kan lopen, kan ook langlaufen”, is een veel gehoorde uitspraak onder langlaufers, omdat de bewegingen van de sport zo veel op lopen lijken. Hoewel deze uitspraak tot op zekere hoogte waar is, zouden de meesten van ons er enorm bij gebaat zijn een uur of twee les te nemen bij een goede leraar. Skicentra bieden privé- en groepslessen en in korte tijd kan de nieuweling de basisbeginselen van het langlaufen leren — lopen op vlak terrein, een helling beklimmen, afdalen en, uiteraard, stoppen! De meeste mensen die deze basisvaardigheden hebben geleerd, zijn klaar om eropuit en ertegenaan te gaan.

„Niets sterkt de spieren zo goed en maakt het lichaam zo sterk en veerkrachtig”, zei Fridtjof Nansen in 1890 over langlaufen. Misschien is deze sport ook iets voor u. Het zou heel goed iets opwindends aan uw winteractiviteiten kunnen toevoegen.

[Illustraties op blz. 24, 25]

Langlaufen is betrekkelijk goedkoop en kan door mensen van alle leeftijden beoefend worden

[Illustratie op blz. 26]

Oude ski’s gevonden in Voss, Noorwegen

[Verantwoording]

Foto: © Universitetets kulturhistoriske museer, Eirik Irgens Johnsen

[Illustratie op blz. 26]

Een rotstekening van een skiër

[Verantwoording]

Foto: Inge Ove Tysnes/Syv søstre forlag