Waarom slaan mannen hun vrouw?

SOMMIGE deskundigen zeggen dat vrouwen meer kans lopen door hun man gedood te worden dan door alle andere mogelijke daders bij elkaar. In een poging het getij van partnermishandeling te stoppen, zijn er talloze onderzoeken uitgevoerd. Wat voor man mishandelt zijn vrouw? Hoe was zijn jeugd? Was hij in de verkeringstijd gewelddadig? Hoe reageert de man die zijn vrouw slaat op behandeling?

Eén ding dat deskundigen hebben ontdekt, is dat niet alle partnermishandelaars gelijk zijn. Het ene uiterste is de man die af en toe gewelddadig is. Hij gebruikt geen wapen en heeft niet de voorgeschiedenis zijn vrouw te mishandelen. Een gewelddadig optreden behoort niet tot zijn gewone manier van doen en schijnt door uitwendige factoren te worden ingegeven. Het andere uiterste is de man die een chronisch patroon van mishandeling heeft ontwikkeld. Hij doet het steeds weer en vertoont weinig of geen tekenen van wroeging.

Dat er verschillende soorten partnermishandelaars bestaan, betekent echter niet dat sommige vormen van mishandeling niet ernstig zijn. Elke vorm van fysieke mishandeling kan letsel en zelfs de dood tot gevolg hebben. Daarom wil het feit dat de ene man minder vaak of minder zwaar geweld gebruikt dan de andere, nog niet zeggen dat het te verontschuldigen is. „Aanvaardbare” mishandeling bestaat gewoon niet. Maar welke factoren zouden een man ertoe kunnen brengen de vrouw te mishandelen die hij plechtig beloofd heeft zijn hele verdere leven te zullen liefhebben?

De invloed van de opvoeding

Het zal geen verbazing wekken dat een aantal mannen die fysiek geweld gebruiken, zelf in een gewelddadig gezin zijn opgegroeid. „De meeste partnermishandelaars zijn grootgebracht in een huiselijk ’oorlogsgebied’”, schrijft Michael Groetsch, die al meer dan twintig jaar partnermishandeling onderzoekt. „In hun baby- en kindertijd zijn ze opgegroeid in een vijandige omgeving waarin emotioneel en fysiek geweld ’gewoon’ waren.” Volgens een deskundige kan een man die in zo’n omgeving is opgegroeid „zijn vaders minachting voor vrouwen al heel vroeg in zijn leven in zich opnemen. De jongen leert dat een man vrouwen altijd onder controle moet houden en dat de manier om die controle te krijgen, is ze bang te maken, pijn te doen en te vernederen. Tegelijkertijd leert hij dat de  enige zekere manier om zijn vaders goedkeuring te krijgen, is zich net zo te gedragen als hij.”

De bijbel maakt duidelijk dat het gedrag van een ouder een aanzienlijke invloed kan hebben op een kind, hetzij ten goede of ten kwade (Spreuken 22:6; Kolossenzen 3:21). Natuurlijk vormt het gezinsmilieu geen excuus voor het gewelddadige gedrag van een man, maar het kan een hulp zijn om te verklaren waar de zaden voor een agressieve aard zijn gezaaid.

De invloed van de cultuur

In sommige landen wordt het als aanvaardbaar en zelfs als normaal beschouwd een vrouw te slaan. „Het recht van een man om zijn vrouw te slaan of fysiek te intimideren, is in veel gemeenschappen een diepgewortelde overtuiging”, zegt een VN-rapport.

Zelfs in landen waar een dergelijke mishandeling niet als aanvaardbaar wordt beschouwd, vertonen velen een gewelddadig gedragspatroon. Het is schokkend hoe onredelijk de denkwijze van sommige mannen in dit opzicht is. Volgens de Zuid-Afrikaanse Weekly Mail & Guardian bleek uit een onderzoek op het Kaapse schiereiland dat de meeste mannen die zeiden dat ze hun vrouw niet mishandelden, van mening waren dat het aanvaardbaar was een vrouw te slaan en dat een dergelijk optreden geen geweld was.

Kennelijk begint zo’n verwrongen zienswijze vaak in de kinderjaren. In Groot-Brittannië bijvoorbeeld toonde een onderzoek aan dat 75 procent van de jongens van elf en twaalf jaar het aanvaardbaar vindt dat een man een vrouw slaat wanneer hij wordt geprovoceerd.

Geen excuus voor mishandeling

Bovenstaande factoren zijn wellicht een hulp om partnermishandeling te verklaren, maar ze vormen er geen excuus voor. Eenvoudig gezegd  is het slaan van de huwelijkspartner in Gods ogen een ernstige zonde. In zijn Woord, de bijbel, lezen we: „Aldus behoren mannen hun vrouw lief te hebben als hun eigen lichaam. Wie zijn vrouw liefheeft, heeft zichzelf lief, want niemand heeft ooit zijn eigen vlees gehaat, maar hij voedt en koestert het, zoals ook de Christus dit doet ten aanzien van de gemeente.” — Efeziërs 5:28, 29.

De bijbel heeft lang geleden voorzegd dat velen in „de laatste dagen” van dit samenstel van dingen „zonder natuurlijke genegenheid” en „heftig” zouden zijn (2 Timotheüs 3:1-3). Het veelvuldig voorkomen van partnermishandeling is een van de vele aanwijzingen dat we in de tijd leven waarover in deze profetie wordt gesproken. Maar wat kan er worden gedaan om slachtoffers van lichamelijke mishandeling te helpen? Is er enige hoop dat partnermishandelaars hun gedragspatroon kunnen veranderen?

[Inzet op blz. 5]

„Een man die zijn vrouw mishandelt is net zo goed een misdadiger als een man die een wildvreemde te lijf gaat.” — When Men Batter Women

[Kader op blz. 6]

MACHISMO — Een mondiaal probleem

Het woord „machismo” is afkomstig uit Latijns-Amerika. Het heeft betrekking op agressieve mannelijke trots en omvat een gewelddadige houding tegenover vrouwen. Maar machismo is beslist niet beperkt tot Latijns-Amerika, zoals uit de volgende berichten blijkt.

Egypte: Een drie maanden durend onderzoek in Alexandrië wees uit dat huiselijk geweld de voornaamste oorzaak is van verwondingen bij vrouwen. Het vormt de aanleiding tot 27,9 procent van alle bezoeken van vrouwen aan plaatselijke traumadiensten. — Resumé 5 van de Vierde Wereldconferentie voor Vrouwen.

Thailand: In de grootste voorstad van Bangkok wordt 50 procent van de gehuwde vrouwen geregeld geslagen. — Pacific Institute for Women’s Health.

Hong Kong: „Het aantal vrouwen dat zegt door hun partner geslagen te zijn, is het afgelopen jaar met ruim 40 procent omhooggeschoten.” — South China Morning Post, 21 juli 2000.

Japan: Het aantal vrouwen dat bij een blijf-van-mijn-lijfhuis aanklopt, is gestegen van 4843 in 1995 naar 6340 in 1998. „Ongeveer een derde zei dat ze opvang zochten wegens het gewelddadige gedrag van hun man.” — The Japan Times, 10 september 2000.

Groot-Brittannië: „Elke zes seconden vindt er ergens in Groot-Brittannië een verkrachting, afranseling of steekpartij in huis plaats.” Volgens een rapport van Scotland Yard „krijgt de politie dagelijks 1300 telefoontjes van slachtoffers van huiselijk geweld — meer dan 570.000 per jaar. Bij 81 procent gaat het om vrouwelijke slachtoffers die door mannen zijn aangevallen.” — The Times, 25 oktober 2000.

Peru: Bij 70 procent van alle aan de politie gemelde misdrijven gaat het om vrouwen die door hun man geslagen zijn. — Pacific Institute for Women’s Health.

Rusland: „In één jaar zijn er 14.500 Russische vrouwen door hun man gedood, en nog eens 56.400 vrouwen raakten invalide of zwaargewond door huiselijk geweld.” — The Guardian.

China: „Het is een nieuw probleem. Het neemt snel toe, vooral in stadsgebieden”, zegt professor Chen Yiyun, directeur van het Jinglun-centrum voor Gezinsaangelegenheden. „De sociale druk is niet meer zo dat hij huiselijk geweld belemmert.” — The Guardian.

Nicaragua: „Geweld tegen vrouwen neemt sterk toe in Nicaragua. Volgens een enquête had alleen al het afgelopen jaar 52 procent van de Nicaraguaanse vrouwen te lijden van de een of andere vorm van huiselijk geweld door toedoen van hun man.” — BBC News.

[Kader op blz. 7]

Risico-indicators

Volgens een onderzoek dat door Richard J. Gelles aan de Universiteit van Rhode Island (VS) werd geleid, zijn de volgende punten risico-indicators voor fysieke en emotionele mishandeling in de huiselijke omgeving:

1. De man is eerder bij huiselijk geweld betrokken geweest.

2. Hij is werkloos.

3. Hij gebruikt minstens eenmaal per jaar drugs.

4. Toen hij nog thuis woonde, zag hij zijn vader zijn moeder slaan.

5. Het stel is niet getrouwd; ze wonen samen.

6. Als hij werk heeft, is het een laagbetaalde baan.

7. Hij heeft de middelbare school niet afgemaakt.

8. Hij is tussen de 18 en 30 jaar.

9. Een van beiden of beiden gebruiken geweld tegenover de kinderen in huis.

10. Het inkomen ligt beneden de armoedegrens.

11. De man en de vrouw hebben een verschillende culturele achtergrond.

[Illustratie op blz. 7]

Huiselijk geweld kan een diepgaande invloed op kinderen hebben