Populaire feesten — Onschuldig vermaak?

HALVERWEGE OKTOBER voltrekt zich in sommige Franse steden een vreemde verandering. In de etalages wemelt het van de pompoenen, skeletten en spinnenwebben. In de supermarkten dragen de caissières zwarte punthoeden. Als grootse finale gaan kleine kinderen de straat op om overal aan te kloppen en met kattenkwaad te dreigen als hun verzoek om snoepgoed niet wordt ingewilligd.

Deze vreemde gebruiken horen allemaal bij het feest dat Halloween heet. Halloween werd vroeger als een overwegend Amerikaans feest gezien maar heeft zich nu over de hele wereld verbreid en wint onder zowel kinderen als volwassenen aan populariteit. Frankrijk heeft, zo lijkt het wel, Halloween met open armen ontvangen. Volgens een schatting heeft bijna een derde van de Franse gezinnen het feest vorig jaar gevierd. Het Italiaanse dagblad La Repubblica noemt de huidige halloweenmanie een „rage” die het Italiaanse schiereiland verovert. De krant Nordkurier meldt dat „meer [Duitse] burgers dan ooit het griezelige vermaak niet willen missen”.

Europa is niet het enige continent dat in de greep van Halloween verkeert. Van de Bahamas tot Hong Kong wordt Halloween enthousiast gevierd. De International Herald Tribune bericht dat vorig jaar een radiostation op Sri Lanka een wedstrijd heeft gehouden waarbij het ging om „de gekste halloweenrecepten en  de bloedstollendste doodskreten”. Halloween heeft ook vaste voet gekregen in Japan, waar in Tokio pompoenoptochten met duizenden deelnemers zijn gehouden.

Zelfs in delen van de wereld waar Halloween niet populair is, heeft men vaak feesten en festiviteiten die erop lijken. Op de Engelse Guy Fawkes Night kunt u zwervende groepen kinderen zien die bedelen om geld en halloweenachtige streken uithalen. Op Taiwan wordt het kleurrijke Lantaarnfeest gevierd. Kleine kinderen zwerven door de straten met lantaarns die vogels en andere dieren voorstellen. Mexico heeft zijn Día de los Muertos of Dag van de doden, een feest dat de grens tussen Mexico en de VS is overgestoken. Volgens de schrijver Carlos Miller zetten sommige Amerikanen van Mexicaanse afkomst nog steeds „houten doodskopmaskers op, calacas geheten, en dansen ter ere van hun overleden familieleden”.

De meeste mensen zullen zulke feesten als niets dan onschuldig vermaak beschouwen — een excuus voor kinderen en volwassenen om zich te verkleden en hun remmingen af te leggen. Maar met zo’n nonchalante houding wordt voorbijgegaan aan het feit dat deze feesten ontegenzeglijk van heidense oorsprong zijn. Het Lantaarnfeest op Taiwan bijvoorbeeld begon toen mensen lantaarns aanstaken in een poging hemelse geesten te zien die naar ze dachten in de lucht zweefden. Mexico’s Dag van de doden vindt zijn oorsprong in een Azteeks ritueel ter ere van de doden.

Sommigen voeren misschien aan dat de oorsprong van feesten zoals deze er niet zo erg toe doet. Maar vraag u eens af: ’Kunnen vieringen met zo’n duistere oorsprong werkelijk als onschuldig worden beschouwd?’ De commerciële promotors van deze feesten maken zich daar zeker niet druk om. Over Halloween merkte een vertegenwoordiger van het Culturele Instituut van Barcelona in Spanje op: „Het is een feest dat wordt ingevoerd met commerciële oogmerken.” Vorig jaar leverde Halloween alleen al in de Verenigde Staten naar schatting $6,8 miljard op. In Frankrijk heeft een bedrijf dat halloweenkostuums maakt, zijn omzet in slechts drie jaar tijd ruim honderdvoudig zien stijgen.

Maar kunt u aan zulke feesten meedoen louter omdat ze populair of winstgevend zijn? Om die vraag te beantwoorden, zullen we het halloweenfeest wat nader beschouwen.

[Illustratie op blz. 3]

Doodskoppen van suiker die voor Mexico’s Dag van de doden worden gebruikt

[Verantwoording]

SuperStock, Inc.

[Illustratie op blz. 4]

In Groot-Brittannië wordt Guy Fawkes Night gevierd met grote vuren in de openlucht

[Verantwoording]

© Hulton Getty Archive/gettyimages